장음표시 사용
11쪽
esse momenti facile apparet ), quoniam qui defert ipsa
adversarii consolentia se contentum esse declarat. Νeque magis eius qui defert periurium respiciendum est, ubi iurisiurandi relatio lege iam est prohibita. Aliter res se habet, quum in iudicio iusiurandum defertur. In quo quum iudici sat probatioμ, iam qu tenus iureiurando praestito de facto aliquo iudici e suadeatur, singulis locis erit definiendum. De effectu quodam Armali, sicut in iure, in iudicio cogitari non potest. Quaecunque fuit causa iurisiurandi sive ab alterutra parte sive ab iudice delatum est, nihil aliud nisi fontem praebet, unde iudex de aliqua re sibi e
suadere possit. Neque iurans postulare potest, ut secundum iuramentum feratur sententia, quamvis non negem iudicem solitum esse iusiurandum sequi ), a quo recedere nisi graviorem ob causam ei non licuerit, neque iuramenti maior quam eterorum argumentorum vi est, quae simulatque novis documentis iudici comprobatum erit non dignum fuisse fide iusiurandum, statim irrita fiet. Quod magis etiam effici periurio
probato satis perspicuum St. Iisdem de causis iureiurando coram iudice ab adve sario delato altera pars non debet sibi assumere, quod
adversarius periurus sit, quum singulari ac certa causa cur iusiurandum recuset omnino non egeat, quia ad a
cipiendum vel reserendum non compellitur δ). In tur iurando vero ab iudice delato, etiamsi iudici eum cui iurare concesserit periurum esse probatum fuerit, tamen non erit, cur iureiurando ille privetur; neque tamen si iuramentum prohibere iude noluerit, maiorem fidem tali iuramento nisi levi in causa tribuere poterit.
1 Si adversario notum fuit; alioquin de errore agendum est.2 Si Gaius in l. 31m. t. - solent saepe, inquit, iud ces seeundum eum iudieare, qui iuraverit. 3 Alteram sententiam: iudicem cogere posse sequitur a
12쪽
Evaneseente iam ordine iudiciorum privatorum o tigit, ut quibus legibus i iurandum in iure delatum antea munitum fuerat, eae iam inde ab hoc iudicem i. e. gistratum tenerent. Qui quum lege iussus esset sententiam ferre iuriiurando congruam, altera pars facile laedi poterat, si vel a periuro iuramentum deferrebatur, vel ipse iudex periurum voluerat iurare. Itaque quae de iureiurando in iure delato supra demonstravi, hic tunt repetenda, ita quidem, ut periurum ab iuramenti delatione et iureiurando ab iudice deIato repelli merito postuletur. l. 3. Hae Germanorum et Romanorum de iureiurando quae oposui praecepta christiana doctrina improbavit
ac mutavit. Etenim quamdiu clerici omne iusiurandum impium ideoque vetitum esse declaraverunt ), S8ario congecutum est, ut iusiurandum dolo falso praestitum inter maxima peccat numeraretur, quoniam periculum erat, ne periuri anima perderetur. Quocirca sicut ceterorum peccatorum ita huius quoque -- clesia apertam confessionem postulabat, qua noxius valde se poenitere peccati asseveraret ut hoc peccatum sincera animi emendatione lueretur, a clericis consol
tionis auxilium afferri iubebat. Ipsa autem confessio conscientiae erat relicta, neque si clerici piacula imponebant, alio consilio imponebant, nisi ut animi poenia tentiam testarentur. Quod autem divinam peccatorum veniam inde pendere clerici docuerunt, id multo post demum invaluit quumq Innocentius III sacerdotibus imperasset, ut de subditorum peccatis certiores fieri studerent, paullatim terrestris poenae notio in piaculi imperati locum successit, quae poena post diutumam vacillationem saeculo fere quarto decimo a saecularibus
13쪽
iudiciis recepta est. Quam autem poenitentiam ecclesia catholica adhuc usque exercet, ea apud nos reformatione quae dicitur e Ioan St. Hoc igitur fundamento constitutio Carolina nititur art. 07. Bambergensis 128. Nam quae periurii poena olericorum ope et consilio vetustis Germanorum Iegibus inserta est, posteriore tempore ab ecclesia sublata vel Potius ab ipsa occupata est, ut tempore medio nisi ab ecclesia periurium non puniretur δ). Quamobrem illud prae ceteris doctrinae iuris Canonici vindicandum est, quod iuris praesidium religioni praebendum esse prima intellexit eademque prima iusiurandum a periuro nuo praestari utique vetuit' . At vero posteaquam tua naturae florere coepit 'in alii periurium soli religioni rursus tribuerunt, saecularem poenam irrogari nefas iudicantes; alii crimen falsi inesse censebant ideoque ut damnum aliquod adsit requirebant damno iam restituto periurus levissima fortasse poena affectus est abiudicibus, qui quasi obcoecati Romano iure fuerunt, quippe quod periurii ullam esse poenam vetaret fuerunt
etiam, qui eo usque progrederentur, ut incera poenitentia periurum quasi diluisse peccatum crederent, ideoque contra legem eamque disertam ad iuramentum denuo praestandum eum adhiberi concederent, si modo a s cerdote absolutus esset quod rursus alii nonnulli nisi in iureiurando necessario licere negabant ). Quorumenores quamquam praecipue quidem in historia iuris
1 es Regino de synod caus et discipl. eccles Lips. 1840 e. 135 sq. - Staii di in Gesch. d. Lehre u Vorstelign. VomEide. Gott. 1824 p. 100 sq. Marche, tralaecht, Berlin 1827. II. p. 71 - Eich horn, irchenr. I. p. 205. II. p. 76. Rechisg. Gott. 1843. L p. 411.2 causa M. u. 5. o. 15. 3 Staiid I in I. o. p. 120. 4 Fulvius Pacianus, de probat, re et Lips. 1703. . 51 n. 60. - Marant a praxis s. d. H. iud tract. COI 1598 p.
14쪽
commemorandi sunt, tamen ne hodie quidem id comstat, quam periurii notionem re vera Carolina statuerit. Accedit quoque, quod lex adsit, qua perium iterum i rare permittatur ).
q. 4. Iam ad eam iurisiurandi delationem me converto, quae hodiem iuris est. In quo quum cui iusiurandum delatum est, ei tres viae pateant, una ut accipiat, altera ut referat, tertia ut probationem pro exoneranda conscientia eligat, priores duae ad nostram quaestionem nihil novi afferunt. - Atqui de tertia, qui usus diversis temporibus valuisset et quemadmodum mutatus paullatim et excultus esset, tantopere dubitatum est, ut non possimus, quominus accuratius in hanc rem inquiramus. Quam probationem equidem in iure Saxonico cultam ac perfectam esse censeo. a tamen sententia tantopere pugnat cum doctrina vulgari, ut planius explicetur et documentis dilucidis demonstretur necesse sit. Quare diversas de ea re sententias diligentius perscrutari liceat. A primum quidem falli eos qui probationem pro exoneranda conscientia iam Romanis cognitam fuisse
3434. 15 --Κoenig, Ρr tilia d. Ρrox. u. Ger Leurim 1550 sol. 50 n. 4. - Η eigius, comm in ins cur Person,itebg. 1603. P. 454 n. 22. - Roth schit proc. ur Lips. 1623 sol. 46, n. 5. Anton Per eg l. c. p. 250 n. 35.1 Auctore Strippei mann , de chrisuichemid. asset 1855 57. ΙΙ. 192. iure Borussico statuitur, si altera pars periurum adiuramentum delatum velit admittere, id concedendum esse, quoniam legitima probatio sit iusiurandum partique ubivis patefacta os.
Ret zeli System d. Civilproc. I. p. 161 n. 18.
15쪽
dixerunt, non dubitamus contendere ); neque putamus adhuc extare, qui eam defendant sententiam, quam ex ignorantia iuris Romani eiusque naturae ortam esse recte affirmavit avi gny 3. Contra plurimi obtinent, iure Pontificio eam statutam esse, in quam sententiam alii ipsa verba capitis X de prob. 2. I afferunt ), alii modo ex universa eius ratione eam derivant Verba capitis haec sunt:
, Sicut onsuetudo laudabilis: Sane quoniam apud vos consuetum δε didicimus, ut quum aliquis intentionem auam fundaverit, intrumentia, aut testibua, aeram6ntum nihilominus deferatur; quod si subire noluerit, de probationibus non habetur. Nos cum tune demum ad huiu modi sti sui agium recurrendum, quum aliae legitimae probatione dee e noscuntur talem consuetudinem reprobamua μQua lege non dubito quin et consuetudo omni, tione carens reprobetur, et iteratur notum illud praeceptum, quo iudex nisi subsidii loco vetatur iusiura dum imponere. Ubi de probatione agitur, videmus simpliciter de iuramento delato agi A quo delato Nimirum ab iudice, nam huic fit probatio quod etiam e praeiudicio constituto fidem probationibus non haberi, perspicuum est, nam tale praeiudicium quo iure iuramento ab altera parte delato adhiberi possit Neque deferre' iudiscem iusiurandum pro voce inusitata quisquam habebit. Ex ista igitur consuetudine ni fallor probatione pedi secta ab actore iusiurandum calumniae postulabatur, quod quidem iusiurandum papa suppletorium esse ratus iussit:
1 cf. Faber, de error pragm. Col. 1613 p. 527. - Lud. Martin com sor Gost. 1694 tit. 194 1 n. 5. - Seysari, Reichsproc. p. 279. - alb Ianh l. c. o. 6 p. 152. - Suevus, dias de Prob. P. zon conse Lips. 1702.
16쪽
de iontibus demum aliis probationibus ad suppletorium
recurri. De probations iureiurando praebenda nihil agitur, sed de fide solum, quae probationibus propter i iurandum habetur. Eadem tamen lex quodnam iusiurandum respiciat, auctores non consentiunt; alii ad iuramenta necessaria eam trahunt alii ad litis decisorium ), alii denique ad iusiurandum calumniae 3. Verum in eo consentiunt, hanc luntaxat quaestionem tractari, num qui plene probaverit, ad iurandum compelli possit ), immo nonnesti quaerentes, utrum probaturus iusiurandum recusare po8- sit, nec ne verbis disertis ostendunt, caput diud secundum huc afferri non posse, quoniam illic de eo tantum agatur, qui iam probaverit ).Ηis equidem consentio neque habeo cur hac lege in singulari quadam causa eam probationem ab
1 Durandes, pec lux Basi 1574. p. 741. - Gonga lex Tellea ad decretal. Frcst. 1690 ad h. c. - Carpzo v des. M. Frcst. 1663. des. 21. -- Barbosa thesaur. d. RUsener Lips. 171sv iusiurandum '. 41. 2 rami disi tam ua l. c. sol. 4. Ut ei quaestioni responderent: utrum, si nihil probatum sit, iusiurandum desere posset neo ne, Icti Saxonici hae lege usi sunt, sicut Schneide in comm in institi Argent 161 p. 736 sq. - Pacian I. c. H. 47 n. 41 sq. I. 414. 2. - Carpgo v l. o. des 21. 29. 3 Gonga lex Tel 1eg l. o. p. 336.4 cs praeter iam citatos Bariolus com i cod. Mil. 1562 p. 572. - Baldus bald Perus in decretal. Venet. 1580 sol. 200. - etrus de errariis, lib. sor Lugd. 1549. P. 101. Mason. Mayn Mediolan com Lugd. 1682. sol. 124 n. 7. - Duare l. o. c. 6. P. 207. - Cui acius, P. omn. Neap. 1722. n. p. 843.5 Sio Di a re uua l. o. p. 207. ud sane fatemur, inquit, quod iure Pontines expressum est l. 2 de prob. eum qui iam probaverit quod intendebat, iurare non cogi, sed nos de eo, qui nondum probavit sed probare paratus est, te disserimus. - Anton Pere 2, t. c. p. 218n'. 21 Nam necessarium deferri non potest, nulla probatione
17쪽
iure Pontificio agnitam esse' credam, quod facit Sa- 'igny Syst VII 88.3. Quo ut perveniamus, fingendum erit, delationem quidem ante coeptam probationem esse factam, eaque perfecta demum iuramentum antea delatum ut praestaretur ab altera parte expetitum esse. At neque hoc nisi temere potest fingi, neque illud opponi, quod secundum hanc nostram opinionem illi de consuetudine aliqua actum sit omni rationi contraria, id quod dummodo alia interpretatio detur, Omnino nequeat statui. Etenim ipsam hanc consuetudinem extistias refert a soneso ad 1. 31 D. t. fol. 100. n. l. q. 5. Attamen nihilo minus nuper pronuntiatum est a Wet zeli lc. p. 177 n. 35.) probationem pro exonerandRconscientia ex ipsa istius capitis ratione consequi ), immo ICtis Italicia probe cognitam a Saxonicis ICtis in Germaniam tantummodo translatam esse. Cuius aententiae auctores laudat arto Ium atque a sonem, quos commemoravit Schneide Winus, Ic. p. 747, ipse quidem hanc probationem ex aequitate non ex iure poni, ficio natam iudicans. Quaerendum igitur, quae istorum
auctorum vera sit sententia. proposita, eum illi locus sit unlazat quando de supplanda probatione agitur Quid ergo si is cui defertur iusiurandum, probare malit quam iurare Cogendus est nihilo minus iurare nee movet nos quod iure Pontiscio apressum est, iuramentum non deferri nisi probationibus arsis descientibus . a. hoc enim verum est et procedit in eo qui iam aliquid probavit nos vero hic simus de eo, qui nondum probavit, sed probare paratus vel conatus est. J. . Berger, supplem ad elect disceptat sor Lips. 1707 refert, contra quamvis praesumtionem et probationem iam absolutam iusiurandum posse deserri, neque contrarium esse caP. X., quod de suppletorio agat e ut et e conteaetu liquet, et interpretes ad unum omnes ibidem admonent.1 Scilicet idem eandem rationem alio doco docet incertam esse P. 168.
18쪽
Bariolus d. l. 4 C. de non num. eo. l. c. p. 422 n. 13. de iure antiquo, inquit, seu quis
poterat recusare iuramentum, si dicebat se probar et
nolebat e relevari a probationibus, ut L 30 pr. . t. Hac lege tricesima, qua de lite infitiando crescente agitur, id statuitur, ut in iureiurando delato ne insit infitiatio. Itaque qui actor iurat simplum acquirit. Quod
durum esse aullus ideo negat, quoniam actor tum iureiurando a munere probandi liberatus commodum
ferat. Hanc aulli sententiam artolus ita interpretatus, tanquam ille beneficium inesse dixisset in eo quod
actor etiam tum iuramento probare Osait, Simulque notissima illa regula beneficia non obtruduntur usus Rctorem argumentatus est non esse cogendum, si iurare
nolit, quia faculta iurandi beneficii gratia ei tributa sit. Quo beneficio si uti nolit, legitima probatione omninquae ex infitiatione ad eum redundent, eum acquirere.
Bariolus igitur, ut mihi quidem videtur, veram Paulli ουententiam non intelligit, id quod iam inde perspicuum fit, quod quae dicit ad salsum finem nos ducunt atque
certe contraria sunt ei, quod in iureiurando delato infitiationem non inesse Paullus docet ). Hic autem Basetoli error eo facilius existere poterat, quoniam de tempore praeterito deque praecepto obsoleto agebat ). Ibidem paullo post Bariolus declarans cur iusi randum contra documentum post biennium deferri, queat, - sicut ea pars, quae plene probaverit, iuramentum recusare possit, ita, inquit, his ille qui habet eautionem de oluto, post biennium elapsum posset dicere nolo iurare, quia plens probo; - et dem δε puto, quod esset in omni aut ne hic est casu et ho in summa ille qui plene probat non cogitur iurare. - . tamen in loco nequaquam existimamus de hac probatione, quae nobis D t. Nov. 18 o. 8. 2 de iure antiquo licite poterat.
19쪽
exploranda eat, agi. tenim Bariolus ait: si quis probationem luculentam proferat, eum iurare non cogi neque quidquam interesse potest, utrum gradatim coram iudice probatio perficiatur, an ab initio luculenta fiat. De eo vero, qui ad robandum se paratum esse dicat, omnino non loquitur Bartolus, nam quia probo inquit, neque quia probaturus sum 3.
Quae artoli modo attuli verba si elget ipsa
nec solum SchneideWinum legit, quo modo iis suam sententiam firmari putet, me non intelligere libenter confiteor. tqui maius etiam momentum ille tribuit Jasonis verbis, quae ab ea libro suo inserta, invenio in libro Jasonia de actionibus Lugd. 1526. ad . item siquis fol. 111 n. 86. Quem quidem locum a quis solum consideraverit nihil curans, quod unus ille atque unicus est, nullus dubito, quin is sibi iam persuasum habeat, eum qui probaturus sit iurare nequaquam cogi. Quamquam, id quod tamen minoris momenti esse confiteor, sane dubistari licebit, num cap. X. ad utrumque spectet ex J Bonis aenientia, et ad eum qui probet, et ad eum qui probaturus sit. Habemus igitur loci sententiam hanc
eum qui probaturus ait iuramentum recusare OSSe. Neque tamen negligendum est, immo maxime urge
dum, quod unus ason hanc protulit sententiam quo accedit, quod mihi totus locus valde suspectus est. Idem enim Jason ad 1. 31 D. t. dicit, i. c. fol. 100 n'. 4 vulgo doceri, actori iurisiurandi delationem non prius esse concedendam, quam libellum ediderit; sibi quidem durum visum esse id praeceptum, neque
tamen ullum contradicentem se invenisse reum satis munitum esse, quod tempus deliberandi idoneum post
1 Pari modo Petrus de errar l. c. p. 197 docet, eum recte iuramentum recusare qui habeat suam intentionem fundatam per publicum instrumentum, argumento . 2 de prob. - idem in lib. sor ei p. 101, 4.2
20쪽
1are possit, sibique videri nihil nisi calumnioae petere, ut libellus edatur. Hoc igitur loco docet iuramenta quam latissime adhibenda esse. Accedit, idque maioris etiam momenti est, quod paullo postumon, ubi de cap. m. agit, Ic fol. 100 n'. 4 verbis fere tiadem atque quae eius libro de actionibus inserta sunt, utitur. Dicit
enim in eo capite casum inesse maxime admirabdem nec dum usque ad Bariolum satis consideratum,' quonam tandem doctum sit ex isto capite consequi, neque probatione absoluta iuramentum alumniae ampΙius Postulari posse, neque torquendum esse quemquam innocentia sua probata.
Qui poterat fieri, ut qui pluribus Iocis demonstravit,
quam plurimas causa esse iureiurando dirimendas, quique quum permultas recusandi causas enumeraverit,
ibid. fol. 124n'. 7 de eo qui probaturus est tacuit quem denique allegaverunt qui probationis non admittendae auctorem quaesiverunt i, qui fieri quaeso potuit, ut idem vir alio loco doctrinam omnino contrariam doceret 8 Quid vero Nonne facillime evenire potuit, ut scriba quilibet miratus scilicet ista verba casus est de hoc mu tum notabilis et peregrinu in cap. X. de prob. , quum descriptionem illam nuper memoratam ab asone ad 1. 3 D. factam ignoraret, interponeret verba vel etiam offert se probaturum Iam enim habere sibi videbatur, unde singulare illud et mirabilo dictum faciΙius expΙi-oRre posset, quod capite X. extare vidimus 3. His de causis persuasum mihi est, isti Jasonis dicto merito haud magnam quidem vim tribui. eo tamen ut iam integram vim ei concedamus, aliud quidquam
1 cs. Marant l. c. p. 3334'. 74 et Ogitur reus arat iurare aut iuramentum deferre referre em non obstante quod separatum ae paratum m. contrarium probare; sic dicit Iason ad y. D. manifestae. 2 Aegro equidem sero, me uno tantum Mius libri exemplari potuisse uti.