Dissertatio physica, inauguralis, quaedam de fermentatione, et quibusdam mutationibus inde pendentibus proponens ...

11쪽

DE FERMENTATIONE.

meum est chartulae limites ordoque vetant. Experiis mentis perite institutis, opiniones hactenus probatae penitus diruuntur. Athali volatilis natura nunquam huc useque ventilata, periculis Bartholet nitidissimis, formam compositam ostendit, et cunei animalia haud amplius saccharum, solam hucusque inter duas naturae gentes di ferentiam, praebere recusant. His ex periculis, alia differentia, quam materie saecli riserae defectio, inter corpora animalia vegetabiliaque postulatur Sed quaenam est In hac re omnes de experimentorum defectu conqueruntur; neque criminis inscius sum. Perplurima tentamina, more e strumb Hermstaedi, Crell, atque Scheele iteravi multa alia quoque excogitavi, quorum plurima coepi et Sed temporis angustiae, opus periculosa plenum alea atque animus aliis studiis nimium districtus, me latius in hunc campum excurrere vetuere. Nam ad veritatem, periculorum ope horrida est via et aspera Natura, processus velamine vix explicabili obvolutos, perscrutatoribus Porrigit quo inculta ars et juvenilis peritiae rudior manus brevi defatiganda.Has ob causas non mirum, si pericula a meipso peracta Proferre reformidem, cum pericula peritissimorum, multo magis quam abunde, quod deficiebat suppeditarunt. In primis Dominos e strumh, Hermstaedi, Creti, Bergnaan,

Scheele, eigleb Roseinsteii, Speii man, Corvinum, Lamvosier, de Morveau aliosque consului ; quisquis ultra scire voluerit, horum philosophorum scripta atque opiniones Pe

12쪽

Fermentatio hoc modo bene definitur Proeesse est sub certis causis ortus, quo animalia atque vegetabilia existincta mutantur, et inter mutationem edunt quae ipsam, in simili materia, incitent.

SIGNORUM NARRATIO.

Saccharum, aut quaecunque res vegetabilis in gremio suo saccliarum continens aqua soluta caloris gradu inter 36m atque et o in Falirent, ei thermometro, et aeri simul exposita, utcunque pellucida, cito fit opaca, turbida. o. tus intestinus incitatur, qui a puncto incipiens sponte atque lente per totum serpit, et inciebrescit Bullulae aeris plurimae in fundo vasis conspicuae sese diffundere videntur, quae gradatim emergentes, mustae in unam coeunt. Liquoris summum attingentes disrumpuntur, dum, si foristasse aliquid solidi iis adhaeserit, standum vasis iterum petit. Hinc limus viscidus huc et illuc jactatus per misturam Portatur, cui faciem equidem ingratam induit. Dum haec aguntur, intumescit mistura, et calor ejus augetur, vapor elasticus majore quam antea quantitate evolvitur, et ad liquoris summum mucilago limosa evecta

retinetur.

13쪽

retinetur. Vapor propter suam gravitatem in superficie natans, equidem liberum aeris accessum impedire videtur. Me itis, aeriae xi, acidi aerei, et nuperrime quidem carbonacei nominibus insignitur. Hunc clarissimorum Blach, Priestley, atque De Chauine experimenta primum illus. traverea alii hodie, et inter eos primarius scientissimus Lavoster, hujus compaginem quam manifeste excogitave

runt.

Citius seriusve, prout causae, quae Phaenomen excitaverint, majores minoresve, amicae aut inimicae fuerint, ad priorum motuum cessationem tendit natura Calor atque intumescentia imminuuntur, et pedetentim omnino cessant, aeris separatio minus frequens, motus intestinus anguescit tandem periturus ; et spuma in multas dispertita partes, eae ad vasis labra attrahuntur, et denique aere, qui ita divisis adhaeserat, dissociato, ad fundum iterum tendunt. Liquor nunc exanimanti prorsus mutatus invenietur ;dulcis ille sapor non amplius sese manifestat, et, licet ante mitis fuerit, nunc in fluidum pungentem, inebriantem, immutatur. Hic vassis elausis igni subjectus, spiritum inflammabilem nomine vini spiritus designatum, dat iterum distillatus, liquorem producit actolol.

Omnia non facile in hanc mutationem incidunt. Quae semel acidam atque thalinam subierant; nunquam possunt iterum vinosam induere formam dum ea, quae primae apta sunt, temporis progrestu, iisque quae fermentationi favent rite cultis, et acetosam et thalinam subetant; sed observat dignum, ut nulla vinosae formae prona unquam athalinam, antequam acetosam exhibuerint, induere possint.

. Haec

14쪽

Haec prima sermentationis productio, si loco rigidiore

reponatur, et eodem tempore aeris atmosphaerici accessus

caute excludatur, nullas alias mutationes nunc subit; sed diutius seposita, etiamsi aer atmosphaericus impediatur, pedetenti lentae adhuc mutationes, quibus misturae parte constituentes diverso atque alio modo constituuntur, incipiunt et pergunt. Vinum acorem suum deponit, et sensim generosius evadit.

Eodem tempore quo haec fiant, multum salis ex athali vegetabili, et acido superfluo compositi; multum materiae faeculentis deponitur. Acidum quod sali composito

inest tartareum vocatur, quia, in hoc sale composito solo, tartarum dicto, invenitur. Fermentatione vinosa sic finita, iterum clarus, iterum qui est ensit liquor; sed si iterum, ac ut antea, dolio aper . to atque calori vehementiori ex posueris, tametsi mutationes supradum perae ae, ultimi naturae effectus in materias organidatas vita carentes videantur, cito fit opacus, tumet, calet Itidem ac supra aeris bullulae plurimae quarum natura adhuc ignota ejiciuntur, mucilago limosa atquet sal compositus antea sub fidentia, rursus sublevantur, tartarum cito dissolutum est, et saetas surgentes, summum dolium tenent. In hoc ac priore stadio, caloris atque intumescentiae gradus major, sed motus intestinus, et vaporis elastici quantitas emissa, minor. Hi motus intestinus, pro caloris gradia, atque corporis ad fermentandum quantitate, durato sed diutius plerumque, quam pro stadio vinoso, necessarium est. Intra paucos dies iterum ad requiem tendit processus, certa tempora quasi observans, et omnia Phaenomena gradatim sponteqUQ

15쪽

DE FERMENTATIONE. 11

sponteque recedunt. Faeces mucilaginosae dolii fundum versus demittuntur, aeris emissio desinit, et calore atque intumescentia cessantibus, liquor iterum clarus, iterum pellucidus evadit. Nunc in mistura parvam a obes copiam et valde mutatam, et loco fluidi levis, pungentis, inebriantis, liquorem acerbum, acidum, linguae atque summis faucibus sensationem acidam impingentem, et in omnibus acida fossilia reserentem, reperies. Dum haec omnia peraguntur, multum faecium subsidet; sed notatu dignum, nulla tartari vestigia esse diutius invenienda.Forma a cetos sic ad finem perducta acidum, suas viris tute mira dissicultate conservat, ob singularem quam habet propensitatem, ut iterum suo modo mutetur atque reis solvatur. Si acidum a faecibus non separatur, sensim misitura acorem suum deponit, et, pro calore citius, turbida et viscida evadit, foetet, aer evolvitur, athali volatile avolat

Omnia, quae fermentationem vinosam percurrere, iis quae favent rite cultis, acetosam formam quoque induunt; sed inde minime consequitur, primariam secundae omnino esse necelsariam jam a multis scriptoribus, quam- plurima corpora in acetosam nunquam primariam ruere, asseveratum est. Sed hoc haud parum animus dubitare vuli nam, nisi liquorem dum fermentescit multum speetemus, vinosa formae mentis aciem facile eludere potest.

Tempus, ad fermentationis diversas species absolvendas, equidem definire impossibiles quoniam pro loci varietate, tempestate anni, calore, materiaque ipsa, hoc aut illud necessarium. Sub sole australi, palmae v niserae liquor depromptus, pauca intra horas hanc actionem absolvit ;

16쪽

solvita dum Septentrionem versus, aut tempore brumali, tarde vel nunquam procedit.

DE ZYMICIS ATMICANTI TYMICIS.

Omnes materiae vegetabiles non facile in hos motus, qui fermentationem constituunt, ruunt et etiam, quo fermentatio sit, multae et diversae res necessariae, veluti, Imo, Gradus caloris certusa ado, Aeris atmosphaerici liberaecessus Quantitas corporis ad fermentandum satis larga sto, Ceria fluiditatis seu humiditatis portio. Haece sequentibus quam manifeste adparent; nam solida intacta

remanente Parva materiae quantitas nullas mutationes subit, materies organi Eatae vita exutae vitio carentes resetant, et sub antliae pneumaticae recipulo omnia immutata conservantur . Quamvis infusionum vegetabilium quam plurimae, si jure his quatuor Ausis praedis ponentibus ob- jectae fuerint, facile in motus fermentativos incidunt, nihil ominus et multae adhuc restant, quibus prorsus impossibile hos motus instaurare, nisi certis adjutoriis additis, quae philosophi fermenta vocarunt. Haec fermenta corporibus, non ad fermentandum proclivibus motus fermentantes cito asserunt imo, Illud quod maxime fermenti titulum

meretur, est mucilaginosa limosaque illa spuma, quae, cessante progressu, in dolii fundo subsidet, et faece vocatura ado, Eadem natura gaudens, tametsi gradu diverso, est

17쪽

DE FERMENT ATIONE.

est misturae quae fermentavit portio. Dis Liquor aere

fixo sive acido plenus. lo, Faeces salsae inter fermentandum subsidentes sto, Saliva.-Haec ymica maxime insignia sunto sed et alia e regno vegetabili assumpta, etiamsi adhue immutata, quae virtutem haud mediocrem possidere videntur qualia quorundum fructuum maturorum, violarum, rosarum, papaveris, succi, opii ipsius solutio, alia, quibus aquam pluviam adjungere licet. Illa supra notata gymicorum insignissima constituunt; sequentibus est virtus omnino diversa, nam motus jam concitatos vel retardant vel prorsus reprimunt. Hujusmodi sunt gradus caloris vel frigoris magni pressura, aeris atmosphaerici accessus impeditus, electricitas, fulminei ictus, sulphuris seu metallorum vapores, omnia acida', athalia, sales medii i, amara, astringentia, materiae sacchariserae, seu materiarum quae saccharum certis processibus praebere possunt, defeetio seu proportio nimia, immunditia.

Omnia vegetabilia ad motus fermentantes proclivia, has

mutationes subire videntur, virtute certae portionis materiae

l Acido aereo atque cremore tartari omissis.

18쪽

DEO ERMENTATIONE.

xiae saeclari rae quam eon'plectuntur, seu materiae quae in saccharum certis processibus converti possit.

Exemplum insigne, musti sive succi uvarum expressi in vinum mutatio vulgo habetur cetiamsi multi alii succi sint atque infusiones quae temporis progressa rectoque cultu easdem facile subeunt Hujusmodi sunt, arundinis saeclariserae pomorum, pyrorum, betulae, grossularum, atque quamplurimorum aliorum succi Farinacea non tam facile fermentantur, nisi processus praeparatorius praecedat, quem in bynes praeparatione videre est. In hoc vitae principium latens evocatur, et ejus actione ad germen evolvendum, sacchari portio producitur. Quamvis forma vinos acetosaque rebus vegetabilibus praecipue pertinent, sunt quaedam ex animalibus, quae has formas non penitus aversantur, qualia lac et mel natura cum animali tum vegetabili fruentia. Ad hanc classem quoque referri debet urina aegrotorum a diabete decumbentium, quamvis secretio morbida. Hae sunt materiae ex animalibus plantisque mortuis, quae omnia fermentationis stadia, omnes quae inde sequuntur mutationes subeunt; sed quo inceptum prosequamur, spiritus vini compositio sese offert consideranda.

Mustas theorias super hac re constructas chemici protulare, quarum multas aetas delevit; sed plerisque praetermissis,

19쪽

DE PERMENTATIONE.

ISmissis, perpaucis theoriam Doctorum Nestrumb, atque

Hermstaedi quam leviter perstringamus, quae omnibus ais liis ingenuitate veritateque, ut nobis videtur, palmam facile praeripuit. imo, Spiritus nitri dulcis residuo, finita distillatione, addita creta in pulverem tenuissimum redacta, statim effervescentia excitatur, et mox postea praecipitatum haud facile dissolvendum dejicitur. Hoc sal omnino gustu expers invenitur, sed si ei acidi vitriolici portionem, partitis vicibus, adjicias, iterum de componitur, selinites fundum petit, et, liquore vaporatione diminuto, tartari acidum, crystallina forma, obtinetur. Haec tum synthesi, tum analysi confirmatur, ut sequens edocet. ado, Si hujus acidi pars, hoc modo producti, sali athali vegetabilium fixo adjiciatur, tartarum solubile, si adhue major quantitas, tartari cremor obtineri potest et idem quoque omnibus aliis suis conjunctionibus similiter accidit Hinc extra omnis dubitationis aleam firmatur, acidum tartari in spiritus vini compaginem intrare, quoniam experimento extrahitur; et revera tartarem esse synthesi atque analysi comprobatur. Sed spiritus quaenam sunt aliae partes constituentes quidem omnia experimenta, eas esse nullas nisi aera inflammabilem atque Oxygenum, certa ratione conjuncta, probare videntur. Nam quotiescunque flamma spiritui vini rectificato adhibeatur, combuctione finita, portionem aquae purissimae relictam spiritus quantitatem multum superare et quotiescunque aqua

aut ' Experimento cum certis aeris atmosphaerici portionibus Periam a Crelictiis prorsus phlogisticatus evsidit.

20쪽

DE FVRMENT ATIONE.

aut spiritus per tubulum metallicum igne candentem transmittatur, aquae vel spiritus compaginem resolvi invenitur altera pars sese tubo metallico adjungit, dum altera sincerissima in recipulum accipiture prima, omnibus experimentis aer purus', altera inflammabilis. Ab his denique atque alii concludere licet, spiritum ex aere inflammabili, orygeno, atque tartari acido, vel, ut vult theoria Nestrumb, Hermstaedi et Creti, ingenuosa, ex tartari acido, aqua et phlogisto esse compositum.

Haec de spiritus formationes sequentia de aceti compositione, ad quam nunc animum vertamus oportet. Supra, dum

Haud raro accidit, experimento caute peracto, acidum carbonaceum sese proferre, neque mirum et Supra e liquido constEt tartsirsacidum spiritus compaginem ingrediri Ab omnibus chemicis notatur acida vegetabilia inter decomposivionem ignis ope carbonaceum praeberes sed hoc nunquam obtinet, aere puro sive ex eo compositis abissentibus, i De aere puro dicens spero, nemii diem me corpus simplicissimum voluisse crediturum omnia experimenta eum ex corpore quodam ignoto igneque latenti esse conflatum probant Sed per totam hancce

disiertationem duobus titulis aeris puri atque Oxygeni sine discrimiue usus ium, etiamsi quidem oxycenum simplex est.