Opera omnia

111쪽

stitutua impressioni morbificae culaimque obnoxius eat, quR- Eangs in illum sitae quaelibet aeria constitutio, qua hoc tempore Αω,oxu . dictis Intermittentibus ea epidemica Atque huc spectat 'εῖ-- ebullitis mox inducta, qua liquorem anguineum qu ndoque valde degenerem eorripiente, Febris inde oriunda mali moria ae olet, et malignis atque horrendis symptomatibus plenissima. Illud utcunque accidit, ut sanguia, spiritibus auia magnam partem exutus, et ab aestato praecedenti plurimum ad tua, ebullitione aua non nisi tardimimis motibua desungatur, suaeque dea mationi longillaimam periodum matulat. 23. Iam vero ut manifestum evadat quam dissiculter hae Febres Autumnale puta, curationem admittant, hoc loco perpendendum ea Continuarum hujus tempestatis atque Intermittentium diaerimen in eo maxime vereari, quod Comtinuae conceptam semel effervescentiam σ-πῶς unoque tenore perficiant, Intermittentes autem partitia vicibus ac diversia temporibus eadem defungantur. Interim in utrisque In Fabri-

sementatio Naturae ductu peragitur spatio horarum 336, aut ' u

circiter; neque enim estiua aut tardi in anguine in bus, tianhumano corpore ordinario repurgatur, si negotium Nntum quisti permiseria, haud secua ac pomatium inam, vinum atque ' mixti emeritia suam, ae peculiarem habet periodum quis depurentur mentatio,

M. Quamvis autem in ebribus Intermittentibus sanguis Izπ

nonnunquam ut in Quartana contingit, sex me tum spatio spatio'ho-

despumationem auam moliatur is tandem perficiat; non zzz.

tamen si rite calculum poma, plus temporis in eadem abaes Peragitur. venda impenditur, quam quod in Continuis impendi natur liter solet quatuordecim enim ' θήμερα , sive dies natin ales, inciunt horas 336; tribuendo nempe hora quinque eum dimidia cuilibet paroxysmo Quartanarum, habebis in Quartana valorem quatuordecim dierum, hoc est, hora 836. Iam si quia dixerit, Quartanam, verbi causa, eadem enim reliqu rum Intermittentium ratio subintelligenda est, ultra ex

me tum spatium aliquando excurrere, antequam periodum sum abaolvat respondeo, idem etiam non raro in Continuis

Febribus hujus constitutionis spectari, quae saepe ultra dim

112쪽

FnnaEs quatuordecim protrahuntur L in utroque nimirum casu, si A,sokbis Moescentiam Praesertim circa ebrium finem, rite atque 'οι -'6ε. ordine decurrere ac suatineri vegetam curaveris, despumatio

intra praedicti temporis spatium hoc est, quatuordecim dierum, vel 336 horarum, peragetur quod si vero effervea-centiam illam, seu fermentationem, refrigerantium medio mentorum aut clysterum usu tunc temporis scilicet vera Febrium declinationem, importune inhibueris, et quaa fra num illi injeceris, mirum non est si in longum magentu ordine quippe Naturae perturbato. mamque hoc modo relaxatur quodammodo sanguinis humani tonus, unde a ad despumationem accingere cum effectu nequita 4mo vero in corporibus debilibus et Getis idem aliquindo vel ponte accidit, nisi cardiacorum ope Naturam in illi languentem adjuveris, quo sanguini despumando par sit. Exelpiunt 25. Verum illud hic jam porro notandum arbitror, eat. .. p. de fermentinonis spatio atque continuatione supra bres, quae tradidimus, de illis solummodo Febribus intelligenda esse,quaoffensa quae statam quandam naturam atque habitum nactae sunt.

Hii ... Sciendum enim est neque me praeterit, Febres quasdamnaturaliumesse, tum Continuas, tum Intermittentes, quae transmintia et hesu. incerti genii sunt, neque in suis effervescentiis ad destinatam sunt periodum pertingunt. Minus generia sunt, quae a levi aliqua offensa ex se rerum n--naturalium, quas appellant, ut cibi, potus, aeris, et his similium abusu, nonnunquam ori unducunt his enim morbi correpti subito saepe convalescunt. adoles Idem etiam in adolescentulis, sanguine puro ac multi spiri-ἡuta u. tibus reserto praeditis, aliquando accidit: nimirum Febrea Febres, et illorum, spirituosa quadam ac nimis tenui volucrique materia..tiguiar niXRe sementationes suas citius perficiunt, ac celeri gradu piritu03 spatia sua emensae evanescunt s26. Ad sementationem

dit enim illud primo reqviritur, ut materia ferment cibilis sive u illa sanguis ait, sive vinum, aut aliua aliquis liquor quilibet,

tionem re ea tenacitate et Viscositate polleat, ut spiritus implexos atque quiny xv irretitos eatenus detinere valeat, ut in liquori maasa moveri atque agitari possint eodem sere modo quo mea iam captae, aut muscae atque apiculae melle detentae, motitare quidem et murmura sua peragere possunt , avolare interim non

valentes. meque tamen ut obiter illud dicam, eam tenaci

primo primario edd. 66, 68. p possuntJ possint edd. 66, 68.

113쪽

tatem obtinere debent liquorea memorati, ut spiritus prorsus κουκκs obruant opprimantque adeo ut non omnino moVeantur. 9uoauis

27.ymis actis fundamentis, quae quidem nescio an aliis. '6l-'6 . mihi certe ratione non contemnenda niti Videntur, mirum non αἱ ζ.2

erit si lius non aliam medendi methodum superstruam, quam te aeque

quae in ebribus Continuis ad despumationis debitum opus V.

rite perficiendum adhibenda videatur cum nimirum illae a uni cu

randas

Continuis nullo discrimine seiungantur, si ordinem spectes qua ad quomatura earundem materiam expellere solet, scilicet per effervescentiam certa periodo comprehensam etsi quod ad perficien- earum speciem, atque naturae proprietatem attinet, illas et R4.M. . 'Continuis, et a se invicem plurimum differre non difflear. Itaque vel methodum qua sematura liberare ab hoc morbo solet, caute soliciteque observando, indicium sumere oportet, quo sementationem obortam acceleremus, atque ita ad sanitatem aegros perducamus vel in ipsam causam specificam penetrando, danda erit opera ut remediis emcacibus ac specificis morbo obviam eatur. 28. Ab horum alterutro indicationes sumendae sunt. Ego utramque viam ingressus

aliquando fui, atque illaesa uti opinor, verecundia profiteri

possum non sine summa cura atque attentione animi indefessa sed nondum eam felicitatem adeptus sum ut Autumni Febres Intermittentes certa aliqua praxi atque medicandi ratione tollere possim, antequam statas illas sermentationes domibus supra i 23 sq. locuti sumus, peregerint, utcunquo molestum hoc febricitantibus videatur, qui eousque sanitatem suam expectare inviti coguntur. Revera autem sivius inter mortales reperiatur, qui, sive methodo aliqua certa, sive remedio specifico adhibito Febrium harum Intermittentium cursum non solum inhibere, sed etiam omnino abrumpere novit existimo eum omni jure teneri, ut humano generi rem illam summopere expetendam patefaciat quod si non fecerit, ego illum nec boni civis, nec prudentis viri nomen mereri pronunciare ausim neque enim civis boni est, illud in rem suam Vertere, quod toti generi humano tam ingens beneficium portet nec viri prudentis, Divina Benedictione semetipsum privare, quam a Summa Bonitate liceret expectare, si ad publicum bonum promovendum se accingeret Honoris

114쪽

nisi modo insta di-

stituta,

bus ubique

noeenti

autem ac divitiaram lange minor apud probos ratio habetur

quam virtutis et aapientiae.

29.I Quantumlibet autem merit dissicile Intermittentes

lina Autumnale certo fugare, tradam tamen quicquid ad earundem curationem prae reliquis sacere mihi visum est. Intermittentium Autumnalium curationem non in in

genti diserimine per minaret tentari, nisi eo quem mox disemus modo instituatur, praesertim vero per phlebotomiam, frequenti nimis obaervatione jam olim didici. Etenim in Tertiani. maxime si ea constitutio admodum fuerit epide ea. hae methodo amandia, nisi Chirurgi gladiolus eodem ictu quo

venam pertundit .aam etiam Febrem confodiat, dictae Febres, etiam in egetioribu et athlotio caetera valentibus, non nisi longo temporia tractu expugnari a patiuntur. In provectis oribus autem diutinum ebria crueiatum tandem etiam mora excepit, quam prae oribus jam eam haud raro denunciat

ethalis illa tonsillarum inflammatio, erius fecimus f 12.J

mentionem. Adde quod ven--Metio alia etiam sympto uasta maturius Moeraivit, quae Febr autumnalaa Intermittentes in statu Melinationis vel eomitari diximus, vel a tergo aequi. Quartanariis vero in tantum obeat phlebotomia, ut juvenes, qui a morbo alia intra ex me ea fuissent liberati, per ex adhuc alios ab eodem detineantur aetateque provectiores, qui, nisi anguinem detraximent, intra annum poterant amari, morbum etiam ultra statum illud tempus alere perielitantur, ae denique ab eodem victi auccumbere. Quae de venae ectione jam dixi, teri opera ad catharata pomunt

115쪽

transferri, nisi quod haec non usque adeo perniciosa sit, nisi Fκεκκs

crebro repetita. IV b.

30. Intermittentes Tertianas Autumnales hoc pacto ago 6l-'6 .gredi Aegro in lectulo composito et stragulis undiquaque ii in ut

cooperto, sudores provoco sero lactis cerevisiato, cui satriae Tertiana-

soli incocta suere, quatuor circiter horis Me Mοπε- hiditata

adventum quibus jam obortis mox praecipio ut devoret curatio. scrupulos duo pitularum cochiarum majorum solutarum in unci una sequentis misturae:- -- la J Aquae Vitae libram unam,

Theriacae Andromachi uncias tres, Croci Anglici drachmam unam ;Misce stent simul pro usu.

Haec ubi assumpserit, in sudoribus continuo eliciendis emsistat, donec elapsae fuerint aliquot horae ab illo tempore quo paroxysmus ingruere debuerat, magna cum cautela se muniens contra illas sudationis interruptiones, qua illi forte creabunt dejectione aliquot a medicamento cathartico prosectae. 3I. Saepius mihi ex animi voto cessit medic mentum hoc in fugandis Tertianarum paroxysmis, quam usu receptum illud ad eundem scopum tendens, decoctum scilicet radicis gentianae, summitatum centaurii et . cum mensennae atque Marici quantitate. Cum enim duos illos contrarios sudandi ac dejiciendi motus eodem tempore excitet, eundem cum vulgari isto effectum obtinet, ordinatum scilicet paroxysmi processum confundendo atque interturbando idque emacius, nec tamen tuto minus. Atque hac sane methodo Intermittentes Autumnales Tertianas bene multas pepuli; necdum praestantiorem aliam experiri his annis mihi licuit. 32. In Tertiana Duplici, quae typum variavit ob aegrum Tertianae vel evacuationibus vel alio quovis modo debilitatum, sudor 2g:ό''pari etiam modo provocandus, et pari temporia intervallo afutura paroxysmi invasione, vel medicamento jam laudato, omittantur vero pitulae cochiae, cum nec tutum sit, nec ad rem factat, cathartico jam ab eodem fracta aegri vires amplius dejicere, et paroxysmis ejusdem ope ingeminatis suppetias serre, vel diaphoretico alio aliquo δρωπικωτέρεν atque incaci, quod etiam repeti potest paroxysmo genuino proximo

116쪽

Fκa ac nubsequente. In summa aegri debilitate a dicta paroxyami Αk,.... ingeminatione electuarium quod jam sequitur praescribo:

Form. 14.J R Conservae florum Borraginis; fConservae florum4 glossi, an unciam unRm, Conservae Anthos semunciam, Corticis Citrii conditi, Νucis Moschatae conditae, Theriaeae Andromachi, ana drachmas tres, Consectionis Athermes drachmas duas; Misce fiat optata, de qua capiat ad magnitudinem avellanas mane et vesperi, superbibendo cochlearia sex sequentis jesepi:

Aquae, eriaealis stillatitiae, an uncias tres, Syrupi Caryophyllorum unciam unam; Μisce:

vel hujus loco AEquam aliquam rapidemicam impliciorem

sacchar, dulcoratam exhibeo, interdicto AEnematum usu; aegro juscula e pullorum curnibus, Mennem, etc. Oncedo. Cortox ri f33. Quartanarum quod attinet curationem, nemo estitiaisA in , in hac Arte vel mediocriter versatus qui nesciat

ePiu quam parum votis respondeant methodi istae omnes quae impotris, huic Medicorum in Obrio eluendo hactenus destinantur, si ὁ.όΣ ' oorti m Perurianum excipiamus; qui tamen inducias saepius impetrat morbo, quam eundem debellat cum postquam adaeptimana dum vel trea delituerit, magno eum aegri emolu- eum Moi mento, qui ab illo mala multatus paululum interim respirat,m.hi. - - de OV recrudescens, haud segnius quam prius lacessit; hibetur tque ut plurimum, quotiescimque demum repetatur illud sita τ' In camentum, non nisi longo temporia tractu expugnatur. Hu uin a seram tamen quicquid de methodo ejusdem exhibendi mo=- habeo compertum. Methodus M. Curandum est ante omnia ne praemature nimis hic eoetiola eortex ingeratur, ut scilicet quam morbus suo semisto aliquantisper protriverit, nisi collabescente et jam actae aegri Vires eundem temporius sumendum erae dictaverint,in neque enim illud solum eat metuendum, ne a praepropero ejus au inessicax iste reddatur et spem aegri saltat, sed etiamne de aegri vita agatur, si sanguini omni sementationis nisu ae despumanti eam dereponte injiciamus remorem. Proximo loco, neque catharai, multo minua Venae-sectione,

117쪽

a ducenda ea materiae Febrilis pars aliqua, quo liberius Faeaans retex moriunmtu munere eum enim ab utraque linctam Aukoxutitetur quadantenus oeconomia corporia, eo promptiua certiua '63-'6s que recrudescent Moxyami, evanescent semel pulveria vi. Μihi etiam magis e re fore videtur ut sanguinem dicto medicamine aeniam longioreque a paroxysmis intervallo leviter inficiamus, quam ut uno omnino ictu paroxyamum jam in-atantem tentemus confodere hoc enim pacto et plus tempoena remedio conceditur quo auum opus plenius absolvat, et

evitatur quicquid id a periculi quod aegro poterit oriri ex

subito isto atque intempestivo nimia summine, quo PMov mum jam invaleaeentem atque omni se ope exerentem conamur opprimere. Postremo, brevibus istis temporis intervallis repetendus est pulvis, ut non protinua evanesint prioris dosis virtua antequam altera exhibeatur crebra enim

repotitione ista εὐεξία tandem recuperabitur, profligato insolidum morbo. 35. His adductus rationibus hanc egomethodum caeteria antepono: eruviani corticis uncia una Cum sympi rosarum rubrarum unciis duabus misceatur; aeger ero quantitatem nucia moschatae majoris, mane et sero, quotidie devoret, diebus a genuino paroxysmo Muis, donec consectionem omnem absumpserit. Repetatur porro ad tres alia vices, interiectis semper diebus quatuordecim.

36. meque sorte cum minori Ductu a pari poteritudemoliri cortex hic in Tertianis, qua emis, qua Autumn libum qum 4 vhtas.

in Quartania adhibetur Sed ut vera loquamur, nec artem qua Au- ὰπ -δων-- ostentemus, ni harum Febrium alterutra cor , IutareDiu aeger vel insana sit, vel aetate floreat, convenit omnino in η- quantum ego hactenus edoctus sum, vilia messi-mentorum εα quorumvis ope, aut aeris ac diaetae mutatione moliri nihil In insanu-

enim hinc ma natum hucusque intellera, s modo totam rem rentibus

Naturae permiserim. Id quod ego non sine admiratione, i. ἡ 'praecipue in infantulia, saepe observari sanguine namque sive Quam depuratione sua defuncto, Febres illae sponte summisnuerunt. Iubis.. Quod si autem, e contrario, vel strictiori aliquo regimine uis is res ris, vel medicamenta purgantia subinde adhibeas, adhiberi yestalitati Milices solent eo praetextu, ut obstructione expediantur,'

118쪽

FR RRs atque huniores in primis viis stabulantes exturbentur,in vel aiA99oliti. quod Praecipuum est, in constitutione videmica venae- 'οι -'6 sectio celebretur, fiet ut morbus in longissimum tempus procurrat, atque interim ut aegri mille symptomatis' itaque periculosissimis, exponRntur. In provee f37.J Si vero febricitantes provectioris aetatis sint, ex Ami.tiis utroque morbo Tertianas dico Autumnales, aes artanas, ii O Uiε non solum diutumitatis verum etiam ipsius mortis ome

corrobo Periculum Imminet. Hic Itaque edicum illust agere oportet..ta. h. ' neque cortice Peruviano, nec alia quavis methodo morbum ficio susti submovere valuerit, ut Naturae saltem suppetias serat, eam-' quo illis adminiculis sublevet, quibus ad negotium suum e agendum opus habuerit. Certe enim in effoetis corporibus, nisi fermentatio cardiacorum et corroborantis diaetae ut Vini Absinthitis, ac id genus similium, beneficio sustineatur, illud accidet, ut aegri, incertis atque frustraneis paroxyamis divexati, debilitentur, atque morbus eo que duret, donec languida prius Νatura, paroxysmo aliquo graviore correpta, debullitionis tempus pertingere non possit adeoque in ipso exhorrescentiae tempore diem suum obeant aegroti Atque hoc in senibus non raro usu venit, qui longa catharticorum serie debilitati fuerunt imo ut aliquando visum est, in ipso vel primorum paroxysmorum rigore penitus desecerant, cum exhibito cardiaco satis sorti saltem ad tempus aliquod sustineri potuissent. Aeris mu f38. Cum sanguis tempus illud exegerit quod ad despu-nseo ista mationem suam perficiendam requiritur, necessarium est ut v pravectioris aetatis aegri, eodem ipso tempore Vel paulo antea, sanguini insignem 'liquam aeris mutationem subeant, sives quod

et 2 T. potius optandum esset, in calidiorem aliquam regionem

boo tem commigrando, sive mutando saltem locum in quo primum eou.., 'in morbo correpti sunt iram sane est quantum valeat haec oris mutatio ad morbum hunc prorsus abigendum. Interim ut ante hunc temporis articulum ne mutetur, non tantum non necessarium est ad sanitatem ex hoc morbo restituendam, sed et minus convenit. Etiamsi enim quis iuregionem quantumcunque australem et calidam migraverit,

119쪽

sanguis tamen Hus, in morbido hoc motu semel constitutus, Esngs depurationem suam ut peragat necesse est quod quidem Aestioliuis beneficii se rea expectabitur inusitato novoque aere. '6 6 . priusquam procedente atque adulto jam sanguinis motu, sanitatis recuperandae capax fuerit. Insignis ergo illa oris mutatio tum demum adeunda est, cum primum Reger

paroxysmo liberari potest D exempli causa. in Quartana

quae primum in autumno invasit, non citius aer mutandus

est quam circa Februarii initium. 39. Interim si aeger saltam mutare locum vel nolit vel commode nequeat, oportebit ut d ζά μ

hoc ipsius temporis articulo sorti aliquo medicamento utatur, mento car- cujus eae sint vires, ut uno quasi ictu languescentem illam libramp. depurationem potenter promoveat et si fieri poterit, per-Πη reiculo sciat. ad hanc rem consulerem ego ut electuarii de ovo, vel theriacae Andromachi sesquidrachma in aquae coelestis, vel aquae vitae communis unciis duabus dissoluta exhibeatur, duabus scilicet horis ante paroxysmum id quod a me cum successu non infelici in morborum hujusmodi declinatione actum est licet agnoscam calidiora haec citi Calidiora

us exhibita vel morbum duplicare vel in ebrim Continuam ζζζ ipermutare, quod a Galeno h Ad Glaue de Meth. Med. i. 12 morbum t. i. p. 40. jamdudum observatum est. Idem in juvenibus . hoc morbo detentis fieri potest cautela adhibita ut autem 'iram Con-

in puerili aetate Idem fiat, non tantum non conVenIt, Verum perinu-

etiam periculo non vacare dudum observari . t DL

sesqui aehmal drachma tina emis tari saepenumero solet, tam alicujus -- edd. 66, 68. ligniιatis essectum esse, quam ipsius morbis duab parox Pom edd. 66, 68, 76. vis atque roboris quilibet enim paroυε- Gati l ab aliis edd. 66, 68, 76. mus, Continuae ebria instar est et om- md pridem edd. 66, 68. pendium; adeoque majori atrocitate aegrum Hic add. edd. 66, 368 quae sequun aggreditur quam Continua Febris, donec

tur:-Notandum est in horum m-borum par-mmorum adiquot progressu, morbi primet Tertianam ver praecipue, vires aliquousque retundantur rarum uenorinunquam contingere, ut Fervescentia ut id aiι,2 quandoque aecidit ut prae vio- in juvenibus ac robustis Onaque adauge sentia hujus Fervescentiae atque motuatur, ut merito tutius ealatimes ingruenι emero, Tertioenae Autumnales injuvenibus tempestati occurrere, quam rem totam praecipue, depuratione sua ante destina-Nasinae eommittere. me autem commo tum temptis defungamtur, adeoque post dissime Ae emetis in die aliquo inter pamaysmo non multos evanescunt opere missionis propinator illud enim medi nempe Naturae praeeipitaso. Quartanae camentorum genua plerisque autumnalibus auιem non tam cit pede cursum suum morbis inprime conrenit, et symptomati peragunt, nisi forte aeger eodem morbobus illia praecavet, quibus iidem in vigore jam antea defunctus fueriι namque insunt obnorii Verum Mefacto, res ot hoc casu, licet paroxysmi cuiquot Gerreri Nasurae permittenda est. Neque vero ere possit, Medicus tamen illius rei innarius, diderim, ingenιem illum atque ιrocem denter morbum illum subito evaniturum hujus, emescentiae inatiuum, qui Primo praedicere poterit; quod Mematu dig-

paroxysmos Tertianarum praecipue, Comi num est.

120쪽

Panna, U. Priusquam huic argumento clausulam addamus, Asyokbis su monendum Venit, ea, quae de ebrium Autumnalium 6I-'64. Intermittentium duratione, atque de tempore ad sanguinis despumationem requisito jam dicta sunt, ita intelligenda esse ut nos solum illud nunc spectemus quod atura, vulgaribus atque usitatis tantum medicamentis suffulta, praestare soleat. Nequaquam enim eo consilio de his rebus ita locuti sumus, ac si doctos ac solertes Μedicos despondere animum velimus, atque vel de melioribus medendi rationibus excogitandis, vesnobilioribus remediis inveniendis spem totam abjicere, quorum ope hujusmodi morborum sanationem accelerent. T-- tum enim ego profecto ab hoc proposito absum ut non de perem vel a me ipso tale quidpiam sive methodi sive remedii aliquando repertum iri Sublato f41. Sublato morbo aeger sedulo purgandus est incre- ..e. .. dibile enim dictu quanta morborum vis ex purgationis desectudulo pur post Febres Autumnales subnascatur iror' autem hoc a

Messio minus caveri, minus etiam admoneri Quandocunque enim horum morborum alterutrum paulo provectioris

aetatis hominibus accidisse vidi, atque purgationem etiam omissam, certo praedicere potui periculosum aliquem morbum eosdem postea adoriturum, de quo tamen illi nondum somniaverant, quasi persecte jam sanati. Athontis, 42.4 μ omnino interim cavendum mi ne purgetur aegeris.h.. h. ni3 morbo enitus depulso quamVis enim parte naturales a quo non illuvie ista quam in illas congessit Febris, hoc pacto quad- , - '' tenus sublevari videantur, nova tamen materia derepente sed exi in succrescet Febre scilicet, a cathartici impetu atque humorum

tio, quas Mintione rem revocata, eandem suppeditante ac proinde id: . . h Rutum iurgRtione lucri secerimus, ut morbus contumacior eidere de evadat. Quotidiana id nos docent eorum exempla, qui in

ιχνιαι. morbi παρο-μῆ ut theoriae isti morem gerant, quae inpexηenti tollendis obstructionibus, et evacuando humore melancho-

prorsu lico, qu mali fons et origo vulgo habetur, curationis spem Li' omnem ponit, repetitia purgationibus misere plectuntur; quibus sane, quicquid id demum est humorum quod a corpore divellitur atque eliminatur, compertissimum est nobia Febrem altiores exinde radices agere, et pertinacius stationem