장음표시 사용
31쪽
ubique locorum figurandis.so ructio horologi' a superficiem planam AE.
noctialis: quod scilicet Ab AEquinoctiali sit
hori onsule, Spub polo, munuser, d citur potares crim. Cap. IO.
Supra, capite I huius docuimus quonam pacto horarum distribuotio in horologiis Orientalibus, & Occidentalibus ad eleuationem quidem Aequinoctialis fieri debeat. illinc tu quae ad locum hunc necessaria sunt, allum es. Nam eodem modo illic agitur atque hic: nisi ibi totus conatus uersatur ad dimidiatum, hic uero ad integrum horo logium . unde si duples occidentale, aut orientale horologium, constitues potare, &quod sub Aequinoctiali est horigontale. Animad Ilerte itim tamen j nUmerus horarum signatur aliter si ibi dictum est. nam linea hone sextae, est duodecima hora, quae imminere debet lineaenieridianae, ita ut stylus Aequinoctialem praecise aspiciat: dc Aequinoctialis horologis ad angulum rechum intersecet lineam meridianam . Intuere igitur huiuscemodi figurationem, in quam mox subiungere poteris septimam matutinam, & quintam vespertinam, quas ob marginum penuriam hic missas fecimus.
32쪽
in longum axis mundi ad Austrum
Sexta autem hora, tam ante, meridiem hic quoque minime haberi potest : quum huiusmodi murus easdem praeciSe referat horas . Septima uero hora tam vespertina, quam quinta matutina, eadem lege ac die tum est, in altera superficiei parte inscributur in uersis tamen numeris : nam quinta pomeridiana, erit septima Vespertina . quemadmodum septima matutina, idest post meridiam noectem, erit quinta a media nocte. In hac igitur superficie polari inferius non nisi duas horas inscribere poteris in nostra hac regione: nempe scilicet alteram matutinam sinistrorsum, & alteram vespertinam dextrorsum. Porro longitudo styli erit praecise tanta, quanta est circuli semidiameter: qui quidem stylus figi debet in centro circuli scilicet ubi fixa fuit regula, sumitate eius ubique qqualiter distante, sic fixob eius cacuminis umbra horas indicabit. Earundem
33쪽
ubique locorum sigurandis . et r
i Utili, dissicillimuin sit in uentre murum aliquem aut inperficiem
ullam vereticalem, cuius respectus mulla ex parte a meridianai ab eo ad orientem, uel occidentem declinet: tuq; cupias in eis per i
bulam delineare horologium : ages in hunc modum . Vide primum I per caput 3, quot gradibus murus oblatus a meridiano orientem uer suget occidentemve declinet aspectu . Ac Lanc dei linationem memoriae trade, quia postea ea indigebis. Deinde in ipso pariete duc lineam perpendicularem, quae sit puta A B duodecimae hone, dc consequenter lineae meridianae assignanda . dc in hac linea, puta in centro E, fige set micirculum per statim centrum, una cum longo filo : dc ita accommo detur, ut eius semidiameter lineae perpendiculari ad amussim incubat; & eum firmabis. Hoc sic immobiliter quiescente et pete tabulam se quentem pro distantiis horariis figurandis ad uarias parietum decli nationes fabricata : Ac e regione horarum lateralium sub declinatione murali prius inuenta, aut eidem propinquiore quos graduum, Ac minutorum numerosi offenderis : eos in semicirculo recense : atque ibi
extenso filo, ad eius taci uin in muro pro singulis horis, quas ex praedi cha tabula elicueris, sigillatim adhibe notam. Idem quoque facies in distantia lineae st li& eius eleuationis, notas identidem Procreando. Animaduertendum tamen, quod huiuscemodi 'gradus semper computantur a linea pexpendiculari, dextrorsum, aut sinistrorsum ascesiue Procedendo, prout numeri sequentis tabulae insinuanta
34쪽
x L .i De horologiis solaribus
G. M, G. M. M. G. G.M. G. M. G. M. G. M. G.M.
35쪽
Sequetur tabuti di stantiarum horarum a linea perpendiculari pro muris obliquis sub latitudine A s graduum. G
G. M. G. M. G. M. G.M. G.M. G. M. G.M. G.M
36쪽
His expeditis, semicirculoq; a pariete semotor pone regulam semper in cetro E, & super singula puncta ; dc duc lineas horarias, quae in EcentrUm concurrant. Hoc autem no est igno-xandum: quo murus ad Orientem inclinatior iit: eo plures horas antemeridianas in parte scilicet ad Occidentem versa inscribendas ue- mire una cum linea styli, dc linea eius eleu tionis. E conuerso autem in muriS ad occa- : sum uergentibus et quo enim murus ameri die ad occasum magis uergere uisus erit: eo plures horae pomeridianae cum caeteris la- lneamentis erunt notandae. Non aliter figu- :rabis horarum cotexturam in muris Aquilonaribus inuersis tamen earu delinegmentis. lNam centrum horologij uersus Cetrum ter edemittitur , lineis eius in altum consurgentibus : atque horarum numeri (ut plagarum exposcit ratio) immutantur. Tandem erige istylum rectum super lineam styli, qui tantum immineat, quatum ab ea distat linea eius et uationis. seu fabrica triangulum instar ambarum linearum mox ponendum super linea stuli, quemadmodum superius capite de claratum est, ac sequens exprimit figuratio ad declinationem occiduam grad. so, sub latitudine gr. fabricata.
37쪽
DECLINATIO MURI MERIDIONALIS ad ortum graduum SQ.
borologium horaru a meridie tam in plano, quam in quavis murali superficie per arc- vera cales, umbrarum longitudines etianum exacti e flabricare . cap. I .PRotrahantur in primis duae magnae lineae, perpendicularis, quae sit A B, & horiZontalis C D in puncto E sese orthogonaliter intersecantes . Deinde his lineis adhibe circunferentiam aliquam in s sio gradus more Astronomico distributam. Et ita eam accomodabis, ut unaquPque linearum pars singulis circunferentiae quartis ad amussim respondeat,vni3turque, ut uidelicet pars inserior lineae E B siccet initium pri-
38쪽
rgo gradum : at E is 1 o. & hoc si declinatio natari fusiit ad ortum. nam si ad occasum ipsae s bctatur, Totam opus tuum inii eri tum lieni et initium, licet in ipsamet linea E Dexordium habeat dextro irin tamen emergendo procedere necessu erit. Area autem circunferentiae debet esse rescissa : qtio facilius, dc co- modius operationes tuas ualeas expedire. Aptata lautiuscemodi circii ferentia : fige in centro o trottabilem regi illaimi in putares. qquas portiones ex arbitrio (surripto exordio a loco centri discriminatam . proii: suPT- - ritus passim explicatum cst. His diligenter accommodatis et ad inscriptionem horarum pomeridianaru in tuo pariete, hoc modo procedes. Vade primu per cap. 3. quot gradibus muralis stiperficies a utro me ridiei tramite declinet. Deindeciduom tabellam eidem declinationi
deseruientem aut uiciniorem, & numerum tam gradirutari & minutorum arcuum verticalium, q longitudinis umbrae tropici Capricorni eregione in orae propositae sub ea compertum, elice. Positaq; regula super totidem gradibus & minutis ara circim serentia parietis supputatis.
aduerte ubi umbrae longitudo in regula sic sta te, finiatur : dc ibi in pariete fac punci una pro hora praedicta, sic deinceps omnes illas di-
stantias eidem tropico Capricorn relatas una cum umbrarum longi tu
dinibi is minis exio regu Jae, in pariete singillatim piuncta procreando, quotquot habexe poteris, transferendas curabis. Eandem quoq; ope rationem facies cum distantiis & umbrarum longitudinibus Aequino ctialis, & tropici Cancri l Et ne in ipsa operatione hallucinari possis;
adscribe planctis impressis numeros horarum. His diligenter expe- duis, amotaqtie circina ferentia & regula a pariete : omnia illa puncta consimilia reduc in lineas librarias, quarum plurimae, nepe quae noctialem secabunt, per eadem plancta necessiario transibunt: quod si sectus hueniret, error utique corrigendus esset. Signatis lineis horariis, proprios adiice numeros ubicunque libuerit, atq; in eliis centro erige stylum rectum, cuius longitudo sit praecis partitam Ir in quot regulam diuisis, atque ad eiu g umbrae terminum horae ipse cognoscentura meridie suppiitatae, prout apparet in sequenti figuratione. Declinxilo
39쪽
bique locorum figurandis a. TD E C L i N AT I o M v R I M E R I D I o N A Lis ad ortum gradibus f o sub latitudinis i graduum.
Hoc autem non est ignorandum, horarum lineamenta, quae supra h o- riZontem ascendendo transcendunt squum in muris meridionalibus' parum conducant) posse omnino deleri . At in muris Aquilonaribus contra contingere . in horarum lincae, quae supra horiZontem coh- surgebant, inuerso horologio, fiunt stib horiZonte . qtiamobrem, muratis numeris (ut in se itienti capite fusius explicabimus assatim satis faciunt. reliqllae uero, quum superuacaneae sint, merito obliterantur. Linea porro perpendicularis, quum iacutiquam sit meridiana, similiter ipsa deleri potest. Nam linea meridiana semper est hora dilode cima, Sane omnia illa puncta tropici superioris, reducere poteris in . D ij unam
40쪽
vniarn curuam lineam pro principio signi Capraeorni ; quemadmodum plincta inferiora, pro Cancri initiosi habebis titrunque tropicum. At linea qquinocinalis semper ueniet recta lineam ' li orthogonaliter diuidens. Idem cum reliquis Zodiaci si1gnis essicere poteris : exploratis prius eorum distantiis, una cum umbrarum logitudinibus, prout inferius docebimus. Caeterum quicquid de horologiis muralibus ex quendum tradiclimus : intelligendum est etiam de horiEontalibus, in quibus stib latitudine rum s graduum non secus atq; illis agendum est. Ilantas autem utilitates huiuscemodi tropicorum, dc qquinoctialis descriptio alatura sit: facile per temetipsum cognoscere poteriS: quando reliquarum horarum lineamenta subiungere optabis. Quamobrem
si (verbi grativi horas, quae ab occasu solis initium duxerint, infra huiusce spacium includere libeat: supputabis in tropico Cancri minuta 3 post horam pomeridianam : dc ab eo puncto produces lineam per quin igni horam quinoctialis usque in I minutum post 3 horam pomeridianam Capricorni: dc protinus habebis horam a 3 post occasum solis. dc sic semper, ordine in uerso, procedere poteris usq; in I a hora, supputa do singillatim post lineas horarum a meridie, tam in tropico
Cancri minuta 3, 2 in altero tropico min. I , ac ducendo lineas persectioiles quino italis . Ide essicies cu horis ab ortu, sed ordine inuerso. Horas uero temporales hac ipsa lege in tuo horario delineare no erit dissicile, si prius earum puncta in utroq; tropico per tabellam capiti a sadscriptam, inuestigaueris . sed quum singula peruia sint, exempla di
seremus ad capita sequentia. Porro hic methodum elaborandi tam praecedentes, qua sequentes numerorum tabulas, quum in nostro hoc
opusculo non habeat locum, missam penitus in praesentia faciemus, ne forte libellus noster libelli mensuram excedat. Verumenimuero opusculum quoddam, Deo auspice, propediem edituri sumus, in quo breuem doctrinam supputandi tabulas peculiares pro omnibus horologiis ubiuis gelium conficiendis particularius quam traditum est docebimus una cum plerisq; aliis methodis, tum utilibus, tum iucundis. Ipsum igitur, amice lector, interim praestolabere.