Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

301쪽

MEDICINAE THEO RETICAE et 8 I

ne optime defendant. Hujusmodi sunt multa stimulantia, aromata praesertim

ii 93.), et piratus destillati, quae quidem

corpus nimi excitando et calefaciendo putredinem saepe augerent . interdum ero cum putredo a debilitate oritur, vel cum

insigni debilitate conjungitur, veluti in febribus nonnullis putridis, haud incredibile est ea per hum stimulum aliquantum esse Profutura quin et vinum ipsum, similesiaque liquores, eodem fere modo nonnihil prodesse videntur. 133 I. stringentia quoque et roborantia remedia, pro antis licis saepe multum

Valent; cujus rei cortex Peruvianus certissimum exemplum extat. Neque ubi um est hunc per vim suam astringentem, vel potius roborantem, et non e miXturam hemicam, putredini humorem obesse.

Quamvis enim rei cuivis putrescenti large admistus eam quasi condiret et conservaret, minime credibile est copiam ejus adeo exiguam ac aegri solent aut possunt assu

mere,

302쪽

28, CONSPECTU Cap. XXXII.

Inere, in vivo et integro corpore snDiliter prodesse Praeterea, in iis fere putredinis generibus quae a statu solidarum partium multum pendent, Velati febre putridae, aut gangraenae, utilissimus reperitur, et irascor buto, qui a statu humorum magi pendet, multo minus essica existit. Verisimile est multa alia medicamenta ejusdem generis, et imprimi quaedam ex amariS, quae nonnulli medici inter anti eptica enumerare solent), sitniles vires possidere; sed de

his per experientiam nondum satis constitit. I 332. Sedantia quoque remedia interanti plica interdum sunt enumerata neque profecto immerito, cum non modo quaedam ex refrigerantibus, ut jam Xpositum 13ax est, adversus putredinem plano valent, sed optum etiam, quod ad alierum genus sedantium, narcotica scilicet, pertianet, in peculiari illa gangraena pedum in qua omnia alia antiseptica remedia parum prodesse solent, miros et saluberri os effectus

303쪽

MEDICINAE THEO RETICAE et 83

effectus habuisse visum est. Qua ratione in ista gangraena adeo Prosit Parum Constat; sed observandum est illam fere valde dolentem esse, et pium ad leniendum dolorem adhibitum, majus et insperatum beneficium simul praeititiiseri ita ut satis verisimile sit usum ejus in isto morbo in tollenda aut minuenda morbosa quae adest irritatione maxime consiliere. 1333. Haclenia de usu generali et in terno medicamentorum antis licorum dictum est scire tamen oportet sepe non inutile isse quaedam ex iis partibus corporis singularibus variis de causis putrescentibus adhibere. Sic ulceribus corbuticis, et quidem aliis ulceribus valde putridis et foetidis, haud parum saepe prodest fomenta imponere e frugibus recentibus et succi plenis, aliisque rebia acescentibuS, multumque aera fixum continentibus, scilicet

quae foetorem ulcerum brevi corrigunt, eo rumque fanationem multum promovent, si

mili fere ratione ac putredini corporiS gene Tali

304쪽

a8 CONSPECTU Cap. XXXII

rali occurrunt. Et in gangraena fere omni medici selent partibus affectis adhibere medicamenta quaedam antiVestica, praesertim varia stimulantia, veluti licitus desit latos. aut piritum terebinthinae quae vi dentur saepe multum prodesse. Nondum vero constitit num selis suis viribus anti-

septicis in tali statu prosint, an potius quod multo magis verisimile videtur per vires

suas stimulantes, quae vel actionem jam deficientem vasorum quae sanguinem vehunt renovet atque intendat, vel inflammationem et bonam suppurationem ad marginem sanae carni efficiat, quae parte jam putrida atqUe corrupta a sanis separet, morbumque sterius serpere impediat.133 . Praeter Vero omnia medicamenta jam recensita sunt et alia quaedaria remedia quae optimo jure inter antis lica enumerentur, scilicet quae putredini adeo fortiter obstent, ut saepe ad illam arcendam fere sumciant, quamvis nulla adhibita fuerint medicamenta, et medicamentorum quae

305쪽

MEDICINAE THEORETI R. et

data fuerint effectus et actionem multum juvent atque Promoveant, nec unquam in praecavenda aut corrigenda putredine ne 'gligi debeant.

i 333. Frigus imprimis adversus putredinem plurimum Valet, praesertim in fe-hribus putridis, aliisque similibus morbis, in quibus tutum, et saluberrimum, et fere necessarium ae medium est Satis enim constitit, tale morbo natura atqUe origine leves, et benignos, et minime putridoS, calore saepe mirum in modum ingravescere, et malignos prorsus et putridos fieri; et alio contra jam graVeS, et malignoS, et putridos, idoneo frigore adhibito. brevi mitesvere, et pristina fere eXuta. novam quasi naturam induere Quoniam vero tot jam res variis in locis de frigoris viri-hus dictae sunt, hic sat fuerit memorasse, id non modo viribus suis hemicis putredinem arcere, aut jam inceptam reprimere, sed viribus suis sedantibus et roborantibuScorpori plurimum prodesse, variaque hu-

306쪽

Ψ86 CONSPECTUS Cap. XXXII.

jus vitia, veluti debilitatem, aut nimium Languini impetum, Optime Corrigere, qUzealiter in putredinem brevi desinerent. Quapropter in talibu morbi non motio m nem calorem praeter solitiam evit ire oportet, sed frigus quantum aegri tolerare posse sint, per aerst, et potum, et omne demum modos, adhibere.

13, 36. Munditia quoque in arcenda aut Corrigenda putredine incredibiliter fere prodestri ita ut idonea hujus ratione habita, multi homines pessimis morbis putridis alioquin laboraturi, fani atque incolumes

diu vixerint. Neque minu Certum sΓ,

immunditiam plurimum nocere, graVisit Iroique morbos putridoS, praesertim febres, inter sanissimos etiam brevi producere. Quod profecto minime mirum est, clam Corpu8, Ut suo jam loco expositum est, quam vi sanissimum, non aliter se sa

do particulas quae jam corruptae et noXiae factae sunt; hae vero, si non bene Xpulsae fuerint,

307쪽

MEDICI E THEO RETIC . 387

fuerint, aut corpori iterum admotae, vel in id receptae, nequeunt non nocere. Et experientia compertum est, immunditiam exhalationem per cutem multum impedire.

Quod si ita res se habet in sanis, facile

constabit immunditiam aegrotis, quorUm corpora jam aliquatenu putrida atque corrupta sint, multo magi fore pernici0sam quod an experientia jam satis superque demonstravit. Quapropter in omnibus morbis putridis, et praesertim in iis qui febrim habent, ad munditiam omni

cura attendendum est; et non rnodo ad Corpora et vestimenta aegrotantium respiciendum, sed ad eorum lectulo atque Cubicula, et prae omnibus ad Cra quem spirant, qui purUS, Optimum remedium, impurus, pessimum fere Venenum, reperietur. Cavendumque etiam ne quid putrescentiS, quod aera eorum corrumperet, in cubiculis aegrotantium relinquatUr Observandum quoque non aegrotantium modo, sed medicorum etiam atque adstantium, plurimum intereste ut munditite quam

308쪽

qUam maxime colantur; sic enim simul occurritur morbo, et praecavetur ab ejus contagione.

1337. Prodest quoque haud parum et in

arcenda et in corrigenda putredine functiones illas aliis modi promoVere, per quaSTe putrescente e Corpore natura excerni debent. His enim languentibus aut impeditis, corpu citius et magi putrescit rite vero procedentibus, idem corruptioni illi alioquin brevi accessurae, diu resistit. Sic, verbi gratia, crebra Corpori eXercitatio, exhalationem per Utem rite PromoVendo, nomine a corbulo, quem PraVUS Cibu a liaeque causa effectura essent, aliquandiu defendit, dum idem morbus ignavos brevi prehendit. Et in corbulo, et magi adhuc in febribus putridis, multum prodest X- cretionem per alvUm ita PromoVere, ut nulla in intestinis corrupta et putrida materia accumuletur scilicet quae non modo

gravisum ibi incommoda essicere posset,

309쪽

sed generalem etiam corpori putredinem multum intendere. I 338. Postremo, in praecavenda pariter atque medenda putredine, ad causas eius, quae sane variae sunt, sedulo respicere oportet, singulisque, quantum facultas fuerit, obviam ire. Sic quum illa saepe a debilitate oritur, Vel saltem plurimum ingravescit, omnia fere remedia roborantia et stimulantia, ea etiam quae animum ipsum assiciunt ii 33. 9.), adversu putredinem utilia reperiuntur. Cum vero haud raro aut totum Corpu aut arte quaedam singulare putrescunt, vel a nimio sanguinis impetu, nimioque calore, veluti in febri bus, vel a nimia actione vasorum quae sanguinem vehunt, ut in inflammatione gan- gramam inducente, in tali statu stimulantia et roborantia remedia nocebunt, dum contraria prorsus remedia, veluti infirmantia, et sedantia, et imprimi refrigerantia, putredinem arcebunt et minuent.

310쪽

De remediis evacuantibus generatim.

3339 Roxime post ista remediorum

genera quae corrigunt varia vel selidarum vel fluidarum partium Vitia, consideranda sunt et illa quae vacuantia dicuntur, scilicet quae exinanitiones aliquas praeter solitum, sive per vias naturaleS, sive Per nova et arte factaS, emciunt.134o. Hujusmodi remediorum varietas haud exigua est, et cum tot tantisque usibus in tractandis morbi inserviunt, corpusque tam vehementer et tot varii modis assiciunt, de unoquoque eorum nominatim agere oportebit Quoniam vero multa