Sallustius in conformanda oratione quo iure Thucydidis exemplum secutus esse existimetur [microform]; dissertatio inauguralis philologica quam..

11쪽

quamvis e quovis alio scriptore Graeco atque e Thucydide petere eam Sallustio licuerit. Laudat autem adstuebnerus hos locos Iug. 75, 6 e flumine, quam proXimam, quam esse Supra diXimus 18, 11: ea loca, quae, Numidia apellatur . Sed in aliis quoque pronominibus Sallustius utitur Graecorum more attrahendi pronominis ad substantiva sequentia, ut Cat. 7 6 eas divitias, eam bonam famam, magnamque Obilitatem putabant 20 4 idem velle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est f. at 51, 4. Neque vero hunc pronominum usum Sallustii peculiarem eSSe contenderim, eum talia apud omnes fere scriptores aetatis eius inveniantur, sed quod saepe in hac quaestione nobis dicendum erit, hic quoque diXerim, e eo, quod Sallustius amantior quam alii talium constructionum fuerit, conici posse, X

Graecorum studio has eum petivisse. Nam non caSu, Sed consulto eriptorem his structuris usum esse, iam Cortitus animadvertisse videtur, qui ad locum supra laudatum exponit in verbis illis eas divitias, eam famam iste conspici Sallustianum illud concisum genus dicendi. Nam haec dicta esse apparet Pro eas, qua memoravi, res putabant esse divitias etc. De reliquis pronominibus, quae ad SyneSeOS Sum ertinent, nihil sere memorandum videtur, nisi requentior neutrius generis usus ad Graecam consuetudinem referendus est, id

quod Poppo iudicavit, qui attulit locum Cat. I, 2: Sed nostra

Omnis vis in animo et corpore sita est, alterum nobis cum dis, alterum cum belluis commune est . Addere potuit Cat. 1, 6: Vine corporis corporis an virtute animi. - Ita utrumque per se indigens alterum alterius auxilio eget. Sane peculiare Sallustio esse videtur, neutrum genus ad substantiva diversi generis reserre, neque vero e his singulis Xemplis sed potius e tota ratione utendi neutro genere comprobari potest, Orationem Sallustianam hae in re ad Graecorum Xemplum conformatam esse. Inprimis adiectiva et participia hoc genere posita huc pertinent, quae cum nominibus etiam seminini generis Sallustius coniungit. Quae structura certe magis GraecaeSt, nam regulam eSSe constat apud Latinos ut, si plura nomina

eiusdem generis sunt, praedicata eodem, quo nomina genere

ponantur.

Contra ido locos Sallustianos Iug. 38 8 no atque praeda castrorum hostes remorata Sunt 2 4 plerosque velocitas et regio hostibus ignara tutata sunt 8, 1 ubi ira et aegritudo permixta sunt Cat. 20, 2 ni virtus fidesque spectata mihi forent. Hoc in usu propterea Sallustium hucydidis maxime eXemplum Secutum eSSe putamus, quod hunc prae ceteris neutrius generis adiectivorum et participiorum amantem fuisse notissimum est, ita ut Graecorum ipsorum licentiae fines aliquoties transgrederetur saepiusque ad unum quoque Vocabulum seminini generis neutrum referret f. 1. 10, 1. I, 95, 3.

3, 37, 1. I, 29, 3. I, 71, 1 et oppon. I, 1, p. 105-106.

Sed ut ad coniunctionem subiecti eum raedicato, a qua initium huius quaestionis cepimus, revertamur, etiam Verbum ad praedicatum accomodatum Poppo in Graecismis ex Thucydide petitis numerat. Quae quidem structura requens est apud utrumque Scriptorem f. locum supra laudatum Iug. 18, 11:hea loca, quae, Numidia appellatur ubi Κriigium conseras)et inprimis in enuntiatis comparativis, ubi attractione verbum ad rem, quae comparationi inservit, resertur, ut Cat. 25, 3: Sed ei cariora semper omnia quam decus atque pudicitia fuit. Iug. 50, 6 Sin opportunior fugae collis quam campi fuerant 74, 3 magis pedes quam arma tutata sunt quibus

duobus locis lectio dubia est et Thucydid. 4, 102. I. 112.4, 26 8, 9. I, 93. I, 114.

Tamen non recte hanc attractionem vel accommodationem verbi ad praedicatum in Graecismis a Poppone numerari e eo apparet, quod Zumptius docet g. 369, saepius fortasse verbum numero raedicati positum inveniri et regulam esse, ut verbum ad proximum substantivum reseratur, sive hoc subiectum sive praedicatum sit. Restat ut de adverbiis eum verbo Esse coniunctis dicam. Notum est Sallustium tali modo usurpare adverbium frustra

12쪽

Latissime autem hic adverbiorum usus apud scriptorem patet, qua de re vid. adstuebner. p. 11 - 12. Gerlach. III, p. 314.

Kritet ad Cat. 58 Ed. I). Fabri ad Iug. 85, 6. Ea, quae frequentissime inveniuntur, enumerare hi sufficiat tutius Iug. 14, 11 es. Cicer ad Attio 14, 22 laxius, licentius 87, 4. facilius 4, 1 abunde Cat. 21, 1. 58 9 Iug. 63 2. ProXume Iug. 19 4. 18, 11 aliter tamen ritgius propius Cat. 11 1 es. riigium obviam Hist. 2, 74. post Cat. 23 7 contra Iug. 85, 22.

Multi doctissimique viri negaverunt, id quod Poppo I, 374)pro certo affirmavit, hunc usum ex Thucydideo sermone in Sallustianum translatum esse, Delturius Schullgius, ruennertius, qui scriptorem hac in re ad Catonis Xemplum regreSSum esse contenderunt Vid. Bruennert. p. 9-10). Frequentem quidem hunc usum apud Graecum scriptorem SSe, nonnulla etiam audaciora hac in re inveniri nemo negabit ut 4, 10:

οκμειο ναό et σ*tσt ἔσεσθα sub Kruegerus: φαο halte ita si das Adverbium. - Cum autem inter Latinos apud Catonem iam talia inveniantur ut sero esse, impune esSe ), non habemus, quod non cum illis viris in archaismis hunc dicendi morem numeremus. Nihilominus nonnulla sunt, quae hae ratione X-plicari non possunt luculentiusque originem Graecam produnt. Coniungit enim Sallustius praepositiones quasdam adverbiali

Sensu non modo cum verbo Esse sed etiam cum substantivis.

Hoc ab optimis scriptoribus fieri non ignoro es. Zumpi. g. 323J, Sed conferas velim ea quae leguntur Cat. 23, 6 invidia atque Superbia post fuere Hist. I, 41 6 supplicia in post futuros

- ἐς τους πεπα μησομέυιος Iug. 6: multo ante labore cum Thucydideis dictionibus 1 3 '0μηρος πολλο στερο - τε ὀμειος 3, 114 ἐς το ἔπεtet χρόυο 6 85 h Gettκα δουλεία aliisque huiusmodi, quae apud omnes Graecos inveniuntur, concedes Gerlachio, plane haec ad Graecorum morem esse consormata. Iam transeamus ad casuum apud Sallustium usum primumque accusativi.

Atque hic quidem memorandum videtur, saepissime scriptorem solere verbis, quibuscum alias accusativus coniungitur, absolute uti, quando obiectum lacile suppleri potest. Recte Dolega refellit echneri opinionem, qui omnia haec e Graecorum usu illustrat, apud quos hunc morem multo latius patere notissimum est. Frequentius tamen et insolentius quam alius quisquam Latinorum Sallustius hae libertate utitur. Ita usurpantur: invadere , quod idem valere atque vernaculum .'ber-han umen iam Cortius monuit Cat. 2, 5. 10,6 Iug. 41 9. hincssere Cat. 7, 3. ug. 13 7 41, 3. Cat. 13, 3. .degustare 'Cat. 22, 2. mittere . Haec omnia mere Latina sunt neque, ut forsan quispiam putarit, Invadere et hincessere comparanda sunt eum Graecis verbis a Vechnero allatis. Cf. Draeger. I, p. 370: Dies i. e. omissi accusativi gestatehi in eiden alten praehen visi

Notandus vero est usus verbi obtinere . s. Iug. 80, 7:hnulla pro socia obtinet ' ubi significat: in Stella, ehauptenses ritetium). Apud nullum Sallustianae aetatis scriptorem tali sensu hoc verbum absolute usurpari memini. Apud Livium demum verbum tenere similiter adhibetur. Quare consormatum hunc usum ad Graecum κατέχα puto, quod tali vi apud Thucydidem invenitur ,32 8, 28. 8, 100. Neque dubitandum esse arbitror, qui cum Ursino et riuio legendum sit Cat. 14, 7: sama, quae plerumque obtinet oro plerosque , ut apud Atticum scriptorem simillime saepius legitur: κατέχet λ θος es. 1, 10 3 89.

Rectius etiam ad Graecos rettuleris frequentem esseXivum Verborum transitivorum usum, ut Verbi augere misi. 1, 48 6:,ignoscend populi Romani magnitudinem auxisse , ubi Vechnerus e Plutarcho affert: ἐπέetetve ὁ λοtμός', quamqUam iam ante Sallustium hoc verbum ita usurpatum esse Videtur,

ut in Catonis Originibus teste Gellio 18, 12 legebatur: eo

res eorum auxit .

13쪽

Luculentius reflexivum sensum demonstrant vortere etheonvortere ut Cat. 6, 7: regium imperium, in superbiam dominationemque convortit ubi lectio convortit is compluribus in dubium vocata est, sed videtur Onsormata esse ad verba hucydide 3 39 ειωθε δὲ ut πόλεω, in αυ- ευπραξt Ius, εἰς ζ βρ iv τρέπε tu, quae Scholiasta et Blomfieldius vid adnot. Duheri explicaverunt supplendo pronomine aesτας ad τρέπερο, quamquam aliter Xplicari possunt. Totum autem hoc caput

Cat. 6 resertum esse Graecismis et sententiis Thucydideis iam diu viri docti perspexerunt s. g. 3 sicut pleraque mortalium habentur uet εχε et Helaeta a Metietuivὶ g. 5 magiSque dandis quam accipiundis beneficiis amicitias parabant huc 240 ου τὰ πάσχ'vete ευ, ἀλλα δρῶ τε κτωμεθα τους Ψλους Quare usus verbi convortere reflexivus sortasse ex hae imitatione explicandus est. Legitur praeterea Convortere Iug. 20 4. 101, 6 ragm. inc. 8. Vortere Cat. 32, 27. Iug. 85, . Quod autem etiam apud alios scriptores, ut Livium, acitum, hoc verbum ita usurpatum invenitur, non refellit Graecam originem huius structurae, immo Sallustius si non in sermonem pedestrem introduXisse hune usum at tamen primus requentaSse videtur, cum ante eum magis poetarum proprius fuerit. De reflexivo verbi utare usu apud Sallustium magna

est editorum dissensio. Legebatur Iug. 38 inde a Cortio a pleriSque sequi mortis metu mutabant , ubi tanta librorum

dissensio est, ut vicusquam maiores turbas dederint Leetionem

semulabant f sagacissime ritgius Ed. I defendit, cum qua comparat echuerus vocem Thucydideam 2, 1): μeu e

Ceterum huius usus exempla inveniuntur apud quemvis alium scriptorem Latinum, rarum autem eum SSe apud eos,

qui ante Sallustium seripserunt, ea comprobant, quae Vechnerus et ritgius attulerunt. Porro hoc loco nominandum est verbum Temperare, quod legitur Iug. 85 9: illis difficile est, in potestatibus temperare cf. Cat. 11, 8, ubi riuius admonuit, victoriae temperare dicta esse pro sibi temperare in victoria .

Absolute etiam ponitur a Sallustio, ut Heusingerus adnotavit Vochner Hellen p. 76-78), verbum Gignere Iug. 70, 6:oloca aequalia et nuda gignentium sensu satis memorabili, quod usque ad riigium a plerisque, inprimis a Gerlachio et Poppone ad exemplum Graeci verbi queσθα vel rhvεσθα usurpatum esse existimabatur. Doctissimus autem ille vir luculentissime demonstrat, quae Sallustius Gignentia dicat, cum

ita comparata sint, ut alia eiuSdem generis e Sese gignant, quae nata uapte vi crescant, augeantur, et rursus gignendi facultatem habeant, ea significari, quae Oeamus ,,organi3cte Eorper M. Quae cum ita sint, hunc usum in Graecismis numerandum

Quod Heusingerus in verbis activis passive usurpatis etiam Velle numerat, salsa Palmerii conieetura nititur, qui legebat Iug. 73: volentia de ambobus acceperant , sed nihil est, cura lectione omnibus codicibus firmata volenti animo tecedamus. Ceterum hoc participium legitur ist. 4, 31: volentia plebei acturus videbatur ob non passive sed adiectivi loco et praegnanti sensu m bene volentia, grata positum esse

apparet. Vides quam pauca his in rebus ad Graeco reserenda sint quantumque absit, ut, ubicunque hoc fieri posse videtur, certissime comprobare OSSimus. Nonnulla exempla accusativi graeci, qui Vocatur, ex

Sallustio laudantur in eclineri libro, quod constructionis

genus de transmarinum et Graecum esse putat, ut apud

Latinos non nisi a poetis usurpetur p. 3003. Certe tales structurae apud historicos inde a Livio demum frequentes esse coeperunt, Xceptis particulis Cetera, Alia etc., quae in usum pedestris sermonis iam ante Livium abierant, quamquam Cicero pro his in ceteris, aliis in rebus f vel similibus vocibus plerumque utitur, ita ut apud Sallustium talia si non poetice attamen insolenter dicta esse videantur. Cf. his 3 74 Dedecores inultique terga ab hostibus caedebantur Iug. 19 7: praeter nomen cetera populi Romani ignarus hist. 5, 6: cetera egregius fragm. ine. 113 sanctus alia 18 Germani

14쪽

cetera ut coniecit Dietschius intectum renonibus corpus tegebant hist. 3 7: Sed Pompeius, saeta consultaque eius aemulus erat ut plerique editores scripserunt), ubi libri haemulatus erat' eXhibent, quod accepit ritgius, refellit

Dietschius, cui scribendum visum est aemulator Hane coniunetionem substantivi a verbo derivati cum accusativo, insignem certe Graecismum, excusare studet exemplis Plautinis

cf. Amphitruo. 519: quid tibi hanc curatiost rem aut muttitior Asin. 5, 2, 70. Aul. 3, 2 9. Truc. 2, 7 6. - Equidem haemulus f Scriptum esse velim, quod apud Nonium in lemmate est, sub quo hunc locum exhibet. Ut exemplum accusativi etymologici laudat Heusingerus p. 319 Vocem facinora sacere quae saepissime apud Sallustium legitur Cat. 7 6 19, 5. 11 4 51, 6 53, 2. Iug. 5, ), apud Caesarem numquam, apud Ciceronem semel de n. 2, 293. In his omnibus rebus quantum scriptor Graecorum sermoni debuerit, quantum Sermoni antiquorum Latinorum inprimisque poetarum, difficile est diiudicatu, cum eorum, qui ante Caesarem Sallustiumque floruerunt, historicorum usus dicendi non satis illustrari possit cumque tota lingua Latina illis saeculis tam multa ex Graecis traxerit, ut quid ex his transtulerit, quid ei cum illa lingua a principio commune fuerit, saepe discerni non possit. Neque figurae accusativi graeci, etymologici etc. apud Sallustium tam requentes sunt, ut permirae aut insignes videri possint certamque Graecae consuetudinis dicendi imitationem prae e serant, quod in quibusdam structuris, quae ad dativicaSuS Sum pertinent, pro certo affirmare possumus. Nonnulla

enim hic inveniuntur, quae iam multi doctissimique viri plane

Graeca esse perspeXerunt quaeque accuratius paulo me illustrare posse e Thucydide usu Spero.

Dicendum enim primum est de loco Iug. 84, 3: neque plebi militia volenti putabatur ubi structura Latinis aliena magnam codicum discrepantiam genuit, quae tollitur Prisciani testimonio ad hunc locum adnotantis 18, p. 1169): Illi i. e. Graeci βουλομέvοις ἐπὶ et μι - Sallustius in Iugurthino neque

plebei militia volenti putabatur . ritetius putat riseianum respeXisse Demosthenis locum pro Cor. p. 22 sed Reishe). Sed potuit laudare quemvis alium Graecorum, quibus cum Omnibus hoc dicendi genus usitatum est tum nemini usitatiusquam Thucydidi, ita ut hac in re eum Romano seriptori imitationi suisse pro certo affirmare possimus. Invenitur enim non Solum VOX βουλομ. vii ebat' quinquies 2 3. 4, 80. 4. 85. 7, 35. 8, 2 sed etiam similia saepissime, 2 60 προςδεχχμέum 10

Hunc Graecismum Sallustius in sermonem Latinum introduxisse constat es Draegeres p. 402h et quamquam praeter eum 'ocum, quem claudavimus. semel tantum apud tum invenitur Iug. 100 4 uti militibus exaequatus cum imperatore labos volentibus esset), saepius eo usum esse in Historiis eum Suspicamur, cum etiam ex aliis vocibus ut sevolenti animo sevolentia Lappareat, eum participii verbi velle amantissimum fuisse. Ceterum quantum haec struetur a consuetudine Latini Sermonis recedat, ex eo intelligi potest quod perpauci eam imitari conati sunt Nam apud Livium Graecarum constructionum amantissimum semel tantum invenitur 21, 50 10 quibusdam volentibus, fore), apud Iacitum, qui utrumque, et Sallustium et Thucydidem imitatus est, ter Annal. Ι, 59, 1. Ηist. II, 3. Agric. 18). Ex scriptoribus posterioris aetatis

Macrobius tantum eam adhibet 1, 7. I, 3. I, 63. Perversissime autem a Cortio aliisque cum hae dictione momparatum esse locum qui exstat Iug. 73, 3 frivolenti animo de ambobus acceperant' iam ritgius monuit. Dativum enim nullo modo hic explicari posse quisque videt. Ceterum si de natura et vi huius generis dicendi volenti

esse te quaerere volumus, assentiendum est utimanno, qui

hoc nihil aliud nisi circumscriptionem simplicis verbi βουλεσθαt esse dicit reiciendamque puto longam illam difficilemque explicationem, quam dedit Κriigius Edit. Ι). Cumque haec dictio

15쪽

et gravior sit quam simple verbum et satis brevis, quod Sallustio inprimis placuerit, non mirandum est. - Alter qui ad Graecum usum Dativi pertinet locus, multum ab editoribus nuperque a Dolega exatus Xstat Cat. 20, 3 sequia vobis eadem mihi bona malaque esse intellexi . Sic scripta haec sunt in Nagariano et Commetiano codice teste Grutero, in codice . i. e. onaeensi 14777 teste Dietsellio, in Vaticano quarto, scriptaque sunt a Cortio et sequentibus editoribus usque ad riigium, qui Cortium accusat, quod Crispum Graecismis ditaverit, affirmatque sequi vero criticam via et ratione exercere didicerit, merito intemperanti hac inusitatas structuras inserendi libidine abstinebit . Vereor equidem ne arrogantiae videatn auctoritatem doctissimi viri impugnare, sed mihi Κriigius non minore studio Crispum liberandi Graecismis abreptus esse videtur quam Cortius cupiditate ditandi. Quare quod omnibus viribus lectionem suam eadem quae mihi tae-sendit, non miror, e magis autem quod tetschius eum secutus est, qui de praestantia codicis agariani ita iudicat p. 6):-Quem librum quoniam Nippees eius aliique viri docti tanti

lacere, ut nisi is repertus foret, nullam spem esse dictitarent seripturas a Grutero enotatas diligentissime exscripsi, e quibus hoc mihi adparuit, optumum eum esse et dignissimum qui investigetur et denuo Xploretur .

Utu res se habet, mihi quidem et brevitati Crispi et

studio Graecorum imitandorum aptissima esse videtur strue tura nostrae lectionis, quam apud poetas etiam Sallustianae aetatis saepius inveniri notum est, cf. Horat art. Oet. 467. Ovid. Amor. I, 4, 1. orat Serm. I, 3, 122. Zumpi. g. 704. Vechner Hellenol. p. 296-297. Quod autem Dolega affirmat, reiciendam hanc lectionem esse, quia talis dativi usus apud poetas tantum et scriptores pedestres posterioris aetatis inveniatur, mihi non satis idoneum videtur ad tuendum illud Quae Non paucae enim sunt constructiones in Oratione Sallustiana, quae cum poetis tantum ei communes uni, ut participia doctus et separatus cum infinitivo coniuueta aliaque. mihi autem accuratius consideranti

totum locum rivobis eadem mihi bona malaque esse intellexi; nam idem velle atque idem nolle, ea demum firma amistitia est SuSpici movetur, hanc structuram fluxisse e simili sententia Thucydidea Tertio enim in libro c. 64 hebani loquntur de Plataeensibus firmissima amicitia cum Atheniensibus contra reliquos Boeotos coniunctis criminique iis dant, quod semper

idem velint quod Athenienses et nolint quod reliqui Boeoti

tentiam Sallustii animo obversatum esse cum veri simile sit quamquam concedo similitudinem esse levem), nonne huncuSum pronominis ταυτὰ cum dativo coniuncti fortuito in orationem Sallustianam receptam esse existimare possumus 3 Memorandus etiam hic est usus verbi Decere cum dativo coniuncti es hist. 1, 8: locum editiorem quam victoribus decebat capit . Quae tructura cum apud neminem e probis

scriptoribus nisi apud Terentium semel, deinde apud Gellium et Apuleium, assectatores talium rerum, inveniatur, iam Veteribus grammaticis Arusiano p. 233 d. indem. et Servio, qui hunc locum ad Verg. Aen. 8, 12 laudavit, mira videbatur

explicandaque est mea quidem sententia cum Vecliner exeXemplo Graeci πρέπε μο etc. Nam errare mihi Schullgius videtur, qui Ruddimanni auctoritate nisus contendit, hune usum antiquis scriptoribus proprium fuisse Excepto enim uno Terentio, qui hac in re a Graecis pendere videtur, X Omnibus, qui Sallustium antecedunt, scriptoribus nullum huius tructurae Xemplum inveneris. - Non mittendum puto locum,

qui exstat Cat. 32 hinsidias consuli maturent ubi dativus pendet a substantivo insidias , quod rarissime apud Latinos inveniri demonstrat Draegerus p. 408. Ceterum haec licentia a Graecis sumpta similis ei est, quam in accusativi usu Diet- schius sese invenisse putat issacta aemulator in quaeque apud Thucydidem frequens est s. 5 5 3 89. 7, 50 4 23. 5, 46, ubi Duherus adnotat, hoc genus dicendi in Latinis scriptoribus observari a doctis viris ad locum Sallustianum, qui eodem capite c. 32 exstat: quod neque insidiae consuli procedebant Duobus locis ad vocem insidiae consuli 4uplendum

16쪽

esse censet Gerlaelitus participium quoddam ut paratae vel sestruetae Ramshornius rim arte grammatica a. 116 A. I. 1 p. 198 participium verbi Esse sive Graecum id, ut Liviano loco 3, 37, 5: tribuniciam potestatem, munimentum libertati, repararent L suo quidem loco ritZio assentiendum est, nihil impedire. quominus etiam repararent interposita verba trahas Quod autem idem vir doctissimus contendit, etiam in vocibus hinsidiae consuli procedebant insidias consuli maturent dativum pendere e verbo eum substantiu coniuncto

mirum est Nam quomodo seriptor dicere potuit, insidias procedere ei, cuius in perniciem pararentur Quare hoc loco dativum cum substantivo tantum coniungendum esse luculentissimum est idemque statuendum esse videtur in iis verbis, quae paulo infra sequuntur insidia consuli maturent .

Neques solum substantiva sed itiam adiectiva substantivorum vice fungentia cum dativo coniungit Sallustius, quod non minus ex Graecis transisse videtur, ut Iug. 89 5: Ρraeter oppido propinqua cf. Τhucydidem 6, 2 ο ρο τοῖς Σικα,οῖς 1, 5:πρις ὁμόρους ol αρετέρους Eκαστο tet I. 40, 2: huic rogationi partim conscii sibi impedimenta parabant Ad constructionem huius adiectivi pertinet locus Cat. 21, 2 alius alii tantisaei noris conseii ubi ritgius adnotat: -Dativus, quo Socii

conscientiae non res quas conScientia complectitur intelleguntur, haud dubie ad Graecae consuetudinis Xemplum revocandus

est, pariter ut Idem cum dativo coniunctum Ex hucydide

Multa sunt in Genetivi usu Sallustiano, quatenu ad nostram quaestionem pertinet, quae digna sunt memoratu. Ac primum quidem dicendum est de genetivo, qui regitur a neutris adiectivorum Huc pertinent exempla, quae exstant Iug. 48, 3: humi arido atque arenoso quae lectio Prisciani et Arusiani testimoniis satis defenditur Iug. 21, 2 diei extremum 90 1: aestatis Xtremum 37, 4 in praerupti montis extremo 21, 2: plerumque noctis 3 2 ad summum montis hist. 2, 77 diei medio Thucyd is litavi et i i 1ἁρος 102 9: pleraque humanarum rerum hist. 2, 18 laeva moenium Dietschius laeva moenia)

hist. 2, 3 cava terrae hist. 4, 17 Italiae mollia ac lana hist. 3, I, 4 certaminis advorsa. IIae sere Sunt insigniora exempla ex iis, quae congessit adstuebnerus p. 24), quorum numerus lacile augeri potest. Recte multi iam monuerunt, hunc loquendi usum poetis maXime iisque modo rerum geStarum scriptoribus, qui post Sallustium viXerunt, proprium sui8Se. Etenim apud Ciceronem raro inveniri eum, apud Caesarem Semel tantum, contra apud Livium et acitum seXcenties, demonstravi Draegerus p. 417-418). Qua ex re Crispum primum ex Latinis scriptoribus pedestris sermonis hunc usum frequentasse videmus atque Ommotum haud dubie Xemplo Thucydidis, quem omnium Graecorum huius strueturae amantissimum esse notum est. E quos exempla asserre Vellemus, unicuique paene earum, qua modo laudavimus, dictionum respodentia invenire possemus. Cum autem talia apud quemvis alium Graecorum inveniantur, liceat hoc loco mihi accuratius paulo disserere, qua ratione Omnino neutra adiectivorum et participiorum usurpaverint ambo Seriptores, ut, cur inprimis Attici scriptoris exemplum Crispo ob

Atque substantive quidem usurpare neutra adiectiVorum, Omnibus Seriptoribus usitatum est. Sed plerumque hoc fieri notum est, quando adiectiva nominativi vel accusativi casu Ponuntur, rariuS, quando regnantur praepositionibus, quod magi Graecorum proprium est. Quare apud optimos Scriptores hic usus haud requens est es Draeger. . 45), contra inde a Sallustio apud historicos frequentissimus esse coepit. Praeterea, quae cum Genetivo coniuncta modo enumeraVimus, haec fere sunt Xempla Cat. 8 e vero Cat. 13 in propatulo 41:

in incerto habere Iug. 38 in incerto erat Cat. 51, 12 in obscuro 2 6 in dubio Iug. 73 in maius componere fragm. inc. 78 in deterius componere Iug. 92, 5 in immensum Cat. 15 2: pro certo 2, 11 in extremo Iug. 5, 3 in aperto 22 4 pro bono 30, 2 a vero bonoque 59, 2 ex occulto 5, 23 in occulto. - Multa ex his Thucydidem auctorem clarius demonstrat: in maius. in deterius componere ' etc. quae ex

17쪽

perspicua imitatione nata esse oppo, Olega, Olimannus comprobarunt. Praeterea cum dictionibus in incerto habuere

Ceterum non contendo Sallustium in unaquaque earum dictionum, quas attulimus, Semper Atticum Scriptorem re8peXisse praesertim cum iam apud Plautum talia inveniantur: in occulto etc. sed morem illum Thucydideum neutra eum praepositionibus coniungendi multum valuisse apud Sallustium ad similes structuras sormandas. De toto hoc genere dicendi conseras Draegerum velim p. 47ὶ ,,Das in alien disse pra

Sed neutris adiectivorum et participiorum utitur Sallustius etiam ad abstracta signiscanda, ita ut et per omnes caSus ea fleetat et cum aliis otiam adiectivis coniungat ut apud Thucydidem et ευπρεπε ασπουοου 1, 37 et ξυυηθες συχο 6, 34 et aliares oppon. I, 1, p. 1683. Exempla Xstant Cat. 38 Iug. 25: bonum publicum Cat. 37, hist. 1, 48, 13 malum publicum hist. 4, 34 boni aut mali publici gravis existumator Iug. 91, 5: malum improvisum Iug. 67, 2 anceps malum Iug. 64 4: Commune malum. - Cat. 51, 32 malo dativus rei publieae cf. hucyd. 2, 13 ἐπὶ κακ ii ' πολεως Iug. 16, 1 quae Vero gratiam anteferebat Iug. 35 2 contra verum niti. Ex participiis haec commemorare sufficiat is incepti sa- vere Cat. 17), quem dativi usum rarissimum esse contendit Draegerus p. 413, contra inceptum venire Hug. 25, 6 31, 6.83, 3, ubi recte Sehultetius p. 50 adnotat: Equidem cur

Sallustius hoc loco simplicitatem quandam prisci sermonis X-primere voluisse videatur, ut Gerlachius ad Iug. 25, 6 b- Servavit, intelligere non possum. Brevitatem quandam ro

inceptis inius ilviam ire prosecto mem, infitiabitur Sed

breviter in multis proprietatibus habendus est, quibus ab aliis scriptoribus dissuri, quapropter iam in antiquitate iure subtilissimus brevitatis artifex nominatur. - Cum ver Sallustius Saepius hac structura Sus sit, equidem eum Graecos imitatum esse SenSeo, qui participi substantivorum instar cum praepositionibus praecipue coniunXerunt. Totum hunc morem abstracta exprimendi adiectivis et participitus neutro genere positis Ciceronem in sermonem Latinum recepisse On minus constat quam ambobus et Sallustio et Ciceroni Thucydidem huius rei auctorem exstitisse. Neque quod hi tres scriptores hoc in usu conSentiunt, mirari POSSumus, Si reputamus, quae condicio suerit prosae orationis et Graecae et Romanae illorum aetate. Nimirum haec est abstractorum vis, ut mentes hominum a Singulis ad universa revocent, quis

propter magis philosophorum moris dicendi propria sunt. Cum autem Thucydides primus apud Atticos exstitisset, qui non

modo res gestas narraret sed etiam causas Originesque rerum reperiret, more naturasque clarorum virorum, qui ei describendi

erant, accuratissime depingeret orationibus inserendis, fieri non potuit, quin multa paene philosophorum Ore Scriberet. Cumque ante cum pauci qui de rebus ad philosophiam pertinentibus prOS Oratione scriberent exstitissent, multisque abstractis deessent significationes, coactus erat Thucydides eam libertatem sibi sumere quam vocat Dionysius de hucyd judic. c. 24, 63:

et mi iettaehu Qv v0μοπωv, ita ut et nova quaedam verba fingeret et aliis novum in modum uteretur, tamen ab ingenio linguae Graecae grammaticaeque artis praecepti numquam recederet.

18쪽

Similiter apud Latinos Cicero, quia primus de rebus ad philosophiam pertinentibus prosa oratione scripsit si excipis Amafinium, Rabirium, Catium, scriptores obscuros abstractis significationes invenire coactus est. Sallustius autem eum primus Romanorum historiam eadem qua Thucydides ratione

Scriberet, i. e. ut rerum auSa accurate perquireret, more clarorum virorum diligentissime describeret orationibus inserendis, quae continent meditationes de rerum rationibus hominumque consiliis, frequentissime abstracta adhibuit et adiectivis et Substantivis expressa. Quare rectissime Lamsium iudicasse puto, qui dicit: abstracta pro concretis adhibuit, quod magna cum diligentia in litteras Graecorum incubuit praecipueque dicendi genus Thucydidis imitatus est, quem viri doctissimi ampla Vi mentem a singulis ad universa revocandi praeditum fuisse iudicarunt. Delturii et Gerlachii, qui requentem apud Sallustium pluralem abstractorum in archaismis numerant, refutavit Schullgius p. 77 et 78. Ceterum confitendum est, hoc in usu abstractorum nihil inveniri, quod a Sallustio per libidinem mutatum vel a linguae latinae ingenio alienum videatur. Itaque hoc statuendum esse puto, requentiam abStractorum

apud Thucydidem aliquantum attulisse ad frequentem harum notionum usum apud Crispum, neque vero eum dedita pera singula imitatum esse. Quare exemplorum enumeratione abstineamus. Collegerunt Sallustiana, LaWsius et Draegerus,

Sed revertamur, unde longius digressi sumus, ad GenetiviuSum. Restat, ut hic de multis illis adiectivis Genetivum regentibus, quae ab optimis scriptoribus cum ablativo aut aliis casibus coniunguntur, pauca dicam. Legimus Iug. 79 6: loca nuda gignentium 90, 1 ager aridus et frugum vacuus Cat. 5, 4 sui profugus 7 6 pecuniae liberales erant. hist. 1, 106 egregius militiae hist. 1, 115 libertatis in Suetus hist. 2, 1 servitii insolitum hist. 4, 8 insolens vera accipiundi hist. 2 91 frugum pabulique laetus ager. Hanc licentiam magis poetis consuetam esse, ut ait adstueb-nerus, et historicis inde a Sallusti, demum insitatam fuisse

notum est. Num recte autem Oppo indicarit, hunc morem tales genetivos adiectivis addendi a Graecis derivatum esse, dubitari potest. Concedendum enim est Hergogio, qui de loco Cat. 33, 1: plerique patriae sed omnes sama atque fortunis eXpertes sumus in disserens addit, tales structuras non modo ex imitatione Graecorum profectas, sed in ipsa casus natura

EX hac natura Xplicandum esse puto genetivum animi cum verbis vel adiectivis assectum significantibus coniunctum, de 'u' multi disputaverunt docti viri. Quidam existimarunt hanc sormam ablativum antiquitus fuisse es Draeger. p. 443), quod frustra comprobarin studuerunt. Invenitur autem iam ante Ciceronem, apud Caesarem numquam inpud Sallustium frequentissime, sed tantum in historiis, ut animi atrox srmatus animi etc. Equidem hunc genetivum eam habere vim Ρuto, ut res signeficetur, ad quam noti respiciat. quae in verbo vel adiectivo apposito inest vernacule dicimus in An-δehun de Gemutas, de Gestanuni quamquam hic usus magis Graecorum proprius est, apud quos genetivus hae significatione usurpatus maXime ab adverbiis pendet cf. Matth. g. 337-338. Zumpi. 4. 437: Ferner euen ais i. e. poetae lique historici, qui eorum genus dicendi sequuntur sibectavio alle Adjectivis de senetis, sum Thei nach Art de Gri echen, fur de lateisiachen Ablati im Sinne des detitschen in Ansehung, in Hinsicht. ' Besondera iis8en is de Gebrauch de Genetιns atat de Ablati in Anapruch ramen si de hei psilere Prosaikern si isten usata animi a alle Adjectinis De imitatione tamen Graecorum

hac in re nihil certius conici potest, quamquam apud eos hic genetivus limitationis multo latius patet quam vulgo putatur.

Invenitur apud Thucydidem 5, 108 της δὲ Πή,μη - πιστότεροtλέρω ἐσμέv , ubi Goellerus segenetivus ' Πἄμης pendetis πιι τότεροt , Oppo autem: risacilius alicui in mentem veniat 'crvibμης adortiri referre, comparanti Latina certus animi .

Sed ine hic quidem genetivi risus, quem grammatici Latini

saepe Graecum appellant, Vere Graecus est . - Neque vero video, quomodo aliter Xylicari possit aut cur non vere Grae-

19쪽

7, 2 8, 102 7, 54 ῶς ἔκαστος τυ ξυvmχεις σχεv. Hunc usum imitatus esse videtur Sallustius Cat. 6, 3: Sicut teraque mortalium habentur quae verba iam Hergogius, deinde LaWsius comparaverunt cum Graecorum dictione , et πλεῖστα τυ, θυηeto,vἔχει cum Kriigius explicet: sicut in plerisque, quae mortalium sunt, fieri solet A. Duplicem autem Graecismum hoc loco esse statuit LaWsius, primum quod genetivus Personae i. e. Ortalium pendeat a neutro adiectivi, deinde quod habentur mediati vi positum sit. Sed ut in Graeca tructura ui, t ευvo ας η μ 4μης χο genetivus Pendet vel a tota sententia cot ἔχοι vel tantum ab adverbio Ac es Classenium ad 1, 22), Sic nostro loco fimortalium tendere puto a tota sententia riSicut pleraque habentur ut haec verba ita sint intelligenda: is ea sic in An- stanno de Monchen si im menstalichen Leben meistens vectati. Etenim propterea mortalium ison facile cum Voce pleraque coniungi potest, quod apud Sallustium, qui saepissime neutra adiectivorum cum genetivo rei vel abstracti coniungit, nusquam personae tali modo pendent a neutro. tu autem Verba Xplicaveris, graecismum in iis Sse perspicuum est LDraeger p. 15: in stacter iaciamus is de Genetis ac demmodaten ut Tacit annal. 15, 3 ut quisque nudentiae habuissut Pro ea, qua quiSque esset, audentia). Im Latelaischen istdies παξ εἰρηlicuo cs nostrum locum), im Grieehischen teht Ieta

In temporum usu quamquam maxima variatione utitur scriptor, de qua infra agemus, tamen in universum dici potest,

raro eum a communi Latinorum S recedere es BuSSman.

de temporum usu apud Sallustium. Quare hic tantum de perlaeto Graeci aoristi loco usurpati dicendum es . Hoc persec-

ium, quod consuetudinis vocant, invenitur apud Plautum uno tantum loco, apud Ciceronem raro atque ubi aliter Xliticari potest, inde ab Sallustio frequentissimo, praesertim apud Oetas, qui Graecorum morem dicendi sequuntur. Quare etiam Sallustium hunc morem a Graecis petivisse contenderi. cf. Draeger. I, p. 229). Legitur autem apud eum, ut naturae avristi gnomici convenit, maxime in orationibus, ubi Sententiae generale quae vocantur commemorantur aut in moribus du- Scribendis, ut Cat. 2 8. 10 4. 11, 3. Iug. 17 6 42 4. ubi Thucydideant sententiam transtulisse eum perspicuum St 74, 3. Ad persecti usum pertinet, quod Oppo contendit . 157, saepius a Scriptoribus, quibus Graeci in deliciis essent, hoc tempus pro luSquamperfecto poni . Luculenter tali modo usurpatum est his locis Cat. 17 2. Iug. 70, 1. Qui usus cum iam apud Caesarem inveniatur, num ad Graecorum morem reserendus sit, dubium est potiusque ritZio assentiar, qui ad Cat. 17, 2 monet, persectum ro relativo tempore Oni, quo non ad certum illud tempus, quo res acta sit, respici sed praeteritum tempus tantummodo indefinite et optatua Significari. In modis hoc multi memorandum esse inveniunt, quod requentius quam alii in sententiis obliquae orationi insertis indicativo pro coniunctivo utatur. Quem morem unde petiverit scriptor, opiniones doctorum virorum valde sunt diversae Ger-lachius enim hac de re ita disputat 3, p. 324): memoratu dignum hoc est, Sallustium more hiStOricorum Graecorum saepius indicativo usum esse, ubi e grammaticorum regulis coniunctivus modus erat usitatior. Nam vel tum, ubi aliorum Sensu et cogitationes enarrantur, suum interponit iudicium; res gesta enim illustrare quam aliorum opiniones et iudicia interpretari maluit . Huic assentitur Hergogius ad Cat. 27, 4:,,Die tantisthea mi dem riechigchen praehgebraue in Anwen

Altera opinio Lawsii p. 1 et Walellii emendat. Liv p. 191 est, ad antiquorum imitationem hunc morem revocuntium. Tertia est Badstuebneri p. 39): concedendum isse

20쪽

arbitrio scriptorum, ut quem potiorem habeant modum, eum anteponant. .Si quid igitur e mente et Sensu suo aliorumve proserre idque non pro incerto onere Sed ut certissimam rem in nulla dubitatione collocatam exprimere volunt, indicativum usurpare solent. Quod indicium ad veritatem proXime accedere pluraque de hac re addere supervae uncum ut O , Cum

quanta omni libidine scriptores omnium emporum excepto Cicerone hac in re versentur ita, ut usus indicativi tantum ab arbitrio cuiusvis pendeat, satis demonstret Draegerus IV. p. 418-420 . Ut ad infinitivi usum transeamus, memoratu dignum St, a permultis verbis apud Sallustium pendere infinitivum, quibus apud optimos scriptores particulas V etc. subiunctas videmus. Nonnulla ex his iam ab antiquis scriptoribus ita usurpari demonstravit ruennertius p. 38 ut Dehortari Iug. 24 4 apud Catonem, iti Iug. 25, 9. 47, 2 apud Sisennam, Postulare Iug. 17. a. 47, 2 apud Licinium Μacrum. In universum

tamen quantum Graecorum consuetudo ad hunc morem attulerit dubitari non potest Clarius loc demonstrant iXempla Cat. 52, 24: coniuravere patriam incendere quamquam olegae assentiri non possum, his verbis expressam esse Thucydidem sententiam 3 39, 2) Q in σα, 8μα - tαφθειραt, nullam enim in his nisi fortuitam similitudineis invenire me posse confiteor, Cat. 17, 2 abuti properabant ubi recte Hergogius admonuit, Verba rimaturare, sestinare etc. Cat. 18, 8 36, 3. Iug. 79, 5. 36, 1. hist. 2, 59 ad analogiam Graecorum tχομαtφθsiua, taeteλέω sustinere vices adverbiorum, quamvis LaWsius et Dolega hanc uncturam esse Graecam negent. Quantum autem hic usus infinitivi etiam a substantivis pendentis pateat, ex his locis cognoscas. Mat. 17 6 quibus, vivere copia erat 30 4: quibus omnia vendere mos erat Hug. 3, 4: nisi forte quem lubido tenet gratificari 102, 5 simul nobis demeres acerbam necessitudinem, persequi. Haec quoque

ad Graecos referre, ut oppo I, 1, 373 fecit, non pus est, cum apud Plautum iam substantivum lubido cum infinitivo coniunctum novies legatur, Linoia syntax. II, p. 29. Brixa Trinumm. 626.

Quod porro Poppo contendit, p. 377 morem vocis sollicet cum infinitivo coniungendae Iug. 102 9. 113, 3. hist. 1, 19, 5 Sallustiam e Graeca lingua recepisse comparato

loco Euripideo Orest 727: eiκυτως κακῆς vataeo αυδρα IlIvεσθαt κακει), mirum videtur. Nam ex Cortio, quem laudat, videre potuit, talia iam apud Plautum et Varronem inveniri, neque ex hucydide aut alio Graeco scriptore pedestris sermonis Sallustius hanc structuram arripere potuit. Non silentio praetermittendum puto alium morem Sallustianum, usurpandi genetivum participii suturi passivi eum substantivo coniuncti. Quam rationem dicendi non ad hucydideaeXempla ,το Seuret,' etc., quod quidam iudicarunt, consormatameSSe, accuratius demonstrare studuit Dolega, qui hunc geneti-Vum On ad designandum finem positum esse sed ubique qualitatis esse contendit in recte quidem iudicasse mihi videtur de iis locis, ubi genetivus a verbo Esse vel expresso vel supplendo pendit, ut Vat. i. I; siregium imperium, quod initio lon- servandam libertatis atque augendae rei p. uerat. 46. d.

Iug. 88, Reliquis locis autem, ubi neque a Verbo neque substantivo tendit genetivus, longe aliam rationem isse perspicuum est eumque ante Sallustium ita usurpatum eum esse mom inveniamus, ab illo hanc structuram In sermonem Latinum introductam esse pro certo amrmaverim L Draeger. IV, p. 801): ,be Terena habenisi emen nalen Genetis fine regierende Substantis. Ad 269 ne id adsentandi magis quam quo habeam gratum sacere existumes Ich glaube mi M t sadis Latem de griectistae Original tre nactyebiliat set wesuauic aue in de nun Digende Stellen ine Gracismua rhenne; 1 Sall. Dag. 1, 49 8 Kriig. hut omnia retinendae dominationis honesta aestumet' ;2 1, 56, 3 exercitum opprimendae libertatis habet ;3 ib. g. 6 cum privata arma opprimundae libertatis cepisset ;4 ib. g. 10 ad arma civilia, quae ille, cepit non pro Sua aut quorum simulat iniuria sed legum ac libertatis

subvertundae.