De linguae latinae in Germania per 17. saecula amplius fatis, ab ipso tempore, quo Romanorum arma et commercia nonnullum eius vsum intulerunt, ad nostram vsque aetatem, commentarii, auctore Iacobo Burckhard ..

21쪽

org. Drapezuntium, Theod. Gazam, reli

quos, me intelligere, facile quemque

coniecturum, arbitror: Hunc Iul. Caesar Scaliger ita loquentem introduxit sa): Barbariem qui expugnaui, me barbarus hostis Expulit. at pulsus, sic quoque vianior abii.

Aueri patriam ex patria sub pectore 'uae miseranda cani praeda futura fuit.

Inuexi Romam in Latium. Cognosciate Romam,2uae belli nulla turbine capta, viget. Quanta de reliquo industria mentisque intentione rem , desperatam fere antea, aggressi tum sint, vel inde patet, quod rem eo perduxerint, ut non Itali solum

linguam instaurandam, quae pene funaeitus colla aerat , exsimulauit. - - - Non dubium es igitur, quin praeclare furentia de omnibus gentibus merita At, quae litteras velut e naufragio in portum recepit, conseruauitque. M Sabellicus C. t. p. 2 .sai inter Heroes suos, pag. tu, Poemat. edit. Comm lin. an. I62I

22쪽

pRAEFATIO. solum, sed siquia etiam cultioris Europae

gentes, Italorum studio concitatae, adeo qui tam in monimentis suis ostenderint non ita multo post. Latinitatem, ipsam Romam antiquam elegantius scribere potuisse, negauerint nonnulli b): quibus gentes istae viros adeo ostentasse visae sunt, qui cum i s Romanis certare' suerint, Romam autem declinantem

multis parasariis antecesserint. Maxime enim tum Romana tingua t eruditissimus Thom. Bartholinus loquitur Q inter eruditos adorata est, qua animi sui sensa, ut omnibus innotescerent, exprimerent, quum fingulas natio num linguas addiscere, nec vacaret scriptoribus, nec lectoribus sufficeret. Quod, quidem ab ipsa etiam barbarie factum est, sed quam feliciter, inter omnes constat. Pure, perspicue, eleganterque ut Latina lingua exprimerent animi sui sensa cergatim, tantoque studio saeculo XV elaborare ubique gentium coeperunt homines, Ut fuerint, qui intempe-b 1 ria

O vid. Mothos de Patauinitate Liuian. lib. cap. Is so dissettat. de Libris legendis, p. m. s6.

23쪽

PRAEFATIO.riarum coarguerint eos d), velut tales, a quibus maiηrum haberi coeperit verborum, quam rerum cura: plerique enim, istorum sententia, magis comptam adfectabant tum phrasin, teretem periodum,elausularum rhythmos, traporumque sel-

Δίμ, quam rerum pondus, rationum ne uos, inuentionis acumen, aut iudicii I

mam. Caussis, quae effecerint, ut tale quid isto saeculo tentarint eruditi, odium contemptum erga scholasicos adnumerarunt censores issi: quos diuerso admodum dicendi genere usos adhuc esse, ipsi inficiari non possunt. siquidem noua ac horrida plane verba cu- disse scholasticos, de orationis ornatu atque elegantia parum sollicitos, palam est. perinde ac si nihil magis curae habuissent, quam ut circuitionem studio euitarent. sensusque & conceptus sitos

acute exprimerent. Neque vero temere damnandum putabant iidem isti censores, si qui philosophiae obscura & aspera, verborum splendore illustrarent, expiab

M Franc. Baeo de Verulamio de Augmentis Scie tiarum lib. I, P. m. 26.

24쪽

PRAEFATIO. polirentque: quum huius rei magna in Xenophonte, Cicerone, Seneca, Pluta cho, ipsoque Platone exstent exempla, neque minor sit utilitas. Saeculi ist1us felicitatem Caselius his verbis neruose admodum descripsit ce): Ab annis circiter centum quinquaginta e Graecia in Italiam utilis denuo Gratas litteris, respexere orbis Chrsiani prouincias principu- plerasque Musae, ficut littera pa sim cotirentur, non solum pauci sermone quodam Latino de rebus abditis mussarent, e dbsererent. Isiorum, qui pauci tamen obscuri erant, sapientiam non reprehenderim, de qua plurimum ese iam participare desiderem et aio, ex illo faeculo Iucem ortam humanitatis pluribus populis Dyyse latius bono generis momtalium.

- Ad ipsam Italiam, ubi opus primum aggressi sunt, quod attinet, ingens & mirandus plane hominum pure maxime semendaAque scribentium Xu &XVI saeculo ibi fuit prouentus: quorum nomi-

25쪽

PRAEFATIO:na scriptis ita illustrata sunt, ut mentione eorum supersedere posse mihi videar. Facere tamen non possum, quin pauco

praeter laudatos antea nominem. Primus horum sit Nic. Perottus; qui Supontisin episcopus factus, grammaticis quidem adnumerari se, aegre tulisse fertur: mortuum tamen facile id concessurum, puto : praesertim si Io. Picum, praeclara eruditione, ac minime Vulgari orationis genere conlpicuum Principem lateri

ipsius adiunxero : & quos hic ob insignes ingenii dotes & eximium Latini

sermonis cultum singulari prosecutus est beneuolentia, Hermol. Barbarum, Sc -- gel. Potitianum. Mirifico eiusdem sermonis studio clarissimi porro exstitere

in Italia, Leonh. AretinuS, D. Ant. Campanus, Franc. Phile bus, D. Iou. Pontanus, M. Ant. Sabellicus, Pet. Bembus, Iac. doletin, Lazar. Bonamicuae, M. MI. Haminius, Aon. Palearius, Marc. Ant. Maior agius, Sebast. Corradus, Io. Casaia, Romul. Amasaeus, Paul. Manutius, Vbert. Folieta, Euint. Marisae Corradus, Pere. Victoriuri Carol. Sigonius,Mnt. Riscobo μέν

26쪽

PRAEFATIO.nus, Io. Petr. Massius, Horat. Tufellinus, M. Ant. Bonciarius, D. M . Brutus, &complures alii f). Vt de excellentissimis Poetis nihil dicam, quos Italia inde a Petrarchae temporibus infinitos fere

protulit, & quibus, ut Poesin ad pristi

num splendorem deducerent, maximae curae fuit. & ut de eruditissimis Feminis sileam, pure eleganterque dicendi maxime studiosis; inter quas primas facile tenuit Olympia Fuluia Moratae insigne Germaniae nostrae, postquam natale solum ob religionem vertere coacta fuerat, ornamentum: ubi Graecas Latinas, que litteras publice docuit, in magnam eos, qui ipsam audiebant, traducens admirationem . Aetate,minime Vero

f) cons. Erasmi Ciceronian. p. 3Π, seqq. ) vid. Opera eius auctiora Basileae odita an. Is8o, &Coelii Secundi Curionis, aliorumque eruditorum de singulari eius doctrina testimonia, Opetibus ad- iecta. item Elogia ex Thuani Historia excerpta, ab Ant. Teisterio Gallice conuersa notisque illustrata :ubi praeter M. Αdamum plures nominantur, qui doctissimae Feminae laudes sunt persecuti: Thuanus postquam multa de ipsa praedicauit. scribit: Miscelianea eius opera feminae omni laude Elanissimae moves 9 raram eruditionem exprimunt quid alam excellenti ingenio exspectari potuisset, nisi prae,

27쪽

pRAEFATIO. eruditione, ac nominis celebritate an

tecessit Cas dra Bidelis, doctissima licet femina ). Circa XV faeculi finem

illi, qui Ciceronianorum nomine appellatos se voluerunt, in Italia prodierunt: in quos, velut in homines, qui verae Cicerironianae imitationis vim parum cogni'. tam haberent, Erasmum in Ciceroniano suo acerrime inuectum, multorum, Scaligeri in primis atque Steph. Doleti, calamos in se concitasse, nouimus. Equidem alterum istud hominum genus, quo magis perniciosuim eo minus ferendum fuisse, arbitror: quibus exemunte saeculo XVI in Italia magnum Latinum sermonem insectandi studium

' . .

fuit, quum Latine scribi nec debere, nec omnino recte posse, contenderent i pinpularem sermonem Latino praeferentes. Opposuerunt se quidem his viri

non- maturν adeo in visis esse risisset, elare ostendunt. De virtutibus, fatis atque morte eius pluribus etiam verbis egit M. Crustus Annal. Sueu. P. III, lib. IX,

c. I.

'' Elogium eius conscripsit Iac. Philippus Tomasinus. biennio abhinc cum Eruditissimorum quorumdam virorum & Helena Cornariae Uitis Vratis-

. lauiae reculam. . Disit ipso by

28쪽

PRAEFATIO. nonnulli perquam eruditi, acriter satis pro Latina lingua propugnantes : ex quibus tres instar omnium nomi nandos censeo, Romulum Amasaeum ff) Vbert. Folutam O & Euintum Marium Cor

radum h), viros disertissimos. Sedra men quemadmodum Ciceronis aetate eloquentiam, vix ad summum ductam, cecidisse mox iterum, vidimus , sic Latinus etiam sermo altero statim saeculo post, quam honos eius in Italia tanto e natu, tantaque eruditorum aemulatione restitui coeptus fuerat, spretus ibi iterum est, atque reiectus: ita, ut de Petro V ctorio adfirmet Thuanus i), eum longa sua aetate id consecutum esse, ut litteruis uatia renascentes viHrit, pene is rum exstinctam Nam sincerae istius b 1 con

F scripsit Seholas II de Latinae Itatuae usu retinendor

quas inuenies inter eius orationes pag. Iol, seqq. edit. Bononiens an. I 8O, 4.

n emisit de Linguae Latinae u 9 Praestantia libros

III, qui cum operibus eius subcisuis prodierunt, Romae an. Is79, separatim antea ibi excusae. h) in Epistolis, quibus contra fas as opinisnes indois Horum hominum Latini sermonis causeam tuetur. XIII de lingua Latina libris adiectis, Bonon. an. S7s,

i lib. LXXXII histor. in fin. '

29쪽

pRAEFATIO. consantis elaquentiae munita arx, qua imgenuum Romani candoris pudorem aduersus externos inexpugnabilem con

seruari atque defendi posse ac deberi, statuerant Itali ch), iam tum erat expugnata 3 postquam in ista statione ad per

enne decus non intente fatis vigilauerant, nec, Bembo atque Sadoleto signiferis, generose satis arcem istam defenderant. Quare Non minor es virtuου, quam quaererparta tueri s

cisis ines is ce hic erit artis opus.

Latinae autem linguae fastidium tantopere cepisse tum Italos si , Ut patriam a- uitamque possessionem eripi sibi, ultro passi sint il), & P. Manutii iam aetate, in quo Vno quasi eloquentiae cupiditas constitisse tum visa fuerat, Hetrusce si gloriari, quam Latine aut Graece sapereis

9 Paul Iouius, Elog. doctor. Viror. p. m. 279. 0 Io. Caselius exeunte saeculo XVt scribere non dubitauit: Dasis iam pririm fastulam evit Graeci sexmouis bistietas Latini. id vid. elegantissimam Petri Io. Perpiniani ad Romanam iuuentutem de auita dicendi Iaude recuperanda orationem, quae ordine est Xl, P. m. 297. .

30쪽

PRAEFATIO maluerint γ) ; pluribus testimoniis

me comprobare, opus non est. Tam

tum addam,Italos exemplo suo effecisse, ut non minus quis de ipsorum ingeniis mirari queat, quam Velleius Paterculus de Graecorum & Romanorum quon dam miratus est ingeniis n): quod videlicet eminentissima cuiusque pro se Monis ingenia in eamdem formam cs in

idem tam artati temporis congruens da rium congregari videantur, ut una, ne que multorum annorum spatio diuiso,atas artem intra paucissimos annos imuenire, neque imitandam relinquere consueuerit: omni quidem, quod in eximia artis cuiusdam scientia clarum exstitit, angustas temporum adeo artato, ut nemo memoria dignus riter ab altero videri

. i Italorum exemplo plerasque Europae gentes ad Latinae linguae studium concitatas esse, supra adfirmavi. Nec irrita fuit aemulatio haec: nam etsi fuerunt inter Italos inuidi maxime homines, qui

m) Io. Sturmius de Exercitationib. rhetor. lib. B. 2, di O lib. I Histor. cap. 16.