장음표시 사용
21쪽
Quod si etiam lineae illae eontinuentur, mintegri eireuli fiant, non modo uteruta m Boreus 'uam Meridionalis polus ex illorum eoncursu & mutua intersectionε constabit et Vetum in medio inter utro , polos loco, aequator quoq; duci poterit, non aliterae eum in sphaeris suis coelestibus describunt Astronomi, & interrestri
Cum igitur Meridianos,polos,aequatorem, ejusq; parallelos,natura non modo in magnete, ut dictum, sed & in globo ter restri, id quod experientia comprobat, constituat;In quo sane globo,ut historici Indici referunt,juxta aequatorem,qui temram in medietates duas Septentrionalem & Australe dirimit, venti regulares nulli sunt, & dubia admodum momentaneaque tempestas existit,quae dissicilem & periculosam nautis navigationem piaestat, ut multae etiam naves, quae in Australem terrae partem cursum instituunt, & aequatorem superare nequeunt, retrocedere cogantur: Tanta quoq; in Oceano,qui eo in loco rubeo colore mirum in modum tinctus visitur,copia est piscium,ut nusquam major in Oceano appareat: Iuxta Polum vero Septentrionalem quando de Australi nihil dicere pollum,cum ad eum nec dum nostris hominibus patuerit accessus venti quoq; fere nulli animadvertuntur, sed admiranda maris est vorago, ad quam per Euripos seu angustias maris
quatuor, ex remotioribus partibus marini fluctus tanto impetu rapiuntur, conis
currunt , & intra terrae penetralia quasi in abyssum dei j ciuntur, ut naves Euripos illos semel ingressae, nulla arte, nullis auxilijs retrahi possint : Imo quod majus est,experimenta quotidiana hortulanos quoq; doceant, magneticam terrae vim
res ex terra nascentes observare. Arbores namque rei rusticae scriptores, Columella, Heresbachius & alij, ut feliciter & cum scenore propagentur, non prius transponendas vel transplantandas esse statuunt, quam in cortice notatae sint; ut elidem dispositione, qua in seminario ante steterunt, in locum alium constituam tur, quod & Virgilius his versibus notavit. sis etiam caeli regionem is eortire Arnant, in quo quas modo steterit, qua parte calores
Austrinos tulerit,quae terga obverterit axi Restituant, adeo sn teneris asiuescere multum ea.
In maximo sane errore versari omnes illi videntur, quotquot eosdem natoris polos coelo ascribunt, imo duplices in coelo fingunt; alios Zodiaci, quos veros & genuinos coeli polos existimamus 3 alios mundi seu aequato ris, quos non absque evidenti ratione polos terrae, & quidem non Mathemata. cos tantum, sed naturales polos nos appelIamus. Nam & in Astronomia mnes in coelo stellarum aliorumq; σαι λενων longitudines in Zodiaco ejusq; parallelis; latitudines vero a Zodiaco versus ejusdem seu coeli polos numerantur cum in Geographia ae terra longitudines omnes in aequatore ejusdemq; paralia telis: at latitudines ab aequatore versus esusdem seu terrae polos supputentur ἐν Et
22쪽
in terra omnes declinationes Magnetuae ad telluris eorpus ita sese attemerant,ut ex illis dispositiones locorum terrae ad aequatorem & polos 3 ex his veroicissim &illae cognoscantur. . S , - .
Constitutis ergo hoc modo in terrestri globo non humano arbitris, sed a natu i ipsa,aequatore, meridianis & polis,quae omnia tacito quidem, at unanimi conisini v eo tendunt, ut motum naturalem innuant , motus circum gyrationis terraeeutiquam denesari poterit ι praesertim eum naturam nihiI incassum, sed omnia erit finis caussa moliri & agere videamus. Quis enim paulo diligentius consierans,natura quae ubi is sibi similis est, non admittiere, ut in uno eodemq; gl oso corpore,plures poli quam duo dentur naturales, hos polos & circulos frustrai terrestri globo a natura quasi formatos esse contenderet, eosdemq; in eaelo na-
ara repugnante quaereret Quis item altius secum expendens unicum in coelo totum non sussicere ad salvanda omnia eius requiri praeter motu iri,uem Astronomi vocant primum , aIium etiam in contrariam partem, quem pr rium appellant, quibus tamen simul motibus uno eodemque tempore ferri coelaam prinus absurdum videtur, motum primum qui terrae super polis suis naturas est,ut paulo post ostendemus,terrae adimeret,& coelo attribueret Catissam cerat errori,quo terram stare& immobilem esse; orbes vero coelestes ac stellas duo, us diversis agitari motibus crediderunt, non modo Physici, verum etiam pleriq; strono mi,quorum judicio hoe in negotio standum esset y praebuit nulla alia, qua, uae hoc tempore passim in usu est Philosophia Aristotelica: quae licet in alijs rebusumanae cognitioni inservientibus,eo Ordine procedat,quo ad intellectum acue um, artem formandam,scientiam ac sapientiam acquirendam St prudentia comis arandam, nullus est accommodatior ; eo quoq; rationum robore in muniedis su- de rerum natura sententiis& opinionibus utatur, quo nullum in alijs philos horum sectis firmius,& humanae menti magis consentiens datur: In hac tamε par-', quae motuτ locales partium coeli & terrae explicat, nimium a veritatis recto tr
lite in avia & labyrinthos ἰex quibus expediendi ratio commoda nulla eatet, noso ducit. Etenim quod sentio libere dicam,vidit Aristoteles,& recte vidit,nullumarpus absq; aliquo impellente & movente moveri posse; quando & rebus natur
bus,quae motu aliquo cientur,autor naturae DEus animas indidit, Velondera,vel alias res trahentes,quae sunt instar animὰ,jungunt artIfices. Hinc comoribus caelastibus cum organis carere videantur, non internas animas, sed astaentes attribuit intelligentias,quae orbes, in quibus constituit astra,principaliter,m sequenter vero & stellas moveant: Terram vero quia fixam&immobilem fudi Init,una cum reliquis Elementis miseram, relictam, pigram & animae prorsus e triem statuit. sed fallitur Λristoteles, & falluntur omnes quotquot ab ipsius
Monstrum namq; fingunt mundum, qui eum superiore & continente parte Mimatum & vividum , interiore & contenta anima destitutum & mortuum
23쪽
murinaansi Caussam quoq; naturalem toto genere citeriorem esse effectu suo.
contra Physicorum vςra astruere videntur, qui tineis, vermibus 1lattis,& fungis animas concedunt, terrae denegant 3 &animas excitari somniant ab in animata terra, a qua tamen, ut &a Sole, viventia corpora pleraq; oriri S ani mari videmus. Sed quomQdo quaeso terra ilia eximia animat dignitate careat, excors&. mortua siit, ex qua tam Varia, quae passim quotidie oculis nostris obvertantur,
proieruntur prQdeuset animantia 3 ex cujus quoq; profundo si eruatur gleba,& in supremo aliquo JOco in aprico ponatur, non ita multo polidistincta & injusta nastuntur & crciu int gramina & liet bae,sine ullis jactis se in imbps. - χιὰ Rectius certe statuuiit, qui cum blarmet Zoroastre Orpheo, nostroq; Gilbe to totum animatum agno icunt, ipsisq; astrorum & terrae gloois animas interiores, P u M, ite itin Halmis de Iobo, cum subito laudantes, assignant ; quibus totus mundus pula erra ima varietate florescit, & terrλ de qua poti illinum nobis sermo, ante etiam condita I9amnaria &stellas, germinat herbam virentem, facientem semen, de lignum pomiferum, faciens fructum; ut Moses loquitur. Nam licet de astrorum globis,iquibus illi utamur instrumentis ad peragendos suos motus, incerti simu , quando Rasensibus nostris, unde cognitionis principium, nimium removentur; nec disii mili nobis, sed eadem forma ex omni parte lucidi Mignei apparent: consentaneum tamen est, eos, cum sint corporei , aeque sua o sana a natura accepisse, ac terme globum diversis instrunientis, ad exercendas suas virtutes , instruetum este deprehendimus: In quo, ut quaedam saltem attinga muh, admiranda Dei artificis sapientia, per subterraneos meatus, aquae adaridas partes humectandas L nutriendas, non aliter hinc inde diffunduntur,s ac per venas languis, de per venas metallicas vigor thesaurorum terrae, quibus homines praecipue,ut altero sanguine utuntur, dispergitur, ac per arterias vitalis sanguis; deniq; per magnetica corpora, quae ab interiore sinu te quem totum magneticu in & lapideum, imo illum.ipsum lapidem angularem esse, supra quem, ut lacra litera in Jobo loquitur, terra fundatu est, non ut vulgares Physici opinantur, ex sint plui terra constituinius stad superficiem usque extendunt ut, vis Illa, qua in orbem super tuas polis agitur, tanquam per nervos, qui sunt instrumenta
motus, v Irtutem movendi,in omnia membra derivari deprehendimus, commuis nicatur.
Monstrant quidem similia in plantis Physici, quibus animam ij sincta confirmant, quando&a principio interno eas moveri, & ex terra crescere vident; sed tanto obscuriora illa sunt, quanto motus arborum & plantarum, quae uni semper radici inhaerent, Sc suo tantummodo augmento incumbunt, obscurior, ignobilior, & arctioribus limitibus inclusus est, quam motus, quem terreis
no globo, ut matri & nutrici omnium Elementarium, circularem & perpetuum ascribimus i quo etiam non libi tantum, sed omnibus terrestribus consulit&in
24쪽
Non immerito ergo , tam ex Magnetica vi, qua terram ad polos suos naturalea :x oppositis partibus dirigi ,reliquis aequatorem &intermedia loca complere dea
noni travimu i quam ex varietate organorum & operationum, qua omnia ani- nata,&ex se prodeuntia dc nascentia fovet &sustentat; colligimus inesse animam luandam terrae, & quidem moventem eam in circulum, super axe& centro suo ierpetim lixo; quando & sine anima corpus eximium, pretiosum aut egregium ivllum est ;&sine eo in integritate sua durare, nec operationes ullas naturae suae onvenientes edere potest. Λtq; haec anima globi terrestris, ut magnam cuin inimis globorum coelestium σω enci, is seu cognationem habet I siquidem & o-nnes suos globos in circulum agunt; Terrae quidem anima terram, sis per centro h axe suo, motu circumgyrationis ἱ quo aequatorem & parallelos ejus sub coelo exis remo fixo, ad quod omnes in mundo globorum motus aestimamus: stellarum ve-o animae stellas tam erraticas quam fixas, motu quodam profectionis, quo Zodi mni ejusq; parallelos πιιροδω Scs-καο Mim sua delineant: Ita cum ij idem earunialemq; operatione, animae hae omnes pulcerrimam hanc motuum harmonIam en ormant, ut corpori, quod in auguitiori¢ro terrae propiori circulo agitur, ire vius tempus, quod in ampliori cietur, longius ad circularis motus completio
iem attribuant. Hinc terra ob exiguitatem globi sui, diei ; Luna in ampliori cir-ulo mota, mensis , Sol Mercurius & Venus, anni ; Mars, biennij ; Iupiter duode-im ; Saturnus 3o; Stellae fixae ampli ili mos circulos describentes, triginta sex milium secundum Ptolemaeum, at juxta recentiores viginti sex fere millium ann uni spacio, unam revolutionem vel restituunt vel peragere nituntur. Absq; hac vero harmonia, qua maxime mobilia & mutabilia sunt, quae terraeunt vicinimi ina, minus mobilia imo immutabilia,quae a terra longius removetur,it stellae; magis coelo quam terrae ; & stellis magis quam terrestribus, motus,muisatio & corruptio competeret: Et summo quidem coelo, reliquos omnes suo amisit tu complectente & continente, cujus immensam quantitatem &extensionemion dicam ulla oculorum nostrorum acies, sed nec animae nostrae, in perexiguum
orporis ergastulum inclusae, facultas ulla comprehendere potest; omnibusquel uotquot in coelo fulgent stellis, pernicissimus motus; quem sustinere corpora am ampla, tam longe lateq; diffusa nullo modo pollunt, assignaretur. At quia sitietis seu immobilitatis conditio nobilior & divinior est mobilitatis seu motus, er quem res ad perfectionem tendunt: Et contento seu locato magis quam con menti seu locanti congruit motus localis . quando locans cum loco, ut immobile uid,locatum vero ut mobile a Physicis consideratur; Et motus localis nihil aliud st, quam migratio ex loco in locum, qua quod movetur, primo priores, post se
undas, ac deinceps alias partes percurrit,donec tandem ad me tam& instituti curas scopum deveniat: Absurdum videbitur, ut terrae, in qua variae mutationes,alis erationes, generationes & corruptiones fiunt, quaeq; facilius terminos non adeoisiunctos peragrare valet,quietem: Stellis vero & su inmo coelo, in quo ejusmodi
25쪽
m utariones non animadvertuntur,quael; terminos longissime distantes In i sta am
plitudine coeli adire coguntur. maximum de celerrimum motum ascribamus: In Primis cum Maturam omnia videamus compendio quodam per breviora sine amabagibus agere: Et motus , qui uni terrae ab occatu in Opetum attribuitur, omnes omnium itellarum apparentias ab ortu in occatum tacili me de optime salvet & excuset; ut nec adeo defatigari stellas motu primo necesse sit,nec ullae penetrati nes dimentionum emergant, quae quidem cumulatian ex Contraria sententia, qua terra immobilis constituitur, oriuntur. Accedit, quod in hac univertitate rerum, cuncta natura ita comparata esse videamus corpora, ut quae in mundo non agitantur & moventur localiter,ad corruptionem & interitum ruant i Ita enim aquas in lacubus , quae at fluxu & defluxu, vel etiam validis ventis non agitantur, faciliarie putrescere, ligna a vermibus exsedi, ferrum,metalla solida, reliquaq, quae loco uno semper continentur, II CC unis quam vi vel natura moventur, terrugine & rubigine laedi ac corrumpi cernimus, ipsumq; aerem ventis non motum infici de depravari deprehendimus: A qua depraVacione & corruptione, ut praeter stellarum corpora, quae Omnia mollis suos proprios ac naturales perficiunt,ipsa quoq; elamenta, dc ex elemeniis mixta dc composita tuta ellent, At perpetuitate aliqua, quanta quIdem in elementaria& varijs alterationibus ac mutationibus obnoxia corpora cadere potest, donarentur , provida natura rerum omnium conservatrix, lingula suis motibus naturalibus, quibus se suaq; ruerentur, instruxit. Aerem enim a corruptione liberat agitatio, quae cum a ventis fit, tum a circumjacentibus corporibus ipsum tecum trairentibus: Mare 1 putredine non modo affluxus fluminum, sed&aestus perpetuus, quo attollitur & deprimitur, a littoribus longe abit,& ad ea reciproce redit,integrum & liberum servat: Ligna a vermium erotionibus dc putredine, aura sicca cadem amans di agitans custodit: Λῖs dc metalla ab aerugine libera prael at, translatio, cum non uno eodem 3 humido quidem loco includuntur, sed in alia atque alia
loca transferuntur: ita enim de formatum aes in thesauris vertere de agitare curant Reges Sc Principes. Cur itaq; terra s ola, quae rerum omnium nascentium mater&nutrix est omnibusq; animantibus sedem largitur, Zo pabulum sollicite sub ininistrat,immobilis esse do perpetua desidia torpere crederetur. . Excitat,excitat certe Sc in gyrum movet illam,cum conservatio sui,quam ut res aliae, ita 8c terra ipsa naturaliter non modo appetit, sed de indefesse quaerit; tum CXi inius usus, quem animantibus, rebusq; ex se nascentibus illo motu confert de
communicat. Etenim cum vires animantium vigilijs 3t laboribus, de die Sole praesente nonnihil frangi; somno veri, Id quiete, de nocte Sole absente vicissim refici,deprehendantur; quando de juxta vulgatum distichon.
Euod caret alterna requie durasile non ent,
me reparat 2 iremessas membra levat: Rerum item ex terra nascentium humorem radicatem,quo integro,in augmento de Disitiros by Coos e
26쪽
& vigore persistunt res illae, calore quidem diurno, ut ut vivificante exhauriri ;ie urna vero huini ditate reparari ,3 restaurari alii mad vertantur : Consulere ter- ex aequo omnibus a te genitis, hoc modo, non sine natu, voluntate & singulariovidentia Divina studet ; ut procedentibus Sole,Luna, de stellis reliquis, suis di-nctis S tardis motibus, quibus Sol quidem annuin,Luna incnsem designM , ipsarcumgyratione tua quotidiana, & velociori in circulum motu, diem civilem rarum einciat,& nunc hanc nunc illam partem, Soli, Lunae & reliquis stellis ob rtat, quo aliae partes post alias illustratae, & vicissima radijs Solaribus abductae, erum Ac nocturin naturalium discrimina sentiant, J: praesentia Solis calore vivifi- , agitata & mota interdiu, pollea rursus de nocte absentia eiusdem, qua vapores evati calore deficiente non amplius in aere suspenduntur, sed incrassati ingre-ium terrae descendunt, humiditate conveniente persundantur & reficiantur. Quod enim intra diem civilem nobis oritur & occidit Sol, quod item alcen-int .se descendunt supra & infra nostrum finitorem, Luna, & reliquae in coelo stelia quotidie, hoc non motus Solis, non Lunae, non reliquarum stellarum, sed cir-
. mgyrationis terrae munus est.
Quod Sol, qui tardum & per annum demum circulum suum complentemotum habet, non uni terrae parti, luce & calore suo nimium diu incumbit,altem dei erit; sed successive omnibus fere intra diei civilis spacium intervit, hoercumgyrationis terrae munus est.
Quod dierum dc noctium gratae &naturae utiles imo necessariae existunt vici Ludines, quibus ad labores ac ostitia eae pedienda de die, &ad membra laboribus
itala quieti dand/ de nocte, alternis vicibus animantia invitantur, ut vitam 'mosiorem ψrianz; plantae vero calore vivifico de die excitantur, 3 de nocte Ctiditate accon in citara irrorantur, hoc quoq, circuιngyrationis terrae mu-Abiq; hac vero . . rcum gyratione, si luminaria de reliquae in coelo stellae propriis uum Inoito motibus procederent,oriretur Luna in mente Sol in anno,Saturnus; o annis lena et tantum, & quidem eo in loco ubi coelestia nunc occidere,fc ne rentur ubi oriri deprehenduntur: ureret quoq; Sol per medietatem anni utram mper terrae plagam, ut taec fruges proferre, nec animalia subsistere & durare eadem possent, & destitueretur tam multis commodis, quibus & ipsa & ejus inlae ob quotidianam circuingyrationem fruuntur ac gaudent. Quemadmodum enim carnem, quam assare cupimus ad nostros usus, veruigimus, de ad leniunt ignem, vel manibus vel instrumentis alijs, arte verurientibus,aequabiliter in circulum agimus; ut ne eadem pars ad ignem sem-r conversa subito incrustetur&ultu letur, aversa cruda permaneat, sed tota ae-ialiter percoquatur & convenienter assetur: Ita terram quoq, , ut ex omni parte ilis esset,& tam rebus ex se nascentibus convenientem coctionem & maturita masterret, quam animantibus habitationem tutam & commodam , ac victum
27쪽
necessarium suppeditaret,natura rerum omnium parens,axi suo assixit,&circa ejus
extremitates seu polos, anima eam movente convertit; ne una eademq; ejus pars
eidem dispositioni coeli jullo diutius congruens,& Solis radi is diutius exposita, nimio calore torreretur, & omni humore ac viribus exhauriretur; sed aequabiliter c Oversa,vsus quos dixi praestaret.Etsi vero caro quae ast tur,ignis praesentiam & a stationem illam non desiderat, quam etiam aversari nequit,cum non amplius sit in
animali, sed in illa destructa & extincta jam sit vis animalis, qua vixit & sensit antea:
Verum homines,quorum caulia terrestria condita sunt, & per generationem multiplicantur,conservantur & augentur,eandem quaerunt, qui ad sustentationem suisorum corporum vario victu utuntur, & artificium hoc assandi ex natura desumserunt,in quo carnem ad ignem , non ignem circa carnem vertunt: Tamen terram,
resq; ex terra nascentes, incredibili desiderio appetere fructum coelestis luminis, seseq; cupide exponere aeterni illius sideris radiis,quod omnium rerum seminaria suo calore excitat & fovet; no modo in nobis ipsis, sed quotidie fere in plantis ipsis experimur,& deprehendimus. Videmus namq; flores ad Solis adventum distentis alab altris evocare,ad discessum vero ijsdem cotractis,in uterculum tauquasi in diversoriu vicissim revocare iatq; ita quae praesente Sole explicata fuerunt ad Calycis
formam, absente rursum ceu in thecam sua comprimere folia.Sic Malvam,Cicli rium, Pericli me non,& omne illud genus tum herbarum tum fruticum,quod Graeci Heliotropium, Latini Soli sequium vocant,tanto desiderio ad Solem nutare viis . de inus; ut inde etiam agrestes homines horologia,quae Scioterica appellamus, extruxerint. Atq; inter hujusmodi herbas Solem respicientes, Lotos etiam maxime
conspicua & admirabilis est; quae in aquis nata,toto die prominet, esperi immeringitur, noctu vero Ita se agit in profundum, ut neq; immis Io brachio inveniri pos-iit. Quae omnia,ut & plura alia,evidenter demonstrant, non Solem &coelestia nos ambitiose quaerere , nostrisq; terrestribus indigere quit quilijs; sed potius terram& terrestria ccelum appetere, suisq; u Iibus prospicere: quemadmodum in plenilunijs quoq; maria videmus thipsa lus pendere Lunae desiderio,Scaliger exercit. 62.
Quia enim natura rerum omnium conservatrix hunc naturalem instinctum rebus
ingenuit, ut sibi ipsis singulae consulerent, salutaria depas cerent,adversa fugerent, atq; ita se suaque tuerentur: Idcirco terram quoq; virtute animae suae in circulum quotidie torqueri voluit i ut ne justo diutius aliqua ejus pars calore vivifico Solis destitueretur, & careret. Nec deest interim terrae suo quoq; ossicio Sol, qui vel' ideo obliquum in coelo circulum respectit terrae describit,ut per unam suae revolutionis dimidiam partem Septentrionalibus, per alteram Avuralibus terrae locIs,&animantibus inserviat,&aeque omnibus commodet. Est enim tanta sapientia totus hic mundus cum omnibus suis partibus conditus, ut universa & singula egregia harmonia ossicium suum exequantur, nec ulla adeo deses 3c iners sit, quin suae& suorum conservationi unice det operam. Cumq; temporis mensura tinum eis ratione maxime indigeat terra, ut cui temporaria omnia incumbunt, aliunde e se dem
28쪽
I ex terrae gyris, ad Solem tamen,Lunam & rella
Etsi vero me. ypni tςt, plerosq; physicos & Astronomos, utramq; revoIulio siem,diqrnam de annuam soli 3 ut &dius nam&imenstruam Lunae ; reliquisq; stetiis, diuritiam&ilemiaperiodicam attribwere; quandoquidem multi sentiunt stel-
fgyplissiopa agi , communisi periodico , quorum motuum communem acci. leta A R, ip e liqdicum pr*prium Aciunt i Pro veritate tamen astruenda, induἀutanter asseverare cogor, injuri m facere omnes illos, quotquotidipsum statu-int i pysium quidem terrae matri nostrae, quod eam inertem, ineptam, &m habiem aa. uiolum assirinale audent έ vel ponderis ili gravitatis caula, non attender es tellurem ideo in medio mundi conuitutam, loco omnium insimo, a quo abire, e locum mutare nequit, ut se inela natura impolia non possit quiescere:ledii re-luieto motu, sino fine in orbem pondere suo versatur, atq; obambulet , quandodo inhis motu non ex levitate, qualis inplumis deprehenditur, sed ex gravitass,e; id quod sagittae plumbo aggravatae, globi bombardici ex ponder iis metallis et lapidibus facti, & naves onustat in mari abundE comprobante vel quod motiisi rectas tantum, non circularis naturaliter competat: Qua sane aliartione duliciter ανς rixatis tramite deflectant , tum quod ino tum terrae rectum naturalem se dicunt; n3turales motus rerum durantiuin, &in suo elle permanentina sine perpetui: rectus vero perpetuus esse nunquam possit; sed ubi terminumi securus fuit, quiestat, tum quod 1 gravitate, qua omnia terrestria ad centrum Jov lux, proveniri: astruunt; cum potius a magnetica tractione, insita omnius glahis. mincianis , qua ipsi unitatem dc integritatem suam conservant, origiem duca qu Fio certula eit, motum rectum sit per enire illis solum, quae a1congiarali peregrinantur, extruduntur,vel quomodolibet exi a ipsum sitiat, ut mea monuimus. Ac si a gravitate motus rectus esset, omnia quae extra centi Ami suRersitae existunt, in Ioco praeternaturali essent,&summo apperitu ad cunta um: zderent: atq; ita partes superiores seu a centro remotiores, inferiores sep ceno propiores continue premerent; donec tandem terra nutrix nostra , in tanta
axietate & pressura constituta prorsus anni hilaretur. Nec valeret stagium,uod nonnulli contra principia sua afferunti partes terrestres in sua integritateon gravidare, cum nihilominus propter gravitatem, eam moveri non posse, antendere nori csssenti Etsi vero libenter largimur terram in sua integritate non gravidare,quando &iuam in sua regione pilces & urinatores iam premere videmus, ut ullam gravitas
m ex aqua semiant: tamen affectionem hanc aliam caussa iii adaequatam habere dicamus, magneticam nempe vim, qua partes peregrinantes totum suum natuiali appetitu brevisti malinea seu pςrpendiculati ter quaerunt, eo. acquisito,quass
29쪽
Deinde vero & stellis sunt in rij, mammis ipsis onus imponunt, quod nata
raliter sustinere & ferre nequeunt, dum eiu duplici motu 'agitari
quidem ab ortu in occasum,super polis aequator is, altero ab occasu it ortum superpolis Zodiaci. Natura enim non concedit,ut unum idemq; corpus numeris , uno
eodemq; tempore,duobus distinctis circularibus , & quidem eontrarijs cieatnr fleagatur motIbu : insuper& hoc non admittit, ut quos in terra naturales Mifflixit mus polos, coelum quoq; habeat,quando & polos illos nec planetae, nec viae supr illo sunt stellae fixae agnoscunt, cum motu tuo proprio onines stellae Zodiaci polos observent, &hinc ad polos aequatoris, fictitio an coelo, aliavisFedaneisFer -- dant: quod ut de planetis,ita quoq; de stellis fixis manifestu-hst. Etenim de steLla, quae est in extremitate Caudat Cynosurae, quam niluc potarem appellanius Ptolemaeus in Geograplucis scribit, ea temporibus Hippa' in hyir gradibus a polo Arctico abfuisse, cum hisce temporibus nondum tribus distet. Aut ergo si sphaerae reales in coelo constituuntur, sulti octavae sphaeraeuo is circa polos inducti sunt i quod idem dereliquis inferioribus planetaruies sphaeris multo magis assirmandum foret: aut si absq; orbibus moveri censentus ste Ilae j in quo Philosophi horum temporum maxima ex parte contentiunt; habebunt ilia
vel duplices intelligentias eas moventes, unam communi,alteram proprio motu , vel animam intelligentem, quae summa diligentia & circumspectione, quamvis stellam iti minoribus & majoribus circulis moveat, ut in neutra progressione licirculi inflexione aberret, sed in omnibus justa proportione utramq; observet, &velocius quidem stellam in majori, aequatori proximo, tardius in minori ad polos magis vergente circulo agat, ut idem tempus diurnum retineatur. Sed per me liceat sollicitos esse eos, qui motum duplice in coelo constituunt,de rationibus, quihus sententia sua in minus probabilem stabilire nitantur: Mihi sane fieri nequaqua posse videtur,ut rationes ullae reperiantur,quibus duplex in coelo motus excusetur, obstantibus & diversis axibus ac polis, & motione, quae utraq ; in rotundum circulum exacte perfici deprehenditur. Isamq; si Luna,Sol,reliquaeq; stellae proprijs
suis motibus non procederent,estormarentur revolutione illarum quotidiana exacti et rculi in sese redeuntes, quia polis aequatoris, mere quidem illis ficti iij sin coelo, aequi ditantiam haberent. Iam quia progrediuntur,& motus illi luos quoq;
circulos delineant helicas inflexiones ex mixto illo moru fieri necesse est, quae cir- ea aequatorem,ubi declinationes subito mutantur. magis dilatantur, circa tropi- vos & polos , ubi declinationes non ita variantur,magiv constringuntur. Atq; has quidem inflexiones,motu unico naturali ab ortu in occastim, describi a Luna, sole&reliquis stellis existimant pleriq; , qui absurdum esse animadverterunt coelestia duplici motu cieri verum quibus x himedijs suae sententiae patrocinentur non video. Nec erit m qua ratione non modo planetae omnes, sed &fixae ad polos coeli& Zodiacum sese seni per accommodent, ejusq; obliqui circuli metas easdem in motu Acensi tutis,qui fit in medietate ascendente, Et descensionis,qui fit in altera
30쪽
edietate descendente, perpetuo retineant, & nunquam egrediantur nec tranaiant;&quidem circa signa aequinoctialia Velocius declinationes, circa Solstitia
i tardius mutent,caussas reddere aut etiam invenire ullas possit ni convenientes. Tutissima ergo, imo unica via est, quam non modo harmonia motuum,de quaxi, sed ¶llaxium ratio exigit i ut terram circumgyrari ab occasu in ortum,otum vero ab ortu in occasu in contrarium, ex apparentia tantummodo proveis
re statuamus. Etenim notum est plerisq; in erudito Mahematicorum theatro1rsalis,duo praecipua, ut alia nostro instituto parum Inservientia praetermittam,iatura nobis concessa esse fundamenta ; quibus si quae nobis in hoc u- verso offeruntur, situm seu distantiam a centro terrae cognoscimus. Primum t motus proprius,qui quo est celerior, eo φανόμενον coeli ipsi terrae,quam maxime
obilem esse judicamus,vicinius & propius exi siit , quod ipsum ex harmonia mo-um Lunae, Solis & reliquarum stellarum jam antea proposita, liquido constat.
iterum est quam Latini communiter aberrationem seu deviationem ius, a vero&suum centrum respiciente loco interpretantur; quae non aliunde, iam a terrae crassicie de motu provenit. Quaecunq ; enim motu primo ferri eximantur , nec ob vicinitatem nimiam uni terrae loco perpetuo incumbunt, ut dea meta Iosephus de bello Iud. lib. 6 cap. r& Egesippus lib. ν cap. 48 referunt,qui per templum Hierosolymitanum , ante excidium ultimum, gladii flagrantis in-ir, per annum integrum visus est , illa si sint infra Lunam, ejusmodi parallaxinitiuntur,ut etiam solo visu absq; instrumentorum adjumento, a quovis leviter in ronomicis tincto manifestius deprehendatur. Tardius enim oriuntur, citius eidunt hujusmodi visui nostro, quam loca ad quae in coelo referuntur 3 ei rea superficiem terrae,ex qua nos motus dijudicamus,inaequales progressiones,ajores circa verticem, minores circa horizontem , quod & ex nubium motu aliis iomodo patet,faciunt. Et caussa est, quod soliditas seu crassicies terrae,quae nos in perficie constitutos a centro illo ad 8so milliaria Germanica fere sejungit&re-ovet,ad ea solu , quae intra Solis terminos cohibentur,respectum & proportioneiquam habeat,ad ea vero, quae longius distant,propter nimia extensionem, sit in-ir puncti Mathematici,cujus pars nulla est. In ergo propioribus vicioribus terrae,eo major semper no modo angulus evidentiorque parallaxis a lineisiabus; quarum una a superficie terrae & statione nostra, altera ex centro terrae ducitur ; verum etiam inaequalitas motus caussatur,quo lineae illae duae inores sunt,majoremq; respectum terra ad locum habet,in quo ι existitriando certum est, & Geometricis demonstrationibus comprobatum, motum su-r uno centro regularem,mper alio ac diverso loco ne cellario irregularem conici r Estq; hoc parallaxium fundamentum firmissimum, utilissimum,&totelo is decantatum a Mathematicis; ut nullum solidius, certius & aptius ad insoris an dum & stabiliendum judicium de situ et Λιμενων coelestium, sive sublunarium, te supra Lunam, infra tamen Solis cancellos constitutorum reperiatur: quo n mino