Satirarum libri quinque: Accedit Sulpiciae Satira

101쪽

SATIRA X. 6. Temporibus diris igitur iussuque Neronis Is

Longinum et magnos Senecae praedivitis hortos clausit et egregias Lateranorum obsidet aedes Tota cohors rarus venit in 'enacula miles. Pauca licet portes argenti vascula puri, Nocte iter ingressus gladium contumque timebis Io Et motae ad lunam trepidabis arundinis umbras: cantabit vacuus coram latrone viator. Prima fere vota et unetis notissima templis Divitiae, crescant ut opes, ut maxima toto

Nostra sit arca soro Sed nulla aconita bibuntur 25 Fictilibus tunc illa time, quum pocula sumes Gemmata et lato Setinum ardebit in auro. Iamne igitur laudas, quod de sapientibus alter Ridebat, quoties de limine moverat unum Protuleratque pedem, siebat contrarius auctor'. 30 Sed saeilis cuivis rigidi censura cachinni: Nirandum est, unde illa oculis suffecerit humor. Perpetuo risu pulmonem agitare solebat Democritus, quamquam non essent, urbibus illis Praetexta et trabeae fasces, lectica, tribunal 35 Quid, si vidisset praetorem curribus altis Exstanteni et medii sublimem pulvere circi In tunica Iovis et pictae Sarrana ferentem Ex umeris aulaea togae magnaeque coronae Tantum Orbem, quanto cervix non sufficit ulla 40Quippe tenet sudans hanc publicus et, sibi consul

Ne placeat, curru servus portatur eodem. Da nunc et Volucrem, Meptro quae surgit eburno,

Illinc cornicines, hinc praecedentia longi Agminis officia et niveos ad frena Quirites, 45 Delassa in oculis quos sportula fecit amicos.

Tum quoque materiam risus invenit ad omnes Occursus hominum, cuius prudentia monstrat, Summos posse viros et magna exempla daturos Vervecum in patria crassoque sub aere nasci. 50 Ridebat curas, nec non et gaudia vulgi, Interdum et lacrimas, quum fortunae ipse minaci

102쪽

66 D. IUN. IUVENALIA Nandaret laqueum mediumque ostenderet unguem. Ergo supervacua aut vel perniciosa petuntur, Propter quae fas est genua incerare deorum. 55Quosdam praecipitat subiecta bientia magnae Invidiae mergit longa atque insignis honorum pagina Descendunt statuae restemque sequuntur, Ipsa deinde rotas bigarum impacta securis caedit et immeritis franguntur rara aballis 60 Iam strident ignes, iam lassibus atque caminis Ardet adoratum populo caput et crepat ingens Seianus deinde ex acie toto orbe secunda Fiunt urceoli pelves, sartago, matellae. Pone domi laurus, duo in capitolia magnum Icretatumque bovem seianus ducitur unoo

Spectandus gaudent Omnes uuae labra, quis illi Vultus erat nnmquam, si quid mihi credis, amavi Huno hominem sed quo edidit sub crimine quisnam Delator quibus indietis, quo teste probavit DNil horum verbosa et grandis epistola venit sapreis. - Bene habet nil plus interrogo. - Sed quid Turba Remi Sequitur fortunam ut semper et odit Damnatos idem populus, si Nortia Tuseo Favisset, si oppressa foret secura senectus 75 Principis, hac ipsa Seianum diceret hora Augustum. I.m pridem, ex quo suffragia nulli Vendimus, effudit curas; nam qui dabat olim

Imperium, asces, legiones, Omnia, nunc se continet atque duas tantum res anxius Optat, o Panem et circenses. - Perituros audio multos.

Nil dubium, magna est fornacula pallidulus mi Brutidius meus ad Martis fuit obvius aram. Quam timeo, Victus ne poenas exigat Aiax Ut male defensus curramus praecipites et, MDum iacet in ripa, calcemus caesaris hostem. Sed videant servi, ne quis neget et pavidum in ius

cervice obstricta dominum trahat. - Η sermones Tunc de Seiano, secreta haec murmura vulgi.

Visne salutari sicut Seianus habere so

103쪽

sATIRA X. 67 Tantumdem atque illi summas donare eurules, Illum exercitibus praeponere tutor haberi Principis angusta caprearum in rupe sedentis cum grege Chaldaeo vis certe pila, cohortes, Egregios equites et castra domestica quidni 95 Haec cupias et qui nolunt Occidere quemquam,

Posse volunt Sed quae praeclara et prospera tanti, Ut rebus laetis par sit mensura malorum Huius, qui trahitur, praetextam sumere mavis, An Fidenarum Gabiorumque esse potestas ImEt de mensura ius dicere, vasa Nnora Frangere pannosus vacuis aedilis lubris' Ergo quid Optandum foret, ignorasse lateris seianum; nam qui nimios optabat honores Et nimias poscebat opes, numerosa parabat in . Excelsae turris tabulata, unde altior esset casus et impulsae praeceps immane ruinae.

Quid crassos, quid Pompeios Vertit, et illum, Ad sua qui domitos deduxit flagra uuirites ΤSuninius nempe locus nulla non arte petitus, 110Magnaque numinibus vota exaudita malignis. Ad generum Cereris sine caede ac vulnere pauci Descendunt reges et sicea morte tyranni.

Eloquium ac famam Demosthenis aut ciceronis Incipit Optare et totis Quinquatribus optat, 115 Quisquis adhuc uno parcam colit asse Minervam,

Quem sequitur custos angustae Vernula capsae.

Eloquio sed uterque perit Orator utrumque Largus et exundans leto dedit ingenii fons Ingeni manus est et cervix caesa; nec umquam IN Sanguine causidio maduerunt rostra pusilli. O fortunatam natam me consule Romam

Antoni gladios potuit contemnere, si sic Omnia dixisset Ridenda poemata malo, Quam te conspicuae, divina Philippica famae, di Volveris a prima quae proxima. Saevus et illum Exitus eripuit, quem mirabantur Athenae Torrentem et pleni moderantem Dena theatri. 5.

104쪽

68 D. IUN. IUVENALIS Dis ille adversis nitus latoque sinistin, Quem pater ardentis massae fuligine lippus D carbone et forcipibus gladiosque parante Incude et luteo Vulcano ad rhetora misit. Bellorum exuviae, truncis laxa tropaeis Lorica et tracta de asside buccula pendens Et curtum temone iugum violaeque triremis 135 Aplustre et summo tristis captivus in arcu Humanis maiora bonis reduntur. ad hoc se Romanus Graiusque et barbarus induperator Erexit causas discriminis atque laboris Inde habuit. Ianto maior amae altis est, quam IMVirtutis. Quis enim virtutem amplectitur ipsam, Praemia si tollas patriam tamen obruit olim Gloria paucorum et laudis titulique cupido Haesuri saxis inerum custodibus, ad quae Discutienda valent sterilis mala robora fiet, 145 Quandoquidem data sunt ipsis quoque sata sepulcris. Expende Hannibalem quot libras in duce summo Invenies hi est, quem non capit Africa Mauro Percussa oceano Niloque admota tepenti, Rursus ad Aethiopum populos altosque Iephantos Ibo Additur imperiis Hispania, Pyrenaeum Transilit opposuit natura Alpemque nivemque: Diducit scopulos et montem rumpit aceto. Iam tenet Italiam tamen ultra pergere tendit: Actum, inquit, nihil est, nisi Poeno milite portas I55 Frangimus et media vexillum pono Subura.

qualis facies et quali digna tabella, Quum Gaetula ducem portaret bellua luscum iExitus ergo quis est o gloria vincitur idem Nempe et in exilium praeceps fugit atque ibi magnus 160

Mirandusque cliens sedet ad praetoria regis, Donec Bithyn libeat vigilare Uranno. Finem animae, quae res humanas miscuit olim, Non gladii, non saxa dabunt, ne tela, sed ille Cannarum vindex et tanti sanguinis ultor 166 Annulus. I demens et saevas curre per Alpes,

105쪽

8ATIRA X. 69Ut pueris placeas et declamatio fiasi Unus Pellaeo iuveni non sufficit orbis; Aestuat infelix angusto limite mundi, Ut Mari clausus seopulis parvaque Seripho: 17o

unum tamen a giuis munitam intraverit urbem, Sarcophago contentus erit mors sola fatetur,

Quantula sint hominum corpuscula. creditur olim Velificatus Athos et quidquid Graecia mendax Audet in historia, constratum classibus isdem 175Suppositumque rotis solidum mare; redimus altos Desecisse amnes epotaque flumina Medo Prandente, et madidis cantat quae Sostratus alis. Ille tamen qualis rediit Salariis relicta, In corum atque Eurum solitus saevire agellis IMBarbarus, Aeolio numquam hoc in careere passos, Ipsum compedibus qui vinxerat Ennosigaeum ruitius id sane quid non et stigmate dignum credidit huic quisquam vellet servire deorum ΤSed qualis rediit nempe una nave, cruentis in

Fluctibus ac tarda per densa cadaVera prora. Has toties optata exegit gloria poenas lDa spatium vitae, multos da, duppiter, annoslΗο reet vultu, solum hoc et pallidus optas. Sed quam continuis et quantis longa senectus 19o plena malis deformem et tetrum ante omnia vultum Dissimilemque sui, deformem pro cute pellem Pendentesque genas et tales aspice rugas, Quales, umbriferos ubi pandit Thabraca saltus, In vetula scalpit iam mater simia bucca. 195

Plurima sunt iuvenum discrimina pulchrior ille Hoc, atque ille alio, multum hic robustior illo:

Una senum acies, cum Voce trementia membra

Et iam leve caput madidique infantia nasi. Frangendus misero gingiva panis inermi: MoUsque de gravis uxori natisque sibique, Ut captatori moveat astidia Cosso. Non eadem vini atque ibi torpente palato, Gaudia: nam coitus iam longa oblivio, vel si

106쪽

70 D. UN. IUVENALIS 'coneris, iacet exiguus cum ramiqe nervus 205 Et, quamvis tota palpetur nocte, iacebit.

Anne aliquid sperare potest baeo inguinis aegri canities quid quod merito suspecta libido est, Quae Venerem affectat sine viribus Aspice partis

Nunc damnum alterius; nam quae cantante voluptas, 10 Sit licet eximius, citharoedo sitve Seleucus, Et quibus aurata mos est fulgere lacernaruuid refert, magni sedeat qua parte theatri, Qui vix cornicines exaudiet atque tubarum concentus clamore opus est, ut sentiat auris, 215 Quem dicat venisse puer, quot nuntiet horas. Praeterea minimus gelido iam corpore sanguis Febre calet sola circumsilit agmine facto

Morborum omne genus; quorum si nomina quaeras,

Promptius expediam, quot amaverit Oppia moechos, ram Quot Themison aegros autumno occiderit uno, Quot Basilus Oeios, quot circumscripserit Hirrus Pupillos, quo longa viros exsorbeat uno Maura die, quot discipulos inclinet Hamillus: Percurram citius, quot villas possideat nunc, 225 Quo tondente gravis iuveni mihi barba sonabat.

Ille humero, hi lumbis, hic coxa debilis ambos Perdidit ille oculos et luscis invidet huius Pallida Iabra cibum accipiunt tintis alienis,

Ipse ad conspectum coenae diducere letum 230Suetus hiat tantum, ceu pullus hirundinis, ad quem Ore volat pleno mater ieiuna Sed omni Nembrorum damno maior dementia, quae nec Nomina servorum nec vultum agnoscit amici, cum quo praeterita coenavit nocte, nec illus, 235 Quos genuit, quos eduxit. Nam codice saevo Heredes Vetat esse suos, bona tota feruntur Ad Phialen tantum artificis valet halitus ris, Quod steterat multis in carcere fornicis annis.

Ut igeant sensus animi, ducenda tamen sini uis

Funera natorum, rogus aspiciendus amatae

coniugis et fratris plenaeque sororibus urnae.

107쪽

SATIRA X. 1Hae data poena diu viventibus, ut renovata Semper clade domus multis in luctibus inque

Perpetuo maerore et nigra veste senescant. 245

Rex Pylius, magno si quidquam redis Homero, Exemplum vitae luit a cornice secundae. Felix nimirum, qui tot per secula mortem Distulit atque suos iam dextra computat annos, Quique novum toties inustum bibit. Gro, parumpe dio Attendas, quantum de legibus ipse queratur Fatorum et nimio de stamine, quum videt oris Antilochi barbam ardentem, quum quaerit ab omni Quisquis indos socius, cur hae in tempora duret,

Quod facinus dignum tam longo admiserit aevo 255

Haec eadem Peleus, raptum quum luget Achillem, Atque alius, cui fas Ithacum lugere natantem. Incolumi Troia Priamus venisset ad umbras Assaraci magnis scillemnibus, Hectore funus Portante ac reliquis Iratrum cervicibus inter 260 Iliadum lacrimas, ut primos edere planctus Cassandra incipere scissaque Polyxena palla, Si foret exstinctus diverso tempore, quo non Coeperat audaces Paris aedificare carinas.

Longa dies igitur quid contulit omnia vidit 265

Eversa et stammis Asiam ferroque cadentem. Tunc miles tremulus posita tulit arma tiara Et ruit ante aram summi Iovis, ut vetulus bos, Qui domini ultris tenue et miserabile collum Praebet, ab ingrato iam fastiditus aratro. 270 Exitus ille utcumque hominis, sed torva canino Latravit rictu, quae post hunc uerat, Tor. Festino ad nostros et regem transeo Ponti

Et croesum, quem vox iussi laeunda Solonis Respicere ad longae iussit spatia ultima vitae. 275 Milium et carcer Minturnarumque paludes Et mendicatus victa carthagine panis Hinc causas habuere. Quid illo ive tulisset Natura in terris, quid Roma beatius umquam, Si circumducto captivorum agmine et omni mo

108쪽

72 D. IUN. IUVENALIS Bellorem pompa animam eriliata et opimam, Quum de Teutoneso vellet descendere eurru'

Provida Pompeio dederat campania febres Optandas, sed multae urbes et publio vota Vicerunt igitur fortuna ipsius et urbis Imservatum victo aput abstulit. Ἐo cruciatu Lentulus, hac poena caruit oeciditque Cethegus Integer, et iacuit catilina cadavere toto. Q Formam optat modii, pueris, maiore puellis Murmure, quum Veneris sanum videt, anxia mater Iis Usque ad delicias votorum. cur tamen, inquit, corripias pulchra gaudet Latona Diana. Sed vetat optari aciem Lucretia, qualem

Ipsa habuit cuperet Rutilae Verginia gibbum

Accipere atque suam Rutilae dare. Filius autem I95 corporis egregii miseros trepidosque parentes Semper habet: rara est adeo concordia tormae Atque pudicitiae. Sanctos licet horrida mores Tradiderit domus ac veteres imitata Sabinos, Praeterea castum ingenium unumque modest Mosanguine serventem tribuat natura benigna Larga manu: quid enim puer conferre potest plus custode et cura natura potentior omni Τ)Non licet esse viro; nam prodiga corruptoris Improbitas ipsos audet temptare parentes. ΘTanta in muneribus fiducia. Nullus ephobum

Desormem saeva castravit in aree Trannus,

Nec praetextatum rapuit Ner loripedem eo Stramosum atque utero pariter gibboque tumentem. I nunc et iuvenis specie laetare tui, quem 310 Maiora exspectant discrimina fiet adulter Publicus et poenas metuet quascumque maritis Iratis debet, ne erit felicior astro Martis, ut in laqueos numquam ineidat. Exigit autem Interdum ille dolor plus quam lex ulla dolori 315 concessit necat hic ferro, secat ille ruentis Verberibus, quosdam moechos et mugilis intrat.

Sed tuus Endymion dilectae fiet adulter

109쪽

SATIRA . 73Matronae mox 'quum dederit Servilia nummos, Fiet et illius, quam non amaι, exuet omnem Mocorporis ornatum quid enim ulla negaverit udis

Inguinibus sive est haec Oppia, sive Catulla

Deterior, totos habet illi semina mores.

sed ast quid forma nocet Quid prolui immo Hippolyto grave propositum, quid Bellerophonti aes

Erubuit nempe haec ceu fastidita, repulsa orathone ea minus quam cressa excanduit, et se concussere ambae. mulier saevissima tunc est, Quum stimulos di pudor admovet. Elige, quidnam suadendum esse putes, cui nubere caesaris uxor 330 Destinat. optimus hic et formosissimus idem Gentis patriciae rapitur miser exstinguendus

gessalinae oculis dudum sedet illa parato Flammeolo Tyriusque palam genialis in hortis

Sternitur, et ritu decies centena dabuntur 335 Antiquo, Veniet cum signatoribus auspex. Haec tu secreta et paucis commissa putabas ΤNon nisi legitime vult nubere. Quid placeat, dic:

Ni parere velis, pereundum erit ante lucernas: Si scelus admittas, dabitur mora parvula, dum res MoNota urbi et populo oontingat prinoipis aurem. Dedecus ille domus solet ultimus interea tu obsequere imperio, si tanti vita dierum Paucorum quidquid levius meliusque putaris, Praebenda est gladi pulchra hae et eandida cervix. 345Nil ergo optabunt homines Si consilium vis, Permittes ipsis expendere numinibus, quid conveniat nobis rebusque sit utile nostris. Nam pro iucundis aptissima quaeque dabunt di. carior est illis homo, quam sibi. Nos animorum abo Impulsu et caeca magnaque cupidine ducti coniugium petimus partumque uxoris at illis tum, qui pueri qualisque futura sit uxor. Ut tamen et poscas aliquid voveasque sacellis Exta et candiduli divina tomacula Orei, 3550randum est, ni sit mens sana in corpore sano.

110쪽

74 D. IUN. IUVENALIS Fortem posce animum, mortis terrore arentem,

uiti spatium vitae extremum inter munera ponat Naturae, qui ferre queat quoscumque labores, Nesciat irasol, upiat nihil et potiores MoHerculis aerumnas credat saevosque labores Et Venere et oenis et pluma Sardanapalli. Nonstro quod ipse tibi possis dare semita certe Tranquillae per virtutem patet unica vitae. Nullum numen abest, si sit prudentia nos te 365 Nos facimus, Fortuna, deam coeloque Iocamus.

Atticus eximie si coenat, lautus habetur: Si Rutilus, demens Quid enim maiore cachinno Excipitur vulgi, quam pauper Apicius omnis

convictus, thermae, stationes, omne theatrum

De Rutilo. Nam dum valida a iuvenalia membra ISufficiunt galeae, dumque ardent sanguine, sertur, Non cogente quidem, sed ne prohibente tribuno, Scripturus leges et regia verba lanistae. Nullos porro vides, quos saepe elusus ad ipsum creditor introitum solet exspectare macelli, Io Et quibus in solo vivendi causa palato est.

Egregius coenat meliusque miserrimus horum Et cito casurus iam perlucente ruina. Interea gustus elementa per omnia quaerunt,

Numquam animo pretiis obstantibus interius si 15 Attendas, magis illa iuvant, quae pluris emuntur. Ergo haud dissicile est perituram arcessere summam, Lancibus Oppositis vel matris imagine tracta, Et quadringentis nummis condire gulosum Fictile sic veniunt ad iisolli mea ludi is Refert ergo, quis haec eadem paret in Rutilo nam Luxuria est, in Ventidio Iaudabile nomen Sumit et a censu famam trahit. Ilium ego iure