Opera. Ed. and comm: Christophorus Landinus

11쪽

CHRISTOPHORI LANDINI FLORENTINI IN. Q. HORATII FLACCI LIBROS OMNES AD ILLUSTRISSIMUM CUI DONEM FELTRIVM MAGNI FEDERICI DUCIS FILIUM 1NTERPRETATIONES INCIPIUNT FELICITER. PROEMIUM. VPREMUM OMNINO INTER MORTALES LOCum ii mihi occupasse uidetur Illustrissime Guido Feliri qui

suis diutumis studiis: ac laboriosis lucubrationibus id tandem. assecuti sunt: ut summς sapientie summa eloquentiam colungerent. N am cu nulla alia re a citeris animatibus moriales distet nisi rone et orone: quicul uel naturς munere: uel sua industria huiuscemodi rebus csteros superant eos ita sese supra hoics extulisse putamus :ut proxime ad diuinitate accessisse iudicemus. Quo quide in genere si ab ultima hominu memoria ad nostram usi ςtatem cunctam gentiu ac nationu historiam reuo luamus: sesos poetas esse reperiemus et qui no modo et recte senserint: et eloquenter scripserint medetiam ea illa que litteris mandavit ab humanitate ad diuinitate diurno quoda afflati spiritu transtulisse uideantur. Venim illorii uim ac furore latius in eo libro prosequemur: que ipse de poetica doctissime ad pisones scripsit. Quapp cu a primis annis tum illorum uaria multipliceml doctrinam admiratus : tum stili mirifica suauitate pellectus in illis cognoscendis diuturna uehementeq3 opera im penderim duxi i primis boni uiri ossiciu esse: ut siquid i huiuscemodi studiis profecisse id litteris trades ad aliorii usum utilitateq3 traducere. Quappires mihi ex omni numero poetas delegi: quoru interpretationes scribundas suscipere. Ex latinis quide. P. Virgiliu Maronem:atq;. Q. Horatium flaccum: Ex florentinis aut quam linguam nemo unqua eloques aspernatus est alegherium' Danthem assumpsi. Ne la tamecosilium fuit: ut eadem uia ac rone in omnibus progrederer. N am in Marone c teris omnibus pi stermissis que gramatici rhetoris 3 patres uiderentur: et a plurimis iisdemq; doctissimis uiris conscriptς essent eos tantu sensus quos diuinitas tanti ingenii mitificis figmetis P eam qua greci allegoriam nominant penitus abdidit: atq3 pulcherrimis integumetis operuit pro uiribus aperiendos delegi. Danthis uero inteipretandi longe alia ratio fuit. Nam multa ait apprime miranda in eius libris deprehendantur: quς et sapientissime excogitata: et distincte collocata: et multis uariisq; uerboru ac sententiaru luminibus illustrata diiunus uates nescio maiori ne ingenio an artificio ex doctrinς atq; elocutioni, forare hauserit:placuit utrunq; prosequi ut hominibus nostris et ciuibus qui neque grctas neq; latinis litteris satis intracti essent: et sapientie simu et eloquenticillius uim demonstrarem. Naessi illam penitus huiuscemodi rerum insolentia cognoscere no ualebunt magno tamen cumulo tam uarie multiplici si doctrine obruti: et eloquentis fulgore prcstricti summa tamen cu uoluptate cuncta admirabuntur: atl obtapescent. Nup aut cum . O .horatii flacci uolumina in manibus essent: acppea diligentius singula intuereri et simul quc in illu ab Acrone porphyrione* doctissimis illis quide uiris et gramaticis no cotemnendis scripta essents plus repetere nostrς oper haud mediocre pretiu futuru duxi: si sapietia huius poets i rebus ipsis inueniendis et mirificu cosilium at* artificiu in singulis disponendis atq; omandis pro uiribus aperire : ac postremo uerboni uim atq3 ua1 ias notiones edocere: Quod illi est optime prestare potuissent aliis tamen inibendu reliqueriit. Quas quide lucubrationes

12쪽

noisag quo ponsisnliin conferant qua in eam dsinu cui pp plui a parentis tuζti me merita omnia debere ii 5 ignoro Elegi aut te potissimu illustrissime Guido: quonili horatii uolumina huiuscemodi artificio coscripua sunt: modo recte intelligatur: ut et eius lyricum carmen ad iuuenile ingentu excitandu: et ad linguam expolietam atq3 omanda uehemeter te iuuare possit. Sermones uero et epistolas ad metes humanas omni labe purgandas rei opάmis moribus informandas: quis no tantii ualere intelligat ut multorii philolothoi u libros doctrina quide exequent. Eloquentia uero quae et animos nostros suauissime demulcere et

efficacissime mouere pot: longe superet. Permulti interest illustrissime Guido quo qui x

parente natus sit. Permulti etia quibus poetioribus a primis incunabulis educetur infans S ed pleraq; hominu pars aut naturo imbecillitate adeo hebescit atque torpet:aut parentum educatorumq3 uanitate adeo molliter eneruateque educatur: ut colopita i illis ac penitus sepulta rone solus appetitus uite et actionii imperium teneat. Verum hςc in te cotra esse oes intelligunt. Prestantissimis. n. parentibus ortus eam aprinus annis indolem pretetulisti: ut nullo uitetutu genere te ab iis degeneratum manifesta inditia dares: Nam et ingenii simul et paterne tum magnanimitatis tum probitatis haud obstulet igniculi statim eluxeriit. Neque id temere: N am ut est apud hunc qui i manibus uersatur poeta nec columbas aquiis: nec damas generat leones. Maxim ii igitur a Dimua munus habes: ut iis sis parentibus procreatus : qui modo illorii sapientiam probitateque aduertamus inter rarissimos enumerandi sint. Accessit deinde eorumde diligentissima qu da et in minimis etiam rebus uehemeter anxia eductatio. Quς quide nescio quo malo fato seu potius stultissima hominu negligentia apud paucissimos contingit. Quotus. n. quisque reperitur qui ullum tedium: ullumue labore recuset . ac potius extremum capitis piculum et maximam famς iacturam sponteno subeat: ut ea liberis suis iure hereditario relinquat: que fortuns iniuria uel temporis mometo eripi facile possint. Vt eos aut ita educet iisque artibus instruat ut nemini inuisi omnibus cari et aduersus fortunς temeritatem at Mari semp rutique sint olo negligat. Quonim quidem negligentia omnibus laudibus illustris imam reddit parentis tui in te educando circuspectissimam ac sedulam diligentiam: quae per probatissii Nos priceptores: maxime uero

p se ipsum id effecit ut preter florentissimum imperium quod ille et animi magnitudine et militari disciplina late propagatum tibi comparauit re quoque ut tanto imperio dignu iaceret omni uirtutum genere excolendu curauerit. Quapp cii state puer sis quod adhuc pueritis uestigiu in te apparuit ' At cotia quod studium: quae actio: quς cogitatio non uirilis fuit Ut persianum illud carmen tanquam ex intimis adytis depromptu de te oraculum uideatur Scilicet ingemita et rerum prudelia uelox Ante pilos uenit dicenda tacendaq3 calles. Quapmpter perge obsecro qua coepisti uia: et his iactis uite me fundamens ad summu omnuiuii tunim culme te erige. Videmus multos et nostra et superioribus statibus: qui cu omnia summa sibi animo comperent: tame quia domestici deessent auctores extemos imitari conati sunt. Quamobrem i uiribus corporis exercendis Tullium hostilium: Papirium cursore et utriup asticanum sibi proposueriit. In doloribus autem perferedis Mutium Scevolam rei. C . Marium. i ta animi uero robore ac magnitudine duorii scipionum qui 1 hispania uriliter occubueriit. Duorum itidem asticanotum. M. denique Marcelli atque i primis. C .cesaris plurimas fortiter res gestas admirati sui. Et quoniam summa qrida humanitas summς grauitati optimo coteperam eis coluncta uehemeter principem exornat: in seueritate quid o Curium: Cincinnatum: papilium: brutum: Torquatu φ sibi proposueriit. In facilitate aut et mansuemdine et Iulii Cesaris et africani semper memineriit. Profundiorem postremo in rebus agedis prudeliam ad Num ς pompilii: Fabii maximis et duorum calonum ex larsibi uedicare cotederunt. Ac demit se curior Fabratio: C amillo et atheniensi Aristidi sinulli mos se reddere conati sunt . Tibi autem o inaudita felicitas et res optanda aliis potius q

13쪽

speranda tibi inquam illustrissime Guido nihil ab extemis muruandum est: ta ab imbriasideo eum sis patrem consecutus etqui tibi omniu quas memoraui uirtutum fgregium alip ta spicuum exemplar abunde supm esse possit. Huc igitur tois animo et tota mente amplectere. Hunc cole. H unc obserua. H uc imitare:ac penitus exprime. N am si ilhuc tandem euades quo eum uenisse cernis: quid amplius tibi aut ad bene beateqa uiuendum: aut ad tui nominis gloriam propaganda excelsius inuenire possis no reperio. Sed de parente mo alias quem quide uniuersa iam italia et in arinis et in toga ueluti alterum apolline cosulit:quem omnes tanti factu trut constantissima omnium opinione eas demum partes uictrices euasuras iudicent quarum exercitibus Federicus felirius imperet. Qui nuperi ardentissimum bellum profectus hostium qui militum numero longe supiores celerrimam sibi et indubitatam uictoriam pollicebantur maximos impetus sua sapientia ac militari disciplina repressit omnesq conatus irritos reddidit. Sed ut dixi de parete tuo alio loco. Intetim uero ut ad te redeam Ego in primis tuam hac tenera statem cum reliquis doctrinis tum maxime poetica disciplina instruendam inisi mandam. censeo. pr cipue aut Horatii uolumina legenda iudico. N am omnia bene uiuendi piricepta que ex adorandis philosopie iaciatiis prom1 sol et hinc optime percipi possunt. Nam quod porro genus hominum quis ordo quς istas equi a sexus ρος deniq; conditio ex hoc amplissimo fonte sue uits officia non hauriat. Qua obsecro efficacia metum signauiam :luxuriam : iniustitiam : impietatem :auaritia : inc5tinentiam rei reliqua uitia exagitate Quibus contra laudibus et quibus premiis Iustitiam. Inuictam animi magnitudinem et pro patria pro paretibus periculorum cosideratam susceptionem. Religionem in deum. Pietatem in maiores. Caritatem in omnes prosequitur. Adde si placet quod quo pacto secum:quo G domesticis : quo cu ciuibus: quo deniq3 cii peregrinis agedust nullus philosoplius distinctius edocet. Sed nos iam ad illius interpretationes ueniemus si prius litterarum ordine que per uniuersum uolume uocabula explicata sunt ex chartam numero indicabimus imitati aliqua ex pare in ea re Plinium secudum an qua ipse ValeriuS Onanum imitati non inficiatur.

14쪽

iI no PAB VER VOC ABVLCRUM QUAE IN Nos ras S.C OMEN 9TARHS SVO ORDINE INTERPRETATA INVENIES

Amphion i Accipiter Amationis gradus iii Arduum

Argumentum; xvii Apolagus xvii Astragali xvii Altra xviii Agrippa xviiii Auspicium xviiii Atreus xviiii Ambigua xxii

Aglaophenus XXV Aemus xxviii Alcida belua xxix Aucupium xxix Arguο xxxiii Argumenta xxxiii Argutus xxxiii Allegoria xxxiiii Antenne xxxiiii Agathyifus HIAsterie xliii Anus xlvi Angiportus xlvi Arctos xlviii

Acinacis xlviiii Architas inretinuSAnimam irascorporatio

Amores felices et ' Aquam spes c lκηxvii infelsces Aeacus Aloeus Aeoluso. Aegeum Attalus Attalicus Arbusta Ambitio .l Amaltea capra Atrium Atriensis Rura Anni ro et origo Amphieraus

Amspicina Auguria Habilis AuguriuAugures Achelous Andromada Aegeum mare Anna

Amoris indita Antiope Aquilam spest Asdrubal I Ador

lxxxiiii lxxxiiii

Aristippus cc vii Aediles curules cc viiii

Aesopus cc XAuctoratua ccxx

Alec cc xxii Alitanus ccxxii Anser cc xxiii Aegritudo cc xxx Amphionis et Zeti fab. cc lv Adulator

Apelles

Bonus Bacchus B assareufi

Bellorophon Brithania Baccha Bacca Bosphoros

Bacchi nomina BidenteSBalanus ccl

Ivii.Ixxxxiiii lxviii. cxlvii lxviii. cxlvii Ixxvii Ixxxii lxxxii lxxxiii lxxxiiii. c xlviiii

lxxxv

15쪽

Bactra

cxxii

Cantarus

C ecubum xiiii Crustac Ixxiii Bullac xliii C aribdis xlv1hi Crustum c lxxiii

Bitumen xlv

C hrysaor xlviiii Compilare Catillus

Cinerariic lxxviii Elaterare l

Cella IViiii C repidac Ixxxiii Balens

lviiii

C haieta a mebrana c lxxxvii Bion boristen acciri Coccis

Iviiii

Colchis lxxvi lxxxvii. Clitellac lxxxviii

Crate

c xliiii

Canusium c Ixxxix Curi culum

. . a

Calendrum C lxxxxiiii

Ciconia ccii Catulus vi Celi. xii. parteSIxxxiii CaulisCc ut C yma vii. iC rines ex anguibus lxxxvii C ircus viiii Crimen

C erberus lxxxvii Cete

Castor pollux

Cygnus Ixxxvii C oranus

Cementa lxxxx Cerite cera Cc xxxviii

Causari cc xliiii Coma Cesaries xvii xvii Costum Castalius

Deucalionis dilutia viiiC stum

Dimidium. Dimi Cypressus xxiii .lxxlx Chrysus cui diatum

Callidus

Delphi

xxxvii Clarare C xxvii Discus xxiii Coelius: X vii Consilius

Cybeles

Canidia c xliiii Delos xliii Copie comuXxxviii Clunis c xlvii

lilii

lxiii cespe xla Comedia sui Decurio

16쪽

Ixxviii

Hexameter

Ixxxvii Empedocles clxxi Cratiai. xvi Duellum lxxxxvii H elleborum si vii Grando vii

Delictum Ixxxxviii Eretium cc xviii Censviii Destino

fruilia cc xviii Crauis viii Danae fab.c viii Epistola cc xxiiii Gigantes

v. lxxxxv Diuinationis genera e viiii Elementum cc Xxviii GenRxxxiii. Diana cxiii. cxxxix Errones cc xxxiii Gelonus

D aunus. D aunia c xxiiii Gramen

Ixiiii

Dithyrambus

xiii

Garganus lxxiD rusus cxxvii Febris

. . . a

XIIII

Gallicinium Ixxv Dactyli clxxxii Fauni xvii. cxCerion Ixxviii Diuerbiac lxxxxvi Fabula

xvii. cx Germanicus cxxvii Drachma

Fleo quid differt

a ploro et Glaucus

Dianum cc xlvireliquis xvii Grassari

Democritus cc xliii Focus xxiii Carum cc xxii Fu3tum xxvi Cladiatore cc xxiiii Hederavi Fas Xxvi audium cc xxxii H ereo

viii

Icarii fabula

Fundus xxxii

Iuppiter

Ephesus

. . ia

Equi ortus

Falemum xiiii

Ilia

....

Echo xxviii. xIii Fides xlvi

. ...

Elicon xxviii Fore xlviIuuentas

viiii

Hercules

Fidis xlviii

Iuuenta

viiii

Helenes raptus

Fuscus

xliiii

Explodo xlii

Fum lxxxxvii Iracundus XV

Euphorbius

in . . .

lxiiii

Fastus c viii Iemr xxxiii: xlvii. lxxviii Expedio Ixix Ferim e xxvi. cxxxi Iacis xxxiiii Erithea insula

F eriati e xxvi. c xxxi Ignis Xxxviii Enceladus C xliii Faustitas

Fistula

Iustius partes xlvi i

cxvii Integritas xlvi Etesie

cxxxvi

Ferulς clxxxiii Interregnum xlvii Echidnus C xliiii Focalccxi Hippologus

ti Exquilis

cxlvi Faba pycragori xvii Ingenuus Iu Helephanteac xlviiii Furcifex α xviiii Inachus lo

17쪽

Iugum

lari Iocoru genera

Ixxiiii Iuger

lxxxiii

Idoneus lxxxvii Inuidia lxxxvii Hiberus lxxxvii Incestus lxxxxi Ironia lxxxxvii Incubus c viiii Intercidou cxxii Instar

Hippolitus

c xxxii Idus c xxxHIani templum ter clau

Iani nomina

Inimicitis

c xliii Hipponactes cxlvi Insisto r

Iambus clxi Ingluuies clxxv Iudices selectic lxxxvi

1eiunia ccxi Iecur anserinum Cc xxiii Inreginas cc xlviiii Iuris origo cclvLudom genera

Libya

Lenis

vi Lituus vi

Ludi

Lesbus

Liberalitas

Ludibrium

xxxv

Lanista

Lino xxxvi Letitia cc xxxvi Lupus XXXIx. xlv Libido cc xxxvi Liberinfi

xlvii Licentia xii Lauemiones xlvii Ludi apollinares

xliii Lysippus cc lxiiii

Latona

xliii

Leonefixlv Marsias

.1 Laceria xlv Mercurius L xxv Ludere

Iuli Midas i

Libertus IV Meta

m . .

IIII

Marii

Lymphatus

I viiii

Manes

xvii Lapilli albi creten Muri xviiisium

xviii Lepores linitidi emnon xviiii . Langor

lxiii Mollis

Lustrum lxvi

Mineme cum neptvnno

Lachrymqlxxiiii

Moratus

xxiiii

Lucrinus lxxx

xxvii Lacus

lxxxiiii

xxiiii Mico

xxxii Laquearlxxxiiii Modicus xxxi ii Lucullus togatus Memor xxxiiii

Luridus

lxxxxvi Merces

Lunac xiii

Mareotia

Malobratum

lxviiii

Mentum

lxviiii

Labefius , c lxxxxvi Mane Ixxv Lances cc xx Manum lxxv

Lupus pisci.

18쪽

Maracacviiii Nequitia

Ixxxxvi Prometeus

Μonstrum c viiii N eptunnus xxi Paries

xviiii

Pelops xviiii

e XXXV

Pluuia ab imbre Xxi Memphitis c xvii Neobole exivi Promitto xxii

Mirabolanus cxxi Nate C xlvii

Polliceor xxii

Maculac xxvi Neomenia clxxxXV

Perditus Xxiii Nassilia cli

Norma:Regula: Perpen Palestra Xxvi Mutilus c lxxxixdiculum ccxvi Prestrigiator

c lxxxix Pindus xxviii Mullus cci Ossicina a tabema XYi Prodigalitas

x xvi Muria cc xiiii. cc xxii Orpheus XXV. xxviii

Plaudo xlii

Murena cc xxii

Occupo Xxxiiii Pretum

xiiii

Mirmillo CC xxiiii H ospes xxxvi. xliiii Phylon

Moschus ccxxxvi Horreo xlv

Pyragile xitii

Obliquus a re uerso lxiiii Pudor xlvi Mille

cc xxxvii

Ouis lxviii Poste xlvi Mustela

obsoletu lxxii Pube xlvii Malu cc lvii Hostis lxxxxvii Pullus xlviii Magus cc lviiii Ostentum

c viiii Piplea xlviii

Omen

Pegasus xlviui Nobilis

iiii

Occeanus cxxi Pellis acute

Nouum

viii

Nauigioru Inuetores xiii

Othonis lexc xliii

Parcu

otus xiii

Osci

N othus xiii Ostiac lxxxix Postulo lilii N ecessitas

Omasus cc xiiii. ccxlvi Posco

lilii

Necessitudo

Osyria cc xlviiii

lilii

Numa popilius

Pannus

Nomen xxxiiii Pindarus IPuluinar

N auia

Pulvillus Iviiii N auigium

Pierius

Pollionu familia linitidi auis patres

Philamon

lxii

Nereus xxxvi Presidium

in Phraartes

lxiii Nymphi

. - . .

Pinus

Ixiiii Nuptiq

lxiiii

Nestor xxxvi

Poenua

Proteua

viii

Produco Ixxvi N umantia lxxiii Pecu

. a.

19쪽

Ixxx PopleXIxxxi Phaselus lxxxi P erithous Ixxxxvi Palethi lxxxxvi Pacorus Ixxxxvii Perduellus lxxxxvii Pyrrhus rex

CPortentum

C viui Prodigi uc viiii Pan

Picu Scxviii Pilunnus C xxii Perenis c xxiii Perenac xxiii Pyramides C xxiii Plethrum C xxiii Parrhasius c xxxiii PatultiuS

P ropago C xl P retextac xliii Putidus C xlvii Podex xlvii Polypus cxlviiii clxxxi foetaru laudescivi

c lxxxi Parochi clxxxviii Parochiac lxxxviii Proscriboc lxxxxii Pusc lxxxxii Palpor

cciiii

Ptisana C viii P olemon atheniensi coxi Plato ccxii Pisciu tegmenta cc xiii Piper c xiii Priuum xiiii Perpendiculuccxvi Pyrgus

P hi losophi ς parteS cc XXV P hilosophoru sectς cc xxvi

Princi placcxxVIII Perturbanonu genera Cc xxxvi

Piper xlv Penteus cc xlviii Principis officiucclvPilenta

cc lviii Petoritacc lxiii Quirites

. . .

IIII

Quirinus xxvii Queri lametari Ixxxxvii

Rusor

Rupes viiii Robur Nili RhodoS

Romulus

M. Regulus

Rixari

lvii Risu Ixxiiii Ixxviii Reddo lxxxiii

Rhodanus I xxxvii Redemptor lxxxx

Rubigo

c xiiii Rauus C xviii Resignoc xxiii

Reponia re iii Repotia cc iii

ROS cc xii Regula xvi Rudis cc xxiiii Rhetor ab oratore cc xxxi Renes cc xxxvii Redemptor cc lxi Sacadas

Sterno

vi S trages vi S cculum

viiii

Sanctum π

Satyri xvii S ignum xii

Socius a comite

Stare xxiii Solum

Sentina

Securus a tuto

xlviii Saga

xlviiii

S ocrates Ilii. ccxv Sardinia

Ilii

S alii Irii Superite lxiii Superstitio Ixiii

Subigo Ixvi S alictum lxvi Sagalxvii Sagiret vii Sedes Ixviii Sella lx iii Sedilial xviii Sagicta

Ixxiiii

Sententia lxxvi Sanguis lxxxvii Sonnus Ixxxix. lxxxxitu Seriit lxxxxvi Seditio lxxxxix Spartacus cui

Sonniandi spes c viiii

20쪽

s pecus

cxvi Tarentum

Tibialxvi Viperam xiii

Sicambri cxxvi

Vilis xlii

Seculii

S eculare

cliiii

Vinaria uasa xlii S olis triplex poTorquatus Ixxx xlx Verbene

xlii

testas civ Trochus cXVi.

xxi Venenum

Salirec lxxvii Tripodes C xxiii Victima ab hostia I xv S ci Ἱbac lxxxviii Tramites clii Vespema

Sirenes

Togata mulier c lxxvii Victa vi Stragula cc viii Tres lecti

clxxxvi Virtute

Trullac viii Venter ab aluo c xlvii Siser

Tiresia cc xiiii Vmbellac iviii

Semuli

ccxlvii Turdus cc xiiii Velabrum

c linxi Terpander

c xxviii Vatillum c lxxxviii Tamyris

Talentum cxxxvii Venusium c lxxxxix iTimotheus

Tesquacc xliiii

Verna CC xviii Turba

Tybris viiii

Vuluptas CC xxxii

Tristis xiii

Voluntas a libidine cc xxxvi Taberna ab officina xvi

Viridis

viricuna cc xlii

Talixvii Virgo viiii Velia cc liii

Virus cc lviii. cclxi Tempe

Vestales

xxii Humeri

Teucer

l yades xiii

H ydrops Ixiii

Venti xii H ymettus lxviii. lxxxiiii Terminalia xlv Vada Xiiii Tygris xlvi Humanitas xiiii Zodiacum lxxxiii. Tantalu S