장음표시 사용
81쪽
Cochleae perque Vitreum liti morem lumen fertur pariter a
Et quemadmodum affectio Iuminis in Retina non desinitin
que aeris Vibrationes in neruo molli auditorio sed per spirituum continuitatem propagantur sque ad Sensum Communem, cuius organum medulla oblongata est, quam ego Cerebri. Ontem etiam voco cita affectio, seu contactus odorabilium in mamillari non desinit vertim per spiritus, qui in neruo Pr, natum in ventriculos cerebri, postea in ipsius medullam se insinuat, eo quidem vehementius, quod corpuscula producta ulterius impetum semper maiorem concipiant, agitentqui validius spiritus illos, qui in sonte suo haerent.
Propterea haud insulse dictum existimo, naturam, cauama. miliarum corpora, hoc fine aquis repleuisse, ut acumen, plerumque nimium odorabilium, motusque spirituum, ex appulsu eorundem, nimis concitatos, humore interiecto compesce
Quod si quaerat aliquis, qua via a uae strantur in nares, quas aliquando non sine molestia, frequenter emungendo educimus, paucis respondendum existimo, illas, non per foramina Ethmoidis, quod vulgus Medicorum censet; sed per foraminula, in angulis internis oculorum patentia , primam in nares; subinde etiam in palatum descendere plena namque foramina sunt Ethmoidis, merui expansione obtecti nec non pro ductionibus durae meningis obstructa, per eadem in superficiem quoque ossis externam excurrentibus , ut proinde nullum, autiminimum aquis exitum Permittant.
NVnc vero morbos Narium recensere iuuat, praesertim illos, quibus manifeste laeditur Odoratus Pinnae itaquGintianimationes frequonter admittunt. Scirrhos etiam aliquando,dc
82쪽
do,& Cancros, qui sola partis obtruncatione sanantiar; nec semper quidem frustrae ni in pars abscinditur, cum tumor radices egerit in proximas, Atque ut haec paucis perstringam , species tumorum omnes ala narium patiuntur praecipue vero illos, quos materia siue fluida, siue densa in crassa, aut etiam ossea cirro tia quadam pellicula, Cystim vocant Chirurgi contenta,rroducit, Solutiones pariter continui nares sentiunt, ct pinnae, cum in illis, aut ab internis causis ulcus excitatur, aut ab externis franguntur, aut dissecanturi quod enim partim cartilaginea snt, partim carneae, utrique affectui subiacent obtruncantur etiam aliquando thde summa faciei deformitas cui tamen Occurrere Ars docuit, instauratione partis simillimae cuius materiam ab integumentis humeri desumit, ubi scilicet, cubito flexo, humerus proximus naribus fit. Huius Clairurgite descriptionem Ieges apud Talia cotium, qui illam opere integro prosecutus est; cuius oculare etiam testimonium acidere possum, qui resarcitas eIegantissime nares viderim cuiusdam ob Poloni , a Patre
meo anno huius Seculi 6as. Partes vero interiores Naria desipsae ulceribus saepissime corripiuntur , Ogaenas Graeci vocantu quin imo& Ossa aries corrumpit,morbus Gallica lui familiaris admodum. Tument etiam modis plurimis, non secus ac partes reliqua corporis ijsque communibus,quos propterea omitto. Minus communis Polyspus est, enormis caro, ex male curato ulcere suborta , modo laxior, modo densior, aliquando etiam dura adeo ut percussa
sonitum edat. Huius species plures rece sentur apud Hipp. Quatuor propemodum eges Lib. a.de Orbis. que quidem polypum appellant, quod extremam partem piscis polypi,procidens illa enaribus caro ad unguem imitetur foedum genus morbi, humore crodo assidue manans, nec naribus solum, sed palato graue; nam praeterquam quod nares omnino Obstruit, in palatum etiam plerumque descendi , eiusdemque lacunam inser- ciens, ac replens, respirationi simul ossicit,4 sermonem obscurat. Huiusmodi vero morbum Ars resectione sinat, quae inte
gra etjam , absoluta sit oportet cum alioqui, ni radicitus
83쪽
euellatur, aut per vices paulatim extirpetur, breuissimo spatio
temporis repullulans, in eandem molem excrescat,atque etiam maiorem nec raro in cancrum migret, morbum lethalen omnino, nec ulla ratione tractabilem Tument etiam carnes , quae fistulas illas internas ambiunt, mucos a materia,' lenta imbibita , quam cerebrum deponit male affectum 'ademque non raro putredinem concipit inde: vel odorandi actio perit, intercepta odoribus via vel multurin languet, aut etiam deprauaturi siue quod parcius odores, vel nullo modo permeent; sive quod Odorabilia, mutata natura propria,' coinquinata prauis halitibus in aliena in neruum perueniant, noxam actio necessario ducit; atque vel nullus odor runc percipitur vel omnia sub eadem putidi specie apprehendit. Caeterum,si neruus Obstruatur, Odoratus perit potius,quam deprauetur odore etenim alieno non assicitur neruus, qui nullam odorem admittit . Quod si obstructioni inteperies accedat, non propterea deprauari actio potest cum quatuor primarum qualitatum excessus non sussiciant odoribus mutandis, imo nec ProducendiS. Perit vero Odoratus, obstructis quoque soraminibus Ethmoidis;&, vel ijs,quae ipsis respondent, porositatibus durae meningis, a materia crassia ibi diutilis immorante aut a carnis pretesentia, ex leuiter crofa membrana quae os inuestit, succrescentis, aut sequentis ossis cariem Stillicidijs etiam niateria crudae , ab intemperato cerebro Irodeuntis, effluxum parant narium partes , sanguinisque prouuia non prohibent, haemorrhagias vocant, nihil interim iisdepatientibus; sed vel sanguini copia peccanti ObtemperantibuS,
aut acrimonia, venariam ora aperienti, vel sponte elabenti, ob eximiam tenuitatem , ex diuturna agitatione, iuxta cum natura
Conatu, quae sanguinis pondus nimiram per easdem deponit, cerebrumque, corpus uniuersum ab igniculis,quos secum vehit, sanguinis, depura his enim sic procedentibus , narium partes pristinam adhuc dispositionem seruansi cessantibusque, nullum laesionis vestigium superest, nisi materia acris, per partes molles defluens, illas eroserit; quo casu, non errore Prosuo , sed ex
84쪽
terno nares patiuntur quo proinde amoto, sponte subito con
LIngua duplici munere fungitur, in animantibus saltem,quae
vocem edunt quodammodo articulatam, quod 'nicula omnino in mutis est, sapidorum videlicet affectiones suscipere; quorum ideo lingua simplex organum gustus euadit; sed in vocalibus, ratione aliqua articulantibus vocem, lingua modulus est, expulsum aerem, per rimulam Laryngis , ideoqii sonorum, formans invarias combinationes, in sermonem Oncinnans . Utrumque hoc opus explicare aggredior, quidem seorsum prout operationes seiunctas intelligo, respectus varios,quamuis partis eiusdem. Etenim Lingua, instrumentum gustus est, non qua corpus, hac vel illa forma praeditum sed quod carne constet sui generis, porosa scilicet plusquam conueniat carni; quam tunica obtegit, multis pariter, minimis' foraminibus peruia, communis es o phago interiori, Mentriculo tensus etiam multi, ideoquGaptissima alterationi, quomodocunque, vel minimum Iellicetur; copiose enim nerui undique ea perfundunt, vel potius inte-sami, Quartae, Septimae coniugationis a cerebro, ut nullam in corpore animali partem inuenias, cui pro ratione molis, natura uberiorem apparatum neruorum largita sit. Sed Marterias plures habet a carotidibus totidemque a iugularibus, venas. Neruorum autem crassiores nonnulli, qui a Septima coniugatione Orti, per linguae latera repunt alij tenuiores, combinationis Quartae, qui per mediam lingua regionem feruntur ita eiusdem apicem. Tale iganum apparet, cuius structura actionis modum innuit corpuscula , tenuesque particulae videlicet, in cibis, potibus, hedicina entis quin etiam contenta, partis attrectatione
85쪽
e citat , dc ab inuicem soluta, a tenuitate saliuae, quae illis,duna agitantur , successive commiscetur, in neruos, per poros tunicae, carnisque se insinuant, quod nultimodis dum assiciunt, iso, uent , species saporum diuersas exhibent , velestingunt, aut eas Sensus pro diuersis accipit ita nimirum , ut sicuti ex lumine, vario modo incidente in organum visus, colores varii suboriuntur, Vel apparent , qui antea non erant , quique paulo postea plerumque nec erunt; ita pro vario allapsa corpusculorum, vel salium, variaque eorum penetratione in organum formale si stus, sapores producantur diuersi', aut saporuna saltem imagunes, qui prius non aderant, 'ui nec omnibus isdem saepe sunt, quamuis corpuscula eadem sint gustabilium immutatorum ;quia eodem modo in uniuscuiusque linguam non penetrent sed in cuius lana magis, in aliorum, miniis Ruinimo cin linguam unius eiusdem , quandoque magis , qua ncloque minus , prodiuersis dispositionibus organi, utique pluribus , modisque tia ho-nainibus diuersis, imo desinino etiam, eodemquo subiecto, diuersiis temporibus quae causa est . quod sapida, qtiae placuerunt aliquando, postea displiceant in alimenta, iucunda alios, quibusdam ingrata sint; etenim in Gustu malle id obseruatur quod& in Visu, dc in Auditu caeterisque sensibus, in quibus acrionis naediocritas voluptatem facit ue tristitiam vero, dolorem,& horrorem, exuperantia eiusdem , in sensorium a se 11sibili introducta Defectus auten actionis ad vel imbecillitas, Vel torpori, a
pigritia pendent, 'aliguore assicientis sapidi neque hoc quidem absolute, sed res peti dispositionum i gani idem scilicet
obiectiam penetrare altius, ac vehementitis afficere alicuius sen- ωrrum valet, alterius autem mimis; quidem magis aliquando, aliquando vero minus, prout ratio organi diuesio modo se habuerit. Quinimo , que niadnaodum pupilla dilatatur; Retina etiam accedit vel trahitur ad crystallinum, quotiescunque lumen gratum, nucundum inciderit in Oculum , proportionatum scilicet, vel commensuratum organo constringi alitem contra,' abscedere contingit immen spissum nimis, ii
tirans, ac mouens Vehementui ingruat; eadem ratione&lisa
ni expanditur, dc explicatur, idque sponte. corpusculis as
86쪽
Bellentibus in ipsa na occurrit,in quasi ora jcitur, si moderata oc Cilrrant sapida,in qua organum blande assiciant, ac polixi tillent, quana pungant, iuxta illud Lucret. Lib. a. DE RERUM NATURA. Et quae
Titillare magis sensus, quam is derem sunt . . QV conglomeratur contra in constringitur, si acria ianua , sic acuta fuerint quae apponunt ur, quibusque orgamina soluattirpotitus , dc diuellatur, quam moueatur, aut excitetur quo pos 2- tu, lingua numina penetrari posse, dissicile haud est intellectu, ideoque ieruos minus affici, quam si partes eiusdem quaeculI- qii emi minae, siue distractae , siue disiunctar, amplius paterent. Nerui itaque astecti diuerso modo, species earundem affection una principi impertiunt, per spiritus, Sensumque subinde inditeriorem, sub eadem specie, mouent .
Talis est ratio Gallus in animali quam assectionem omninodi aersa iniexistimo a actu, qui in lingua; quamuis Gustus ipsest quidam actus quippe aliud reuera est, calida, arit fragus , sentiri, quae apponuntur linguas; vel asperae, Vellenia , c; aliud, dulcia sentiri, amara, vel acida apprehendi, vel salsa; quantum utSenim sensatio utraque fiat per motum sensibilis in knλrium iesilailominus tamen , aliter motus in actu simplie, ic tali, aliter in Gustu fit, qui ipse actus; sed non simpliciter, neque omnium est, sed saporum solummodo , idest motionum
Nilium , non autem omnium quemadmodum etiam actus non omnium est, sed quarundam. Exteriora autem oris, dentes puta, labia, sed ista praelartir usu similia statuo palpebris oculorum, quartua structura largeadem est, ni obstet discrimen magnitudinis Dentes vero ibi. dorum praeparationi praesecti, attritione, promouent corpusci Iorum dissolutiones in minima,&ad motum disponunt. Veruntamen, conglomelationes illas lingur varias duo msculi complent, Basioglodi vel unus, si mauis, leuiter in duos secretus de cuius Origine structura, 4sibus, plura dicemus in Anato me instrumentorum vocis, atque sermonis. Interim det lineast sufficiat, rivisculos istos, oriundos ab ima parte ossis
hyoidis set Enyae interiora protendi in cui pidenti eamque totam
87쪽
oxas subit organum communes, non secus cur partes reli- parater kproprias inflammationes videscet, fera αiPurias, tumoresque caeteros, quos multis modis male af citas sanguis producit partiumque intemperies suscipit , vel adurittit; quinuno' solutiones corat nul a causis tuna externis, tum internis, linguam afficiunt;ab humoribus quippe, succisue, cum acidis, tum falsis, siue confluentibus aliunde in linguam,siue collectis meaden , atque ex putredines, alienam naturam concipientibus, laaud raro disrumpitur, atque perfoditur Talia iunt vicera linguae a Medicis Aphiae, dicta, siue simplices hae,&benignae fuerint siue complicatae sordidae, quae plurimum malignae. Inter tumores, maxime proprius linguae anula esst,friam Ursci Batrachion vocant. Nascitur illa a sanguine plerumque crudo imamque lingua partem obsidet, arteriis, venisque ac-4cumbens,quas Raninas appellant,unde nomen morbo Crudum autem aperire tumorem frequenter iuuat concidit namque subito, cruda excreta sanie licet neque tunc debellatum moibum dixeris, qui repleta iterum vomica , paulo deinceps resurgit, adque iterum, iterumque, donec cauitas,facta ulteriori sectione, leuiter adusta sit; ita enim cystis absumitur, quae humorem Ontinet non solum, sed etiam procreat. Fateor equidem, tumorem quandoque coctionem admittere, humore minus abhorrentea specie puris. quod ubi contingit, morbum soluit; quippe cunta, humor putrescente pellicula, totum simili excernitur quod molestat,m morbuia facit. quod tamen minus saepe ex votosii ccedit. Duo autem grauissimi affectus linguae sunt, Conuulso scis, cet,
88쪽
cet, Paralysis uterque infestus Gumii,nil minus quam sei T
ad ominus exacte articulatur aer, inque su sermon' cinnatur. Verum neque illa, quae linguae appropuaquant Lap
cst a partibus liquis Languent igitur sapida, eo ped tota quo ad actum reduci potentia consueuit
corripit, potitis quam communes ossit hyoidi; a 'Os obsideat vel appr: hendat, positum linguae peruertet,&adlatus trahet vel cxeret, aut retrahet praeter naturae modum rigidam-Que, ac immutabilem ibi haerere coget, licet non a pedito mori eiusdem in se ipsam; hi protinus perit, Ubi conuu/si peculiares h nouae musculos inuaserit, praesertim illos, quibal in elut-dem firmant, vel constituunt; tunc enim conglomerata praeter naturam lingua, nec potis se expandςr cuilibet operationi paritertiaepta torpet . . Paralysiis quinetiam,quos apprehenderit communes mulculos, sensu priuat, ac motum proinde voluntarium adimit. Quare, immoto hyoide, lingua etiam species illas motus amitter, quas conanuines habet cum hyoide, seruatis interim proprios, Quamuis non omnino integris, neque exacte idoneis ad voces articulandas. Quod si morbus etias dein musculos peculiaressi. naul inuadat, immobilis omnino lingua euadet sensu quoque destituta,& quidem cum Gustus abolitione, vel imminution pro paralysis modo, magis, aut miniis perfectae. Quod si lingua humoribus, ct succis imbuatur, praeter naturae normam, rerentis, quantumuis libere , recte se lingua expediat, & moueat minus tamen exacte discernet, minusque gustabit sapida pi optet ea quod intus existens neruos a tinctens corpus alterius Oiporis accessum impedit , motum turbat perit idcirco Omne saporum discrimen ' quaecunque sapi-:a inter se diu crsa, sub eadem specie iganum formale appre hcndit, culpa me iij, scuta aterialis in strii menti, non sua; quamuis neque instrumentum materiale tunc per se delinquat, sed ob errorem exteritum ea prorsus ratione, qua Ictero cornea
89쪽
De Cerebro primo Sensu uin organo.
CErebri appellatione illud onis Anatomici detgnantur ,
quod Omeis parietibus Cranio continetur, duobus propriis velaminibus, duro, di molli, seu crassis, aenui, comprehcn sum. Figura sphaerica, qualis Cranii quoque, perque direm tu binos durae Matris, quos totidem eiusdem expansiones comis plent, dupliciter discretum primo quidem in latera, dexterunt.& sinistrum mox in corpus superius,in inferius, Cerebrum scit. . Cerebellum. Corpus antem est, secundit in nonnullos, vere similare; secundum alios vero, Omnino organicum quod multi similare simul, organicum esse volunt , perperam quidem, ut mihi videtur quippe nec organum est , neque corpus singulare sed, corporum congerieS,' organorum concurrenti una, dubio prψcul in finem aliquem uniuersalem,& ad opera sentientis animae Conspirantium; multimodis tamen, cum inter se sitamus discrepent particularibus, modis agendi, ut in progressu latebit.
Prima autem , inter corpora reliqua, deberi statuescerebri Me dullae, idque iure optimo, utpote quae principium est, ia- di neruosi generis, atque Animae, collimantis in opera sensus, sedes propria, ac veluti Cor, ut ita dicam, cerebrate unde spiritus vitae, a fonte uniuersali, per Carotidas .cum sangui1re transsimistus in Cerebrum, remperato, ita dixerim, excessu qualicunque caloris, ac tepens redditus, aptus suscipiendis impressio. nibus sensi nilium, iamque animalis nomine donatus ab Auctoribus, per rivulos eiusdem, scilicet Nerilos , in partes corporis singulas diffunditur; non secus ac sanguis, spiritusque ille calidior per arterias , ut opera Sensus promoueat, ac inchoet4 qui propterea Sensitiuum instrumentum animae in proprium, ac
90쪽
Ormale quinetiam appellatur atque corporis istius gratia , quod Callosum alias, alias cerebri Potem veteres anatomicos nominasse constat, variaspectantes nuperrime vero Cerebri Medulla, aut Medullam elongatam elegati iis vocitari obserum Corpora reliqua, lobos scilicet duos cerebrales, utrinque accu-hentes Medullae,&, quod posteriora stipat, Cerebellum, membranasque duas, utrumque Cerebrum inuoluenteS, condita crediderim i veluti organa principio comalauni apposita, quOxum ope, auxilio sensus opera dirigat Atque hic admirari subit sum imam naturae industriam , eandem proportionem seruantis in operibus quibuscunque , modo,. Vel Vno, Vel simili, partiumque apparatu aequali actus naultiplices, ac valde diuersos edentis ii mirum, quae habentihus Cor sinu duplici praeditum pulmones adiecit principi, ut ipsorum substantiam permeans sanguis, spiritus, quia dexte
ro ventriculo, per arteriam pulmonariam stingens, in sinΗ- strum, qua vena pulmonaria descendit, clauitat cm Libstantita caloris proportionem, decursu acquireret qua optas maxime ad propagandos vitae spiritus. Eadem quinetiam , non alia ratione, neque in alium fisaein, cerebrali medulla apposuit Cereurum, Cerebellumque, ut discurrentes per eadem anguis , spiritus, a Carotidibus delati, pclque poros Pin in ros glandulosa substantiae meatusque vix perceptibiles e insinuantcs, alterarentur, atque commoderati prius, in neruos peruaderent.
suscipiendis nempe impressionibus dia sibili una, quas momento temporis,aut a principio impertiant corporis extremis, vel contra, ab cxtremis principio, ut spiritus evadant idonei Operae pretiu est, represso impetu, te licine trita, quam O indidit illis, ut speciem aliquam raritatis fluide induant , ad patiendum quin, ctiam quodammodo aptam uatiuntur namque spiritus, clam vibrationes excipiunt sensibilium. Eadem autem attifex, quae, ut pulmones contexeret,Primu Invasa duo Pulmonaria a Crde deprompsit,in Obum utrumque, ad instar plexus distribuenda; mox divaricatos ex Trachea canales, tubulosue adiunxit,in spatia carne expleuit sui generis, ullpareitchyma dicunt, eadem Penitus ratione, a medulla cerebra.