장음표시 사용
11쪽
Qua auctoritate apud Graecos Homerum eadem apud Romanos Ennium oruisse vel inde apparet, quod non modo poetae, qui paulo post eum vixerunt, multis in rebus eius vestigiis institerunt atque in illius imaginem sese formaverunt, sed etiam elegantioris aetatis poetae illum sibi ad imitandum proposuerunt, id quod multi viri docti diserte nos docuerunt os
Bentseldium, liber den insuli des Ennius aus Vergil. Progr. 8alaburg '875 l ruegerum, Vergili Aeneis inuibus in rebus
iudicanda sit secuta esse exempla veterum poetarum Latinorum
Ennii, Lucretii, aliorum Diss. Jenae 874 Vingerietum, vidundoein Verti illinis ii densorganger . . . Innsbruch II l87 l). Atque Cicero quanti aestimaverit Ennium cognosci potest cume admiratione et veneratione, qua saepissime de poeta Rudino loquitur tum iudiciis eius de Ennio. Etenim summum poetam appellat in libro de orat Ι, 98 et in oratione pro Balbo ac multis aliis locis eum laudat atque praedicati). Quanti eum secerit inde quoque perspici potest, quod non solum Ennii versus saepissime citare sed etiam voces Ennianas in oratione soluta adhibere solet os Gell. XII, 2. Σkutschium, Areli. s. Lexie XII, 20 sqq.) Sed singula enumerare super-8edeo, qu0niam quae Enniana in scriptis irationis solutae Ciceronianis inveniuntur, Vahlenus' et ubi hius' collegerunt. Tamen nemo hucusque dedita opera inquisivit quid in carmi-
cf. Cic. de pt gen orat. 1, 2 Tusc. III, 45 orat pro Murena 30-luo Archia 22 Brut. 75 sis. Testinionia scriptorum Romanorum de Ennio' 'ollegit Lucianus M uellerus in Ennii editione p. 14 sqq. Petropoli 884.' In praefatione Ennii editionis alterius p. XXXIX sqq. Ri Disseri phil. Vindob. I, 25 sqq.
12쪽
nibus Cicero Ennio debeat, sed tuamquam maximi momenti esse hanc quaestionem ubi de Ennii auctoritate agitur nemo negaverit, nonnisi singula siliguli protulerunt ). Lucretium quoque ad Ennii exemplum sese sortilagge vel ex notis versibus, quibus carminis initio I ll sqq. Ennium summis laudibus estert, elucet atque Pulligi dissertatione Ennio quid debuerit Lucretius Halis 88Ν confirmatur. Hic autem ut alteram partem quam dissertationi adiungere in animo habebat, quantum Scio, nunquam emisit, ita spici legium reliquit satis amplum. Quae cum ita sint Ennio, Cicerone, Lucretio inter Se collatis accuratius perscrutari niihi proposui, quid hi poetae Ennio debeant. Quod cum eis causis commotus ieci de quibus iam dixi, tum quod pes erat ore, ut duobus vetustissimis
Ennii imitatoribus, quorum opera aut integra aut magnam partem servata sunt, inter Se comparatis id perspiciendam dictionem Ennii aliquid conserrem vel etiam flosculos Ennianos hucusque ignotos in lucem protrahere possem. Qua in re non nescio meam argumentandi rationem non omnibus probatum iri erunt enim qui contendant, consensum qui est Ciceronem inter et Lucretium non ex deperditis Ennii versibus explicandum esse, sed Ciceronem Lucretii sontem suisse. Quorum rationi
ita adversum ire conabor, ut ubi fieri potest adhibitis aliis etiam Ennii imitatoribus, imprimis Vergilio et Silio Italico, probabilius de sonte Enniano cogitari demonstrem. Neque
vero eos, quibus ne sic quidem persuaSero, mea conamina inutilia iudicaturos esse confido, utpote quibus si non imitatio Enniana apud Ciceronem et Iuucretium certe Ciceroniana apud Lucretium aperta fiat -).
supra athita et huischii distilitati in iv. supra adnot. I et ordent coin-inentario ad Vergili Aetieidis lib. . conscripto. Nam cuni ille exemplis plurimis assatis dei nonstraverit, Lucretium non modo ex Ennii annaliluis sed etiam ex tragoediis aliisque earni inibus hausisse, hut solitus et Ordenus ad imitationem Ennianam, quae est in Ciceronis carminibus, animum intenderunt die ille abieni observationes acutissimas in relat ac ad Berol.
Materiam ita disponam, ut primo capite de locis Ennio,
Ciceroni, Lucretio communibus, secundo de eis quae apud Ennium et Ciceronem occurrunt, tertio de Ennio et Lucretio, quarto denique de eis dicam, quae cum Ciceroni et Lucretio communia sint neque tamen in reliquiis Ennianis extent, ego ex Ennio uxisse coniciam.
De iiiiio, Cicero Ite, Lucretio.
Venimus igitur ad singulas similitudines enucleandas inter hos tres poetas, e quibus primo loco singulorum vocabulorum
I. De vocabulorum usu. Ac primum quidem contemplemur
quae exinnio sumpsisse Ciceronem et Lucretium verisimile sit. Mavors, vocem antiquam ac poeticam, quam Ennium inlioesim introduxisse et posteriores in usum suum vertisse probabile est, legimus apud Ennium an l04:. . . Nerienem Mavortis et Herem
et in Ciceronis si g. 3, 42 ὶ div. I, 20ὶ quibus in versibus alia
quoque Enniana inesse Useneriis l. l. demonstravit: hic silvestris erat Romani nominis altrix Martia, quae parvo Mavortis emine natos uberibus gravidis vitali rore rigabat μὶ
a. 896 p. 71 sqil prolatas et ei nati commentarium ad Lucreti III silentio praeterire volo. Reliqua autem virorum doctorum de Ennio Lucretioque Uripta, tuae iii hac quaestione adhibenda sunt, enumerare omitto quoniam Pulligius ea commetitationis suae initio p. 8 collegit. Quos libros prae
terea in usum meum converti, et Suo loco commemorabuntur.
13쪽
et apud Lucretium Ι, 32:. . . quoniam belli sera moenera Mavors armipotens regit . . .
quo in versu adiectivum quoque armipotens dictionem Ennianam exhibet. Vergilius quidem dicit Aen. IX, 7l Mars armipotens, sed in descriptione lupae setae Aen. VIII, 630 sqq. quem ad
locum Servius adnotat Sane totus hic locus Ennianus est, nomine Mavors utitur, et in versu Aen. VI, 872 habet: quantos ille virum magnam Mavortis ad urbem campus aget gemitus . . . Apud Vergilium et Ennium igitur eadem exstat forma in eodem
rota candida i. e. solis habent . an. 558: inde patefecit radiis rota candida caelum et Cic. Arat. 280: hunc a clarisonis x auris Aquilonis ad Austrum cedens, postremum tangit rota fervida solis. Conser Arati verba Phaen. 507-3, quae Cicero reddit:
et intelleges ullium in vertendo carmine Graeco Ennii memorem suisse et, ut locutionem Ennianam imitaretur, a textu Graeco deflexi88e. Lucr. V, 432: hic neque tum solis rota cerni lumine largo
nec nimio solis maior rota nec minor ardor esse potest . . .
Eandem locutionem 4nvenimus apud Quintum Ciceronem 1 rg. l l Baebr. F. P. R. p. 3l6): a dextra laevaque ciet rota sulgida solis.
tantum locis Mavors ornia utitiir, iit e niologiam, quod magna verteret, sulcire possit de nat. deor. II 6 et IV, 623. 3 Adiectivum elarisonus ad Ennii exeinplum esse fictum infra demonstrabitur. η Numeri sunt editionis Maassianae. R Lucretium adiecti viain altivolans ex Ennio sumpsisse infra illustrabitur.
Nec non locutio deaetra laevaque esse Ennianae originis videtur, cum eam etiam apud Lucretium IV, 276: inde fores ipsae dextra laevaque secuntur et apud Vergilium Aen. VI, 656: conspicit ecce ali0 dextra laevaque per herbam
in eodem versus pede legamus. Tractaturus sum
quae sum Cicerone Lucretioque plerumque cum iisdem quibus ab Ennio substantivis coniungantur, ex poeta Rudino esse Sumpta probabile est. altitonans, quod adiectivum Ennius finxerat. ut 4 φ - βρεαετης redderet, habent n. an. 54l, Cic. si g. 3, 36, Lucr.
V, 45 Sic Ennius et Cicero Iovem vocant. Simili modo eundem sicero altisonum, quod adiectivum eum citem ex Ennio hausisse insta videbimus, appellat sin. 9, ): hic ovis altisoni subito pinnata satelles
arboris e trunco serpentis aucta morsu subrigit. . .
asper attributum cum Ennius suae apposuerit, Cicero Lucretiusque eum sequuntur. . rg. 362 saris asperis et trg. - suae aspera, Cic. seg. 32, 2 asperis axis i), Lucr. IV, 47 aspera Saaea. caerulus I adiectivum ex Ennio in Ciceronis Lucretiique carmina fluxisse et in usum posteriorum poetarum transisse nemo est qui neget. Legimus autem hoc vocabulum de mari dictum apud Ennium n. 43: ... i caerula prata, quod iragmentum a Festo 286, 28 M traditum viri docti non male ita supplere Volunt Neptuni vel ponti caerula prata, quam coniecturam Ciceronis Arat versu 28 sq. sulciri posse
cen8eo: λ quem totum locum ex linio sumptum esse insta demonstrabitur.' De hoc adiectivo ab Ennio sormat conseras Schwede, De adiectivisiuateriem significantibus quae in prisca Latinitate suffixorum no-et-eo- opeii lunata sunt. p. l Sq. Diss Vratisi. I906.
14쪽
non aliae naves ut in alto ponere proras ante solent rostro Neptunia prata I secantes
et Lucretii V, 48l: maXima qua nunc se ponti plaga caerula tendit. Cicero rg. 29, 3:
nam nemo haec umquam At transvectus caerula cursusiit ipliciter caeritia sola pro voce maria ponit, et cum hunc usum apud Vergilium quoque Aen. III, 207:. . . haut mora nautae adnixi torquent spumas et caerula verrunt
. . . sed fluctu Spumabant neruin canor). inveniamus, atque in eis versibus, qui multis in verbis uni ian. Versibus Ν 8q.: verrunt extemplo placide mare marmore avo caeruleum spumat sale conserta rate pulsum
respondeant, inanes dictionem rinnianae triginis esse verisimile est'. canus hoc adiectivmii muris fluctibus attribuens Ennius an. 478: labitur uncta carina per aequora cana celocis Homerum imitari videtur es. Hom. d. V 4l0 IX, 32 Il. XX, 229 αλυς πολitit et Il. IV, 24, 6Mης Ti θω αλαο Orie). Ex Ennio Cicero et Lucretius iunc rasum sumpsisse videntur: etenim legimus apud Ciceronem Arat. 7l: nec metuunt canos minitanti murmure luctus et apud Lucretium II, 767: ut mare vertitur in canos candenti marmore fluctus; cis Verg. Aen. VIII, 67 μ ιctu uno.
3ὶ iiiiiiis exstat lietaphora pili Vergiliiiiii Aeti. VIII, 695: ... arva iova Nept lilii a caede rubesciint.' canus de maris uetibiis dictuin ex Ennio haustu in esse nio iii tellegentuS.' cs. oldenuin . l. ';64, qui eos locos, in quibus Cicero et Vergilius inter Se congriiunt, uti unique ex Liuii sui ipsisse assii niat.
duriι cum Subst labor coniunctum exhibent . an. 345:. . . quae denique causa
pugnandi seret aut duri finis laboris Lucr. III, 999 V l272, 359:
. . . durum Sufferre laborem i), Cic. si g. 22 l: serte, viri, et duros animo tolerate labores quibus verbis transfert versum Il. II, 299:
Cicero igitur isti χρ6vn omittit et uatvo et copiosius reddit Ennii exemplo commotus s. Verg. georg. IV, Iid: ipse labore manum duro terat . . . Adiungere mihi liceat et Ennium et Lucretium adverbium adiectivi durus in iter exiens formare; s. . rg. ι06. Lucr. V, 402η). fortis, equi epitheton ornans, invenitur apud Ennium an . 374: sicut sortis equus, spatio qui aepe supremo vidit Olympia . . . et apud Lucretium III 8 764:. . . sortis equi vis et apud Ciceronem Arat 3:. . . iam Vero clinata est ungula emens sortis qui propter pinnati corporis alam. Si respexerimus Arati versum Phaen 2Νl:
intellegemus Ciceronem ortasse Ennii memorem' equo epitheton fortis addidisse. cs Verg. Aen. XI, 705 forti equo. Graius Ladi ad originem significandam habet En an l77: navus repertus homo Graio patre Graius homo rex
i Clausula tota ex Ennio alista esse videtur; s. n. an. 25:. . . Susterre laborem.
' Plura exenipla ex Lucretio et aliis aster Prollius, de sormis antiquis Lucretianis, diss. ratistaviae 859 p. 55. R Adde quod Cic. de senectute 5 14 hunc Ennii locum citat. 3 cf. Pulligiunt l. l. p. 35.
15쪽
primum Graius homo mortalis tendere contraxi Cic. irg. 33 l5: non Graia vis, non barbara ulla inmanitas. medius cum subst reui coniunctum: . an. 505: succincti gladiis media regione racentes
Luer. VI, 723: exoriens penitus media ab regione diei et V, 5 4: terraque ut in media mundi regione quiescat et III, l40: idque situm media regione in pectoris haeret
Haec Ennii dictio Ciceroni quoque ante oculos esse versata Videtur, cum versum scriberet Arat. 93 sc cernes): aram sub media caeli regione locatam, praesertim cum Arati versu Phaen ii 4: commoveri non posset, ut hanc locutionem adlliberet. mortifer - , quod adiectivum Ennius e Graecora αυα et φῆμ6' v. Aesch. Choeph. 369 repetivisse videtur, legitur trg. 3l4: scibam me in mortiferum bellum, non in epulas apud Ciceronem Arat. 4 ἰ2: mittere ), mortiferum in venas gens per vulnera virus apud Lucretium VI, ΝlΝ:sic ea Averna loca alitibus summittere debent
aut unde repente mortiferam possit cladem conis ire . . .
Apud Jergilium Aen. VI, 279 mortiferimi bellimi legitur: cis
igitur reliquis accuratius Ennio usu est.
3 Lu metiuiti hic etia in clausulae Ennialiae an. 444 suo citin stamine contra nemoretii suisse verisi utile St.' cs Deipser. Uber die Bil iunx uid e leuiuia dei lateinischen Ad-3ectiva aus fer uni ster Progr. Broniber l886 p. 5 silit. R Hic versus a Cicerone Tusc. I Π, 28 citatur.
quadri pes' epitheton habent n. an. 232, rg. 90. Cic.
Serenus, noctis epitheton ornans ponunt Ennius et Cicero in versu sile: n. an. 396: omnes occisi obcensique in nocte serena, Cic. Arat l04: quem qui suspiciens in caelum nocte serena late dispersum non viderit . . . quibus cum verbis si contuleris rati Phaen. 323 sqq.:
intelleges Ciceronem clausula ex Ennio sumpta uti ad vertendum poetam Graecum. Lucretius quoque Ennii locum ante oculos habuisse videtur, cum scriberet I, 42:. . . et inducit nocte vigilare serenas. es. Verg. georg. I, 26:. . . neque in8idii noctis capiere serenae. Super u cum ivbst. diιmen coniunctum legimus apud Ennium et Lucretium in eodem versus pede: . n. l02: cum superum lumen nox intempesta teneret Lucr. VI, 856: cum superum lumen tanto servore ruatur. Eundem locutionem adhibet Cicero in versu rat. 350: nam, Simul ac primum supero se lumine Cancer
quem Ennii dictionis memorem fuisse verisimile videtur, praesertim cum Arati verbis Phaen. 569:
adduci non potuerit, ut hoc potissimum modo verteret Adde Cic. Arat. 374: iam super serme depulsus lumine cediti Ex Ennio sumpsit sonipes Luci l. lib. XV si g. 507 sedit Marx. . Catuli. c. 63, 1. Verg. Aen. IV, 135 XI, 600, 638 cf. Νordenui l. l. p. l84 et 338.
16쪽
. . . luper tres luce dicantur. tremebundus adhibent ii sat 32 Cic. Arat. Ν8 l22. Lucr. I, 95. validus cum ablativo viribus coniunctum sive addita praepositione tιm sive non addita legitur apud Ennium an 300: sortuna varia validis uni viribus luctant qui hanc dicendi formulam ex Homero sumpserat les clausulam
κγατερ mi i*t Od. XII, 2l0, et Il. XXI, 50 l), deinde apud Cic. Arat. 67: at validis aequor pulsabit viribus Austeret ibid. I95: tum validis flagito devitans viribus Austrum et apud Lucretium I, 28 validis cum viribus, ubi in eodem quo apud Ennium l. c. pede haec locutio exstat; sine praepositione talidis viribus invenituri apud lucretium I, 97l;
tuorum in usu poetae inter se congruunt, ita ut Cicero et Lucretius in eis adhibendis ad Ennii exemplii sese applicasse videantur. convestire, cuius verbi usum ex Enniano sonte uxisseverisimile est, exstat apud Ennium trg. lal: neque terram inicere neque cruenta con vestire corpora mihi licuit . . . et ii g. 55: fontes catere, herbis prata convestirier'), apud Lucret. II, 47: quam subito soleat sol ortus tempore tali convestire sua persundens omnia luce, omnibus in promptu manifestumque esse Videmus,
i Lucreti uita verbum cutemii ex Ennio sumpsisse infra videbimus; et a Cicerone Tusc. I, 69 hic totus imi locus ti g. 151-l55 citatur.
J apud Ciceronem Arat. 332: haec sol aeterno convestit lumine lustransi)etorat. 423: baechica quam viridi convestit tegmine vitis. Adde Cic. Arat. 60: quem cum perpetuo vestivit lumine Titan et Arat. 473:. . . et Vestivit lumine terras, quibus cum locis Verg. Aen. VI, 640 conseras: largior hic campos aether et lumine vestit purpureo δ), . . . evolvere pro e m=ιere adhibent Ε. an. l74. Cic. Arat. 234. Liter. I, 95 I.
foedare hoc verbum, quod apud Livium quoque cis ΙΙΙ, 26uoros foedare et ΙΙΙ, 32 multiplici clade foedatus annus in-Venitur, quem Ennii dictionem saepe secutum esse viri docti consentiunt '), Cicero et Lucretius ex Ennio hausisse videntur. Cf. enim . trg. 74:. . . ferro foedati iacent,
quae me perenni vivum foedat miseria. Luer. III, 49: . . . foedati crimine turpi
et IV, 844:. . . oedareque membra cruore.
Vergilius Aen. II, 5 quin hoc verbum ex Ennio sumpserit, non dubium est, cum apud eum vel eadem quae apud Ennium l. c. locutio ferro foedare legatur. lumina linquere vel relinquere, quam dictionem ex
ii Quam clausulam ex Ennio esse sumptam infra demonstrabitur. η es supra p. 6 adn. 3.
R Hagen, hi beli. f. lass. Philol. 109 1874 p. 271-273; Zarnche, Commentationes philol. Ribbechio sacrae 1888 p. 274 sqq. Shulsellius, . l. p. 26l8, 5 sqq. Νοrdenus, uiast prosa I, 235.
17쪽
Cf. . an. 49: postquam lumina sis oeulis bonus Aneus reliquit quem versum immutatum fere carmini suo inseruit Lucretius
lumina sis oculis etiam bonus Ancus reliquit. Huc adde Lucr. III, 542: lumina qui linquunt moribundi particulatim et V, 9Ν9: nec nimio uni plus quam nunc mortalia saecla dulcia linquebant labentis lumina vitae. Apud siceronem, cuius in iratione soluta sormula rumina linquere nusquam adhibetur, legimus si g. 3, 24: luce serenanti vitalia lumina liquit sc civis et in. 22 5: qui n0n unestis liquerunt lumina satis, quibus verbis ullius reddit Hom. Il. II, 302: etsi g. 24 l hic situs est vitae iam pridem lumina linquens i)quocum consera Ilom Il. VII, Ν9, qui versus a Cicerone latino
igntur Ciceronem ex versibus Graecis illam sormulam non hausisse, sed verba Enniana ad vertendo versus Graecos adscivisse miti cere, quod verbum Cicero in oratione soluta non adhibet, invenimus apud Ennium an 225: mulserat huc navem conpulsam fluctibus pontus,
apud Cic. Arat. 88: aquila)igniferum mulcens tremebundis aethera pinnis ),
Iilitium lui ilia huius versus ex Enni fluxisse videtur, Ps. E. Epigi'. HI, ι e tolle Sittis . . ., quani tuam notum est titulos sepulcrales posterioris aetatis saepius ab iis vocabulis initium cepisse. Vide ames Iturcii, ur Phraseologie dei lateinischen rabinschristen, Arch. s. exic. η es. Verg. Aen. VII, 3 Sit.:
. . . Voluere et hianinis alveo aethera mulcebant cantu luco pie volabant.
Cum apud Ciceronem et Vergilium eadem exstet formula aethera mulcerer ori modo verbum mulcendi esse Enniamina sed totam locutionem Ennianae Originis esse non Sine probabilitate conici liotest is supra p. 6 dii
aera mulcentes sc nubes motu. Quibus omnibus locis huic verbo vis leniter movendi tribuitur. potesse, formam non contractam quin Cicero et Lucretius ad Ennii exemplum et usurpaverint et plerumque in versus sine posuerint, non dubitabis. E. enim an . 222:. . . quantumque potesset in armis, Cic. Aract. 06:. . . Speret cogn08cere signa potesse, Lucr. I, 665:. . . ratione potesse,
Sed haec de vocabulorum Su. Quamquam ea, quae adhuc tractata sunt, ad illustrandam imitationem Ciceronis Lucretiique Ennianam aliquantulum conserunt, tamen non semper tanti momenti sunt quanti quae sequentur. Multo enim gravius imitationis argumentum praebent versuum clausulae, quas poetae communes habent, de quibus disserere nunc in animo habeo. II. De versuum clauSuli S. Genetivum primae declinationis in i exeuntem Cicero et Lucretius multis locis usurpaverunt atque has formas praecipue in versus sine posuerunt. Habebant autem, quem ac in re imitarentur, Ennium suum, quem hanc formam genetivi inui desinentem saepius adhibuisse notis exemplis demonstratur λ).
olli respondit rex Alba Longa iΕ. an. 203:. . . eXere viai Ε. an. 489: . . . terrai rugiferat, Ciceronis exempla ut nonnulla asseram, sunt:
i I e hac genetivi sorma es uelinium, Quaestiones Lucret grammatistae et metricae, ratisi. 869, p. 6 Prollium . l. p. 28. ' De vocabulo nepa es quae p. 25 adn. 1 dicturi sumus.
18쪽
Αrat. 2l6:. . . caput atque oculos torquens ad terga Nepai Arat. 79: hae tenues stellae perhibenturi nomine Aquai, cui versui respondet Arati Phaen. 399:
. . . Ons unde emanat aquai, quae Graece dicuntur Hom. I l. II, 307:
Ex Graecis igitur versibus adscriptis ieeronem hos versus Vertentem Ennii exeniplar esse secutuni elucet. Muibus exemplis Ennianis Ciceronianisque opponenda sunt haec Lucretiana: I, 283 . . . magnus decur8us aquai III, 5Ν0 . . . perserre animai VI, 550 . . . cumque Viai -)ac multa alia. Item Saepe abstracta cum concretis coniuncta, ut imitentur illud Homericum ori or λεααχnio Vel tantiu 12vo 'Aλκtvutito, quo dicendi genere primus usus est Ennius, Cicero et Lucretius Ennii exemplum secuti adhibent et in versus clausula locant. In Ennii annalibus exstat: lis . . . Suavis sonus Egeriai 276 . . . Vestina Virunt vis 28i; . . . iniqua superbia Poeni. Ex Cicerone haec exempla notaVi: Arat. 32 Sqq.: hunc subter sulgens cedit vis torva Leonis, quem rutilo sequitur conlucens corpore Virgo, eX in proiectae claro cum lumine Chelae ip8aque consequitur lucens vis magna Nepai, quibuscum conseras Arati Phaen. 545 sq.:
Cic. Arat. 370 sqq.: sed uni de terris vis est patefacta Leonis omnia, quae Cancer praeclaro detulit ortu, cedunt obscurata, simul vis magna quilai
quibus versibus opponendi sunt Arati Phaen. 590 sqq.:
Vides rigitur non Graecos quidem Versus, quos Cicero in reliquis secutus est, ansam circumscribendi dedisse, sed Ennium. Apud Lucretium legimu8: V, 28: . . . tripectora tergemini vis Geryonai III, 296 quo genere inprimis vis est violenta leonum VI, 222 . . . fida canum Vis, cs etiam Lucr. III 8 764 atque alia. Hunc usum Vergilius quoque multis locis est imitatus. Unius tantum loci mentionem saciam Aen. IV, .n ociora canum vis, quo eadem quae apud Lucretium clausula exstat, quam ex Ennio fluxisse Nordentis l. l. p. 4 ι0 adn. 5 censet. Quibus omnibus locis praecipue substantivum vis Dr. ut vidimus, ad formandam hanc dictionem adhibetur. Iam ero conferas velim hos versus in eandem monosyllabam
Cic. Arat. 264: in qu consistens convertit curriculum Sol Lucr. III, 044:. . . Stella eXortus ut aetherius sol Lucr. V 267, 389: . . . radii Sque reteXens aetherius sol
adde etiam Lucr. V 2l5, 28l VI, 620) Quibus locis Ciceroni
Lucretioque ante oculos versatus esse videtur ille versus Ennii RB. 92 . . . Simul aureus exoritur sol 3. Neque dubium est quin nostri poetae hos ne hexametri in monosyllabum desinentes ex Ennio sump8erint, praesertim cum aetate Ciceroniana iam esset inusitatum versum heXametrum monosyllabo terminare ).
19쪽
Ceteri autem versuum nes, quos Ciceronem et Lucretium ex Ennio sumpsisse putamus, i fere sunt: Cic. 1 rg. Arat. 7 l: hae fidunt duce nocturna hoenices in alto, cui versui respondet Arati Phaen. 39:
Cic. Arat. 375: sed laevum genus atque inlustrem linquit in alto
quibus verbis Cicero reddit Arati Phaen. 592 sq.:
Apud Lucretium legimus IV l33: ut nubes facile interdum concrescere in alto
quantaque quantast hinc nobis videatur in alto es Lucr V, 4i,5ὶ Quibus omnibus locis Cicero et Lucretius ante oculos habuisse videntur n. an. Ν0:. . . t Romulus pulcher in alto quaerit ventino, . . . et an . 378: isque Hellesponto pontem contendit in alto, cuius clausulae Ennianae Vergilium quoque memorem fuisseverisimile est, cum Aen. VI, 436 scriberet: . . . quam vellent aethere in alto nunc et pauperiem et duros perserre labores. Quae opinio eo conaniendatur quod clausula etiam alterius versus Qιros perferre labores originis Ennianae esse videtur, es. Supra p. 7 adn. l. Ennius complures versus ita claudit, ut dativum pluralem alicuius adiectivi tertiae coniugationis in quinto hexametripede locatum adiectivum apti s sequatur; sin au 339: hinc nox processit stellis ardentibus apta
an. 59 caelum suspexit stellis sui gentibus aptuman. 29 qui caelum versat stellis fulgentibus aptum cum Lucretii VI, 357: autumnoque magis stellis sui gentibus apta
quam clausulam quin Lucretius ex Ennio sumpserit non dubium est λ). Neque negari potest Ciceronem quoque Ennii meminisse, cum scriberet Arat. 24 sq.: tam magnos orbis magno cum lumine latos vinctos inter se et nodis caelestibus aptos praesertim cum versus rateus Phaen. 467 sc cernes)αυeto 6 απλατε ε καὶ ρηρotες ἀλληλotat otάvet ac, nil verbis caelestibus aptos simile contineat. Hic quoque versiculus Ennianus an . 72:. . . caput a cervice revulsum vix potest dubitari quin ante oculos versatus it Lucretio, cum I, 35 scriberet: . . . tereti cervice reposta et Ciceroni seg. Arat. IX, 5 sq. de nat deor. I, 07): obstipum caput at tereti cervice reflexum δὶ obtutum in cauda maioris figere dicas, quocum conseras rati Phaen. 58:
Adde Cic. rg. Prognost. VI, 6 de div. I, 8, 43:
. . . et fluctum cervice recepit. Ciceronem orati versum vertentem non Graeci poetae verba secutum esse sed Ennii vides Tosteriores quoque poetae ad Ennii exemplum sese applicavisse videntur, cum Versus suos pariter claudant δ).Ιam quaestione de versuum clausulis ad finem lsrducta sequitur ut disseramus
III. De verSibuS, in quibus pangendis Ennii memores videntur fuisse Cicero et
Ac primum mihi liceat asserre observationem iam a Prollio l. l. p. 5 sqq. factam Ennius enim Graeca verba plerumque
C Pulligiti in l. l. p. 26, qui Vergilium quoque Ennii exemplum sequi et Aen. IV, 482. VI, 797. I, 202 pariter claudere adnotat. CL Verg. Aen. VIII, 633 . . . tereti cervice resteae in versibus, quos ex uni expreSSOS SSe Qium ' ia i Zingerieius . l. II p. 8 neglectis his duobus locis Ciceronianis simile vel suum exitus e Vergilii Ovidiique carminibus collegit.
20쪽
l ita adhibet, ut explicationem quandam Latinam adiciat. Huius dicendi consuetudinis Ennio Homerum, quem in multis aliis rebus auctorem eum habuisse eum multi viri docti tum Vahlenus De Shutschius exposuerunt, ansam dedisse Prollius recte iudicare videtur ). Si non omnibus in exemplis de voce Graeca agitur, tamen omnia eodem modo esse instituta videbimus. Praeter Ciceronem et Lucretium hunc morem imitati sunt Vergilius, Ovidius, Valerius Flaccus cs. Prollium l. l. p. ii Sq.). Ennii exempla sunt haec: an. 2l8 nec quisquam sophiam sapientia quae perhibetur in somnis vidit prius quam sam discere coepit; an. 47 et densis aquila pennis obnixa volabat vento quem perhibent Graium genus aera lingua; es etiam . n. 2, 2 ι, 35ia 409. ar. 54. Exempla Lucretiana haec sere sunt: IV, 369 aer id quod nos umbram perhibere suemus, VI, 298 vertex, quem patrio vocitamus nomine ulmen, VI, 24 presteras Graiei quos ab re nominitarunt, VI, 70 Sq.: in summo sunt vertice enim crateres, ut ipsi nominitant, nos quod sauces perhibemus et ora,
cis Luer. I, 830 sq. II 629 sq. VI, 908 et multis aliis locis ).
Quibus exemplis Ennianis Lucretianisque opponenda sunt haec, quae in Ciceronis Arateis eadem uatione sunt formatas sin. Arat VI de nat deor. II l05): ex his altera apud Graios Cynosura oentur, altera dicitur esse Helice . . . ,3 In mittis editionis Ennianae Lipsiae 903 adnotati init,tis.' In disputatione de Enni l. l. V p. 26l0, 584 ui. oin Il. I, 403ον Βριάρεων καλέουσι θεοί, ἄνδρες δε τε παντες l Θαίων et Il. VI. 402τον ἡ 'Eκτωρ καuεσκε Σκαμανδριον αυταρ, αλλοι Ἀστυανακτ' vel Il. XVIII, 487αρκτον ῆν καὶ μαξαν επικλησιν καλέουσιν. Theocriti locus Idyll. XII, 13 sq. sintilis est:
Cf. Laeli mannunt ad Lucr. III, 9 p. 145 sq.
srg. Arat. XII, i de nat deor. II l08):engonasin vocitant, genibus quia nixa seratur, i rg. Arat. XIII de nat deor. II l09): quem claro perhibent Ophiuchum nomine Grai, Arat. 22 l . . . et hic Geminis est ille sub ipsis antecanem, Graio Procyon qui nomine sertur, quocum conseras Arati Phaen. 450:
Cicero igitur sensu servato Arati verba dilatans ad Ennii exemplum explicationem Graio Procyonsiι nomine fertur addit. Arat. 3l7 sqq.: Zodiacum hunc Graeci vocitant nostrique Latini orbem signiferum perhibebunt nomine vero; nam gerit hic volvens bis sex ardentia signa, quae Graece dicuntur Arat Phaen. 544:
de qua imitatione idem sere valet quod de antecedente. Ciceronem et Lucretium celeberrimi quoque Ennii versus an . 334: sollicitari te ite sic noctesque diesque meminis8 concedes, si contuleris Cic. seg. Arat ΙΙΙ de nat deor. II, is l): cetera labuntur celeri caelestia motu cum caeloque simul noctesque diesque seruntur quae respondent sive potius non respondent Arati Phaen l9 sq.:
Neque dubium est, quin Cicero Enniani Versu probe memor, cuius etiam in libro de senectute I l meminit, Arati verba mutaverit et Enniana locutione noctesq/ι diesque in vertendo
Similiter legimus apud Lucretium VI ll60:
Singultusque requens noctem per saepe diemque corripere adsidue nervos et membra coactans
dissolvebat eo . . . x Ciceres in Arati textu, quem in manibus habebat, αντες videtur legisse. s. legiunt, de Cieerone ei inanico Avieno rati interpretibus, diss Halis 886 p. b. 2.