장음표시 사용
11쪽
ius regionis Antistites, praecipuum mihi patronia in delegi, dicandum duxi, ea potissimum ratione,. quod te ab huiusmodi stud ijs, quibus nos maxime semper delectati sumus, scirem non abhorrere.Accipe igitur optime,atque humanissime praesul, otiis, dum nublius sequi uestigia est animus, magno a rne utare, retolumnosi ro(ut dicitur marte confectum quod quidem si gratum tibi: tuiq; excellentis in omni re iudiacij approbatione commendatum exisse cognoueror erit prosecho quamobrem de susceptorum a me in eo conficiendo laborum, longarumq;, quas digi, uigiliarum, me nunquam poeniteat: & ad maiora etiam in tuae spem gratic deinceps molienda, animus in hi maiores in dies uires assumat. Vale.
12쪽
uantum minores armiger curat Dum
Aues in iam aetheru et otins plagis , a turnos loquaces, se loquaces gracculos et Hula ce totum ore lime auctorem libri Fretum integre Abo iudicantum calculo
curare quicquid pessimi invidi sibi
deto omnes, quotquot ectus, obloqui .
13쪽
VERONENSIS P totum opustulum de variis Horologioru=mfliothericorum texturis figurandis
OLENT periti Mathematici, antequam ad ullas scientiae sitiae functiones aggrediantur, iactis ualidissimis ueluti fundamentis, semper fere certam iis fide pro struere : ut ab quiuis tardiori; etiam ingenij eq sine ulla difficultate percipi possint. Eorum nos uestigia se chantes ad explicanda ea, quae tradituri sumus, dcin quibus tota sphaerae ratio consistit, simili, atque illi, ratione procede mus, ut quiuis simili modo, licet primis etiam Astronotitiae rudimentis penitus destitutus, huiusmodi singulorum cognitionem per quam facillime, atque extemplo consequi ualeat. Sciendum est igitur in primis finxisse iueteres sapientes, in coelo duos existere polos, quorum alterum, qui scilicet semper nobis est conspicuus, uocauere modo si ptentrionalem, modo archicum, modo borealem : alterum uero, qui Lemper, utpote depressior, a nostro aspectu remotus est, non iniuria a Ustralem, meridionalem, seu antarchicum appellarunt. utrosque latino
vocabulo nominans Virgilius in Georgicis uertices, sic de iis cecinit., Hic uertex nobis semper sublimis : at illum Sub pedibus Styx atra uidet, manesq; profundi. Hos autem siue polos, siue vertices, in simplicioribus horologiis e primit horarum coitio a meridie initium sumentium . nam huiuscemodi linearum concursus in superficie verticali polum archicum, inhorigontali antareticum indicat. Ipse uero index horarum siue stylus,
14쪽
in quo circulus equator in et quales horas distributus sigitur, quum descensu ascensuq; suo utrimque polum prospiciat, non inittria axis mundi vocitari poterit. nam per eius umbram horae ipsae distinguuntur dinumeranturque, quas subinde in silperficie quacunque obiecta
per filum centro innixum etiamnum traducere non erit dissicile. Et quoniam pars una Zodiaci vergit ad polum arcticum, altera ad anta Aictim : ideo non eo inficias umbram a centro ipsius qquatoris una
cum axe procreatam in aliqua stiperficie, tot parallelos describore (qua uis adeo praecise illic ipsi non appareant quot Sol in coelo raptu primi mobilis, constituit, licet in horologiis nostris nihil praeter tropicos Scequinoctialem figurare consuevimus. verum tota illa linearum in modum retis facta descriptio, non tantum horarum, sed aliarum etiam rerum, quae in ea uident tir descriptae, utroqUe tropico intercliisa, via solis poterit appellari, eaq; exprimit Zonam quam torridam dicunt.
Et thaec singula per nodum in axe infixum, seu per styli apicis umbram perpendere poteris . ipse autem stylus (quum sit loco axis mundi tan tum extare debet a superficie horologia, quanta est altitudo qquatoris aut etiam poli (prout enucleatius haec suis locis aperiemus sublimitas supra finitorem in tua regione, quum eius locus referat quodammodo sempetr centrum mundi. Sunt porro qiuida circulsi uel (si ita eos uocari mauis arcus, quos placuit quibus da verticales appellare, T transeunt per geniti, (is est punctus in coelo directo impedens uertici nostri capitis diuiduntq; totum hemispheri u in s co aequales partes usq; in hori
Eontem . qui quidem Arabice uocantur AZimuth : ex quibus scimus quantum distet Sol, aut aliqua stella a quavis quatuor plagaru mundi,s eu quo in loco horiEontis Sol, aut stella oriatur, aut occidat. ex iisdem Ctiam aperitur nobis via ad cognitionem stellaru nobis nondum cognitarum, prout in quod a nostro opusculo de habendo uero loco syderutam errantium, d inerrantium, quod, annuente Deo, propediem sumus edituri, affatim disseremus . Hos tu igitur arcus AZimuth in tabulis huius tertij libri passim inuenies sub titulo arcuum verticalium seu horigontalium, prout superficies requirit, ad quam animus est sciothericum horolo iam delineare. Sane meridiani circuli imago est linea meridiana, quemadmodum linea transiens per centrum styli horologi, horigonitalis ac etiam verticalis dextra tquaq; ortum recham dc occasum saepenumero indicare potest. Quoniam igitur habes iam, optime lector, in tuis horologiis totam quodammodo mundi sphaera,
uel ipsam potius eius siue imaginem, siue figuram insertam: iccirco in hoc
15쪽
ubique ad corum figurandi S. . 3
in hoc nostro opusculo explicabimus .uarij generis horologiorum ii neamenta, quibus non solum horae qquales dc inqqtiales pluribus di cynoscitntur modis, verum etiam locus solis, horoscopus , dc alia prae terea complura scitu dignissima, quae per radios solares atque lunares haberi pollunt, deprehenduntur. In primis itaque simplicia horolo gia horas & ante & post meridiem continentia uarie inscribere doce bimus . idque ne aliquid in nostro opusculo deesse uideatur. deinde
horas tum ab occasu, tum ab ortu aperiemus, dc reliqUa, quae tibi per temetipsum suis locis dissicile non erit animaduertere. Mox etiam si gnorum Eodiaci interstitia, ex quibus 115 solum locus solis deprehen ditur, ueruetiam ascendens signum (quod Graeci ἀνατολὴν, seil tapo σκοπον uocant) exploratur, inusitato quodam artificio, delineata, patefacie mus. quod eius cognitio uix credi p5t quatopere ad mathematicarum rerum traectationem conducat. qUippe quum multiplex inde in tota obiter sere Astrologia usus dependeat: sitq; (uteomnes asserunt Get nethliaci praecipiatim &necessarium ipsius fundamentum. Haec autet tam luculenter explicata reperies, ut nemo sit uel puer, atq, adeo alioquin in Mathematicis rudis omnino, qui non ea facile percipere, atq;expcditissime, si uelit, absque ullo errore conseqtii, ac denique eis pro uoto suo uti possit. diuturni siquidem labores per nos magno cum sit lore perlatuita aliorum labores letiaUerint, molest iasq; Omnes aue rerint, ut quicquid quiuis aggredi attentaverit, dicto citius sit assecuia inrus, si nostram hanc doctrinam animaduerterit. Qi Ianta autCm comoda non solum Mathematicis, verumetiam rudibus de indoctis alla turus sit litiiuscemodi sciothericorum usus, nemincim, licet ualde imperitum, latere arbitramur, quum nihil sit in toto terrarum orbe, ubi necellario horarum Ac temporis discretio non interueniat. Eiqiuauis horologia passim sub tecto reperiantur, qtinae interdiu noctu I; horas indicent ; ea tamen sumenda assidue ex ipsis solariis equatione indigent, propter naturam eorum instabilem fluxam sile: atque ob eani causam, ssemper uariam, atque incertam. Hinc fit, ut qui horarum si gna dant, solaria identidem inspiciant: ut ad amus in rotam horariam quae propter aeris inconstantiam facillime, aut citius, quam par est de
currere, aut etiam tardari consueuit, ad uerum, certumq; sutim locum
reuocent. Qilare nostram hanc doctrinam, prudentissim lector, tibi accuratissimo studio uendicare festina . ea naq; bretii admodum compendio percepta, lqtaberas profecto, miraberis que, quum te totam horologiographiam tam facili dc noua ratione didicisse porspexetis.
16쪽
De horologiis laribus Latitudinem negionis, climatis, oppidi, lociue, facile cognoscere . caput primum.
Vtim locorum latitudines ad solaria horaria, seu ad alia quaecuq; nstrumenta Astronomica fabricada habere in promptu operaeprecium sit: libuit hic in eorum gratiam, qui huaiuscemodi doctrinae cupidi sunt, insigniorum locorum, ciuitatum, d oppidorum latitudi num tabulam subiungere: quam pro iudicio nostro, atque obseruationum collatione multiplici, queriorem potuimus, essicere conati sumus. Quaere itaque in ea ciuitatis nomen, ad qua horarium fabricare intendis : atque illa inuenta mox eius latitudinem in gradibus & minutis offendes. & si ea ibi adscripta non merit eam sume, quae illi sit uicinior . sed quum haec prima inspectione adeo manifesta se offerant, ut de his addere uerbum, superuacaneum sit: ideo ad ipsius tabuli edescriptionem pertranseo .
Iocorumque totius fere Europae insigniorum
nuper examinata. Nomina G. M. Nomina G. M. Nomina G. M. ALEXANDRIA
Bellegradium T OColonia Agrip.
17쪽
G. M. Nomina tG. M. Nomina G. M.
18쪽
5 . et De horologiis solaribus ' Lineam meridianam in aliquo plano missariamta
SVper centrum B ducatur circunferentia, & quum primum conus umbrq Dii in centro E ad rectam lineam impendentis tano it circu ferentiam tam ante meridiem v post, ibi notas duas facito, nepe A B, atque in dimidio arcus inter utraq; earum conlprehensi, notetur punctum c. Tandem linea recta ducatur, quae transeat per piuncta E & C: continuo prodibit linea meridiana, ut hic uides. Alio modo lineam meridianam in aliquo plano idque quum solaeqninoctialem tenuerit: quod bis duntaxatan anno contingit, nempe die I O Martii, & 1 3 Septembris . is autem fuerit, si1 erecto stylo ad perpendiculum, extremitatem eius Vmbrae crebro,pUnctis
19쪽
ctis impressis, notabis : dc per ipsa puncta duces lineam rectam ortum atque occasum rectum indicantem, qua tandem per aliam lineam ad rectos angulos secta, linea consurget meridiana, ut hic patet. Tertius modus inscribendae lineae meridianae dc quaexpeditissimus, per scio thericum horarium quavis hora tibi certa exiesso expediri potest. Collocato enim ipso scio therico super planum ipsum, ta diu id uertas, quoad conus umbrae styli tangat horam tibi nota. tunc enim linea
meridiana ipsius horarij indicabit tibi meridian linec locu inscribe l .
Poteris denique, dc quandocuque tibi placuerit, per compassum lineam meridianam designare . sed quum hoc omnibus notissimum sit, ad alia porro traseam . Inuenta autem linea meridiana, quo tempore contingat meridies scire, non erit dissicile . nam infixo Dio ad perpendiculum in ea stante, quum primum, sole radiante, viaibra styli ipsi lineae se coni linxerit, semper erit meridies. Obiter hic non est praetereundum, Sole meridianum possidente, u rias
20쪽
rias meridianas lineas (unica obtenta ubi libet posse procreari. Tunc enim umbra citiuslibet styli perpendiculariter stantis, lineam tibi in plano meridianam pCaestabit.
At in muro, quavis meridiem non praecise aspiciat, lineam praedictam, hac lege (sole meridianum tenente) procreare poteris. Infixo ut cunque in muro stylo permansuro . aduerte ubi cacuminis umbra styli murum tangat: & ibi procrea punctum. Deinde duc lineam perpendicularem per praedictuin punctum, quia proculdubio erit meridiana. Per hanc autem lineam, muri declinationem perdiscere poteris co- modissime, modo tabella sequenti utaris, prout inferius explicabimus. Si autem absque solis adminiculo lineam meridianam in quacuque muri superficie figurare uolueris : primum ex doctrina capitis sequentis, eius declinationem siue ad ortum, siue ad occasum, explora, Ea habita, mox adi sequentem tabella, dc quqre ipsam, seu ipsi quaproximam, in primis numeroru ordinibus, nepe sub c. illico ahimaduertes in altero quot duodenas styli partes re minutias dis et linea meridiana a loco st li. Hoc facto, sumptam intercapedine totidem illarum duodenarum traffer a loco styli uersus dextra, si declinatio muri fuerit ad omtum et aut sinistrorsum, si ad occasum vergat, dc ibi procrea punctu : dc per illud duc lineam perpendicularem, & ea tib1 erit linea meridiana.
meridianae a loco styli in muris tam rectis quam obliquis. Decl. svmbras Decl.
- is Quod si versa vice per lineam meridianam prius obseruatam, muri declinatione inuestigare uolueris . vide quot partibus linea meridiana abscedat a loco styli, & has seu uiciniores qu*re in pr*missa tabella sub proprio titulo, mox in numeroru graduu serie declinatio muri quqsita apparebit: quae erit ad ortum, si linea ipsa meridiana in parte orientali inciderit, aut ad occasum, si ipsa in occidua plaga contigerit. Declinationem