Libellus vere Christiana lectione dignus diuersas res Turcharum breui tradens Barpt. Geor. ph. authore

91쪽

c et

luotquot in ea religios fuerat urbe , ad unius ethnici uocem muti redditi erat, nec mihi diissimis

ita uidebatur Israelitis ei se, qui sib Rege Sauleuruentra, ad uiuius incircumcisi Goliath qui

dem Jur , μωνω μαχιαν eos prolicante, uenire non sunt ausi, id ego uides, turbatus dolebam mumium , in tanto coetu clericorum reperiri nemine, qui ueritate ipsa armatus, saltem per interpraetem, infletiam ethnici ,reprimere audeat. Et verebar, ne propter nefandam, b omnibus modis dete laudam praesertim tali in neo octo taciturnitatem nauram, homini ne ario palmam tribuisse iudi curemur, uerisimamq; causem nytrum, , Chriusi saluatoris,deteriorem redderemus, perpetuampnotam ignominiae Chri bano nomini inurentes. Quamobrem licet ad munus Ecclesia licum nonsrm uocatus, nihilominus tamen ,sῖ cepi pius vinciam, de hoc pietatis negocio cum eo me certa: turum. Ibistituto i, a nobis proscripto die, consuenit magna utriusq; conditionis hominum freque: tia, si ectatum rei futurae exitum, hocs in mona: serium fratrum Diui Francisci, die Dominica Penteco sen.xxiae. Mai. M. D. XLVI I. Ur

92쪽

, primum hanc propo*ῖit quae bone, ubi Deus lante caeli er terre aliasq; creaturas uerseretur

Mihi autem haecsua quaestio licet non adeo ad propositus eclare uidebatur: ne tamen nos Dei Op. Max. ubiq; praesentiae ignaros judicaret: restodi lIn suo .se. Sed cum illi uideretur haec reston tsio utcunq; obscurior, nec eam posset satis intellis inre : pylea dixi ibidem, ubi , nunc es. Hoc intellecto , negauit haec in uniuersum, dixitp, ne; aqua piam inquit oed in nube candida . a Qui cum eum in nube sui se Ormaret,citaui ἱCenesm nam , isi legunt libros Mose est pro lphetarum), dixi. Si Deus ipse ante coeli et sera trae creationem in nube erat : Ergo nubes primum tantequam coelum , terra, creata est. εIbi nis ultro citroq;, de hac re agitatos sismos ines conuictus,noluit de hac re ultra dissutare: isutur cessit, mihi locus proponendae quaeibonis: erobsi uitate eius diei: uis Ibit de eodem pam :ca dilberere latim depictis his uerbis ut in gura praecedenti) literis, βermone Arabico quomodo in Alcorano scripta habentur: pylea illi legenda porrexi: quorum prolatio es eiusmodi.

93쪽

Q um interpretatio haec.

Bi id eis, in, Sem id en, nomen,quasi dicat in nosmen , Allabe idest Dei, Elrahmane ictys miseriscordiae , Eli voabim, si iritus eorum. Sciendum,quod lingua Arabica multum habet ast initatis cum Hebraica , , Caldaica,quae committo iudicio uirorum cognitionem habentium Hesbraici 1σmorius, uel etiam utrivisq; , nam Sem,

Hebraei dicunt, quod significat nomen , A ab apud Arabes, Elobi apud Hebraeos atq; Chabdaeos, Rahman , utriusq; nasionis en uocabulum, quodsignifica misericordiam, ita quoq; ἐν Ruoab

spiritum gnificat, , addita Imst pluralis,nam

Hebraica pluralia plerum , in Im terminantur Haec qui cum uidi set admiratus uehementer undenam haec inquit Chri lianis nam in omni operis principio utimur, inquit, nos Musulmani illis stilus uerbis, singu is capitulis Alaborani praeposita habentur. Cum a sedimus mensae ut edamus, haec praemittimus uerba, cum abluimus

94쪽

manus, euntes ad orationem , caetera membra corporis . In ver peracta lotione , ter repetendo haec tria uerba, aqua af ergimus capita dicendo.

Bi Sem AIahae, Et, Rahmane, Et Ruoahim. Igitur cum Asus 6set ueritatem: quaesiui ab eo, quidnam intelligant per myci cordiam. Qui res ondiise non intelli ere, nisi secunduliteram , nec habere aliud signi icatum.

Post haec acce1bi ad mi licam inter aetationem uerborum, ea tu lagenuinam ueritatem, in tres personas partitus sum, uidelicet: Patris, Fili , Spiritus senili. Ut autem melius intelligeret,in Arabicum sermonem uerti hoc modo.

Bi id es in, Sem id est nomen: EI Ab id es Patris V et id eis tir Ben id eis Filii: Vel .i. Ruoah id eis Spiritus: Elchutet id eissancti. Qui cum b3 Dei mentionem mescisse intellexi stet, quesiuit: undenam filius e stet Deo Cusecundum legem no brum , Machometi doctri

nam, Deus non habeat uxorem inquit nec proles. Deinde coepi interpretari prout intelligebam . Nos uidelicet,Deum uocare Patrem: propter creaturas, primam nempe causam creantem, ir

95쪽

omnia conseruant : qui simper, in eadem Tysen: trafuit, in qua , nunc est,er erit inscula sculoru : eis prima persona diuinitatis in Trinitate. Filium uero qui a Mehcmeto in Arabicum uocabulum uidelicet, Rahman, quod mi ericordia signiscat, est mutatus) Deum habere ita credis mus: ir non secundum concupiscentiam carnis cum Deussi stiritus ) ex foemina genitum: ab esentia ac silbstantia Dei omnipotentis proces dentem : qui ut peccata no ira tolleret, a sumpta carne humana, ex immaculata uirgine: pro nobis pqῆus,mortuus,atq; 'ultus: b iuxta dicta prosphetarum , tertia aie a mortuis jurrexit: pythac ascendit ad caelos sciat ad dexteram Dei pastris: inde uenturus en uiuos e ' mortuos iudicare: er tunc dabit inmortalitatis beatitudinem bis, qui in eum credunt: incredulis uero supplicia ueterna. Pyleu flendi illi imaginem crucifixi: uide in quanis immerito et a Mehemeto: hic filius aeterunt Dei, dictussit mi cricordia' dum expass braschys uocat ut amplictatur nos dicens. Venite ad me omnes qui laboratis, , estis honerati peccatis: ut reficiam uos.

96쪽

Et ut eum de Misterio Trinitatis reddereme tiaram o leti siem . Habes pulchram selis smilitudinem, inquam. Sicut unus ei l l habens formam, calorem, b stlendorem: se unus est

Deus, , pater qui habet stium,er stiritum suctum,quem uos Ruabim uocatis: confisens in histribus per senis, quae ex aequo de eadem subsantia Amt,de ; eodemJubiecto: ab aetemo quidem nullo

creante permancnseS.

- Et ita per comparationem hanc, credidit in Deum patrem, b filium erus unigenitum, his ritum sanctum in Trinitate unum.

Et cum audi siet me, haec ita , at stis indocte de Deo, , eius filo , , liritu sancto dilber

re: plurimum admiratus dixit.

Aliab, Allula uod sicut Deus Deus.

Ego ingrui uel aliquis nostrum , nunq; credis didissemus : uos ita bene de Deo sentire: exissimabamus m. vos inquit, in maximis tenebris consitutos fd iam ex tuis relatis intelligo, uos opstime de illo sentire: rus quod Mehemetum prophetam Dei magnum , parui sciatis. Quid nobis cum Mahumeti nugis,et smiabis

97쪽

NARRATIO

nam praeter baptismum i disertum Τrinitatis, quae a nobis accepit Christianis: instis Alcorano babet quit uam , quod ad ueritatem steriret. Caeterum, citaui illi nugas uel somnia potius Mochommeti de duobus Angelis, Aroth, is Naroth nominatis: quos Machomet a Deo in terram mi stosfugse narrat, ut ius mortalibus adsministrarent: quibus iugst ne uinum biberent, nec mulieribus sese admiscerent neq; alicui ad sius peros iter ostenderent . Qui transieresibo mandato diuino: inebriati suta muliere decepti coinquinati sunt eiq, iter ad Iu

seros eundi ostenderunt. Quam cum Deus in coelum uenire uidiisset: Angelossibi a lantes interrogauit: quilinam hic in coetu, ac βrma indutus ueniret

Ibi Angeli , cum narra sterit errorem esse Arothi, b Maroti: iussit, ut mulier in stellam

conuerteretur: Angelos uero concathenatos in unu puteum lcvetuo cruciandos mittere praecepit.

Et huiusmodi ridiculosi niulia: ut de animali Et Barabit, humani siermonis capacis quod animal Vehemmetum in caelum tulit,ubi Mehemmetfu

98쪽

NARRATIO

tetur si uidi se Angelos magnos, habentes multa icapita ,, ea multas , diuerses linguas habere Hoc prosecto sitis ridiculo*m,et propheta dictu minimὸ dignum , scd nescio inquam frsitan uino

repletus in franio talia miracula ,su potius pora tenta ridiculose, βsomnia se uidit. Igitur cum huiuscemodi nugas narrare , ἐπδεο Alcorano inserere eis ausius : non uerus propheta ,sia pseudopropheta, merito, ab omnis bus uobis uocari debet. lQuibus auditis, pudore affectus furrexit, iria caetero di si utare noluit :fd introduxit me intemplum, o flendit imagines sculptas in ligno:

rogauitq; utrum noseaomilitudines hominu adoramus, aut si eas ueneramnr: cui resi ondi.

Nequaq; opineris nos ligna, lapides, exquibus hae imagines sculptae sint adorare : sed ca

ratione in templo scruamus, ac u ncramur, non

quo res quaeda stat sed ratione ea qua nobis Chrisum Deum D. Virgine, uel aliquem ex diuis coelo ascriptis, Ogiant, ob oculos ponimus. Christum autem uerum Deum in eius imagis nibus adoramus o caeteros snctos ueneramur,

99쪽

obstruamus honore prosequimur, quod truos nec regibus, aut insignibus uiris denegatis , nos auteiamDeo consecratis,nulla labe commaculatis,hisq; quos , Deus c uoluit honorari Ruses ut Deo gratias agamus de benefici ,

quae in sis intelligimus ab eius clemetia codonatis. Praeterea ut inuocato eorundem praesto, Deum habeamus in auxilium, clementem , γ propitium. Post emo ut discamus, , laboremus eorundem sanctimoniam charitalcm , pietatem p immitari. Ibi inter colloquendum, uidit canes in templo de ambulare is indumenta altarium commaculas

re rem profecto pessimam, , consietudinem hanc ', ab omnibus uituperandam) dixit. An bestius templum ingrediu liceat Ibi pudore affectus, ignorabam quomodo defriderem hanc, Christianorum ' lorum negligentiam , res onditamen,no licere nec se honestas i cu lodum topli negligentia id situm puta. Vbi aut haec intelliaegst laudauit plurimum

rogauitq; ut docerem eum orationem domini

cam , quam illi in Turcicum sermonem uersm hoc modo sim inter aetatus: usquitur.

100쪽

Lingua Turca.

nomen tuum, ad ueniat regnum

memlechetun,olssum Renungh imie tuum fato uoluntas tua i

dut in coelo in terra. Echamegumoeti hergunon vere biete Panem nosim quoisidianum da nobis bu gun,hem basia biete borssigomori hodie, b dimitte nobis debita notra, nice b1etde bassaruet iborsetigleremoti seut is nos dimittimus debitoribus no bis . hem yedma byetegeheneme, de

Et nenos inducas in tentationem sed ehurtute bizy iaramazdan Amen . libera nos a malo Amen.

His auditis ualedicto omnibus discessit