Variarum ambiguitatum iuris libri tres, auctore Caesare Costa I.C. Maceratense, Campanorum archiep

271쪽

Variarum Ambig.

tem cum suo onere, quasi substitutus, hoc est ad substis

tuti exemplum. Nec dicat in contrariuω Cagno. nu. 2 2. non debere intelligi quasi subiti tutum ratione oneris, cum in eo uere substitutus sit,quia ineptum est sane hoc dictum, &viro doctissimo indignum: nam similitudo in una re, non potest efficere, ut uere sit, cum in reliquis disserate est enim similitudo communicatio, seu partici ratio alicuius qualitatis disterente substantia i al. in l. li unusAractus ne peteret .st. de paci Nec Bolognetius obijciat, quod Seueri rescriptum de substitutis loquens comprehendit eum, qui per ius accrescedi habet: uidetur igitur substituti appellatione uenire, & ut substitutus ex testantis iudicio cos equi:na illa extensio quaedam est ut lex de substitutis loquens propter eandem uoluntatis rationem porrigatur ad hunc

quasi substitutum, ut alibi in l.oratio.st.de sponsa. ut suppleatur quod orationi deest.

Secundo probatur in l. semus communis ab extero. ss de acqui . haered. ibi, tacito iure accrescit, id est tacita defincti voluntatem ana legis diseolitio aperta est. Idemque probatur in l. qui duobus st. eod.ibi, acise accrescit. Ego uero arbitror, eam legem non recte a scriptor bus accipi;habet enim reconditum , & abstrusum se sum: ea nanq; tacito iure dicuntur acquiri, qnae ueniunt in consequentiam sine aliqua noua uoluntate, S: facto. l.si paterfamilias .st. de adopt. ibi, tacito iure res acciretiuntur.ita res dicitur tacite fieri, de qua no est expresse actu: g. liliis qui.Tcommod. in fine. Sensus ergo eriliquod

272쪽

in I. seruus, dicuntur tacito iure acquiri, quae sine noua additione, & haeredis facto acquiruntur: referunturque uerba illa non ad acquirendi causam , sed ad factum haeredis. Tertio Cagno. & Bolognetius urgent duarum legum simul iunctarum auctoritate i. qui liberis s. haec uerba , & l. si in testamento . U. de uulga. In s. haec uerba dicitur, quod ex illis uerbis quisiuis mihi haeres erit, idem silis haeres elio , uenit tantum ille, qui ex iudicio uenit: unde nec dominus per seruum, nec pater per filium uenit; at uenit ille, qui succedir , ex testamento etiam pro ea parte , quam habuit iure accre jcendi et uenit igitur pio ea quoque parte ex iudicio

Sed neque hoc argumentum sirmum ei : primo quia illius legis ratio quaedam piluata sit, ne ince sus haeres ad substitutionem impuberis uocetur. l. scietidum . T dc uerbor. signifi. nos alibi expressimus . 8ux ratio cessat in eo, qui cum expresse ex testamen IO Uς ΠUT , ea riuoque parte uocatur quae iure ac crescendi, obuenit: certus enim semper eli uenitquoad si ibiti tutionem, ut uocatus pro utraque parte, quia lex uult partem accedentem esse eiusdem iuris, ut pars

Nec inconuenit, ut si fundo a me per stipulationem acquisito,accedat iure gentium per alluvionein . alia parsi, licet diuerso iure acquiratur et posside- ri enim potest eodem iure dominij , dc id utro que ut dominus intelliges . ita in partes, quae per . ius

273쪽

Variarum Ambig.

ius accrescendi obuenit, licet ueniata diuersa lege, eodem tamen iure a lege iudicatur. Videamusnnnc argumenta contrariae partis, quae a Soc. in l. si mihi .st de leg. I. a Dec. in Ri. b. C. 'Uan nopetent. par. ab Alcia. lib. q.cap. 8. Parad. asseruntur: quae Certe non maiori negocio, qiam superiora dilui posi

Primum est, non simpliciter uenit ex dest ncti iudicio; non igitur proprie argumento legis hoc legatuna. fide leg. 3. At responderi potest uenire ex iudicio desuncti, lege tamen ita interpretante, & coniectitrante: nec per hoc minus defuncti u oluntatem intelligi,ut in simili in l. cum auus .fi.de cond.&demons. dispositio hombnis est. & in l. nam hoc iure.Ede uulga. licet declaratio,& interpretatio legis interueniat. Secundum,si ueniret ex iudicio,qui per ius accrescendi uenin legatum conseruaret, etiam pro ea parte, quae iure accrescendi obuenit, in materia tituli .st . de lenpraest at non seruatur l. 3. f. hoc edictum .ff. de leg.

praest uersi. Sed si coniunctim , non igitur ex iudicio

uenit.

Respondetur,ea tantum legata seruari in materia illius tituli, in quibus honor habitus est filijs,&parentibus: ut in eade l. praece.tunc uero dicebatur habitus honor, cum nominatim filijs, & parentibus, relinqueb tur : neque satis erat seruo relinquere. Tertium argumentum , quod est omnium grauissimum .sumitur ah in testamento .ff. de uulga. ibi per legem alteram partem alicuius uendis et.

274쪽

Liber Tertius. IJ

Sed memini Paleotium olim in Bononiensi Gimnasio Praeceptorem gregium,nunc iure optimo in amplitsimum Cardinaltu coetum coaptatum, ita respondere selitum, desuncti uoluntatein legem dici, Adisponat in authen. de nup. ibique duas proponi uoluntates, alteram expressam, alteram tacitam: dicique salebat) per alteram segem accipi,quod alia voluntate tacita,non tamen omnino a praecedente dissimili, capiebatur. Vel aliter nos respondemus,dici ibi, per altera legem uendicari, quod diuersa conditione, & acquirendi forma a quiritur: dicitur enim lex conditio,& forma l. r. si

conueniat st. de pos l. Sela.ff. de donat. cau. mor. ibi, propter legem in exordio datam: erit .ergo per alteram legem uendicatum , quod alia acquirendi forma, & titulo capietur . Quartum, si ex uoluntate ueniret, haberet locum ius

accrescendi in te flameto militis, sed non habet t. si duobus .is detesta. mil. . Respondemus huius rei rationem este, quia lex Lioluntatem militis expressam uerbis seruat, non ex coni

cturis collectam, legis interpretatione: at hoc fit ob militarem simplicitatem,&imperitiam .Rip.in l. Centuriost. de uulga. nume. 24. dc nos alibi diximus. Quintum Decius colligit, habet locum in qua rela, dc bonorum possessione contra tabulas, quae sunt remedia contra uoluntatem defuncti s non igitur ex iudicio. Respondemus nos loqui, positis habilibus terminis huius disputationis, quando ius accrescendi a coniti ctione testatoris descendit.

275쪽

l Variarum Ambin

- Ego praetermissis argumentis insignioribus resisto- .rum, quae possunt facile infirmari, & dilui, aliter hanῖ'uaestionem terminandam arbitror tribus conclusioni

. Si loquimur de iudicio inuentiu obuenita lege. l. i.β. I. C. de cad. tollen.& nos alibi diximus. ro Aut de iudicio interprctativo, & lex et quae inter pretaturi, & hic tuterpretandi actus legis est . . ι Si uero de iudicio dispolitiuo agimus, cuius natura .iudicatur dispolitio legis, an hominis,&i quo coniun)ctus uideatur accipere Bolognetius principali ter ab homine dicit accipi, secundario a lege confirmanis: Caagno. contra,fatetur enim ex iudicio uenire, sed principaliter a lege. Ego puto dispositionem defuini intelligi,&ab ea accipi,i ege sic interpretante his rationibus: . Primo,quando nos dubitamus an actus sit legis, uel hominis, inde colligimus esse hominis,quac do homo p rohibere potest,Alcia. in L Cato t. 4s. de uerb. obl.nu. 88. qui ex multis hoc colligit: alius accrescendi poteth indistincte prohiberi, in legatis, in haereditate quoque si malit defunctus intellatus potius decedere ; uel ubi plures haeredes sunt scripti, & testator inter aliquos Prohibeat. Cagno. in Rub. nume. 3 igitur dispositio hominis. Secundo, si ius accresicendi esset a lege,facilius haberet locum in coniunctione legis, sed hoc falsiun est l.&Proculo.ss de leg. 2.

Tertio,portio quae cum onere accrescit, uenit ex iu

dicio l. qui fundumsqui filios E ad i. FalciSed haae por

276쪽

tio accedit cum onere l. si Titio 3. sin. Edeleg. 2. uenit

igitur a iudicio. Quarto, cum lex ex coniectura interpretatiue inducit aliquid,quia putat defunctum ita uolui minus hie scripsiste, ille aisti scensetur hois: unde subititutio , de qua in l. iam hoc iure,de uulga.est uere,& propriera in l. cum auus dispositio hominis est, lege. tamen ministra,

Quinto petitur eadem actione Rip. in l. re coniuncti . nume. I DO. unde uenit ab eodem fonte.

277쪽

Variarum Ambig.

ria Graecis siriptoribus , quam a nouris Latinis compti tentur,ex epi Iolis Diui Pegorij. declaratus lex qui-

uiae C. de Decurion. I b. I G.

Ce P. XXVII. R A DI T V M fuit a nobis libro primo, capite decimo nono, alium fuisse apud ueteres titulorum numerum: docuimusque ex Photij, Balsamonisque commentari js, praefationes tres Codicis non fuisse Titulorum loco habitas . Semper enim in Commentarijs Photij, Balsamonis, S: Nicephori historia primus titulus Codicis affertur de summa Trinitate ,&fide Cath. Nostri uero aliter computarunt prςAtiones illas inter titulos numerantes, & hic mos nostris quidem temporibus non cepit, quandoquidem animaduerti Diuum Gregoriuin, qui supra non ingentos annos floruit iuxta rationem latinorum sem per numerare. Is enim lib. I a. epistolarum cap. q. affert innumeras leges ex Codice Iustinianeo, ac praesertim legem siquis in hoc genus de Episcos'. aud. ex lib. I. Cod. tit. a. qui sane titulus sextus non esset, nisi illae tres prς fationes pro titulis habeantur. Idem affert legem fideli, de l. prςsenti ex titulo quinto deciso, libri primi, Cod. at secundum Latinam computationem ita se habet, ex quibus constat semper apud Latinos prςfationes illas

de nouo

278쪽

Liber Tertius. IJ6

de nouo Cod. faciendo, & reliquas pro titulis habitas,

cum Graeci scriptores aliter numerauerint. Quae uer ratio Latinos mouerit, nunc non occurrit: amplius de liberandum censeo.

Admonet me hic locus,cum Diui Gregorij facta suerit a nobis mentio, ut non omittamus, quod ex eius e

pistolis collegimus. Quasdam leges impias quandoque ab Imperatoribus latas fu isse quarum reliquiς adhuc ad

nostra tempora hiltoriarum imperitia Peruenerunt. Valens enim Imperator ut Eutropius refert in impietatem suam operibus explens legem tulit, ut Monacni militarent nolentesque per tribunos, & milites fustibus interfici iussit: hodieq; in lib. I o. Cod. eiusdem lex apparet, quae lata est cotra eos, qui desertis Ciuitatum muneribus,cum caelibus Monachorum congregantur. Eos enim erui latebris, atque ad municipia patriarum subeunda reuocari flatuit l. quidam ignauiς C. de Decu rion. lib. Io. Primus autem harum impiarum legum auctor fuit Iulianus imperator cognomento Apollata, ut D. Gregorius lib. a. cpillo larum cap. centel imo tertio refert. Praecesit enim primus, nulli, qui actionem publicam , uel officium gessistet, uel manu signatus, uel inter milites tassenua Monafferio conuerti licere. Quς lex rursus a Mauritio Augusto, reclamante religiosissi mo Pontifice Gregorio, lata fuit: qui asserit lib. 2. epistola centesima, selectione illius legis expauisse, quia per eam coelorum regnum multis claudebatur, legem que illam contra Deum latam affirmat. Ratio uero logis ferendae fuit, ne exercitus decresceret, dc ne mune

279쪽

pt litica desererentur. Haec tamen lex quidam ignauiae hodie interpretatione quadam honestiori ab impictaic uendicata est. In eo enim sensu accipitur, ut hi soli puniantur, q. i non ob Christi cultum, sed ad euitanda munera congregati cum Monachis proponuntur; atque hoc modo interpretatione prudentium t gislatoris impietas corrigitur: quam rem doctissimus A lciatus lib. 2 .de uerbo .signifi. animaduertit. -υFROBOg IMP ROIR MEA INI EDICTIS Traetorum, in legibus, stes plebiscitis freqtienter re-r periri: declaraturq, quotupliciter dicatur l proprium,m quaesignificatis :

H iERMO quorundam increbruit, ueteres Iussi et reconsultos&conditores legum,sUmIUa uerborum proprietate usos fuisse . Ego tamen animaduerti saepissime auctores legum ueterum, atq; edictorum uocibus impropriis uti: nec uerba spectare,.sed animi tantum sensa sequi, q- od paucis exemplis explicabimus. Lex Iulia de adulteriis lata est, S ituprorupoenam continet, & improprie sub adulteri j communi uoce uoluit stuprum quoque contineri l. inter liberas ff. de adulter. Idem probatur inprςtoris edictol. Item

280쪽

Liber Tertius. IJ J

apud LabeonemI. uerberasse. sside iniur. in Praetoris edicto dictum erat, si quis uerberauerit . Iurisconsultus inter

pres porrigit etiam ad eum, qui pugnis caecidit, quia abusive ille quoque dicitur uerberasse. Idem in l. I .f. debitum. E. de constit. pecula. iuncta l. fideiussor. fideiu sor. st. desideiussor. nec non in constitutionibus Principum in epistola Diuorum fratrum scriptum erat,ssimus Dis nummis emptus dicatur: At Vlpianus in l. . Ede in num scribit improprie dici seruum suis nummis emptu, quia nummos habere non potest, sed conniventibus oculis praetereundum est , ut Vlpianus ait. Idem apparetio l. item Praetor . ss de suis , S: legitimis: videmus etiam insulam appellari, quae fuit, licet amplius non sit, figurativo modo loquendi l. insulam . E de acquir. rer. dominio. ni. Dcc seruus. U. de peculio dicitur , cum eo uerbo abutimur. Constat igitur ex supradi ctis auctores legum, edictorum, ac constitutionum iureconsultis confiten

litus,vocibus quibusdam abuti. At quae nam propria & impropria dicetur significatio e ea sane propria significatio dicetur,cum sua cuique rei appellatio tribuitur. Proprietas uero dignoscitur tam a definirione, ethimologia, antiquorum usu, prudentum auctoritate, &alijs locis, 'uae diligenter Ste- phanus de Federicis collegit in libello de interpretatio. Iuris . Vidi tamen multos in hac re grauiter decipi, qui statim ubi quid proprie dici in legibus agnoscunt, con- trarium improprium putant: & ne res exemplo careat in l. sacra. E. d e rer. diuitione, dicuntur proprie sancta , quae nec sacra sunt, nec poetanas, sed sanctione quadam