De ratiociniis administratorum, et computationibus variis aliis, tractatus praegnantissimus. Omnibvs jvri operam dantibus ... utilis, judicibus et advocatis pernecessarius

11쪽

ribus non susceptum temere humeris meis imponere, plurimorumque detractorum linguis me submitte te certo scirem: tamen amicorum impulsu dissicilem hinc provinciam aggredi, typisque opusculum meum min- dare compulius sum: buscipe igitur Excellentissime Princeps, lucubrationum mearum primitias quas Tuae Celsitudini dicare statui, ut felicissimi nominis Tu au thoritate sustultae, invidorum malevolorum detra norumque morsus obtrectationes non Uereantur, cum nihil sit quod sub scientia,justitia, aequitate,veritate, clementia, mansuetudine, fortitudine, fide& temptarantia Tua,tutum esse non possit. Recipe ergo, amplissMoecenas, hilari fronte, hoc servi tui munusculum, ut Tuo nomine ac numine munitum, ab incursibus detractorum, ab omni periculo & calumnia immune Scliberum maneat. sal .

12쪽

AGNO PER E unm quisque mirari poteris , Le- 'ctor candidissime,nullum ex tot do fissimis o juris consultis imis, quos adhuc nosiri aetas tulerit , hanc rationis reddendae materiam hedulo elaborasse , cumi admodum tam difficilemo inextricabilem, quam Ietiam quotidianam ct utilem eam reputaverint. Agnicum ego nonnunquam animadverterem, huju rei non in alienes ut unt capite latibimum experimentum feci sim admodum quidem,ut non immerito cum Didone dicerepossim e

Non ignara mali miseris succurrere dis o.

Operaepretium putavi,ut quemadmodum aliarum materiarum da plicata forte volumina passim habentur , ita otiam circa hjus rei co-onitionem aliqua in lucemprodirent. Nec me deterruit, quo me minimum interJurasperitosiussus nostrae incianae Cancellaria agnoscerem, quominus conclusiones quasdam inautas pinsim agitatas, ac postmodum interprivatos ut a junt Uarietes ummis lucubrationibus ruminatas, in lucem edereproponerem, ut saltsm aliis Doctoribusplenius atque uberius circa Ratiocinia adminiBratorum enucleanda aditum praeberem Ataron me latet,multos Batim affuturos, qui ingenioli nostri laborem atque induciriam improbabunt, orte merito vinulinto, ut junt, linguis carpent Saepe enim itoactum est,ut multascripta, dum adhuc inmentibus auctorum recta a tenerentur, magnasseγi pectationes concitarent, sedperfecta tandem,se publicum edita,longet nuiorem,quam pho Conceptaoegloriam es Lectoribus consequuta int,eo magissi in detrectatorum linguas inciderint. Verum vim de his Divus Hieronym dixerit

13쪽

ris,quod inpublico rodente detrahunt,in angulo libenter legunt, non θο-

tui me continere, quin meorum hac in re Eudiorum rationem redderem. Ecce ergo charissime Lector, suscepta instituti adversarii codice ac imbutis accepti atque expensi tibi profero tu tamen nimis dure istas non re- ο 'Voscas. 5 pro tu Vrgular virtute,prudentia cy aequitate, lucubrationum nostrarum raniones dispunge, sesqui egerim, quidve in prinyeuti libro rationum cribere praetermiserim rimis dure non udices. Scio namque,nultam admodum nae mentis singularis eruditionis reperiri posse,quin praeclaro judicio censuratus, rediam veramque uorum iudiorum rationem inire valeat, . A te igiturprecibuspeto pus , utilaliqua inculta, parumze compta repereris, semseu non omnia ut de re, gena videris, aequi bonique consulas. Amicorum enim impulF admodum intempsive partum edidi, ut legitimum tempus non habuerit uxta ibitis Horatii Nonum prematur in annunia. Wale .

14쪽

JOANNIS ANTONII

TE HERRERA URIS UTRIUS-

eu rofessioris,in libri Licentiati Fran

ciso Munnosii de Escobar laudem.

EPIGRAMMA.

I pius haeredem vitam cum fata lacessunt,J Ex toto natum scripserit,asse,Pater. Et morientis adhu Canimum timor anxius urget, Ne misere infantis dilacerentur opes. Dehinc securus eat,bona crescent annua census. Uberiora pecus Vellera,lacque dabit. Semina reddet ager cum enore,tecta colonus, Emphyleota colet jugera uterque juvans. Puberis sueri custos curansque tuensqUe Muneris explebunt nomina stricta sui. Hoc reserante viam,rationes reddet ad unguem, Sive dabit poenas, enera sive dabit. Nec logict e rapax,tenebras fuge: saeva Charybdis Quae male sorbisti,nunc male cuncta vomes. Si tutor tueare vigil,sic tutus abibis, Et tua Francisci cura liquebit ope. Corriputat,&Verum semper putat eminet Ore, Delitias pandit juris,&arte parat. Ingenii talem rationem reddere doctus, Reddere quod doceaticum ratione facit.

INDEX

15쪽

INDEX OMNIUM CAPIT

LORUM QLI HIN HOC OPERE, DE

Ratiociniis Administratorum conti

nentur.

II. Ratio quid it,quidve continere debeat. III. De his,qui rationem reddere aBringuntur. IV. Defaetiore odio admininratoris reddentis et

non reddentis rationem.

V. AdminiEratoreae an aliquo modo velpacto reddem dis rationibm tiberaripossint.' Ratione quo tempore ab adminiBratoribus exstipossint. VII Ubi se aptidquem judicempro ratione adminiurationis reddenda venia it. VIR Depersonis calculatorum,ac de eoru urisdictione sepotestate. IX De inventario a reddentibus rationem exhibendo. T. De exhibitione tibri rationis, quaΣeforma confectu esse debere. XI. Desiae,quae adhiberi debet in rationibus, librιs amborum, ian-

queriorum,vel mercatorum.

XII. Desis librosocietatis in rationibu4 adhibenda. XIII. Deparcellis connexis elseparatis,in libro rationum descriptis,ae d de libri rationum,pro se intraustum producentem. XIV. Gualiter depecuniis rece χtissent admininratores onerandi.

XV. Lucricessantis, damni emergetis ratio,qualiter disiungi ἀebeat.

16쪽

X Adminiserator qualiter defructibus praediorum sit onerandus.

XVII. Defrumento, Dino,aut oleo adm Eratoribus onerando. XVII l. Defoetibus pecorum, qualiter onerandussit a ranistrator condemnatus adrenitutionempe rum conpartos I pos par

XIX. le damnis ex malitia vel negligentia adminictratoribm oneran-

XX. Dolosius adminimator,nrui aut ratione non reddit, aut eas dolose antricavit aut conturbavit, ita ut veritas nequaquam apparere vaseat, an pro eruenda veritate torqueripossit.

XXL Liquidatione acceptifacta, an pro acceptis exsecutaripost Lmininrator,antequam dati ratio in ungatur. XXII. De alimentis ab admi ratione datis,in calculo recipiendu. XXIII. Sesolutionibus ab amininratoribusfactis, abistis receptis, in calculo recipiendis. XXIV. De donationibus ab administratoribu actis in calculo recipiem so

V. De expensis ab administratoribus odiis in calculo recipiendis. XXVI. Desumptisus vulgogastos dejunitia in calculo recipiendis. XXVI De salariis ab adminiEratoribus datis ab ipsiss recipiendis. XXVIII. Decimafructuum quibus adminiseratoribus inpraemium l horis praestarisoleat. XXIX. Decima tutori vel curatoripraestanda, de quibus fructibus praestari debe L. XXX. Decima tutoripraestanda, qualitersit exfructibus deducenda. XXYI. Rationes legitimae dii unctae , quando exsecutioni mandari

valeant.

XXXII. De tertio nominando, calculatoribωpartium sordantibu XXXIII. Calculator fudice nominatus,ob contumaciam partis nomi- nare nolentis , vel tertius in caseu discordiae nominatus, si

dissentia ab aliis calcialatoribin, Hab altero illorum anse cuia judicis confirmatione calculatio exsecutioni mandari valeat. De

17쪽

XXXIV. De exsecutisne reliquorum adverso Mest orem tutoris vel

curatorisfacienda. XXXV. De captura administratoruman exsecutione reliquorum. XXV De exceptione compensetionis Hersus exsecutionem rehquo. rum opposita. XXXVI De exceptionesolutionis,in exsecutione reliquorum opposi-XXXVIII. De exceptione erroris calculi in exsecutione pro reliquis 'ponenda.

XXXIX. De his,qui tacitam hypothecam habent in bonis suorum ad ministratorum. - De liberationesve quitatione administratori concedenda,es quibus clausuli ormari debeat.

XLL Ratione emeldsunm,quibus ex causis iterum possint fieri,

revideri, retractari.

XLIV suorum expensispublicae , privatae rationessint revidenda, quibusve ex causis dolos administratorespuniendi.

18쪽

INDEX COMPUTATIONUM QUAE IN

hoc secundo Tomo conti

OMP UVATIO quaister sit facienda in deductione

tertis se quinti. i L. Computatio qualitersit facienda quoad deductionem amrarum , quas promisitude , qui bona majoratus tan

tumpossidebat. IJI Computatio quinti qualrtersitfacienda, ubi Fater silio Elegitima

quintum reliquit , cumplusquam quinque illos haberet. IV. Computatio alimentorum qualitersi acienda,ubi alimenta trelicta impuberibus, que adpubertatem. V. Computati ructuum dotis,ad collationem adductaepersororem qualiter Alfacienda. V Computatio qualitersitfacienda,ad2idendum, an quis enormiter, aut enormissime fuerit iasus. VII. Computatio terminorum qualiter sitfaciendi, ubi plures populi,

quino uni aequatis,in vicinia communitatem iuvidunt, ignoratur, quantam quisquepartem in communatate contulerit.

VIIL Computatio qualitersit facienda,ubi agitur de dividendis dotib.

primae Usecundae uxoris,si inprimo matrimonio nihil lucra reperitur,insecundo verosic. IX. Computatio qualite itfacienda irate bosprimi, se uxoremfecundi matrimonii,ubi conflat, Patre itae maritum multam pecuni am lucrasse,non tamepatet,in quo ex illis matrimonio lucraverit.

X. computatio qualitersi acienda pro satisfaciendis legatariis,quando legata vir patrimomi defuncti exe t. XL Coum

19쪽

XL Computatio qualiters acienda , ubi testator alicui mulieripraegnanti legatum reliquit,ua,utsi lius nasceretur, haberet octo parte ructuuus haereditatis, Materquatuor Ulia quatuor o Mater octo, ct tande lius hasimul natifuerunt. XI L. Computatio Hetarum quas nosjornadas appellam es qualitersit

facienda .

XII Computatiofructuum cum meliorationibus,qualitersitfacienda. XIV. Computatiofructuum bonorum debitoris 4 tute itfacienda, cum interesse pecuniae creditori debitae, ubi creditor possidem bona debitor; ex causajudicati , condemnatur , ut traditas bi pecunia cum interesse ad rationem quatuordecim reddat ebitori bona ape

possessa tu ructibus.

XV. Creditor censuarii saliquid a cen ualisia accepit, ut aliquam exh othecis liberarct,an quod ita recepit, tempore redemptionis teneatur insortem computare.

XV Fide usior qui aliqui recepit pro actus jubend=sivirtute laseri

ut ita dicam accepitpossessionem bonorum principalis debitoris, an quodrecepi pro actus dejubendi debeat computare cumpecuniis a solutis pro principali. XVII fide ussor censualis sicensum a creditore emit, et redemit, creditor illi tradidit bona principalis, quaepossidebat judicis autoritate,propensionibus ive reddιtibus decursis, an fructus ex illis ἀθcollectos,infortemprincipalem comptitare debeat, . TVIII. Filia a Patre dotata, ad collationem bonorum Patrs veniem, an imput ire teneatur in suam legitιmam, dotem ase receptam, Otiam

tibi dos Dilper maritum amissum ut a marito recuperari nonposisit tempore cogitionis. XIX. Computatio fructuum inter maritum se uxorem qualitersit faciendasoluto matrimonio, quando alter ex eonjugibiu adduxit ad matrimoniumfundumseu fibusplenum . XX. Fructus bonorum majoratus,quomodosint dividendi inter successorem, V haeredempraedecessoris vel inter maritum uxorems teri eorum durante matrimonio majorati uit acqus tm.

. s. I XXI. Anni

20쪽

X vi vel aera computatio qualite Uilfacienda, G defructibi

lucrandis,Σel historiis intelligcndis agitur. YXIL Computatio damni qualiter,itfacienda interscios, quando unus possitpecuniam ct alter operam ct industriam, Uiihil reperitur lucratum in calce secretatis. XXIII. Omputatiograduum tamqioad matrimonia,quam quoadcon-- tractus,qualitersi acienda.

XXIV. Computatio qualitersitfacienda,quando ex aliquibus dissari-hujseciebus,veloummis, aliquae praestari debent, quae non sint ex majoribus, et minoribuu=eciebus autβιmmis. XXV. Computatio qualitersitfacienda,ad agnoscendum, an donatio, quae indiget insinuatione quingentos olidos excedat. XXVL Computatio fructuumpendentium infundo vendito, cumpacto de retrovendendo,qualiters eri debeat inter emptorem ervenditorem,quando venditor rem venditam expa toreemit.