장음표시 사용
31쪽
etiam in versus no legitur) Vox pater hic non est noniennecessitudinis sed reverentiae atque religionis t). Lucretium ad hanc quoque descriptionem II, 323 sqq.: praeterea magnae legiones cum loca cursu camporum complent, belli simulacra cientes,sulgor ibi ad caelum se tollit, totaque circum aere renidescit tellus, supterque virum vi excitur pedibus sonitus, clamoreque montes icti reiectant voces ad sidera mundi, et circum volitant equites mediosque repente tramittunt valido quatientes impete' campo Saliquid coloris illius antiqui adhibuisse et voces quasdam ab Ennio deprompsisse probabile est Contende enim hos locos
an. 224 explorant Numidae totum quatit ungula terraman. 276 Marsa manus Paeligna cohors Vestina, i nimis L. ian. 277 consequitur . Summo sonitu quatit ungula terraman. 442 tollitur in caelum clamor exortus utrisque an. 53l clamor ad caelum volvendus per aethera vagit. Neque incredibile est Lucretium h0 versus Ennii an. 36 sq.: quande tuas omnes legiones ac popularis
. . . tractatu per aequora campi
ante oculos habuisse, cum scriberet II, 40: si non sorte tuas legiones per loca campi
Ceter autem versus, quibus alterum ab altero penderesacile concedas, hi sere sunt: Ε. Var. 46 rigori miscet calorem atque humor aritudinem L. VI, 37l et calor extremus primo cum frigore mixtus volvitur, Ε. n. 45 ... nautisque mari quaesentibus vitam L. V, 080 in salso ictum Vitamque petentes. E. n. l0 certando prudens animam de corpore mitto L. III, l033 lumine adempto animam moribundo corpore sudit.
IIorat Sat. I, 3, 126 . . . noti nosti, tui pater, inquit, Chrysippus dicat.' De hae ablativi forma recte iudicare videtur uelinius 'I' Cf. Pulligium l. l. p. 28 sq. i
Ε trg. 280 . . . Sol, qui candentem in caelo sublimat facem L. V, 976 dum rosea sace sol inserret lumina caelo. Neque dubitamus, quin Lucretius, cum hos versus scriberet: VI, 96 principio tonitru quatiuntur caerula caeli 'VI, 357 autumnoque magis stellis sulgentibus apta concutitur caeli domus VI, ,87 quod si Iuppiter atque alii sulgentia divi terrisco quatiunt sonitu caelestia templa memoria tenuerit illum Ennii versum trg. 380: qui templa caeli summa sonitu concutit, qui quani celeber suerit, etiam ex imitatione erent. Eunuch. 590: at quem deum P qui templa caeli summa sonitu licet cognoscere. concutit δ)Cum Lucreti III 57 sq.
nam verae voces tum demum pector ab imo δὶ eiciuntur et IV, 547 hasce igitur penitus voces cum corpore noStro exprimimuS, contendas velim . an. 540: effudit voces proprio cum pectore Sancto, cuius versus Enniani Vergilius quoque fuisse memor Videtur, cum scriberet: Aen. V,4Ν2 ille super talis effundit pectore voces et Aen.VIII, 70 ... ac talis effundit ad aethera voces;
huc adde Verg. Aen. V, 723 et Aen. V, 780: adloquitur talisque effundit pectore questus. Catulli quoque versus 64 l25:
clarisonas imo sudisse e pectore voce8 et 4, 202 has tostquam maesto profudit pectore voces imitatione Enniana non carere recte iudicabimus.
3 IIuius versus clausula Si uulpta ex uni an 65: unus erit lueni tu tolles in caerula caeli Menipla.' CL Pulligium l. l. p. 6.η Quem exitum pectore ab imo, cum iis apud Vergilium Aen. I, 485 et VI, 5 et semel apud Catullum 64, 198 occurrat, illa a Lucretio non pendet cf. ordenum l. l. p. 138 et Iessenum, Uber Lucre uti sein Veritatinis ii Catuli uti Spateren, te 1872), e communi sonte, i. e. ex Ennio fluxisse arbitror. Contra Muni ous ad Lucr. III, 5 Catullum ad Lucretium
32쪽
llos autem versus Lucretius integros vel leviter commutatos ex Ennio deprompsit side . an. 323 lychnorum lumina bis S , quod fragmentum abienus' non male ita supplevisse videtur florebant flammis lychnorum lumina bis sex, quocum deinde conseras Lucr. IV, 45i bina lueernarum florentia lumina flammis; Ε. an. 56l sq. haec habet: non si lingua loqui ' saperet at ora decem sint' in metrum erro cor sit pectusque revinctum,
quam dicendi consuetudinem AEnnius repetivit ex momorii l. II, 89 sq.:
Ennii versu non dissimiles sunt Lucr. I. p. v. 839: non mihi si linguae centum sint oraque centum,
ad quem locum Laeli manni omnient ad VI, 830 p. 399 consulas et Hostii si g. 5 Baehr. F. P. R. p. 39):
. . . non Si mihi linguae centum atque ora fient totidem vocesque liquatae. Quo non refellitur Macrobius Sat. VI, 3, i, et Servius ad Aen. VI, p2 3, qui et Hostium et Lucretium esse secutos omerum dicunt verba enim Lucretiana astre vo et Hostiana voceS- qtie liquatae Homericum quiddam exprimunt, quod Ennius intactum reliquit Illi igitur praeter Ennium Homerum quoque, quo Ennium pendere sciebant, evolverunt.
Similiter legimus apud Vergilium georg. I, 43 et Aen. VI, 625:
non mihi si linguae centum sint Oraque centum,
ad quem locum Servius adnotat: Lucretii rei sus sublatus de Homero, sed aerea voae diaeit - .
Vix etiam cursus quingentos saepe veruti sumptus est ex Ennii an. 353:- . . . cursu quingentos Saepe veruti.' in relat acad. Beri l. a. I 896 In 720 Sst.' Iine tot hoc dicendi genere vide ali lenum L. p. I 03 Ialinii conanient. ad Persi Sat. V I Hertzium opuse Gell. p. 16 sq. Licentium in Baehr. F. I . R. p. 418, v I 32 Silii.
Quoniam de toto hoc comparandi genere, quod e duobus imitatoribus auctorem primarium recuperare Studet, in totius opusculi prooemio dixi, nolo idem in parte operis praefari. Illinc igitur legentes repetant, quantis dubitationibus hoc caput obnoxium 8Se ipse concedam. I. De vocabulorum Su. Atque primum quidem contemplemur
Substanti VR, quae e communi sonte luxisse verisimile est. uplustra' in quod nomen Cicero in iratione soluta non adhibet, legitur in si g. Arat. XXV: navibus absumptis fluitantia quaerere aplustra et apud Lucretium ΙΙ, 552 sqq.: sed quasi naufragiis magnis multisque coortis
disiectare solet magnum mare ), transtra, guberna, antemna , proram, malos, On8a8que natantis, per terrarum omnis oras fluitantia aplustra.
Eadem soro descriptio invenitur apud Sil. ItaLI, 32 sqq.:
Sic Lagea ratis, vasto velut insula ponto conspecta, illisit scopulis ubi nubifer Eurus, istam si ag Dum spargens operit freta iamque per undas et transtra et mali laceroque aplustria εὶ velo ac miseri fluitant revomente aequora nautae. Silium autem cum permultis locis Ennii memorem fuisse Negelius l. l. p. 7 sqq. nos docuerit, huic quoque descriptioni Silii et Lucretii colorem Ennianum inesse conici potest.
3 Cs itidei bauer de verboruni nitituatorum et peregrinorum apud 'iceronem usu et coinpensatione Metten 1892 I, p. 58. t Locutionem magnum mare ex Ennio esse sumptam a Lucretio Pulligi iis . l. p. 35 sil demonStravit. 3 De hoc vo abulo vide indei bauer . c. p. 58.
- CL . an. 602 aplustria et Priscian VII, p. 35l 1 H. et plustra enim et Idus ria antiqui protulisse inveniuntur.
33쪽
caeli caverna, quae locutio in Ciceronis oratione soluta non legitur, habet Cic. Arat. 252: dicitur et late caeli lustrare cavernas et Lucr. IV l70 sq. et VI, 25 sq.: undique uti tenebras omnis Acherunta rearis liquisse et magnas caeli complesse cavernas. Cicero et Lucretius hae locutione utuntur, ut caeli cavationem depingant, quam e communi fonte fluxisse probabile est, praesertim cum Ennius similem exhibeat imaginem: rg. 38 caeli insentes fo=nices muc adde Cic. srg. ι 5: aetheris aeterni saepta atque inclusa cavernis et uer. IV, 39l: sidera cessare aetheriis adfixa cavernis cuncta videntur. solis orbis, quod ad Enniani rota candida . . solis es supra p. 4 exemplum sermatum esse videtur, easdem Versus sedes obtinet apud Cic. Arat. 73:. . . Sagittipotens Solis cum sustinet orbem, quocum conferas Arati Phaen. 30l:
et apud ueret V, 765 sq.: tempore eodem aliud nequeat succurrere lunae corpus vel supra solis perlabier orbem. Cicero quod iro simplici ηελiος quod Aratus habet, ieriphrasin adhibet, usus esse videtur frustulo Enniano, Ennius autem Solis orbem e Graeco κυκλος ηλιου, quod saepius habent tragici transtuli88e. caeli tegmen exhibent Cic. Arat. 346: certas ipse notas caeli de tegmine sumens, Arat. 23 amplexi terras caeli sub tegmine sulti et Lucr V, ut 6: non ita iam possent caeli sub tegmine erre I, 98η nec res ulla geri sub caeli tegmine posset. Sed etiam in versus ne haec verborum copulatio invenitur: Cic. Arat. 7: ... lato sub tegmine caeli, L. II 662 . . . eodem in sub tegmine caeli.
Adiectiva, quae Cicero et Lucretius eodem modo ortasse ad idem exemplar usurpant, haec fere sunt: aduncus vel uncus unguibus tribuitur Cic. rg. 32 li: tristi advolatu aduncis lacerans unguibus, L. V, 322 morsibus adfixae validis atque unguibus uncis. uestifer, quod adiectivum in Ciceronis oratione soluta non adhibetur, coniungunt cum voce ignis Cic. Arat Ili: aesti seros validis erumpit alibus ignes et L. I, 663 aestifer ignis uti lumen iacit atque vaporem. aetherius adi cum subst ignis coniunctum habent Cic. si g. 3 l aetherio igni et Lucr. II, 1098 ignibus aetheriis. coruscus des lumine bel fulmines dictum 'abent Cie. 1 rg. 33, 3l iace, obsecro, in me vim coruscam ulminis, Lucr. VI, 283 coruscis luminibus, is uer V 295. VI, 203. Cicero hoc adiectivum nisi hoc uno loco non adhibet.
divinus adi. substantivis mens et numen appositum ab utroque poeta in eisdem versus pedibus locatur λ): Cic. si g. 3, 10 . . . divina mente notata Lucr. ΙΙΙ i5 . . . di Vina mente coorta Cic. si g. l9, 10 . . . di Vini numinis augur )Cic. rg. 29 8 . . . divino numine vexit Lucr. I, 154 VI, l . . . di Vino numine rentur.
horrificus exstat apud Cici Arat l22, apud Lucr. II, 609; ΙΙΙ, 90i, trg. 6 regificus. ignifer uterque p0eta voci aether addit Cic. Arat. 88:
ignis erum mulcens tremebundis aethera pinnis δὶL. V, 498 . . . inde aether igni se ipse.
3 CL supra P. 30. η Ciceronem hoc in versu Ennii memorem iiiisse Iam supra p. 26
D Quo in versu clam isomplura frustula Tnniana notavimus supra p. 10 et 12 sq.
34쪽
magnus adi. Cicero et Lucretius cum ablativis pondore et viribus coniungunt:
Lue VI, 49: . . . magno pondere tota Cic. Arat. 32: obvertunt navem magno cum ' pondere nautae, quocum contendas Arati Phaen Mi I: Quamquam 'erba mayn cum pondere non inusitata sunt, tamen commotu sum, ut ea hic afferrem, quod Cicero Arati versu aec verba addere coactus non est. - Locutio maianis viribus invenitur: Lucr V, l9: . . . magni Viribus auras Cic. Arat magnis cum Viribus amnem ). nocturnus adi cum subst tempus coniunctum easdem
versus sedes obtinet his locis Liter. IV, 00Ν volucres sollicitant divom no et urno tempore lucos et VI, 49: ... nocturno tempore sertur, Cic. rg. s, 26: . . . nocturno tempore ViSae. Huc adde Cic. Arat. 245 sqq.: at si nocturno convisens tempore caelum, eum neque caligans deterget sidera nubes nec pleno stellas superat cum uni in Luna ', vidisti magnum candentem serpere circlum: lacteus hic nimio uigens candore notatur, quae Graece dicuntur Phaen. 469 sqq.:
Videmus igitur Ciceronem rati versu contraxisse et in vertendo voces Ennianas adhibuisse. 13 ιlverulentus versus initio positum Cic. Arat. 25; Lucr. V. 42 apud Vergilium quoque hoc adiectivum versus initio occurrit Aen. ΙΙ, 625: pulverulentus equis urit omne arma requirunt, euius versus clausula est sumpta ex Ennii an. 86:. . . Omnes arma requirunt.
Itaque verisimillimum est adiectivum pulverethlentus et exinnio esse depromptum et apud eum eodem loco exstitisse. semifer legimus in eodem versus pede Cic. Arat. 59: corpore semifero magno Capricornus in orbe et apud Lucr. IV, 587 quo in versu iam alia invenimus Enniana): pinea semiferi capitis velamina quassans se. Pan); cf. Verg. Aen. VIII, 2i, et X, 2l2, ubi larmae eaedem semiferi et semifero in eodem quo apud Ciceronem et Lucretium pede
sisynifer adi cum voce orbis coniungunt Cic. Arat. 3l8: orbem signiferum perhibebunt nomine vero i)et Arat. li,2 quattuor hic obiens secum deducere signa signifero solet ex orbi et L. V, 69l: propter signiferi posituram totius orbis. terrigenus versus initio ponunt Cic. rg. 53 et Lucr. V, 427. Iam tractemus 3 Verba, quorum in usu Cicero et Lucretius inter se congruunt, ita ut in eis adhibendis uterque commune exemplum esse secutus
videatur. ueni versum Ciceronem ad Ennii imaginem sormasse Supra p. 19
35쪽
avere cum infinitivo cognosce e coniungunt Cic. Arat. 34l: quod si Solis aves certos cognoscere cursus
et Lucr. II, 2li I: illud in his quoque te rebus cognoscere avemus in)ertιmpere ignes transitive dictuni invenimus apud Cic. Arat ili scis supra p. 45): aestiferos validis erumpit Canis flatibus ignes et apud Lucr. I, 724: saucibus eruptos iterum vis ut vomat ignis. iacere lynem, quam locutionem Cicero in oratione soluta non adhibet, praebet Lucr. VI, 389: et iaciunt ignem', et Cic. Arat. rg. XXVII, 2: contra Haedi exiguum iaciunt mortalibus ignem,
minitar cum subst murant ν coniunctum labent Cic. Arat. 7 quo in versu iam alia invenimus Enniana):
nec metuunt canos minitanti murmure uetus et Lucr. I, 68: ... nec minitanti murmure compre88it caelum.
pellere pede i eodem versiculi cloe positum exhibent L. V l402 duriter et duro terram pede pellere matrem ' et Cic. Arat. 52:
haec avis dextram Cephei dextro pede pellere gestit, palmam
Musae quae pedibus magnum pulsatis Olympum.
CL Sit Ital. VII, 22: . . . Ognoscere avebat et kutschitina . l. p. in T, 66 sit a. rati recte concludere videtiir Plausulani et Lucretii et Silii Ox Ennio luxisse.' hi versiluis antecedentibus Lucretiunt Ennii nieni inisse dei tonstratum est Supra P. l. ' Adverbium durite, ex Ennio Lucretius sumpsit. Cf. supra P. T.
Utrumque sua ex Ennio hausisse ortasse non immerito conicere tibi videbimur. ponere vestigia originis Ennianae esse probabile est. Dicit enim Cic. Arat seg. XV, 4: ille tamen nitens graviter vestigia ponit et Lucr. III, 3 Sq.: te equor, o Graiae gentis decus, inque tuis nunc ficta pedum pono pressis vestigia signis in). Hoc loco addendae sunt Vergilii clausulae Aen. VI, 97, 33lvestigia pressit et Aen. VI i59 vestigia sistit, quos versuum exitu ex Ennio esse assumptos Nordenus i. c. p. 179 l86, 222 recte suspicatur. Vox igitur vestistia apud Ciceronem et Lucretium et Vergilium eodem versus loco exstat. spargere lacrimis, quae locutio in Ciceronis oratione soluta non occurrit, habent Cic. Arat. 47 et Lucr. II, 977. spirare flammam exstat apud Lucret. II, 705: tum flammam taetro spirantis ore Chimaeras paScere naturam per terras omniparentis et Cic. Arat il0: Canis, haut vero toto spirans de corpore flammam ). Apud Ciceronem haec verba nisi hoc loco nusquam occurrunt. vocitandi verbum, quod apud Ciceronem in oratione soluta tantum bis invenitur ), ex antiquiore sonte ab utroque poeta esse haustum videtur. Legitur enim in versibus, quorum dictio respondet Ennianae es supra p. t 7 sqq. et 23) Cic. Arat. srg. V: quos nostri septem soliti vocitare triones et Arat seg. XXIX: has Graeci stellas Hyadas vocitare suerunt et Lucr. VI, 297 . . . extemplo cadit igneus ille verteX, quem patri Vocitamus nomine fulmen.
Cf. Ovid. et III, T. Subsequitur, pressoque legit vestigia gressu; es ingerietum l. l. II, p. 44. η Arati versus Phaen. 328 nil simile continet ille enim simpliciter dieit
In oratione pro C. Rah. Postumo 2 et in libris de re publiea II, 49 Utroque loco clausulae gratia videtur OSi tuu SSe.
36쪽
Iam quaestione χ' vocabulorum usu ad finem perducta Sequitur, ut verba laciamus II De versuum initiis et clausulis, quae ex Ennio sumpsisse Ciceronem et Lucretium versi simile est. Versus enim initium usque ad caesuram penthemimerem et exitus praecipue memoria tenentur. Quo actum est, ut veteres poetae, si quid semel bene dictum et certo hexametripedi accommodatum erat, id libenter in u8um uum vocarent. Quibus praemissis agamuS l. me versuum initiis. Cic. si g. 28, 3: quo magis est aequum tumulis mandare peremptos, Lucr. I, 28 quo magis aeteritum da dictis, diva, leporem. Quod versus initium ex imitatione Enniana uxisse non salso suspicemur, cum idem apud Vergilium quoque saepius occurrat. Cis georg. IV, 24Ν:quo magis exhaustae fuerint
et Aen. I, 7l8: quo magis Italia ineviiii laetere reperta et ibid. IV, 452:
quo magis inceptum peragat lucemque relinquat, cuius versus clausula quoque locutionem Ennianam mi inurelinquere reseri cis supra p. l sq. 3. Neque a vero aberremus, si versibus Cic. Arat. 3T: inde gubernaclum disperso lumine fulgens, Cic. Arat. 55 sqq.: exinde exiguae tenui cum lumine multae inter Pistricem usae sparsaeque identur atque Gubernaclum stellae, quae Graece dicuntur Phaen. 3 37 sq.:
L. IV, 904 atque gubernaclum contorquet quo libet unum comparatis Ciceronem et Lucretium etiam haec versuum initia Ennii memores scripsisse dicamus, praesertim cum apud Vergilium Aen. VI, 349:
Cicero et Lucretius saepius versum ita incipiunt, ut pronomen demonstrativum hic, haec, hoc coniunctio ubi sequatur: cs. Cic. Arat. li 3 sse Sirius)hic ubi se pariter cum Sole in lumina caeli l extulit, quamquam versus rate Phaen. 332 sq.:
nihil verbis hic ubi simile habent, Cic. si g. 9, 9 quo in versulani lumina Enniana notavimus): hanc ubi praepetibus pinnis lapsuque Volantem conspexit Marius, Luci . VI, 6,8t, quo in versu iam alia invenimus Enniana): hi ubi pereatuit calefecitque omnia circum
Eo minus incredibile est Ennium hac quoque in re Ciceroni Lucretioque praeisse, quod apud Vergilium versus initio Aen.
I, 8l V, 32, 3l5, VIII, l75 haec ubi dicta et en ΙΙ, 790, VI, ἰ28 VII, 323, 47l, VIII, 54l, , 633, ΙΙ 8l 44 haec ubi diei dedit et apud Lucilium seg. 8:. . . Rec ubi dicta dedit legitur quae verba ic Ennio esse sumpta viri docti contendunt i) Neque silentio praeterire Volo, haec quoque versuum initia Cic. Arat. 477:
ex Ennio uxisse verisimillimum esse, cum a Vergilio Aen. III, 67l nec potis Ionios fluctus aequare sequendo et a Catullo c. 65, 3, quem a Lucretio non pendere Iessenus l. l. demonstravit, nec potis est dulcis Musarum expromere latus idem versus initium adhibeatur.
37쪽
g De versuum clausulis. Cic. rg. 3, 3: ... terraSque pete88it, Luer. III, 648 . . . caedesque Pete88it.
Cic. si g. 28, 3: quo magis est aequum tumulis mandare per-Luer. III, 089: Iemptos, quo minus esse diu possimus sorte perempti. Huc adde Vergilii clausulas Aen. VI l63
. . . indigna morte peremptuni
et Aen. IX, 453 . . . primis una tot caede peremptis, quos exitus Vergilium ex Ennio deprompsisse Nordenus . . p. 79 suspicatur. Deinde Cicero et Lucretius saepissime participium perispass. verbi locandi praecedente substantivo tertiae coniugationis in versus fine ponunt: Cic. Arat. 93: ... stellas in fronte locatas, Lucr. I, 879: . . . in fronte locata, Cie Arat. 93 quo in versu iam alia invenimus Enniana): Aram sub media caeli regione locatam, Lucr. III, 6l0 . . . in certa regione locatam, Cic. Arat l45 ... Eridanum cernes in parte locatum, L. III, 9: sensum . . . non 88 in parte locatum. Neque improbabile aest Ciceronem et Lucretium lac in aeEnnium rimitatos esse, quoniam etiam munc apud rinnium legimus an 24 l . . . si qui vellet tutoque locaret, quocum compares Ciceronis clausulam Arat. 39:
. . . in tutoque locatam. Cum Lucretiana clausula I, Ν46 . . . supra quos di X imus ante
contendas Cic. Arat. 120: hunc propter subterque pedes, quos diximus ante Orioni iacet levipes Lepus, quae Graece dicuntur Phaen. 338 sq.:
Ciceronem et Lucretium hos versus Cic. Αrat si g. ΙΙΙ:quem claro perhibent Ophiuchum nomine Grai, Luer II 629 sq.: hic armata manus Curetas nomine Grai quos memorant Phrygios scribentes Ennium esse secutos licet cognoscere ex illa dicendi abundantia perhibere vel memorare nomine, R qu non alienum est illud Ennii exemplum trg. 249:
. . . quae nunc nominatur nomine orgo.
Itaque, praesertim cum Ciceronis, et Lucretii in versus etiam in aliis rebus ad Ennii exemplar sint sormati es supra p. t 7 sqq.), utrumque clausulam nomine Grai ex Ennio sumpsisse non
Neque magis hos versuum utriusque poetae exitus similes silentio premam Cic. Arat. 249: lacteus hic nimio fulgens candore notatur, Cic. Arat seg. IX, 2: verum tempora sunt duplici fulgore notata, Lucr. V 612: . . . nullo qui sit fulgore notatus. Cic. Arat. 250: is non perpetuum detexens conficit orbem, L. V 665 inde coire globum quasi in unum et conficere Cic. rg. Arat. XXII forbem. tertia sub cauda ad genus ipsum lumina pandit, Lucr. V 657 . . . et lumina pandit. Cic. Arat. 337: tot caelum rursus fugientia signa revisunt, Lucr. V 636 . . . ad hane quia signa revisunt. Cic. Arat. 53: hac una stella nectuntur, quam iacit ex se Pistricis spina valida cum luce refulgens, quocum conseras Arati Phaen. 365 η):
Cic. Arat. I 08: Canis Stellarum luce resulgens, Lucr. II, 800 . . . percussus luce refulgit. Hic considerandum est poetas versus libenter ita claudere, ut ablativum alicuius vocis tertiae coniugationis in quinto hexa-
Casu utriunque in deni incidisse quod mentoriae obversatae sint locutiones Graecae velut ονομα καλεῖσθαι, ἐπίάλησιν καλεουσιν vix credideris.' Arati versus ut alibi sic hoc loco ascribo, ut videas in eis ipsis rebus, in quibus concinit cum Lucretio, Ciceronem recedere a poeta Graeco. Hac quoque re probabile sit, non ex Cicerone haurire Literetium sed utrum que ex poeta antiquiore.
38쪽
metri pede locatium verbum cum particula re compo8itum sequatur. Qua de causa hunc rhythmum posteriorum poetarum auribus exemplo Enniano commendatum 8Se non Sine probabilitatu conici potesti). Sed ut redeamus ad propositum, hos quoque versuum fines communi sonte fluxisse existimamus: Cic. rg. 3, 49: . . . e generosa Stirpe rosectam, Lucr. IV, 222 . . . tradunt ab stirpe prosecta. Huc adde . an. 78: nomine Burru uti memorant a stirpe Supremo,
Cic. Arat. 57: ... terra visit qui vis, Liter. III, 8, Ti,4 quibus locis iam alia notavimus Enniana):
Cum Lucretius versum V l: quis potis est dignum pollenti pectore carmen condere scribens Enniani versus an l74: quis potis ingentis oras evolvere belli memor fuerit t), quoniam eandem clausulam quam Lucretius Cicero Prognost i rg. VI l: saepe etiam pertriste canit de pectore carmen et matutinis acredula vocibus instat' inuSurpaVit, utrumque Versus exitum pectore carmen ex Ennio deprompsisse recte suspicari nobis videmur. Neque has clausulas Cic. Prognost. rg. III, 4: tristificas certant Neptuno reddere Voce S, L. IV, 577 sex etiam aut septem loca vidi reddere voces Enniana imitatione carere recte iudicabimus, praesertim cum
eandem dicendi formulam Catullus 4, 66:
nec missas audire queunt nec reddere voces
et Varro Atacinus, quem saepius ad Ennium sese applicavisse constat ), in XII, 5 Baehr. F. P. L. p. 334):
. . . consimiles meditatur reddere voces adhibuerint. Vergilius quoque Aen. VI, i88 . . . datur Ora tueri, nate. tua et nota audire et reddere voces hunc versus finem in usum suum vocavit.
In narrando Orionis mytho, quem Cicero rat. 420-435, quibus versibus respondent rati Phaen 630 646, expolivit et dilatavit, hunc versum posuit Arat. 43l: hic se Scorpios valido cupide venantem sc Orionem)
quo Tullius vertit Arati verba Phaen 643 6 sc Σκορπίος 1 v sc. Jρι ωνα ουτα. Eandem clausulam, qua Cicero utitur,
. . . cum ementi perculit ictu, neque incredibile est hunc versus exitum Ennianae originis esse, praesertim cum Ciceronis versum adiectivum mortifer, quod ex Ennio esse sumptum supra p. 8 demonstraVimu8 Sequatur.
Iam conser inter se hos versus Cic. rg. 3, 45 sq. quae tum cum pueris flammato fulminis ictu concidit atque avolsa pedum vestigia liquit, Lucr. ΙΙΙ, 488 quo in versu iam alia invenimus Enniana): . . . ut fulminis ictu concidit et spumas agit,
a pater omnipotens ira tum percitus acri magnanimum Phaethonta repenti fulminis ictu i)deturbavit equis in terram, L. ΙΙΙ, ,20 usque adeo naturarum vestigia linquir). Ego non temere concludere mihi videor Ciceronem et
Lucretium etiam horum versuum clausula Ennii memores scripsisse. Id eo confirmatur, quod et versus, qui Ciceronis versibus supra allati antecedunt, Ennianae originis esse Usenerus l. l. exposuit et Lucretii versiculum at pater omnipotens' et adiectivum magnanimus 3 ex Ennio fluxisse
certum St. x Ovid. ex P. III, 1, 51: notior est sactus Capaneus a sulaninis ictu; es ingerietum l. l. II, p. 35. η Cs vestigia ponere, Supra P. 49. R CL Pulligium l. l. p. 36; ingerietum l. c. p. 20.εὶ s. hutschium, Arch s Lexic. XII, 208 sqq. Aus Vergils Fruheteit I p. 65; Ordenunt l. l. p. 18.
39쪽
Eadem verba eandemque allitterationem invenis horum inversuum fine Cic. Arat. 322 quo in versu iam aliquid Enniani notavimus): haec sol aeterno convestit lumine lustrans, L. V 575 lunaque sive notho sertur loca lumine lustrans et V, 693: sc sol . . . terras et caelum lumine lustrans. Utrumque igitur poetam sua ex Enniano sonte hausisse arbitramur, quae opinio commendatur allitteratione in quinto et sexto hexametri pede in). Magnus vero immo paene insultus est numerus eorum verborum, quae uterque poeta eodem versus loco posuit. Ut magna ex multitudine nonnulla exempla delibem, habes ablativos corp0re, lumine, nomine, pectore, tempore aliaque in paenultimo
hexametri pede. s. Cic. Arat. 8l, 87, 03, 43, 220, 37 60, 95, 34 l63 l79 4 46l, 6l, 69, 85, 223. Lucr. I, 38 242 297;
75 ac saepius praeterea conseras velim in versus fine Cic. srg. 3, 5 fundata teneri, Lucr. I, 23 iιndata valebit et IV, 828 fundata plicari Cic. Arat. 3 tangitur alis Lucr. II 65ltangitur ira IV, 33 anuitur auris multaque alia similia. Iam vero, ut revertatur ad propositum oratio, agamus
quibus In formandis Ciceronem in Lucretium russi conini une exemplum sese applicasse verisimile sit. Atque primum quidem contendas, si placet, inter se hos versus Cic. si g. 39 4: aut semper aliquam molem meditabar mali et uer III l055 . . . unde tanta mali tam quam moles in pectore constet. Cic. rg. 3, 8: cum claram speciem concreto lumine luna
et Lucr. , 582: sc luna)quandoquidem claram Speciem certamque praebet. figuram
3 De vi allitterationis in paenultinio et ultitia hexainetri pede complura exposuit ellerus, ur lateinischen pracligeschielite, II, p. 32 sqq.
Cic. rg. 3, 32: ipse deum genitor caelo terrisque canebat et L. V, 630 cursus abest procul a caelo terrisque propinquat, Cic. si g. 3, 2 . . . et totum conlustrat lumine mundum menteque divina caelum terrasque petessit, quocum conseras Lucr. VI, 56 sq.: et tempestate in terra caeloque coorta in caelum terrasque remotae iura lacessunt i)et V, 2: principio maria ac terras caelumque tuere et V, 693 . . . terras et caelum lumine lustrans. Adde Luer. Ι 820. V 592. Neque a vero aberremus, Si locutiones caelum terrasque vel terras caelumque vel similes utrumque poetam ex Enniano sonte sumpsisse dicamus, praesertim cum legamus apud Ennium trg. 257: cupido cepit miseram nunc me proloqui caelo atque terrae Medea miserias j et ii g. 285 quique tuo cum lumine mare terram caelum
et apud Vergilium Aen. I, 58 contines
. . . maria ac terras caelumque prolandum δ)
principio caelum ac terras camposque liquentis, cuius versus exitus clausulam Ennianam an. 596 fluctusque natantes in memoriam nobis reVocat. Neque dubitamus, Cicero et Lucretius quin ad commune exemplar finxerint hos versus Lucr. ΙΙ, 354: sanguinis exspirans calidum de pectore flumen ε , Cic. Αrat. li 0 se Canis cs supra p. 49): haut vero toto spirans de corpore flammam. Ceteri autem versus, quibus in adhibendis Cicero et Lucretius communem sontem videntur secuti esse, hi sere sunt Cic. Arat.
ii s. Ennii clausulam an. 59 . . . dicta saceSSunt.' CL Eurip. Med. 5 γῆ τε κουρανω. R CL Ennii clausulam an. 546 . . . caelus profunduS; iterum ergo non sine arte Vergilius mutavit veterem prosodiam caelu profund ιδ. Quod ad adiecti vulti calidus de sanguine dictuin spectat, id ex Ennio esse Sumptum probabile est s. enim . an. 100:
. . . nam mi calido das Sanguine poenas.
40쪽
28 sq.: in quo autumnali atque iterunt sol lumine verno exaequat spatium lucis cum tempore noctis, quibuscum compares Arati Phaen. 5l3 sq.:
et Lucr. V 687 sq. . . . ubi anni
nodus nocturnas exaequat lucibus umbras.
Cum ieeronis Arat. 3 ι sq. quo loco iam complura notavimus Enniana)i haec sc stellas Zodiaci sol aeterno convestit lumine lustrans annua consciens vertenti tempora cursu, quae Graece dicuntur in Arati Phaen. 550 sq.:
conseras velim hos Lucretii versus II, I 47 sq. se videmus): quam subito soleat sol ortus tempore tali convestire sua perfundens omnia luce et , il9 annua sol in quo consumit tempora cursu et V, 92. annua sol in quo concludit tempora serpens. Denique me converto ad locum hunc Ciceronis Arat. 230 sqq.: Sic malunt errare vagae per nubila caeli atque suos Vario motu metirier orbes. haec faciunt magnos longinqui temporis annos, cum redeunt ad idem caeli subtegmine signum;
quarum ego nunc neque torto evolvere cur8us: Verum haec, quae semper certo Volvuntur in orbelixa, simul magnos edemus gentibus orbes, quae apud Aratum sunt Phaen. 457 8qq.: ... 3πεὶ πτυτες με ζαυαazαt
quibuscum comparo hos Lucretii versus V 644: se stellae)quae Volvunt magnos in magnis orbibus annos, quae elocutio esse Enniana videtur, cum Vergilius scribat Aen. VI, 748 . . . ubi mille rotam Volvere per annos et Servius ad hunc locum adnotet Notam volvere per annos: Meste uni Statutum tempus per annorum volubilitatem, est autem Sermo Ennii
Ceteri Lucretii versus, qui Ciceronianis versibus supra ullatis respondent, sunt hi: Lucr. V 635: propterea fit ut haec ad signum quodque reverti mobilius videatur et V, 687s donec ad id signum caeli pervenit . . . Sc. Sol)
Iam ad inem ierveni atque novis quibusdam exemplis confirmasse mihi videor a poetis antiquioribus Ennium non minus studiose lectitatum esse quam Vergilium a posterioribus.