Artis medicæ quæ continet methodum et præcepta universalia ad medicinam faciendam, summarium collectore & dispositore Joanne Mascellino Pissaurensi medico doctore

21쪽

pellere , unde famosum axioma Naturae morborum Medici, observantii dies Medicorum in-nctiae in Peram errores , ac Principes

viros, quibiis continuo adstant Medici saepius aegrotare, de mori citius hominum rustica plabe quae victu pravissimo , maximis erroribus vitam 1-nis imam ducit , M sine Medicorum subsidio a morbis gravissiniis evadit. Sed :x pius est, pertinax qui a Fato pendere omnia censet, atque stupidias , qui a natura omnia fieri possie cogitatri Si fatalia sunt omnia, nullam quisque curam habeat de victu, de vestim, a feris non caveat ab incendjis non recedat, se praecipitet ex summis montibus, Fato Pe mittat vulneratas , disjuncta partes , .luxata, fractaque ossa , Ut conjungat, Sc reponat, componatque : Haec prosectb nec Fato, nec sola natura neri possitnt medica opera omnino egent 'Multorum etiam nocantium arte factam praecautionem, conspicUas ex missione sanguinis , Me medicamentorum evacuantium , M alterantium usu utilitates qui in dies non videt mulver errores,ia defectus in Medicina contingunt , non sunt Artis , sed ut imperiti Artificis, vel ipsorum aegrotantium , Vel fortuitorum Natura quidem est medicatrix morborum 8c multa praestat sola, non tamen omnia, ε quae sola praestare, valet, citius, melius praestat, si arte juvetur e

Principes autem valetudinarios facit , item

22쪽

1aras, repletosae facilis alterationis eorum Ita

nimis lauta, delicata, mollis , destidiosa , 5 gravioribus animi passionibus exagitata. Deinde Ars medica supponit, sanitatem ess

naturalem corporis humani constitutionem, qua secundum naturae leges suas exercet functiones Et consistere inproba totius, partium temperi , compositione, latinitate quae sunt sanitatis partes Ex quibus consequuntur , velut accidentia functionum perfectio, excreta,& retenta secundum naturam color, mollities, Maliae naturales comporis qualitates Talem autem temperiem, compositionem, S unitatem integras subsistere, si vel nullum contrarium extrinsecum occUrrat, trodimulet, spiritu si humores, quos intrinsectas

ad vitae custodiam natura comparavit, naturalem substantiam, quantitatem , qualitatem Sc Ottina servaverint i Defectum ver quemvis contingentem intemperament , in compositione, in unitate, ita ut functione corporis manifeste laedat .supponitur fae morbum, distem periem, nimirum malam compositionem .solutam unitatem: Humorum autem rapirituum vitia, quia pervertunt temperamentiam, compositionem .ianitatem esse morborum internas causis in fun- in excreti si retentis 1 in collore mollitie , caeterisque qualitatibus vitia esset, morborum accidentia , quae symptomata V

23쪽

supponit denique sanitatem non solum est L. constitutionem perfectistimam , quae vix datur; sed & quamvis , lices minus perfectam constitutionem, quae sussicit, ut corpus suas exerceat sine molestia functiones, accide ampla latitudine constare , Ut experientia docet Unde Medici pro artis iam neutralitatem excogitarunt quae tamen nihil aliud est , quam sanitatis gradus imperfectus, vel dispositio ad morbum Sicque Medicus

vel eam conservat, quando morbus gravis, vel ne gotia ingruunt, vel corrigit, ut morbum quando nihil urgentius obstat. Circa humanum corpus tandem, quod consideratur in ordine ad sanitatem, S morbos, stipponitur, illud ex quatuor elementis in proprio temperamento constitutum, item ex variis partibus, humoribus, atque spiritibus compositum , plures etiam facultates, e functiones haberes, variis denique alterationibus 8 mutationibus obnoxium,. Nasci parvulum , augeri ad aetatem adultam saliquamdiu velut in vigore consistere, ac tandem, senio declinare, marcescere, atque necessarib mori quae omnia exactra Philosopho naturali traduntur Et ab eo medicus , licet non exactam, omnium tamen eam cognitionem

desumit, quae satis est ad suum

24쪽

De instrumentis, quibus Ars medica utitur in uis operibus.

Supponor tandem oportet, medicum instru

menta pro suis operibus quae triplicis generis ex triplici veluti fonte Promanando, Chirurgica, pharmaceiatica,te diaetetica quidquid enim agit Medicus , vel manu agit, vel Pharmacis, vel is, quae ad vitae usum necessaria, dedidet continentUr.

Chyrurgica itaque operationes omnes salutares pro conservanda sanitate, vel pro corpori vitiis corrigendis praecognitas Medicus liabere de-het Pharmaca etiam Omnia praeco'noscenda , quae tota rertam sublunarium Universitas oppeditare potest. Nihil est enim, Uod natUrBm non produxerit ad hominis salutem , c commodiam, ideo medican lenta de immunitare elementis, lapidibus, metallis, Plantis , animalibus quae Omnia tenetur Medicii praecognoscere quantum ad facultates agendi in humanum corPUS. Diae teticae materia tandem supponendin, qtiae sunt aer, cibus totus, somnus, vigilia, tUS,S quie S, excreta, retenta, .animi pastiones tuae omnia exacte considerare cognoscere debet Medicus , prout Corpinhiam anima alterare immutare, M quovis niodo affice re Possim .

25쪽

De iis, circa qua deliberat Ars medica.

Edicus rerum supposita instructus cogni

tione , cum agere vult, moblatum sibi corpiis tractares, mpponere quoque illa debet, de quibus deliberandum Quae scilicet consilium in Medico ipso exercitio requirere possunt: Ea vero quinque sunt capita Primum, an sit faciendum Secundum, quid faciendUm. Tertitam, quibus conditionibus . Oartiam, qUa materi . intum, quibus materiae conditionibus. Primhim autem' generice supponendum, an scilicet quid quam sit faciendum Deinde speciatim in reliquis omnibus; An scilicet ita ficiendum, sicut fuit inventum Conditiones vero faciendorum, ia materiarum. Sunt quantitas, tempus, locus, modus et Hoc totum exemplo ita demonstratur. Si occiarat quispiam febre laborans mali na; Primo deliberandum , an curandus vel non in Si fuerat enim defloratus, nihil agendum, ne salutaris

ars diffametur Et hinc patet de prognosticandi arte necessaria Medico supposta notitia, sine qua de hoc primo capite deliberare non potest. Secundo facto decreto, quod agendum sit, curatio suscipienda , quaerere debet , quid agendum M si refrigerandum sit. Tertio exquirendum, ut tum, vel parum, in quo corpori loco, quo tem - a Pore,

26쪽

pore, loquo modo refrigerandum : Atque stipPosito ita, ita esse refrigerandum. Uarto, materi est eligenda, quinto materia conditiones decernendae, Ut adhibita materia optatam Perari Praestare valeat Refrigerationis enim divcrsae materide offeruntUr cichoreum, lactuca, sertam laes is, venae sectio, balneum aquae tepidae. Et si cichoreum eligatur ut idoneum , Usus ejus praescribendus, modus, an aqua stillativa , an ejus decoctum, an conservativa, an succus , an SyrUPPUS locta S, an extrinsecUs applicandum , vel per os exhibendtimis hiantitas, an unciae Uatti O mcci, an aqua libra Tempus , an Una vel duabus vicibus in dies, decolum cichorei sit exhibendunc8 In omnibus autem primum consili caput est repetendum An scilicet ita, ita refrigerandum; An talis materia cichoreum ita inita sit adhibendum, sicut fuit inventiam.

Ex quibus constat differentia remedi indicati, Z materiae ipsius remedij, quae Medici plerique

confundunt Remedium enim ex rei natura, quae remedium postulat, invenitur , oecide unicum ab Unico effectu indicatur Materia vero est qua remedium indicatum praestatur desumitur ex natura indicati remedij, ideoque multiples unius remedi esse potest , ut refrigerationis cichoretam, lactuca, serum lactis, cc. Et multo, mandi citorum unica, ut lactuca, inrefrigeratonii, whUmectationis. Ita Galenus in sua Methodo medendi

27쪽

dendi profitetur, remedia docere, non remedio

rum Proponere materiaS.

sunt etiam , qui non distinguunt materiae conditiones ab indicatorum remediorum conditiOnibus, vim omnisa sint diversae remedi enixi taconditiones a conditionibus indicati desumuntur; materia vero conditiones ex remedi natura, conditionibus, ut infra patebit Magnus calor in febre indicat magnam refrigerationem, non tantam vel cichore , vel seri lactis quantitatemo. Locus remedi est locus indicantis calor in He pate refrigerationem in Hel a te postulat; sed locus materiae in assumptis est os , vel sedes in Clysteribus, vel externus in perissionibus, emplastris, c. Tempus remedi ex tempore indicantis pendet calor enim vitiosus, si continuus est, continuam refrigerationem exigit, non tamenis continuo exhibenda. inqua hordei, quae duplici vice in die sumpta continuam praestare valet refrigerationem. Ita denique modus remedi est, Ut confertim, vel paulatim totum simul, vel pervices sit conveniens sed modiis materiae est ut vel actu calida, vel frigida, vel solida, vel fluvida, vel alijs multis formis administretur.

De Instrumentis cognitionis in Arte Medica.

D Medicum formandum consilium,i ad quodvis deliberandum in Artis exercitio diversae

28쪽

Medicorum se hae antiquitus instrumentis diversis

incedebant, itebantur quae instria naenia cognitionis appellantur. Empyrici experientia , caliquando Analogismo, idest , similitudine procedebant Methodici ex suppositis quibusdam mi- versalibus principiis omnia decernebant; UPPO-nebant enim, quod omnis tractandus affectus, cmorbus esset vel constrictio vel relaxatio , Mita remedia omnia,vel relaxantia vel constringentia

rationales unicam rationem seqUebantUr. Hypocrates verb,8 Galenus omnium consensu Medicorum Principes dogmaticam instit Uertant se clam , quae primum ratione id es indicatione ubi locum habere potest , deinde experimento biratio deest, vel tandem Analogismo, quando nec ratio, nec experientia habetur Galenus quidem ita mordicus aliquando pugnat pro rationalibus contra alias sectas, ut soli rationi fidendum doceat: Communissima illa principia recte oppugnat, Ut falsa, experimentum accusat, ut periculo sum , Analogismum deridet, Ut ignorantiae Asylum Sed cum exacte rem considerat , etiamsi rationalem praeierat, reliqua tamen simul complectitur, tibi ratio deest Experimentum enim de magni iacit, Ut altero medicinae cruri illud comparet

sine quo claudicare cogatur. in Sc principia quae dam, ut dignitates ijdem medicinae Principes

supponunt , quae stant fundamenta medicae omnis deliberationi, δ ope

29쪽

P Lmota sunt suppositiones medicae artiS,

quae fuerunt propositae. Unc si Perinta, Pro imiores, quae dignitates vocari possunt: Omnis enim ars suis constat Principii , quibus consilium, decreta Sc operationes innitUntUr. Primum omnium supponitur finis Ultimus medicae artis , medicae omnis considerationis, operationis sanitas humana, vel conservanda, vel

reparanda. Secundum Axiona in humano corpore conservanda, qUae sunt secundum natharam, tollenda omnia quae praeter naturam Ita qUidem conse vatur, vel reparatur sanita S.

TertiUm Axioma conservatio fit similibus, sublatio fit contrarijs , quia similibus similia conservantiar, iacontraria contrarii tolluntur. Quartum Axioma natura es morborum medicatrix, medicus ver naturae minister, M Imitator. Ita Hippocrates ratione, ac experimento do

cuit a

Quintum Axioma nihil natura temere agit quando impeditur, quia ordine agit. Sextum Axioma, Omne nimium est nam rata inimicum, quia in mediocritate persectio , virtus, sanitaS. Septimum

30쪽

Septimii Axioma Nattira subitas non fere mutationes rata Hippocrates ratione , ac experimento decrevit.

Octavum Axioma consuetudo est altera natUra, quia repetitus frequens actus producit habitum, qui est adstititia natura. Nonum Axioma Ex duobus malis , minus est eligendum: quando nimirum , sine aliquo camno , ve periculo curatio tentari non potest et Hinc e illud extremis orbis extrema .remedia r iud quoque Galenus 'es exitio tollerabiliore Et Celsi sententia illud remedium fatis tutum, UOdCl unicum: Si ratio non iuvat, temeritas adjuvati

De indicatione, indicantibi, scindicatis

,ngenere

'Ut conditionibus indicans, demonstrans