Tractatus de morbo gallico. Scriptus in gratiam juniorum medicorum almi collegii Mutinensis

91쪽

'derea granis quindecim ad mediam drach, mam cum posca Propinatur succi uero eius granis quindecim ad scrupulos quatuori decocti vero radicis ab uncia una ad quatuor. Purgat id pituitam de bilem, S sudorem mouet. Eius aute proliciendi cum infra necessitas,medicamento epoto agivens in operis narurg auxiliu decubat,c Peraatili et sotieatur.

Medicamenta simplici rccensuimus, quae sigillatim priuatos ac peculiares a timore purgare possunt,&adieci natis mensuram aut pondus quibus singula porrigiatur: ut inde sumpto initio methodum idest iam Sc rationem apponamus,qua plura simul citra languentis Ipsionem possimus commiscer Ad hec vero miscenda conapellimur,cum non unam ii moris speciem sed plures simul purgare oporter,nec suppetit medicam etia simplex,n quod id conrodera citra noxam exeqU UaleamUS. tucenim miscemus Dei duo simul et tria,vel etiam plura pro varietate humoriam,qui purgari debent. Est scalia miscendorum medicamentorum necessitas eiusmodi. Habent fere Omnia medicamenta purgatoria insignem aliquam qualitatem,per quam vel gus andi sensum,vel tangendi et odorandi istanc Ha, rum vero singulis contraria admiscere opor,

lex quo inses silis qualitates vel de medio tes

92쪽

iantur,vel iminitantur,vel salii fiant mitio, res. Siquis igitur duos humores simul purgare velit, duo simplicia purgatoria medica,

menta seligat,quorum alterutrum alterutro humori ex aduerso respodeat . esto vero quaritas utrius ,medietas vel ponderis vel mensur sub quibus utrunq seorsim exhibeba, tur: sin tria sint miscenda,lertia pars eius,quod seorsim exhibebatur,admiscetor: sin timior, quarta pars singulorum: Sc hoc quidem, msinguli humores equo modo: exuberant,d egent purgatione . ubi vero eorum aliquis caeteros quantitate excelsit,sui medica,

menti quantitas, caeterorum ac singulorum

quantitatem ad proportionem opus est texcellat. Dehinc olidis de grave olentibus per suauia Modorata,amaris per dulcia acribus Per gluta nosa,emplastica vocant, salsis per insulsa,acerbis per matura, astringentibus per laxantia laxantibus per astringentia repuegnato. Ad hunc igitur modum ex simplici- cibus purgatoriis medicamenti coposita putvsus,i, teporis occasio postulabiit,apparato. Hic de excremctoria purgatione satis sunto. Atqui solent vitiati humores post purgationem pro sua ipsorum natura praua ali quas intemperies relinquere siue in corpore

uniuerso, siue in praecipuis ipsius partibus,

93쪽

membris,e quo ni per contraria amo exieantUr,de integro consimiles humores vel etiam deteriores generabunt congeren .Harum igitur singulas,singulis contrariis corri Cereatque iugare oportet scalidas frioidis

frigidas calidis,humidis sicca s,siccis humidas

ct compositis compositas opponendum. At quous et immutare oporter,nattarali tempe ratura si adhuc manet,indicabit. sin abiit ira ruralis,S alia ex consuetudine vivendi in ipse

us locum stibiit,haec pariter at dilla in mor, his se tueri,atque seruari Ostendet,ctipiet d.

verum dicebamus supra fieri aliquando I ex Praeterna ui alibia intemperaturis nain aliam mutaretur,calida in fragidam, si s i da in humidam,humida in siccam statuam is igitur calidam intena peraturam, Itiam initiumorbi huius est e dicebamus, per improbam curationem tempore digerendis sanguine&

spiritibus in frigidam degenerast e, ita ac vero

cruditatibus cum Ulandis humidam secum as sociasib,ut iam non frigida sit solum sed frigida simul humidas scorpus quantum Per uae

moreScongi tiebat, purgatum est e,scilicet vel Pervranas,vel stadorem, vel alia purgatiorem,vel vomitionem, etiam per elleborum

si opus fuerit,demum adhuc frigidam de litomidam intemperaturam in similaribus ac sim

94쪽

plicibus partibus una cum improba qualitate gallici morbi derelietam esse. quod remedium quaeso ad hunc modum Praeparatu magis conducibile quam decoctum Indici ligni poterit eperiri nullum fere mea sententia. Indicum enim lignum calelaciendi siccan, di vires habet.Haec sensus indicant. Siquidedecoctum ipsius ore retentum,oc fauces calefacit: gargarigatum inprimis per credi, nem saliuam prolicit,dehinc absumit,ut etianisectui gulae, quem Graeci ixhi Aor vocant, opem serat. subscribunt sapor amaria et acer,

de odor non obscurus Lignum hoc resinam exudat, cuius gratia remollit,inarurat,dige, rit .ut inde quidem,pro corporum Pr Paeratione, naturae propensione aliquando aluum lenire possit,aliquando urinam,s Udo

re autem sensibiliter posiste haud crediderim, tametsi medici quidam non contemnendi id affirment. Quid enim Indicum lignum habet dulcedinis,quo communis si omnium quae nutrire possunt sine qua nihil nutritu quicquid enim nutrit, dulce est plus, minias ve.

Quod si quis dicat Indicum lignum parti ceps esse dulcedinis, S ad proportionem p. sitis nutrire posse: Nos si alim linguam , quae est gustus instrumentum,appellabimus . Ha-

95쪽

bes enirniorestatem quo similia sunt, quae dissimilia sunt discernendi , inde paturas rerum cognoscensNuo familiaria sunt at aliena vero respuat. Mirabor si unum ex millibus per integram Vinculpatam sanitatem quas ueneri qui gustam Indici ligni dem, meraco de sincero te dulcedinen qualem cyng persentire affirmet. Haec de viribus io

Dus. ntinc de eius bonitate.

Habet lignum Indicum suam honitatem

maxime ab aetate. Aetatem autem indicant grauitas,color, desitas,Odor,et sapor.Demus

yitur Indicearbor ab sua radice excis ,sicut

caeteris lignas,humiditates quatuor. nain crudam S aqueam,temere Per ipsam fluitantem,qtiam nuper excisa aliquandiu habet

seruat alteram coctam, per suum ipsius corpus singulis partibus distributam, Arsi

substantiae arboris assimilata, te unita. Hahet tertiam,quae substantifica pars est ipsius Plantae,caeteris partibus assimilatam iam araque nitam. Habet re quartam,quae arboris partes mutuo continuat,& continuatas seruat. Prima humiditas ea est, quam nuperri me terra per arboris radices est impartita Secunda ea est,quam singulae arboris partes pro limatitudine,&conuenientia quam secum hahent,maxinae traxere ad sese,coxere,&ad sui

96쪽

similitudinem fere permutauere,sibist appoesuere . Tertia illa est,quae nuper trahebatur, coquebatur,permutabatur delingulis partihus arboris apponebatur.iam vero est tracta, concocta, ad silmilitudinem earum partium Permutata,quibus antea apponebatur. S iucquidem substantifica, Sc propria Sciaturalis est plantae humiditas. Quarra vero,illa est humiditas,quae ligni partes natatu contintiar, de continuatas an diu seruat,quadiu lignum est lignum. Nunc vero ad proportionem harum humiditatum, Iemus Indico ligno aetates Aetatem quidem puerilem, quoad suae radicitis ret, Scribe cibum capit.Adolescentia, ligno nuper a suo trunco excis, in qua tan/d ii versetur,quam diu viride est' humidi

talem illam seruat crudam aqueam C. haec.

quidem illa est humiditas,quam viride lignia, igni appositum ea parte qua excisum vel seMettim vel fractum est, multo cum stepitu ac stridore emittit uomit d. IUUctutem demus

ligno , quando absumpta que humiditate, re tinet coctam illam humiditatem, quo fere est substantiae ligni assimilata, atque Unita. virilem aetatem,siue consistentem,sive aetatis vigorem iceat enim illam appellare prout cute placet,demus ligno,quando absumpta iam humiditate illa cocta, Sssere assiimilata,

97쪽

gyatque imita suam substanti sicam humiditatdintegram dc illae in seruat.Demus vero senectam,quando absumpta pene substatifica humiditae,lignum evanidum, de cariosum esse

incipit. Aetatem vero decrepitam,quando iatemporis diuturnitate, in puluere redi iturd iam prope es ut desinat esse Iignurn indicum igitur lignum optimum est ditan,

diu esse perseuerat,quam diu per aetatem vi get, florem id aetatis vocant tunc enim maxime densum,maxime tonderosum est,ut gnum ex sui ipsius substantia, non ex aliena humiditate esse potes: tuncq maxime sit per saporem acre,maxime Iubamartim. amaror enim,qui antea per acerbitatem vigebat,nuc mitescit codicione,acredo alarem exacuitu recinualescit nam caliditas quae antea subhumiditatibus obscura erat,nunc prioribus illis duabus absumptis,detecta,ligni credinem auger,mintii ramarorem dc pinguitudinem

ad ligni superficiem pellit, de in resina cogitet

ut etiam nunc magis resinosum esse videatur&sit,et eandem ob causam magis sit odorum luteum*.Bonu vero sit, quod in aetate si ita lenturi S, nonnihil tamen infirmarum sub humiditate,quae nondum suum finem dracona, Plementu est adepta.Nec caret bonitate, quod in aetate est adolescentiae,sed superioribus ta-

98쪽

men peraqueam,de crudam humiditatem infirmus, qua fere Obruitur de suffocatur. His omnibus adhuc infirmius , quod puerilem cetatem agit,idest quod suae radici adhuc hae,rens alimentum eIuti lac infantium instar,

de terra fugit id enim humidissimum, de ea

ratione infirmissimum,non secus atque infantes per aetatis humiditatem sensibus de ratio, ne omnium infirmissimi sunt,omnium ii quaruncunque aetatum stupidissimi. uod vero per senilem statem iam exolescit, Vin carie verti caepit,non sOIum vires infirmas,sed etiaplane a sui natura abalienatas habere coepit, ut pariter quodammodo . officere de pro,

desse possit illud autem,quod iam ad ultima

peruenitsene Stutem,ut iam prorsus fit cario, sum ec suarum partium continuitaten seris

uet,nihil commune cum Indico ligno habet. Quamobrem iuuare quidem nequit, officere autem potes .Haec de Indici ligni bonitate. Nunc vero uidere oportet quibus medicatio per Indicii lignum fit ex usu,quibus aut no. Ex natura viribus eius, quibus prosit, quibus vero non prosit, cile cuiuis pateres dies .Hahet enim a natura,hoc est a deo optimo maximo,quod morbo quem GaIlicum

Itali vocant,aduersetur. Hoc enim Per experientiam nemo fere est medicus,qui non et

99쪽

dat Passirmet. Cuius vero qualitatis ratione,

nemo non ignorat.Omnes enim fatetur morisho huic per qualitatem aduersari Occultam,acque in nominatam, Id quod nos etiam authoritati uniuersitatis medicorum assentientes, confirmamus In uniuersum igitur omnibus hoc genere morbi laborantibus ex usu esse debet,modo aliquid momentanetina non re, PUgnet. Cum vero Uires habeat calefaciendi de siccandi,item remolliendi, maturandi

in halitum digerendi liquido patet,qudd omnibus per frigidam de humidam intempera,

turam male habentibus usum praes et . Ad, huc vero de illis qui alicubi incorpore humores frigidos S eosdem crudose concretos habent. Quamobrem Praeter gallicum morisbu prodesse poterit malo habitui, reae s xv uocant,neruorum remititioni,contiuisioni,sa, resi podagrae,arthritidi,cox edici,stupori,aliquando vero de mensium retentioni, Mirpso cationibus uterinis adhuc autem dc satieta,ri,S machini idest superabudanti saliuae, Mintestinorum leuitati,In uniuersum vero frigidis omnibus morbis de humidis,sive cum materia,sive secus,conferre utilitate potest. Haec de usu medicationis per Indicum lignum. Iam vero de his disseramus,qui ad hoc genus medicamenti probe sunt comparati.

iiii

100쪽

Nemo est qui per naturalem temperatuaerani,sextam,corporis habitum naturalem, coetate hoc genus medicationis ferre nequeat: modo uires suppetant, s. medicum doctum, de natura prudentem fit sortitias. Quid enim prohibet quin puerum tenellum,aut delica riorem De mellam,aut senem decrepitum hoc genere medicamenti curare experiamurcari non possumus vivendi rationem de medica, menti apparatum languentis temperaturae naturali,sexui,corporis habitu naturali de aetati, Quiribus accommodare Iam vero de Praeparatione medicamenti agendum.

Indicum lignum infundi potest, potest coqui,potest is in puluerem redactum deuorari verum in quovis liquore, prout ratio Postulat,infundi de coqui potest . in simplici aqua,in medicamentosa,in vino,in posca, iri iactis sero,&in summa in liquore qUOUis,qUioperi de scopo medici faueat atque opitulo turaeiquor igitur eligedus erit pro indicatione propensionis naturae, M singularum par, tium affectu,siue principalium,sive principa Iibus inseruientium . hi enim natura nihil

moueat, nec viscus aliquod momentaneum aliquo praeternaturali tumore sit a flecturi ac

Proesertim lien, Indici ligni infusio dc deco, ctum in aqua fiat simplici de pura ubi vero