장음표시 사용
11쪽
PROOEMIUM. x TCUNQUE varia sit singulis hominibus
Constitutio, quaedam tamen principia sunt. ex quibus Corporis humani motUS Pendent, et Causae existunt, quae effectUS non parvos in omnem speciei varietatem edunt. Mobile Primum, quodcunque sit, in omni COr
pore idem est, et eundem finem versus tendit, ad perducendum scilicet corpus, ad gradum
12쪽
perfectionis talem, ut quisque sortis suae muneribus quam optime fungatur. Homini aeque ac aliis omnibus in terriS, origo, inCrementum, imminutio, et interitus sunt. Eum vestigare per varios aetatis gradus, et obserVare quomodo Corpus in progressu HUS, Coelo, cibo, et ratione vivendi, assicitur, thema Cogitatione haud indignum esse videtur, et quod mihi forsan sit utilissimum. Pensum arduum, cui meum ingenium minime Capax valde ine quale est, me suscepisse liberrime agnosco. Nec attentionem nostram effugit, quod in Corporis fabricatione humani, et in ejus functionibus, sunt multa, quae in aevo etiam illuminato, naturae in Vestigatores ingeniosissimi explicare frustra conati sunt; nec mihi tam arrogo, quam me putem haec dubia et obscura minima ex parte aperire posse. Ex observationibus, in hac disputatione o
ferendis, quas aegre manuqUe tremula erudi
13쪽
mihi assumo, quam quod eas Collegerim e lectionis serie, quae ad munus humanitatis maximi momenti fungendum idoneum me reddet,
Mihi in animo est, de corpore humano in variis aetatibus leviter tractare, inque id quo dam coeli, cibi, et modi Vitae effectus Contemplari.
Aetates variae sunt, Infantia, Pueritia, Adolescentis, 'dentus, Aetas dirilis, Senectus, et
In Infantia et Puerit ,-quariam Una a partu ad annum septimum, altera usque ad decimum quartum aut pubertatem, eXtendit, -CorpUS gradum aliquem soliditatis, formae et
roboris acquirit. In Adolescentia et 'dentute, - illa a PU-bertate ad annum vigesimum, hac ad vigesi-
14쪽
minem ad speciem propagandam idoneum reddunt, evolvuntur ; ad longitudinem maximam CorpuS Porrigitur ; magnitudinem formamque justam adipiscitur ; et homo singulus aptus est ad munera suae sortis fungenda.In Aetate Virili,-Corpus per aliqUOt an DOS, -a juventute scilicet ad annum quadragesimum CirCiter nonum,-quasi in eodem statu manere VidetUr.
In Senectute et Aetate Extremo,-systematis actiones languescunt; vires gradatim deficiunt ; functiones omnes debilitantur, et tandem cessant; et Corpus linquit Ur truncUS EXA- nimis, in pulverem ex quo primit US OrtUm est, resol VendUS. Na hominis dignitate derogare Videar, Considerando tantum animal Eum, qui aliis natu-
15쪽
ra tam dissimilis est, quam omnibus excellit formae pulchritudine, imprimis hic pauca de ejus excellentia dicere fert animuS. Homo aliis animalibus comparatus, iis quibusdam in rebus quadan tenus sinitiis est. Corpus materiale, solidis fluidisque, aliis super aliis operantibus, compositum; et organis, sensu motuque praeditis, aut quibus saltem hi pendent, Constructum, possidet. Haec similitudo
tamen minime adeo magna est, ut ne dicere Possim Us, eum omnibUs caeteris animalibus longe anteCellere. Homo' Utcunque hardus,
animal quam alacre, forte aut sagacissimum, tractare, dominare, ac in potestatem redigere queat, subserviensque usui aut voluptatibus suis reddere potest. Minime ejus dexteritas
superior, multo minUS Vis major est, quae animal ei parere cogit, sed Ratio, qua actionum seriem eXCogitare, et eas ad aliquam rem impetrandam dirigere potest. Animalia qUaedam, dura necessitate, et importuna fame impulsa, vi superiore vel sagacitate praedita, alia prehendunt,
16쪽
Prehendunt, devorantque ; sed neque ea in servitutem redigere queant, nec sibimetipsis cibum parare, vel saluti suae invigilare, nec ullo alio modo ad inopias suas levandas Conferre, Cogere possunt; neque signa ulla exhibent, quibus colligere possumus, esse sibi conscia ullius praestantiae supra alia animalia.
Homo autem est non solum Conscius extellentiae naturae suae supra alia animalia, sed saepe sibi insolenter arrogat prae multis suae speciei dignitatem superiorem. Clamoribus, sil-gnisque aliis obscuris et incertis, bruta pleraque inopias exprimunt; dum homo signis multis evidentibus, et facile intellectis, praecipue magis loquela, desideria manifestat. Loquela, homines alii aliis sententias impertiunt, et sic experientia seCUlorum Colligenda, eorum speciem multo propius perfectioni evexerunt. Quaedam sunt animalium inferiorum species, quorum loquendi incapacitas minime ex organorum VOCis defectu oritur : In vestiugatione enim anatomica demonstratum est, simiae
17쪽
simiae linguam aeque ac hominis perfectam esse. Verba satis distincta efferre animalia bruta multa doceri possunt, et fortasse etiam sententias quasdam repetere; sed ideas, quae
verbis respondent, eas Concipere, nulla arte humana edoceri possunt: Eorum verba, echo aliorum, quae saepe prius repetita audierunt, sunt vox, et praeterea nihil . U Animantes viliores si unquam ad arbitrium perceptiones
detinere, praeteritaS re VOCare, atqUE EAS, eodem ordine, quo fuerunt reCeptae, Contemplari, et ad libitum Connectere, ex quibUS Cogi tatio quam maxime pendet, potuissent; loquelam fortasse aliquam, si non nobis, sibi saltem intelligendam, formarint, vel alterum quendam modum, alia Cum aliis Communicandi invenerint; et sententias impertiendo, progressum aliquem fecerint in specie perficienda . Sed non magis perfectae sunt species eorum hodie, quam initio mundi, DCC EX perientia seculorum aliquid notitiae suae addidit. Castor enim nunc domicilium haud ma
18쪽
gis ingeniose aut valide, quam majoreS EJUS, Construit; et apis domum, qVae geometrae peritiae illudere pene videretur, annorum quatuor millia praeterita, eodem ordine mirabili, quo nunc, aedificavit. Singulum quodque animal vile cujusque speciei, opus ejus peragit eodem modo, AC omnia alia ejusdem speciei. Sed humanorum operum varietas est pene infinita, et eorum modUS EXCqUendorum AeqUediversus. Quam terra incolit, ingenii fructu et industriae, operibusque man UUID, CirCumtegitur. Homo quidem ultimum perfectionis gradum, ad quem opus ejUS prOVehatur, DUn- quam eXtemplo prospicere, multo minus attat ingere potest. Ei tempore, Consideratione,
usu et eXperientia opus est, ad perficiendam artem, qua Versetur, humilissimam. Hic in artium studiis et Cultura progrediendi modus gradatim, minime de hominis excellentia detrahit, dum ope r Itionis qua praeditUS est, animalia omnia alia quam fortia aut fera subi-
19쪽
git, et eorum vires applicare potest, ad volup tates aut usuris ejus promOVendum. Nunquam mihi intentio, si ingenium fuit,
opus tam arduum et momentosum, qUam mentis humanae consideratione in aggredi. Sed dubitari potest, an hominis excellentia haud aeque appareat, si qUod ad vireS tantum Corporeas spectat, animalibus Caeteris Compare tur. Corpus humanum delicatius, et magis tenerum esse externe Videtur, quam Caeterum animalium, sed, pro ratione magnitudini S, Certe validius est. Geruli Bygantini ferre dicuntur onera librarum non ingentarum. Aliud nullum animal, in ratione magnitUdinis, pondus
hoc majus ferre potest. Equus, qui homine sexies amplior est, pondus igitur librarum quinque millium quadringentarum ferre debet; sed talis, ut Credo, minime invenietur. Homo, itinera pedibus facere assuetus, iter valde longum
tempore breViori, quam equus optimus conficiet, et minore fatigatione. Inter Caetera animalia, homo solus seipsum perpetuo et haud B aegre
20쪽
aegre positione recta sustentare potest, Corpore scilicet capiteque supra pedes erectis. TZ-li corporis situ augusto et ornato, e loco in locum progreditur, terram lustrat quam incolit, aut conVexa tuetUr
M Deerat adhuc et quod dominari in caetera posset. Os homini sublime dedit, coelumque tueri M Jussit, et erectos ad sidera tollere vultus.- Unica gens hominum stat recto corpore, et astra Suspicit.
Hac consideratione naturae excellentiae, si homo superbia fiat elatus, satis fortasse ad vanitatem ejus castigandam, in observationibus sequentibus, inVeniet. Omni fere aevo, questus Vix numerabiles, de vitae brevitate, fusi sunt. Vita hominum, quos nasci una dies Conspicit, una mori, imaginibus naturae fugacissimis saepe comparata fuit; sed certe mortales, caeteris animantibus