Tractatus de morbo gallico. Scriptus in gratiam juniorum medicorum almi collegii Mutinensis

101쪽

dsnatura superfluitates moueat aliquorsum st

oportuna sit regio,tu Pariter eo vim medica,

menti idoneo ad id liquore ex quo infusum vel decoctum sis facturus,dirigit, Ad eun dem modum si viscus aliquod inflammatio, ne subierit, vino abstinetorsin tumorem dii, rum,aquam declinato tun et deposca deli, herato, maxime vero si lien praeduro tumore sitastectus. Quocirca si natura ad vesicam mouet,aqtia Polytrici,vel Apit,vel Adianti uti potes sin ad aluit, Lactis seria suerit oporrianum,capriniim l in primis. Neque alienii fuerit aliquasi aqua aliqua uti ex sponte nascentibus,calidis ,praesertim vero, hi gallico morbo societur lienis tumor Liquores igitur eligendi qui naturae inclinationi respodeat,et viscerum affectibus aduersentur. Qua vero quantitatum Proportione lignum culiquoribus misceatur,nunc dicendum. Sciendum tamen singulorum Uantita, rem nec sciri nec scribi posse,sed oportere pissam ex naturali temperatura laborantis con te stari, item e habitu naturali,S sexu, citate,Praeterea ex magnitudine morbi de aeris ambientis qualitate,d regione, Manni tem-POre, Sc praesenti tempestate viris enim a

tura calidis S siccis,Mad proportione sui te Peramenti bene habitis,si per gallicum mor-

102쪽

bum ad praeternatUralem intemperaturam frigidam de humidam sint versi,meracius medicament tim dari debet,adhuc vero meraciussi magna sit intemperies,intillo attrem mera cius si ambiens aer,regio,anni tempus,d tempeltas, igida sine humidaciet Meracius infuAium erit,si seruata eadem liquoris quantitate in ea plus scobis ligni Indici macerabis.Dilutius erit,si minus scobis immiseris. quod si adhuc minus immiseris, adhuc magis dilutum erit Liquorem igitur feruidum ea quantitate qua volueris,in vas angusi i oris scobi inspernito,os si alim obturato,dehinc vas in calenti furfure triticeo obruito, duos integros dies macerato,dehinc percolato, S. calidum pro-Pinato. Hoc parum efficax est,fc pueris de delicatioribus foemellis dari potest. At decoctu efficacius,paratur autem in hunc modUm .su, mitti scobis ligni, Sc liquoris quem tibi elegeris,sua cuius et quantitas,prout ipsam ex illis indicantibus,de quibus supra potueris coniectari. scobem in m. 't dictum si angus i oris coniicito, ruidum liquorem inspergito,vas Obturato,in calidum sursur sepelito, diem Sc

noctem macerato,dehinc coquito,aliquando ad quadrantem,aliquando ad trientem, nonnunquam vero ad semissem, ad tertias vero

aliquando prout vel efficacius et minus e

103쪽

ficax medicamentum habere cupis Dectando semper ad ea de quibus supra. Haec est ratio parandi infusi, S. decocti ligni Indici. verum ipsius substantia tuc dari potest,quando languens ipse liquid medicamenta uersatur,solidiora non abhorret,sed appetit,atque exposcit In cuius apparatu ad propensionem naturae spectare oportet,sicut de infusori deco, cto dicebamus Nanci si natura ad aluia ino, uer,ei in tenuissimum d probe excussum pollinem redacto,quae alitum leniant admiscere oportet,scilicet vel pruna, vel passulas, vel palmulas,vel cassiae florem,ve mannam, vel myxaria,vel quid tale ea vero vel ex sacchare vel ex melle excepta ad eclegmatis substantiam reduci possunt. Sin natura urinas,vel sudores mouet: tu Indici ligni pollini,quae vel

urinas vel sudores moueant admiscet, Ca, talogum Uer eorum quae urina vel sudo, res cient,superius adnotauimus,nec opus est ut ea iterum repetamus.Dari autem debet mane de vespere ventri vacuo,saltem tribus horit ante cibum. Nunc de modo propinandi infusum c decoctum. utrunq pariter datur ventri vacuo mane cvespere modo nequid impediat,calidii trunque,nisi pro tempore venter aestaret dehinc stragulis modice operiatur.sudorem enim ex

104쪽

impetu naturae prouocari optamus,non, Oriere stragulorum. Dori niat' naturalis calor exinde ad viscera reuocatus , atque inibi unitus,ac Propterea roboratus, potionem crificiat,& ad uenas, v ad corpus uniuersum digerat ac dispenset. Sudorem si mouerit,ipsum ad ultimum detergito,e cnim plus sudahit quo infrequentius detergetur.POtionis o dus is esto, sui nec ventrem admodum grais uet, qui a non in ipso fluctuet d emergar.

vanum aut ei numerum Unciarum potionis,ut pleri iaciunt,explicare: cu non eqtiale pondus aequaliter ferant omnes, d aliqua Porionis quantitas in alio luctuet,in alio iri, dissolubiliter amplectatur Potio ubi confectatuerit,unetriculum dereliquerit, quae nimirum ventris alleuiatio, S. metus inedica, hunci tunc offerendi cibi instabit tempus Iam igitur ad viuendi rationem descendamus.

victus autem non secus ac medicamentia

oblatum,ad calidita siccum spectet modii praescribunt primum quae languenti homini

naturalia sunt,temperatura naturaliS,aetaS,i sexus, Se habitus natUralis quo Praeternaturalia sunt,scilicet morbus,morbi causa,et usmorbum sequuntur symptomata. Haec vero quia praeternaturalia sunt, sese per contraria summoueri indicant. Aeris vero Ualitas, ari

105쪽

ni tempus, Si praesens tempestas, de regio, de

exercitia, Si moreS,quia nec nartiralsa suntla esstrent neque praeternaturam si morbo ad, uersatur talia qualia sunt,seruari Oportet: sin morbo consentiant,tantum remittere eorum

qualitatem oportet quantum si gula a sua cuius mediocritate recesserint . Haec vero ad exemplum praedictorum superitis,si emendatione opus habent, corrigant Ur. Nunc ala tem de ratione victus in cibo de Potu, quae adeo medicationi per Indicum lignum inseruit,ut uix citra ipsam vel tantillum iuuare illa videatur Haec sicut Scilla ad caletactione, de siccationem spectet. Quod i languens pernat iram, Per sexum,Per laabitum corporis naturalem, S per aetatem calidus sit c siccus,ta, to efficacius calc cere de siccare oportet,quanto horum ratione temperato calidior est, sic,

cior a: Adhuc vero de hoc ipso efficacius , si

consuetierit eo vidi uisti. consuetudo enim altera quaedam est natura, quae per sibi similia consertiatur. Usctus nihilominus in hoc me indicationis genere esto tenuis, prout vire languenti serunt. sed praeterea aliquid dandum est aetati,tempori, consuetudini. An vero plus cibi manean vespere offere porreat oragrotanti,id morbi exacerbationes indicabiit.

In exacerbationibus enim abstinere oportet.

106쪽

Quamobremi morbus mane increbuerit, vel cibi omnino nihil ei pauxillum peni, tu offeri debet.sin uespere,illud idem obser, Dandum. verum quoadu et hoc mededite,nus debeat prorogari naturalis de temperies &habitus indicabunt.Naiam si naturalis te, peries a prsternaturali fit derelieta, habitus naturalis,qui sub improbo prius latebat, sic detectus, iam pulsus. respiratio ad sui cu

ius viaturam rediere,inens Probe constat,ci hos appetit,Omne genus excrementi Protat in sua luis sanitate, excernit: Haec ubi primum apparuerint per hoc genus medica,

menti satilactum esse confidito. Quod si adsehu es ventum non est,ne cessato, sed eodem medicamento insi ato, quoad propositum ti/hi finem assequaris . Omnia enim secundum rationem facienti si non eueniat secundum rationem,non est ad aliud transeundum, stante eo quod ab initio visum fuit.Haec de medicatione per Indicum lignum satis sunto. Nucvero gallicum morbum cum intemperatura frigida&sicca copulemus,vet,ut rectius O-quar,copulemus improbam qualitatem sae, uam Sc contagiosam,qua sine morbus quiuis

non amplius Gallicus appellatum hanc ipsam igitur qualitatem cum frigida de sicca intem, Peratura copulamus in hunc modulii.

107쪽

sStatuamiis igitur hominem excremento sum frigida de humida intemperie laborasse, per medicum quatu satis esse videbatur fuisse ab excrementis expurgarum,Interea vero deficientibus idoneis alimentis ita contabulis se,ut non sanguis solum, Si similarium par, tium nutrimentum,dissipata sint, sedec pin, guitudo simul,immo dc carni Pars maxima. siccitatem autem nec dum solidas partes alti,gisse,nec deesse tamen prauam illam gallici morbi qualitatem .Hic imaginatione d reipsa hini praeternaturales sunt affectus unus, intemperatura frigida de sicca, quae corporis humiditati substantifico nocet mulitim, prodest vero nihil Alter,eadem ipsa frigida de sicca intemperatura copulata cum venenosa illa gallici morbi qualitate. Pra in vix quide sanari potest, Seclida vero minime,ut nos opinamur. Prima sui instaurationem indicat,Se,cunda si ulidem,ac praeterea usum alicuius Amulaeti, quod venenosae qualitati gallici

morbi ex propria natura aduersetur, Ea graeaci, OTito racio appellant. verum quoniam nullum adhuc mulptum huius mali nobis experientia submonstrauit praeter Indicum lignud usum Argenti viui,neutrum vero ipsoru caret suspitione: siquidem illud siccitatem auget, Scimminuit corporis alimenta:hoc ve

108쪽

ro A exiccat quidem, quicquid est excre, mentita a partibus ignobilioribus ad nobi, liores pellit, scilicet a cute de carnibus ad os de latices, de gulam , de ventriculum de intestina qu sit, illa aliquando ita

inflammet,& excoriet,ut nec lan ens man dere cibum queat nec deglutire, Ut nonnullos aliquando per inediam interire contigerit.Accidit vero etiam aliquando ut perex- coriationem ventriculi rintestinorum sit cesserit eorundem leuitas,Graeci inivrisiaci uocant: IIIae,sanata excoriatione,insanabilis secta perlevitatem cicatricis hominem ad aquam intercutem, S tandem admisera mor-

rem perduxit. Sed amabo quis inlato affectu siccitatis,in tanta virium infirmitate Indico ligno,vel Argento vivo uti auderet Superest igitur ut spreta nunc secunda intemperatura Prout secum adiunctam habet qualitatem Diam venenosam, Nos istam ipsam citra qualitatem venenosam curare experiamUr.CUrari quidem debet refectione,non quavis,sed quae paulatim fiat.(Quae enim longo tempore extentiantUr corpora,lente reficere Oportet

dec Animi tranquillitate,cibo ct Potu OPOrtunis,scilicet qualitate,quantitate,Usus Ordi/ne,ct temporis occasione,adhaec dispensatio,

ne alimeti Cibi igitur humidi sunto,calidis .

109쪽

'sed circa cibi caliditatem admodum tilia di

lic entia uti oportet,iae scilicet per immodi cum calorem siccita augeatum Uanti amariae tem noxae modum calefaciendi subostendet. Hominis igitur taliter adest curationem hi see principiis ordiamur. Quotidie purgatis alui excrementis, ieiuno ventre hominem Pinc inter ex dulci OlcOsricato. dehinc indo, lium aqua tepida plenum demittito,prout superius in curatione calidae temperatura dicebamus: in eo immorator ut sibi hibet ubi exierit, linteis calidis detergitor postremo iteriam inungitor Ole,calefaciente, modice oadstringentesne clate Per halia et rares acta alimentiam istum ac dispensatum,in halitum di Ceratiar Iais ci acti aliquantisper in lecto quiescito. dehinc cibum capit, cibus esto co eiu facitis: nutriens de minime gliuinosus, mininae excrementos US. in hoc cibi genere, lac nuperrime mul Si tam primas habet,ac Praesertim muliebre,utpote suod homini de simile est et familiare. post ipsum,assininu:ctii USOmnis bonitas ad tenuitatem suae substantiae reseri dehet: caenim ratione minime coagUlatur, kcitissime in corpus permeat ac dispe satiar. melier optimum ac despumatum ei admisceto: id quod de nutrit quide,et calefacit,

110쪽

ac neq lac cogi sinit ubi ac sumpserit, quiescito,quoad tempus sit secundae lauationis,id quod fere erit post quatuor,aut quinque horas ab assumpto lacte verum an probe illud

coxerit,i ustus de ventri moles indicabun r.

Nanque quoad ruetus ac redoleant, diventris moles non subsidet, secundae lauationis adluic tempus non est. Contra vero , ubi ruetus nihil olent,d subsedit ventris moles iainstat lauationis tempus quamobrem iterupinguiter fricato ut prius,& reliqua ad eum modum, quem diximus , peragit, lac cum melle iterum exhibeto, Si iterum quescito ad caenam usque: ne alinaei itum, quod nuperrime concretum fuit,dissipetur pessum eat.

aeger autem si lauatione oblectatur,iterum ctertio ad praescriptum modum ante coenam inungitor de lauator Cibus vero, tu ad coenam apparari debet, panis purus esto, modie ceterna ciuatus,probe coctus, si qui salis noli

nihil habet. cui etiam si aliquid chiae mastiches

addideris,uenter,cui primam ciborum coctionem acceptam ferimus,aliquam consolatione minime contemnendam consequetur. In obissonium otia gallinacea ad leuem concretione diligenter cocta,sunt existi. item pulli galli,nacei,d alae, Sc testes.ego vero nec Perdices,