Nicolai Tulpii, Amstelredamensis, observationvm medicarvm : Libri tres : cum aeneis figuris

291쪽

MEDICARUM LIB. III. 267chii abscessu, tam frequens pus: adeo copiosus liquor ut subducto succo alimentali,&dissipato, plus aequo calore vitali, concuderent venae inanes cessaret accretio: iandem emacresceret brachium universum. Cui jam exarefacto, ubi imposuimus aliquoties, cucurbitulam Corneam vidimus ipsius su-etu, tantum caloris, ac sanguinis, ad cutis ex trema attractum ut exsuccum illud brachi um, non modo non aleretur iterum; sed adi pisceretur denuo pristinum vigorem imo tantum virium, ac roboris ut potuerit deinceps quocunque iterum navigare: in mari, nullo non fungi ossicio. P, T L.

Rotundum vulnus.

FLisabetha Nicola, domum reversi, arrupuit, prae lassitudine, quodcunque Obvium sedile Ignara interim , illi incumbere asserem habentem in se , longum, & acutum pinnaculum. In quod defatigatum ubi coniecisset corpus , laesit impense nates in inflixit musculo glutae vulnus, Ut rotundum sic summe profundum. Cujus videndi copiam, invitissima quum faceret chirurgo Coaluit propediem vulnus:

excitans, ob acrepus, intus detentum, non

tam dolorem quam suspitionem , luxata

292쪽

168 BsERvAΤIONVM coxa . Verum eventus, stultorum Magister, docuit ipsam perspicue, non coxam sedibus suis excidisse sed vulnus praepropere occlusum. Eo enim rursus per chirurgum resera

to, kfacta puri essuendi copia, subsedit ilico

dolor evanuit luxationis opinio: lapparuit clarissime plus damni dedisse, praeposte ram verecundiam quam vulnus ipsius nati bus inflictum. Ρ, Τ L I.

Carcinomafemoris.

IDa, famula Regneri Nechii amici nostri,

perculsa vehementitis, sensit ex inopinato illo terrore, nescio quem sibi oriri dolorem, circa genu: cum tumore femoris,indies usque eb invalescente Dut post annum septimum, videretur, plurium medicorum calculis, si non excedere, saltem suo pondere, accedere quam proxime , ad illam strumam quam ibidem loci, olim vidit Antonius Beniventus, ponderantem sexaginta libras Observ. XIV. Quam molem haec virgo, septem amplius

annos tulit tam animose ut nemo domesti corum , nedum quisquam extra familiam, animadverterit unquam, quicquam vitii, in ipsius incessu Verum erosa paullatim sum matumoris cute; intumescentibus ipsius venis; increscente indies pruritusin carne ma

293쪽

MEDIcARvM LIB. III. a gis, ac magis livescente; nequiit ipsa malum suum diutius clam habere sed coacta id de tegere , imploravit tandem pudibunda, ac

moerens, opem medicam.

Expetens obnixe, tumorem hunc scalpetilo sibi amputari. Qui tamen pervenerat jam tum eb incrementi, ac malignitatis ut nemo id auderet. Quocirca sustinet etiamnum invisum hunc hostem: circumferens eum quocunque, incedit non minus expedite per amplissimam nostram urbem, ac si nihil vitii femori inhaereret. Compescens int rim malignum hocce carcinoma, Ultra annum septimum decimum, solo plumbi, guento Cujus litu, nihil similitumori uti

Febris quintana. Aria sunt Medicis, febrium generari multiformes periodorum formae, Qua rum aliae occurrunt frequenter aliae rarissi me. Quibus merito attribuerim quintanam. Paucis visam; tum quidem, vel paucioriabus circuitibus : vel admodum tectae Scuti de se ipso testatur Galenus lib. I. epid. Comm. ΙΙΙ. tex. II. sed nobis obtulit se inu sitata haec febris tot access1onibus , tam evidenti, totius anni, curriculo ut nihil unquam,

294쪽

quam , fuerit vel clarius Puel magis distininum.

Filiam Iacobi Mori, chirurgi quondam celebris, praecipitavit febris inordinata, in

quintanam accedentem cum horrore, ut eX-

ilicssic calore admodum conspicuo. Durante, reciprocantium circuituum, ordine, ut tra mensem decimum octavum Attamen sine evidenti corporis macie aut manifesta virium actura. Febri autem huic, de non profuere medicamenta frigida ac hunnida caeterisse bribus amica; ut etiam evidenter nocuerint. Sed juvere ipsam, carduus benedici us centaurium minus chamaedris fumaria aliave vel summe amara Vel putredini potenter resistentia. Sed inprimis aqua mulsa , quam vidimus plurimum potuisse, in lenta, ac pervicaci hac febre. CAP v LIII. Cibi abstinentia, quartanae lethalis. FEbris quartana,ut frequenter incipit cum aequinoetio autumnali sic solvitur raro, nisi sub initium veris. Reliquo tempore, si quidem quiescat quod tamen interdum fit revertitur facillime. Sive vitio alimenti sive

ob aeris inclementiam. In qua interdiim hic morbus prolongatur in aestatis medium, a tequam

295쪽

MEDICAR vM LIB. II 1 1 tequam ex toto desinat. Quem terna num excedens, remanet facile per integram hie mem neque finitur, ante blandientis veris

accessum.

Febrem autem hanc statuit quidem Hip c pocrates, longam sed securam, ac facilem lib. 1. epid. Celsus ipsius interpres asserit

lib. III cap. XV.quartanal eminem jug cstare Subintellige si viscera fuerint integra.

Uti satis distincte monet Galenus,comm.ΙΠ. lib. I. epid textu 1 v. illis enim vel inflamma iis, vel aliter male valentibus enecat qua tana quam plurimos. Sive per aquam inte cutem sive ob omnimodam cibi, ac potus abstinentiam. Quae duo perinde perniciosa sunt febri quartanae. Aquam vero intercutem, ut producunt inflammatum jecur induratus lien acuberior frigidae potus. Sic α ποπή- sive morbi

dum cibi fastidium, laesio superioris orificii,

ventriculi. Quo a febre vehementer offenso tollitur omnis indigentiae sensus sive ipsa fames. Qua ventriculo subducta, nec expetit homo alimentum nec fruitur oblato. Sed exsiccatum consumit miserrimus a cor Quod mortis genus, equidem vidiste quenter quartanariis intervenisse sed potis. simum senibus, & magis in producta; quam incipiente febre Uti etiam observatum, a

Brasi avola, comm. in aph. XXXII. lib. II. Ianus

296쪽

272 BsERVΑΤΙΟΝvMΙanus Hasius, vir macer, sed procerus, at tritus al1quandiu aquartana brumali, devenit tandem eo infirmitatis ut cogeretur, prae magnitudine febris, etiam vacuo temispore, in cubili decumbere neque unquam1ub divo in bulare, quod tamen quartana

rios mirifice reficit. Ex qua exhausti corporis, lassitudine, incidit paullo post in otianimodam cibi ab stinentiam. Non tantum, sub tempus febris sed etiam diebus intermediis. In quibus tamen expedit, quartanarios modicum cibum sumere. Quo sustineant facile, quod sustinendum diu. Quanto enim tardius incedit morbus tanto quoque pleniore victu, indiget aeger Exaph. VII. lib. I. conciden tibus itaque viribus, vidimus hanc abstine tiam, non tantum huic, sed etiam aliis quartanariis fuisse summe exitialem. CAP v LIV.

Error naturae compensatus.

IMpervestigabilis, industriae naturae, soler

tia quamvis Occurratis ubique locorum: eminet tamen potussimum in illis corpori bus quae quasi muneris sui oblita, vel hoc, vel illo frustravit membro Quem errorem, suffusa deinde , quasi aliqua verecundia,

compensat iterum munifica liberalitate. Mulier

297쪽

MEDICARUM LIB. III. 273Mulier Britannica, nata brachiis, ac cruribus adeo distortis ut videretur cuicunque operi inepta Naci a fuit tamen ab ossiciosa natura , eam dexteritatem Dut potuerit in Manere; eadem expedite traiicere filum, per angustum acus foramen ac solo ipsius flexu , constringere arctissimum illud nodi

genus quod textorium vocant nostrates.

Eadem lingua scribebat utique elegantis sine inter alia , nomen filii mei , Petri Tulpii, quod etiamnum penes me, adserva

tur.

Incredibile, corporis humani, incrementanti T Me quinquennis delatus ex Geldria, - . Amstetredamibilanci impositus, pendebat centum, quinquaginta libras Corpore quippe erat tam pingui, ac amplo ut tum bi ipsius non cingerentur , nisi sesqui ulnae

longitudine. At nates luxuriabant tam uberi carnis moleri ut viderentur quadruplices. In brachiis vero , ac manibus posuerat tantum roboris exuberans ipsius natura Ut ma num meam non minus sortiter ferierit ac si egisset vigesimum aetatis suae, annum. CAP.

298쪽

am tamen huic telae, Satyrum Indicum; noltra memoria, ex Angola delatum 4 Frederico Henrico , Arausionensium Principi, dono datum. Erat autem hic satyrus quadrupes sed ab humana specie, quam prae se fert, vocatur Indis Orankoutang sive homo sylvestris Exprimens longitudine puerum trimum ut crassitie sexennem. Corpore erat nec obeso, nec gracili, sed quadrato habilissimo tamen, ac pernicista mo Artubus vero tam str1ctis & musculis adeo vastis ut quidvis auderet; posset. Anterius undique glaber at pone hirsutus, ac nigris crinibus obsitus. Facies mentiebatur hominem sed nares simae . aduncae, rugosam, identulam anum. Aures vero nihil discrepare, ab humana forma. Ut neque pectus; ornatum utrimque mamma praetumida erat enim sexus feminini venter habebat umbilicum profundiorem; artus, cum superiores, tum ins riores tam exactam cum homine similitudianem ut vix ovum ovo videris similius. Nec cubito defuit requisita commissura: nec manibus digitorum ordo: nedum pol

lici

300쪽

176 BsERVΑΤΙΟ NUM lici figura humana vel cruribus surae vel pedi calcis fulcrum. Quae concinna , ac decens membrorum forma , in caussa fuit, quod multoties incederet erectus neque attolleret minus gravate, quam tranferret

facile, qualecunque gravissimi oneris, pon

Bibiturus preliendebat canthari ansam, manu altera; alteram verbiasis fundo sup ponens, abstergebat deinde madorem labiis relictum, non minus adposite, ac si delica tissimum vidisses aulicum. Quam eandem dexteritatem observabat utique cubitum iturus. Inclinans quippe caput in pulvinaru corpus stragulis convenienter operiens ,

velabat se haud aliter, ac si vel mollislsimus illic decubuisset homo. Quin imo narravit aliquando assini no stro, Samuelillo martio, Rex Sambacensis, Satyros hosce , praesertim mares, in Insula

BOrnaeo , tantam habere animi considenti am tam validam musculorum compagem ut non semel impetum fecerint, invita ros armatos nedum in imbellem, faena1n rum, puellarumVe, seXum.

Quarum interdum tam ardenti flagrant desiderio ut raptas non semel constuprarint. Summe quippe in venerem sunt proclives

quod ipsis, cum libidinosis veterum Satyris commune imo interdum adeo protervi,