Gerardi Io. Vossy et aliorum Dissertationes de studiis bene instituendis

11쪽

riusio concinnat m. Utrimque icctio.

12쪽

Fol. 1

GENERALIS BIPARTITAE

. Pars Prior,

Quibus Disciplinis perfecta

constet Eruditio. N ratione studiorum

primo in considerarionem Venit, quam varia sint di ciplinarum genera. M aliae quidem communes sunt:

aliae excellentiae caula rex nuncupantur. Communes voco, quius etiam se dantiqui inter erit diros referri

on solenr. Quales Iristoteli vi i I. Pol ir. Lint Grammatistice,Gymnastice, Musicer c quorundam judicio etiam Graphice. Gramma ristice, est legendi, scribendi escientia : quae doctrina plane est divina :ery, quia puerilis,& vulgaris, eo vulgo abjecta,di spreraque habeatur. Gymnastice,in eoIPmbyxercitatione conssin Ae veteribus erat simplex, bellica, athletica. Nostri

13쪽

α GER. Io AN. V os SI Itemporis Gymnastice praeter saltationem, comprehendit digladiationem, equitationem. & narationem. Musice, secundum Pollucem Triplicem hasmoniam observarunam Ore, at seram manu, tertiam pedibus. Ut ad eam non minus, quam Gymnasticen saltatio pertinear: ars nec inutilis, nec laude indigna, quamdiu se intra honestatis

Continet cancellos,nec excellere ea studet, quem id non decet: Graphice, est ars pingendi: quae in nonnullis plus etiam prasestat, quam dictio,aut scriptura: ac in peregrinationibus etiam plurimum juvat. Disciplinae eruditae veI sunt verborum ,

vel rerum. Verborum cura vel Grammati caest,uel Rherorica,vel Poetica. Grammaistica ars pure loqui docet: Rhetorica orna. te, Poetica lege metrica .Loquor vero nunc de artibus istis , quaerenus. circa verba solum versentur.: . non quat us Grammatici iidem ac philologi , variaeque eruditionis amantes. Nec prout sumitur Rhetorica pro facultate oratoria : vel Poetica fabulis naturae arcana involvit , vitae ve exem

pia proponit. Quomodo & Rhetorica, MPoetica partes sunt longe augustioris Considerationis, quippe partes eloquentiae, de qua postea dicetur. Optandum autem so ret,n t. sicut olim. ita nunc etiam gens aliqua superesser,quae latine loqueretur. Ex-

14쪽

D A RAT. STu DI OR. 3pediri minam haberemus addiscendae linguae Romanae viam. Nunc Cum hodie perpaucorum ea sit laus,ut pure stribanr: pauciorum ut loquanta ; cum praeceptis vero , si pauca quaedam exceperimus, ira Comparatum sit, ut ea aliquo usque provectos juvent, iaci pientes vera moriu1 mo rentur: vix alia prosectoratio sermonis formandi, quam si veteres letamus, ω sequa muri Modum vero ejus rei insertus exponam. Dubitet quoque aliquis, num, quia nunc de eruditis solum disciplinis loquimur, eo hic aghtur de puritate sermonis in iis modo linguis quae olim obtinuere vulgo : nunc vero a solis sciuntur doctis : ut sunt Romana, Graeca, Hebraea, Arabica, aliae: an etiam de purirate in peregrinis il- .lis, quae hodieque in usu sunt rotis gentibus et quales Gallica,Italica, similes. Uulis gares enim videntur; quia notitiam earum vulgares animae possidenr,verum omnium impertire. Mihi medii sun r generis : interim parum referre censeo, utrum doctrina earum reducatur ad disciplinas communes,.an eruditas,dum modo fateamur ustam earum esse eruditis maximum, partim ad vitae publicae, inivataeque commercia:Partim ad intelligendas res magnas, quae viKallis, quam vulgaribus illis linguis sunt exaratae. Iino in puritatemiam,& elegan-

15쪽

tia linguae vernaculae exercitati utile puto qualis his terris Belgica . Nam & illa non aliis minus linguis suas Veneres habet : quas exiguae sortassis laudis est scire: illaudarum tamen nescire. Adde,quod nec raro adversus linguae vernaculae purita tem peccat vulgus ζ saepe etiam eruditi, dum invita lingua belgica.ad latinum eam morem accommodant; Walonibus nostria similes,cantantibus belgice,aut belgis im peritioribus latin h. De verborum doctrina

satis. , '

Rerum doctrina vel est singularium,vel

universalium. Prior illa v ocatur Historia , quae tum linguae studio optime conjungl-tur. Cum enim Historia partim serum naturam describar, partim res gestas narret ex naturali .quidem communia rerum pene omnium vacabula discemus: ex gestorum illa hauriemus proprias personarum , ac locorum appeIlariones, sine quarum

notitia non poetae, non Oratores, non ul

lum intelligi possit scriptorum genus. Ut

satis liqueat: etiam ad discendam linguam latinam non esse expediri orem proficiendi modum, quam si cum Cicerone,aut Terentio historiam iungamus Sed lon Ee m

ius est, quod ex historia naturali narnralia scientia,& ars medica nascitu: ex historia vero rerum gestarum tota Philosophia

16쪽

DE RAT. ST UDIO R. spractica , cum iurisprudentia originem

trasit. Ex singularibus enim ad universaialia devenitur. Haec universalis doctrina a Platone dividebatur in απρο ποώδειακη vel νωιλιο . illa praeparat , haec perficit. Προπιώδεια continet Μarhesin, & Logicen. Mathesis versatur vel circa quantitatem discretam , ut Arithmerica , . vel continuam, utri eometrica. Loeice durigit intellectum in cognitione veri ' praeuecipuaque ejus instrumenta sunt argumentario , definirio , divi sio , methodus. In quibus etiam multum sola potest natura. Sed non omnibus par obtigit naturae seIicitas. 8c ars dux est certior

natura.

Arque haec de --ιδεια : quae sic di citur,quod discendi ordine antecedar ς--δώαν. Ur enim aedificare volentis prior est fundamenti cura: postea autem structurae: ita se etiam res habet in doctrinaruiti studiis. Structura ιδειας notatine Censetur: Ea partim cognoscitur lumine naturae ,

parrim supernaturali. Prior Philosobhiam continet Se eloquentiam. Philosophia consistit in sapientiae , & prudentiae stu-

Arque ad eam, ut dixi, etiam medicina refertur. Prudentia comvrehendit scient, ammoralem, & civilem. Ex posteriori enasciis

17쪽

6 GE R. J o A N. V o a s I Itur Iuri rudentia. Eloquentia docet aptae dicere ad persuadendum; Idque vel prosa oratione, ut loratoria ; vel Carm me , ut Poeri . Utraque Politi cae eth in thrum entum : sed ut Potiricus t orator, multum resert cum in re familiari ubi multum Ornat, & amicos parit: tum praecipue si dicendum in concione adci opulum : in curia ad senatum, in Castris ad militem, in Ie -

gationibus ad exteros reges, vel reipubl. Ad istites. Sed Politicum itidem esse Poe. ram, nihil necesse est, quia bonum quod ex dramatis , 8e aliis poematis redundat ad Rem p. per alios exsequi licet. Quare Laelius Scipio, sive Farius, aut Sulpitius, nobilissimi homines , non ipsi suo nomine dramata. ediderunt, misi adjutarint Terentium. Sed ut 1 Politico hoc studium non requiratur,tamen das notitia auget nomi. nis decus. Imo nec a laude carmitata strag ci abhorruere Asinius pollio, de Augustus, ut Iulium Caesarem mittam , qui tra ΔΑdiam soripsit,sed j qnior. Superest doctrina supernaturalis, si ve Theoloeia Christiana, quae doctrina est divinitus revelata a Deo,& officio hominis, In spem vitae aeternae. Oula vero hic periculosius erratur, utile est in tanto ecclesiae luper variis capitibus dimensu, ut ipsi scripturas legamus , idque animo humili,de affectibus minime mancipato.

18쪽

DE RA T. Sae υ D T O R. Tpato. Recentibus et tam doctoribus adde mus veteris ecclesiae interpretes, ac considerabiarus,in quibuS dissenserint, & quando dissensus ille coeperit, & ubi alii alios tu rinth ubi non item . Quo pacto furuis rum , ut 8e necessari qritati, Mecclesiae

concordiae melius consulatur.

GENERALIS BIPARTIT E

Pars altera ,

. in e

ras m os T E - ντ, variae adeo discipumae optime addiscantur. .

Idrmus, quam late pateati doctima. Ea vero est humanae mentis imbecill Iras, ea voluptatis is in animos

nostros, ut licet in studiis ad lamna contendamusaicquoque longe a Multi ri sim ae summo. Tanto magis in pueritiae adolescentiae instirurione semper est dominandum ad id, iod est perfectissinium t hoc est, ut eo randem homo pertingat, nihil ut pensius nesciati saltem eo contendendum, renus discentisinstentum,&: fori una ferar,

19쪽

8 Gan. IOAN. V sat Ide vitae genus sinat,cui quis destinatur. At- que hoc optime perspexit vastissimae eruditionis vir, nec sine laude nominandus Nicolaus Damascenus, Augusti Caesaris a

micus : qui & ab eo placentis. & dactylia

nomen Nicolaorum im 'Osuir. Hic , ut ex

verus ioribus prodidit Suidas, do ho patre

narus, di celebris in patria erat adhuc im. herbis: nullo Grammaticorum in serior, in. que omni poetica exercitatus, si ut Comoe

diae ejus te tragoediae etiam laudarentur ab eruditis, Se intelligentibus. Provectior v TO etiam evasit. egregius dicendi arti sex; nec Musicae solum, sed universae Matheia, seos contemplationi se addixit: tandem de toti Philoso phiae, in qua omnigenam Aristotelis doctrinam maxime aemulatur. HOC miraculum hominis dicebat, quemadmodum qui suscipiunt peregrinationem longinquam. alicubi quidem divertunt, noctemque commorantur : alicubi solum prandent; alibi vero diebus aliquot sub si istuunt, de alia curiose, alia obiter speculantur reversi vero proprias inhabitant domos: similiter universae amantibus doctri-

nae,ac erudition n quibusdam studiis brevi, in aliis longo qsse tempore commorandum: quasdam disciplinas esse integras ad discendas: in quibusdam elementa tussicere: atque ubi ex omnibus iis, quod utile e st

20쪽

Ds R A T . STUDIO P . instituto suo, hauserunt, quasi domum reversos in sapientiat, ac prudenti si itu dii quae philosophiae nomine continentur,ases duos esse oportere. Ex ejus igitur viri consilio contenti esse debemus perfectione ejusmodi, quo nihil penitus nescire di- Camur. quia nullius studii simus prorsus expertes: interim alia sciamus leviter, alia mmediocriter,aliaaccurate. Leviter quaedam ob exiguum usum, pro vitae genere quod Propositum est nobis, ac ejusmodi est satia elementa hausisse. Mediocriter alia ob usum majorem. & quod sine iis intelligere . vel tueri nesciamus, quae scopus sunt studiorum nostrorum. Exacte vero, quae p tissimum tangunt virae genus, quod instituimus. Variant enim singula istorum pro virae proposito. Ira hodie majori jure lin guae Graecae peritia requiritur in medico, . quam in jurisconsulto ς major etiam notiatia scientiae naturalis. A Uuriscohsulto, magis opus cognitione historiarum,& philo sophiae moralia, ac civilis. Theologum mais rgia qua jurisconsultum, aut Medicum, Logicis , & Metaphysicis imbutum esse convenit. Eria illi est magis necessaria notitia orientalium.j Historiae vero Ecclesiasticae noritia pinxismum quidem in Theologo requiram: mediocri interim opus censeo omnibus eruditis praesertim si futurum all- is