Conspectus medicinae theoreticae : ad usum academicum

311쪽

CONSPECTUS, c. sigi

navita plerisque eorum vel forsitan omnibus communia sint, non inopportunum fore videtur monita et praecepta quaedam generalia de eorum natura, et actione, et

usibus, praedicere, priusquam de singulis

sermo fiat.13 I. Imprimis autem bservandum est Temediorum evacuantium usum firmissimo fundamento niti variae enim insignes at que insolitae exinanitiones, veluti vomitUS, aut alvi fluxus, aut ingens sudor, aut rinae, aut sanguinis profluvium, saepe sua sponte accidunt; et haud raro cum felicissimo eventu ita ut minime dubium sit Naturam per tales exinanitione variis morbis quibuscum prius conflictabat se quo dammodo liberaste interdum etiam a tura, interdum casu, veluti vulneribuS, aut ustionibus, ulcera in variis corporis partibus fiunt, quae morbos quosdam olim familiares vel arceant, vel levent, vel tot

lant.

312쪽

et CONSPECTUS Cap. XXXIII.

1342. Nil mirum igitur medicos, et qui

plis, quasi ab ipsa Natura edoctos, tentasse similes in similibus morbis exinanitionea

arte efficere, Um plurima idonea medicamenta ubique suppeterent, quorum Vires et facultates casus pene quotidiani, et interdum a te felices, iis ostendissent. I 343. Talem quoque in multis morbis

medendi rationem arte institutam experientia saepe comprobaret, et ratio amplius adhuc firmaret, simul ac illorum naturae et Causa aliquatenus X ploratae et cognitae essent Saepe vero medici de variarum exinanitionum in morbis sanandis usu a que effectibus male omnino sunt ratiocinati nimirum cum Crederent, ut olim apud omnes fere medicos opinio fuit, et adhuc apud vulgus et sane multos medicos est , eas non aliter prodesse quam detracta aut expulsa e corpore materia aliqua morbida et noxia, qualem in plerisque morbis adeste, eosque emcere, Putabant.

313쪽

MEDICINAE THEORETI H. 293

1344. Quasdam exinanitiones, vomitionem imprimis et alvi purgationem, materiam morbidam et noxiam, siqua in Ventriculo et intestinis adsit, statim expellere, et sic in multis morbis egregie prodesse,cersum et perspicuum est quamui hae quoque aliis neque fortasse minori momenti usibus in variis morbi inserviant. De his quidem facile est de alii vero Xinanitionibus, veluti per urinam, aut sudorem, aut sanguinis detractionem, C. intellectu dissicillimum, et sane prorsus incredibile, eas relicta sana morbosam tantum humorum partem evacuare. Neque ullum alium essedium ab earum usu in humoribus expectare par esset quam diminutionem plenitudinis, quae diminutio interdum utilis interdum perniciosi foret. Non tamen idcirco credendum est, variaSexinanitiones hac sola ratione prodesse, cum et ratio et experientia ostendant eas in multis morbis aliis et sane longe diversis modis utiles fieri. Quocirca oportet animum attendere ad vario quos revera in corPOPUT a humano

314쪽

αοι CONSPECTUS Cap. XXXIII.

humano praestent effectus, quo melius intelligantur earum usus et administratio. 1343. Imprimis igitur variae exinanitiones diminuta humorum circumientium copia in plurimis morbis utiles sunt. On- nulli enim morbi a nimia humorum abundantia 317 19. toti pendent; et multo-Tum et quidem gravium talis plenitudo

Par et magna saltem e parte causa quoque existit. Saepe etiam cum id vitium adsit, quamvis minime causa fuisset morbi

qui Urgeat, tamen ire naturae bnservatrices et salutares ita impedit et opprimit, ut ad solvendum morbum non aleant; et in hoc statu perspicuum est morbum peridoneas exinanitione aut prorsu signatum iri, aut saltem sublevatis et expeditis salutiferis illis naturae viribus, leviorem factum iri, et sanatu faciliorem. 13 6. Prosunt quoque variae exinanitiones in multis morbis, majore sanguinis, forsan etiam ex vis nexume, derivatione

facta

315쪽

facta ea parte Versu unde Xcretiones vel detractiones humorum fiunt; non modo

propter soluta et patefactas in illis partibus via quas humores legant, sed has quoque egregie simul stimulatas, anque

novam et validiorem actionem Xcitata S,

quae majorem sanguinis ad illas partes quantitatem deferri 479. a.), minorem

ad alias efficiat plurimae enim exinanitiones ope stimulantium remediorum II 8 o. 8Ι ), quaedam Vero ope emollientium et relaxantium Io92.), fiunt; et omne quidem, qua ratione cunque fuerint inceptae, nequeunt non vasa per quae humore e funduntur laXare et patefacere. Hoc modo saepe utiles esse possunt ad summovendos vel leniendos multo morbo aliarum Partium, sive vicinarum, sive remotarum ab

illis unde exinanitio sit sic morbosse sanguinis ad parte quasdam derivationeS, aut in iis congestiones, aut sa i forsitan etiam et obstructiones interdum, per idonea eXinanitione a partibus remotis sol Vuntur. Hoc fundamento nititur doctrina T 4 revul tonis,

316쪽

revulsionis, quae medicis diu in ore fuit, et

sane nondum omnis obsolevit; et vis anti- semodica quoque remediorum VRCURI --tium, magna saltem e parte, sedem reserenda est. I 347. Orro, multae exinanitiones utilis, simae reperiuntur ad tollendas varias affectiones morbosas partium unde ipsae fiunt,

quod imprimis notabile est cum sanguis a partibus inflammatis, sive scalpello, sivescarificatione, sive cucurbituli cruentiS, detractus fuerit, vel cum vescatorium iis , dem fuerit impositum. I 348. Magnopere etiam prosunt varia remedia vacuantia in removendi impe dimentis sive ab obstructione sive a torpore natiS), quae actioni organi cujusdam secernentis obstent, et secretionem per id nimis parcam reddant. Hoc beneficium fere totum tribuendum est stimulo remedii admoti, qui derivationem sanguinis et vis nervos eam partem Versus adaugeat

317쪽

479.), impediment Vero, quicquid demum fuerit, sic semel sublato, secretio postea justa et naturali copia perficietur. Eximium hujusmodi exemolum in hydropicis saepe videre est, quibus urina fere Parca contingit eadem vero idoneis medicamentis semel mota ita ut copiosius fluat, pergit haud raro libere uere diu

post medicamenta omissa. I 349 Saepe etiam prosunt variae exinanitiones arte conciditae suppressis nimirum vel minutis saltem ' aliis 'eXinanitionibus morbosis, et prius valde molestis, fortasse etiam vix aliter sistendis Hoc modo, adfirmandam alvum diu et pertinaciter fluentem, copiosus sudor saepe utilis, interdum prorsus necessariuM; et alvi purgatio, ad reprimendos nimio. sudores. vel ingentem salivae fluxum, aliquando bonum remedium.13so Utiles quoque fiunt multae exinanitiones, siquando corpus suppressis aliis

318쪽

aliis quibusvis solitis, sive naturalibus, si-Ve casu, sive arte effectis, aliquid detrimenti passum est. Saepe etiam, per longam consuetudinem, exinanitiones, vel sua natura atque origine morbosae, vel saltem praeter naturam primo institutae, Velut haemorrhors, aut ulcera Vetusta, aut alvi fluxis, aut copiosu sudor, aut frequens sanguinis detractio, purgatione potius salutares quam morbi fiunt, et tandem ad sanitatem adeo necessariae, ut cum maximo hujus discrimine supprimantur. Neque obscura ratio, qua novae Xinanitione arte factae, corpori, a Veterum suppressione laboranti, efficacissime opitulentur, non modo obviam eundo nimis illi humorum abundantiae quae aliter fieret, vel hanc tollendo si jam facta sit, verum insuper praecaVendo abnorme atqUe perniciosa illas humorum distributiones, forsitan parte versu quae ea male sustinerent), quae in tali statu seriaper sunt metuendae. Immo non desunt qui putant cor

pus, istiusmodi i 343. exinanitionibus diu

assuetum,

319쪽

assuetum, per ea multi humoribus noxiis semet purgare Vi quadam haud facili explanatu novisque ideo, illis suppressis, opus esse, quibus hi, alioquin plurimum

nocituri, ut antea XPurgentur.

1331. Multae demum exinanitiones, urinae imprimis magnus fluxus, aut copiosus sudor, aut valida alvi purgatio, fortasse etiam et plena vomitio, mirabiliter saepe prosunt augendo actionem vasorum absorbentium 442. . , quae humore ubique corporis exhalatos vel effusos hauriunt, et in sanguinem iterum deferunt. Hoc interdum efficiunt, aliqua saltem e Parte, per suum stimulum, qui vasa illa, pariter ac omne corpbri partes II7O. , ad novam et validiorem actionem cieat saeptu vero et magis, detractio vol dissipato plurimo humore tenui qui in veni adfuerat unde brevi necessitas novi talis humoris subsidii, cui necessitati Natura quam optime Litisfacit, hauriendo quantum opus fuerit ex illo penu qui maxime in promptu est Bene

enim

320쪽

ao CONSPECTUS Cap. XXXIII.

enim motum est. in alii etiam, meque morboliS, exemplis, quo major fuerit necessitas subsidii humoris tenuis ad diluendum sanguinem, eo plus 'alis humoris aventriculo per vasa absorbentia lactea hauriri, et in vena recipi, veluti in iis qui a

calore. aut Valida corpori exercitatione,

multum et diu sudaverint: homine vero, in hoc statu, importunimmae siti, quae fere oritur, Tarentes, . incredibilem aliquando vim aquae, aliusve potu tenuis, brevissimo tempore hauriunt, neque ab ea gravantur, aut stomachum distentum sentiunt, propterea quod adeo subito inde absorbetur, ut vix sentiri queat quam longe autem aliter rei se habeat in non sudantibus aut non sitientibus, unusquisque fere, siquando forte nimis biberit, in proprio corpore plus satis expertus est. Minc facile intelligetur administratio et usus multoram remediorum evacuantium in finandis variis

morbis hydropicis, in quibuS, ut bene notum est, plerumque insigniter prosunt. IJSa. Nonnuli n