장음표시 사용
21쪽
1 Ineipii semularius de modo prosandi
Ad habendam preelamam dilueidamque formam b9 dictaminis prosaici, ut modernis placuit ususque presentis temporis approbavit, sciendum, quod circa principium eiusdem facultatis quinque speetaliter sunt notanda: primo quid sit dictare secundo quid sit dictamen tercio quare sic dicatur - quarto que sit causa invencionis huius quinis que et quot υ sint eius speetes. Nunc de singulis videamus.
Bietare est animi coueeptionem recta ordinacione explicare. Dictamen est igitur digna verborum et artificiosa congeries cum pondere sententiarum, nichil in se retinens diminutum, nichil continens pene oci0sum. - Dictamen igitur sic dicitur a dictando, eo quod sit quedam litteratis edicio diversarum personarum capax. Venustate
Verborum egregia. sententiarum coloribus adornula. - Gu8a autem
innensionis huius fuit duplex: prima ut per dictamen seu per epistolam amicorum secreta celarentur, unde dieitur is epistola ub- epist0lon grece, quod lutitie dicitur -ubscondo , secunda ut melius eXprimat que mandantur. Nun eius quidem, intricatis sibi negotiis commissis, omnium sorte commiss0rum meminisse non potuit; omnium enim habere memoriam, iii nullo hesiture potius est divinitalis quam Ohumanitatis 3 . - Sunt autem tres species distaminum: prosaicum,
V Distinetio prima V. und Z. Sielio Einlei lung - by formam sebit V. -υ que et quid V. - quam opus Z. -
Dia Zweuter Maudaehrist fugi hier noch hii Eur et secundii in hoe epistola potest diei ab .epy quod est supra et .stolon grece, quod est missio, eo quod supra id , quod forsitau tiuileius posset, areetum mittentis declarat. Diesethe Elymologie hat Thomas Capuanus Hahn Coll. Moitu. 28l uiid Richardua de Pophia Moththliothek xv Wieu Cod. Philol. i53. 4etat 481. Fol. 116. Der Sata omnium rerum habere notitiam et Foutes. Abth. ll. Bd. XLV. 1
22쪽
metricum et rithmicum: invenitur etiam Isr0saicometricum, quod constat ex metris et prosa, ut dictamen Bositii in quibusdam. Sed obmissis aliis de solo prosaico videamuS. Unde selendum quod dictamen. epist0la. hartha, b littere.
quantum ad presens opusculum, unum sunt et synonimia. et alterum
pro altero indisserenter ponitur. Epistola igitur est libellus absenti
vel absentibus destinatus. Est autem ex certis causis inventa epistola. ut supra demonstratum est. Partes epistole quinque sunt scilicet. salutatio, Mordium sine benevolentis captario, narratis, petitio et conclusio. Ad minimum de hiis quinque partibus ponende sunt due in omni epistola: salutatio cum narratione. vel salutatio cum petitione 6. Primo ergo de salutatione videamus. Salutatio est salutis adoptio largo sumpto Vocabulo. quoniam, licet salutatio non semper salutem in se contineat, ut dum scribit inimicus inimico, tamen salutatio est dicenda quodam modo. dum inimicus alloquitur inimicum. Notandum autem quod in omni salutatione verbum tacetur, vel propter nimium assectum scribentis, vel propter curialitatem. ita tamen ut aliquod istorum verborum semper subintelligatur: optat, mandat vel millit et cetera similia. - In salutatione ista sunt consideranda: que sit perisona mittentis. que recipientis, quoniam salutatio non debet a situ vel a dignitate personarum discrepare. sed debet cuilibet persone additam sibi convenientiam cum debita adiectivorum appositione assignare: ut si scribatur literato ponantur adiectiva de literatura . nobili de nobilitate et sic de aliis. - Sciendum quod numen persone recipientis debet poni υ in dativo casu. nomen mittentis in nominativo casu et in tertia persona. - In salutatione non debent poni verba, que pertinent ad laudem mittentis. sed potius recipientis eum Scriptum sit i): os te laudet alienum non tuum. - Item in salutatione semper poni debet
n0men persone tum mittentis quam recipientis quando scitur Onomenquo dignitatis, nomen ossicii, ut infra de formis salutationum
23쪽
patebit. - Selendum quod quatuor de causis proprium nomen persone recipientis in salutatione taeetur: primum ex eo eum non pers0ne sed dignitati seribitur t), secundo quando nomen proprium ign0ratur, tereio quando duobus equalibus scribitur, ne, si unus prius ponatur, alteri fiat iniuria, et tune dignitas vel omelum supplet desectum n0minis, quarto propter collisionem vitandam, ut quando seribitur P. beongregationi vel multitudini. De hiis omnibus exporiri potes informis salutati0num. Salutatio vero diversifieatur secundum diversitatem V personarum, que triplex est: maior, media et minor et hoc tam in elero quam extra clerum. Maiores persone in elero sunt: apostolicus, patriarche, primates, cardinales, archiepiseopi, episcopi, regales abbates: medie persone in clero, ut abbates simplices, prep0siti, priores et omnes clerici liabentes dignitates: minor persona in clero. ut simplices plebant. sacerdotes qualescunque et scolasti ei. Maior
Von hier an hat Z so Igende ab elehende Fassutiet: seeundo quando nomen proprium ignoratur et tune pro ipso proprio nomine duo puncta poni dolient. tereio laeetue propter eontusionem vitandam, ut quando eongregationi alieni aeribitur sive alteri multitudini, de quibus singulis suo in loco circa sormas salutationum experiri
poteris. Selendum preterea, quod etiam aliquibus ex causis tacetur in epistola salutatio, scille et quando acri hentes ae nolunt manifestare, item quando seribentes sormidavi de malo aliquo publieari, item quando mortem alicujus seribunt aut similem turpem causam vel casum. Item tacetur in literis sondue tua, que solent dari viatoribus pro useeuratione personarum et suarum rerum, quas dueunt; quas videlicet literas precipue prinei pes per terminos distrio uum auorum dare solεnt vel etiam alii interdum potouies, quarum etiam sorine suo in loco patent. - Selendum etiam quod si par pari seribat, persona stemper recipientia preponi debet, at vero maior minori seu minor aeribat maiori, maior semper persona preponi, et hoc tam in ordine ecclesiastico, quam etiam seculari, ex repto quando manifesti inimi ei sunt tune persona mittentis se semper preponit. Solet iam n interdum maior minorem in salutatioue proponere et hoc causa humanitatis, ut si simplex prelatus, abbas vel prepositus alie ui minori de elero, utpote plehano simpliei vel alteri simili tam docleri eis, quam de lateis aer ibat, tales, ut diximus. quandoque preponunt in salutatione. Premi is itaque, sieul ex preeedentibus patet, aliquibus generalibus regulis. que
circa salutatiouem necessario cognoscende et observande fiunt, tinue suhsequenter
speetales stive in specie formule galutationum, quemadmodum illas exemplariter proseeuius sum, hie competenter haberent inferri et congruum haberent locum. Sed ego illas tu quaternuto conseriptas in fina totius summe censui ave etendas et in priueipio traetatus eiusdem causam lector inveniet cur eas non hie sed potius illle locaverim. - Explicit de prima parte epistole, qua est salutatio, aequitur da
24쪽
pergone in sectulo sunt ut imperatores cuiuse unque sunt conditionis et omnes reges eo ronati; medie vero persone ut duees. marchi0neS. comites, liberi barones. capitanei urbium et omnes layci habentes dignitates, ut milites simplices vel cives sollempnes; minor persona in seculo ut mercatores et omnes consimiles carentes dignitatibus. In cognoscendis igitur formis omnium salutationum quedam ponuntur hic preambula, diligentissime a notariis observanda. Et notandum quod si par pari scribat, persona recipientis preponitur; exemplum: Ven. in Christo patri et domino Η. Dei gratia Hossiensis ecclesie episcopo R. eadem gratia Pataviensis ecclesie episcopus salutem et sinceram in domino caritatem. Si vera maior mitiori scribat . seu minor maiori, maior Semper persona presertur . et hoc tenendum est tam tu ordine ecclesiastico . quam etiam seculari. item quidam dicere voluerunt. quod cum minor scribit suo maiori semper debeat salutatio causa excellentie reticeri. quod non est verum. nisi ille, cui seribitur, sit summe maior, ut cum episcopus vel alter quicunque scribit domino pape: si autem persona recipientis sit mediocriter maior . ut si aliquis episcopus seribit suo metropolitans. salutatio congrue potest poni, Sed inspecta mera veritate papam etiam quisque salutare posset, si non usus solummodo repugnaret. - Item si mediocris persona suo minori seripserit, modus iste relinquitur arbitrio die taloris. Item ubi persecti sibi scribunt inimici, semper persona mittentis preponitur, liro ut tu formis salutationum putebit. Nota, quod maior persona in clero et ex ira clerum de se et de suo pari debet dicere in salutatione Dei gratia. exe epto domino apostolico, qui nee de se nec de aliis dicit Dei gratia: quedam tamen consuetudo inolevit quod sere omnes medie persone tam inelero, ut abbates simplices, prep0siti, et extra clerum, ut duces et marchiones, de se scribaut is Dei gratia , sed tu hoc consuetudo
arti prevaluit. lneipli prima tabula salatationis s. Nunc de formis salutati0num singulariter et exemplariter videamus, quas per quinque tabulas invenies hie distinetas. In primulabula ostenditur, qualiter dominus papa omni lius scribit salutando G Am Randa I.
25쪽
iam in elem piam extra elorum. et spinmodo pidem ab omnibusseribitur. Selendum igitur, quod dominus papa cuicunque scribat nomen suum premittit et ab omnibus sibi scribentibus premittitur: qui quidem omnes salutat sed a nemine salutatur . eum ei sola obedientia ab omnibus debeatur. Νotandum etiam . quod nomina paparum integre seribi habent, quoniam ipsorum equivocum signifieant. ut ostendatur in nomine, qualis esse debeat in operatione. ut Innocentius ab innocentia. Celestinus a celo. Gregorius a grege, quod sit ovium past0r, et sic de aliis. Sic salutat patriarchas. Eugenius episeopus. serVus SerVnrum Dei. ven. in Christo fratri . . torosalemitano patriarche salutem et apostolicam henedietionem: sic salutat omnes patriarchas cuiliscunspie Sint tituli. Sedis apostoliee legatos sic salutate Eugenius ete. Ven. in via. Christo fratri Hostiensi episeopo et apostolice sedis legato salutem et apostolieam honodietionem: sic seribunt omnibus legatis venientibus a latere curie Romane. Sis aululas primates: Engenius. ut supra, vel . in christo Gra- densi primati salutem ut supra. Presbiteros eardinales habentes titulos sic salutat. Eugenius ut supra. ven. in Christo fratri Viterbiensi episeopo. tituli saneti Clementis, presbitero eardinali sal. et a p. hened.; sie seribit cardinalibus presbiteris. habentibus titulum sui . sive sint episeopi sive non. Iubentes titulum nullum sic salutat: Eugenius etc. dileelo in Christo filio. talis in ei episeopo et sanete e eleqio presbitem
Nola igitur . quod dominus papa nullum appellat fratrem nisi patria retias, primates. cardinales. archiepiscopos. episeopos et regales abbates: omnes alios cuiuscunque conditionis seu dignitatis. dummodo sint de numero Christianorum . nisi fuerit interdictus aut excommunieatus. appellat dilectos in Christo filios, et hoc in eloro et extra plerum. - Νotu et tum, quod quandoque papa seribit duabus este lesiastieis permonis in dignitate et ossieto eonsimili hus, nomen pius, qui maioris est prerogative, preponitur et hoc observant omnes ecclesiastice persone . quμ seribunt suis inferioribus pluribus numero . eiusdem
26쪽
cardinales illaeonos rei avidiaeonoa s. abbates simplices. prepost os et viros religiosos et omnes inferioris gradus tam seminas religiosas quam viros uno modo salutat: viros appellat-dileetos in Christo silios . seminas -dilectas in Christo silias , omnibus: - salutem et apostolicain lienedietionem . Imperatores salutat hoc modo: Eugenius episcopus A. s. Dei dileolo in Christo silio ae fideli suo in vietissimo Romanorum imperatori et semper augusto salutem et apostolicam benedictionem. Si e seribit Romanorum regi nondum coronato, appellando eum simpliciter regem vel eleelum Romane ecclosio. Similiter seribit imperatori Constantianopolitano. appellando eum dilectum in Christo filium et regni Constantinopolitani gubernatorem. salutem, ut supra. Sic geribu Ierusalemi avo et regi Wanete: Eugenius etc. dii. in Christo filio Franeorum illustri regi. viro Latholico ae Christianitatis imitatori s salutem, ut Supra. Νotandum etiam . quod dominus papa nullum imperatorem vel regem appellat. sed fidelem et dilectum suum, nisi eum. qui est
inlaudatus ab e eclesia Romana Principes non Otholicos si e saluial: Eugenius episeopus ete. Sarracenorum regi vel soldano: salutem vobis non impendimus, non quod veram salutem vestram non desideramus. Sed quod veram salutem, aestim Christum pro salute humani generis crucifixum. non creditis. et quoniam eliristiani nominis professores lisficere non cessatis. communicatos, interdicios . hereticos, iudeos sic salutat: Eugenius ete. tali excommunicato. Quod vobis salutationis gratiam non impondimus . non id esse it nostra duri eta. sed de vestris illud perniciosis excessibus dinoscitur emanare. Alii viri halliolici dum talibus scribunt se proponunt et pro salute hoe concludunt: recedere a malo et laeere honum vel : de spiritu obstinationis ad spiritum obedientie se transferri'.
PMriarche sic acribunt domino pape modo incommutabili omni tempore: Summo in Christo patri et domino Eugenio Dei gratia
rol. 9 4. Anerosancte Peelesie summo pontifici A. eadem gratia tulis patriarcha. licet indignus, salutem in omnibus tam debitam quam condignam. Sic seribunt omnes cardinales, archi piscopi. episcopi et omnes per sone ecclesiastice utriusque sexus, mutatis propriis nominilius dignitatum et officiorum. subditos V. - υ imitatorem v.
27쪽
Imperatores pie aeribunt pape. Sanctissimo ple. F. dei gratia Romanorum imperator et semper augustus et sie ille rex. eum debite subiectionis reverentia paratum ad omnia san datiam et pedum oscula beatorum. - Sie scribit Constantinopolitanus imperator. posito proprio iamine. lytulo dignitatis. - Sic seribunt omnes principes seculares, omnes pers0ne seculares a maioribus usque ad minores, positis que ponenda sunt, ut supra Visum est. - Εt notandum quod congrue seribit clerus domino pape et omnes persone ecclesiastiee- obedientiam μ et layei universaliter ἡ obsequium et famulatum . De seeunda tabula galalailonum ost. Viso qualiter dominus papa omnes salutat et qualiter ab omnibus salutetur, et hoc per experimentum prime tabule, nune videndum est de secunda tabula, in qua docetur de salutatione imperatorum, quomodo selli stet imperator omnes in clero preter papam salutet et qualiter ipso imperator salutetur ab omnibus, tam a clero quam secularibus. Patriarehas sic salutat: F. Dei gratia Rom. rex et sempera ligustus, vel Romanorum imperator vel Λ. Dei gratia regni Constantinopolitani gubet nator reverendo in Christo patri et domino per Dei gratiam Jerosolimitano patria relie salutem cum plenitudine omnis honi. Sic scribit omnibus patriarchis, convenientibus positis adiectivis Presbiteros cardinales sic salutat: F. Dei gratia, ut supra ven. in Christo patri domino tituli sancti Clementis vel allerius cuius unque presbii pro cardinali salutem et omne honum. Sic etiam salutat omnes principes e etesiasticos omnpsque prelatos maiores sicut sunt: regales abbates, qui non subsunt ditioni imperii: qui autem sul, sunt imporio sic scribit: F. dei gratia. ut supra. dileolo imperii fideli de volo suo venerabili patri A. Dei gratia archiepiscopo Salis liti ensi gratiam suam et omne honum. Sic salutat omnes prin i pes eeelosiasti eos subiectos imperi D. 0uomodo pretatos inferiores, ut abbates et ceterog in clero salutet. Prelatos in seriores existentes principes sic salutat: F. Dei gratia, ut supra, dile to devoto suo viro religioso. si est religiosus. venerabili preposito M atiam suam et omne bonum. In hunc modum G Distinetio III, am Rando II. V. und Z.
28쪽
salutat omnes prelatos inferiores utriusque sexus, videlieel prepositos, ahbates simpliees. positis nominibus dignitatum et ossieiorem. Clericos simplices ala salutae: F. Dei gratia. ut supra. dilecto devotn suo viro honorabili vel prudenti vel scientia adornato ea nonieo. plebano vel seolas lieo talis biei. et si e de aliis, gratiam suam et omne
9uomodo imperator omnes laycos salutate Romanus imperator vel Romanorum rex sic scribit imperatori Constantinopolitano: F. Dei gralia Rom. rex et semper augustus aerusalem et Syeille rex magii iii 'o principi et illustri Dei gratia i onstantinopolitano regi salutem et prosperitatis oblentum. - Constantinopolitanus rescribit: Dei gratia Constantinopoli lani regni angelus et semper augustus
dilecto et illustri priueipi F. Dei gratia Romani regni advocato
salutem et omne honum. - Sic seribunt se mutuo hii duo reges seu ol. is a. imperatore R, illi iluod semper mittens persona preponit se in salutatione ex quadam arrogant in.
Reyes simplices sic salutas: Qui non sunt imperii: Viro inclito et illustri Dei gratia tali regi Franei e . . ligite vel Hyspanie F. Dei gratia.
ut supra, sincere dilectionis eonstantiam et assectum. Sic salutat omnes reges et principes seculares. qui non subsunt imperio. ipsos in salutatione postponendo. Κ0ς autem. Iui subsunt imperio, salui ut sic: F. Dei gratia, ut supra. viro inoli in pt fideli imperii dii secto devoto suo O. Dei gratia Boli morti in regi et Rimilibus gratiam suam et omne bonum. Sic salutat om nos roges et principes seculares subiectus imperio. Nobiles eaetra principes sic salutat: ninnes nubiles alios, ut comites, baroties liberi, principes et similes salutat simpliciter vocando eos viros nobiles, dilectos devotos suos gratiam suam et omne honum. 9uomodo milites et clientes usque ad servos glebe salute duilites set elientes usquo ad servos appellat imperator simpliciter dileeios fideles devotos suos. Nolandum autem, quod imperator vel rex Romanorum nullum appellat dilectum devolum vel siletem imperii sive clericus sit sivel Seus . cuiuscula lue fuerint condicionis . nisi eum qui speciat ad imperium iure vasallatus υ. Imperator imperatrici: F. Dei gratia. ut supra. dileele ae inelite consorti sust Romanorum imperatrici et semper auguste.aὰ vasallatis V.
29쪽
Jerusalem et Syenio regine salutem pi totius gratie plenitudinem eum
ametu. Ouomodo imperasor ab omnibus pullatetur. Viso quomodo imperator omnes salutet . nilne videt ut una. qualiter ab omnibus tam aetero quam a lay is salutetur.
Putriarehe sic seribunt imperatori: Invietissimo prineipi et illustri domino. F. Dei gratia Romanorum imperatori et semper augusto Gregoritas servus Jesu hristi per gratiam Dei Antio enus patriarcha reverentiam debitam et devolam. Cardinales sic seribunt: Inviciissimo, ut supra. H. lytuli saneli Laurentii presbiter eardinalis promptum
famulatum eum gloria et linia ore in longitudine dierum. - Νota: In hune modum possunt ei seri horo omnes cardinales cuiu se unque tytuli. archiepiscopi. episcopi. prima les. regales abbates omnesque Viri ecclesiastici euiu se unque conditionis sint sive professionis, omnisque in clero persona. exeepto quod persone religiose solent scribere eum devotis orationibus promptissimum famululum. Rex Francia et alii. qui non sui ιι imperii seri hiani: Magnifico principi et illustri domino F. . ut supra. R. eadem gratia Francorum rex Ralutem cum summa dilectione. - Sie scribunt ei omnes reges. principes seeulares. qui noli spo lant ad imperium. Principes rasalli ala scribunt imperatori: lnvietissimo prinelpiae moluetulo domino suo F. Romanorum imperatori O. eadem gratia Boli morum rex eum debila subiectione sp ipsum ad omnia beneplacita et mandala. - Sie scribunt ei omnes prinei pes nomine et iure vasallatiis omnesque persone seen lares a minimo usque ad maiorem, unu siluis quo secundum eo nil ilion ni suum.
Imperatrix sic salutat imperatorem: Vieloriosissimo prinoi pi et predile to domino suo F. Dei gratia, ut snpra. E. eadem gratia consors fidelissima thori sui Romanorum imperatrix et semper augusta atque regina Sicilie quicquid potest cum salute debile dilectionis. reverentie
et amoris. - Si . pnessunt omnes regine et uxor A principum seu
nobilium suos maritos salutare et ipsi mariti easdem uxores. sicut de imperatore dictum est ad imperatricem. mulatis et positis propriis nominibus et i, tulis dignitatum seu ossietorum. et sexu discreto se eundum qu0d oportet. ouomodo imperatrix reginas salutate Imperatrix sie salutat reginas: E. Dei gratia Roman0rum imperatrix et semper augusta Fol. 10 .
30쪽
morem elegantia de orate salutem eum indissolubili vinculo amoris. In hune modum possunt se adinvicem salutare regine et excellentes semine. debilis adiectivorum et inulorum positionibus observatis. Notandum autem quod mulieres appetunt se laudari. - qualiter igitur reges ac regine ae inferioris gradus nobiles ae uxores eorum mutuo se salutent Deile colligitur ex predietis. De terila labat a galatationum ιγ'. Viso quomodo videlicet imperator omnes salutat et quomodo ab omnibus salutetur . et hoc per demonstrationem secundo tabule, nunc videndum est de tertia Labula salutationum, in qua ostenditur:
primo se ilicet. quomodo maiores in clero extra papam, se mutuo debeant salutare. seeundo quomodo iidem maiores pleri majores in layeis salutent extra imperatorem . de quo supra dietum est satis.
tertio quomodo iidem maiores eleri inferiores, tam layeos quam clericos habeant salutare, quarto qualiter predicti maiores in elero a suis inferioribus iam hayeis quam clericis habeant salutari. quinto et ultimo modo qualiter religiosi utriusque sexus ad inVieem se debeant salutare. Patriarche sie salutant eardinales: Venerabili in Christo fratri C. Portu ensi episcopo et sanete Romane eeelesie eardinati Gregorius servus Jesu Christi Dei gratia talis loei patriarcha salutem in omni salutari. In hunc modum possunt patriarche sibi mutuo seribere et eardinalis eardinali et quilibet maior in eloro suo consimili. appellandoso mutuo venerabiles et dilecto' in Christo fratres. hoe observato. ut in hiis persona reeipiens semper preponatiir millenti. excepto si persona mittens sit a sede apostili ea legulus simplex. ut pole non
cardinalis: talis se preponit omnibus in salutatione . in hiis tamen terminis . ad quos legatione langitur. Si autem fuerit eardinalis euiuseunque licet tyluli apostolie e sedis legatus, indisserenter se
omnibus pri ponit, iam ecclesiasticis quam seeularibus personis. exceptis imperatoribus. quos semper preponit. Quomodo minores in clero se saIutant mutuo. Minores. ut sunt abbates simplices. prepositi sic salutant: Abbas abluiti: Venerabili in Christo patri et domino miseratione divina abbati ecclesie
I ambaeensis O. eadem gratia abbas ecclesie Clunicensis ) salutem