Opera omnia

81쪽

15.J Siquis autem quaerat, quo tempore Febris Oisto Fgastis

in exhiberi velim dico, in ipso plane Febris initio, siqui II. ζ.

dem optio daretur, emeticum propinarem ita enim fiet ut '61-'64. horrendis illis symptomatibus. ex humorum in ventriculo meticum

locisque momi delitescentiim Illum tum ducentibus, initio pro-

aegrum Praemuniamus. Immo vero et sortasse in ipsis quasi Pu --, incunabulis opprimamus morbum, qui alias cum aegroti periculo grandescet, ac longaevus evadet nutritus nimirum dictis illis humoribus, mi vel substantia sua in penitiores corporis partes transmissi cum sanguinis massa commiscentur, Vel ex ipsa mora pejores facti, atque venenata pravitate inquinati, ex soco suo jugiter pertranseunti sanguini malignam auram inabunt Hujus aes ne longius abeamus, cholera morbus exemplum nobis exhibet fit enim aliquando ut intempestiva opera vomitum in illo morbo cohibere satagentes, sive illud Laudano fiat, sive adstringentibus medicamentis, eo cohibito,

non minus periculosam malorum catervam invehant mu Ρerieum es enim cres corruptique, quorum exclusionem tantisper ζοῦ ' permittere oportuerat ut satis evacuarentur, hoc pacto repulsi cohibita, vires suas ac saevitiam in sanguine mercent, Febremque inu, non accendunt, quae, ut mali moris et gravibus symptomatis Ρ pin

stipata esse solet, ita nisi propinato emetico tolli vix poterit, etiam aegro jam ne quidem vomituriente. 16. Quod si nobis ut saepe fit, sero accersitis non vel quovis licuerit emeticum propinando aegrorum Muti sub ebris ..isia. initium consulere, certe tamen convenire existimaverim ut vires sequoris morbi tempore illud fiat, modo vires eo usque morbus non attriverit ut emetici vim ferre jam amplius nequeant . Equidem ego die Febris duodecimo vomitum imperare non dubitavi, etiam cum aeger vomiturire desiisset, neque sine fructu eo namque diarrhoeam sustuli, quae sanguinem in peragenda despumatione impedivit: quin et serius idem sacere minime dubitarem, nisi virium attritarum ratio prohiberet. II. Vesperi, celebrata jam vomitione, semper illud ago Postame- ut tumultum ab emetico in humoribus excitatum con3 iam hisu. u. et quietem conciliem ideoque sub noctem et hora omni parmori- par oricum quempiam haustum exhibere jubeo. Exempli inius .,

82쪽

CONTιN. Aquae irabilis' drachmas duas, 6i- 64. Sympi de econio , Syrupi Papaveris Erratici, an semunciam; Misee fiat hausim.

18. At si vel ob copiosam sanguinis jacturam quam curationi decursu pamus est aeger, vel ex Omendi frequentia dejectionibusque in emetici hujus usu factis, es ex praesenti ejusdem προεξίε, vel ex debilitate ejus, vel ex Febris jam declinantis vetustate, nullum jam supersit in posterum Nonnuno concitandae nimiae ebullitionis periculum tum metu proces ., D habito, Vice haustus praescripti, Di cordii satis largam dositi eord do vel impermixti, vel aquae alicui cardiacae sociati, exhibere' larga prae jubem Praeclarum sane medicamentum, modo ea quantitate ς ud exhibueris, quam remedii toti quam tituli mensuram impleat.

Vomito I9.ymic autem loci, priusquam de emeticis dicendi

choes M. AEnem faciam, Praetereundum non est, omnino tutum non esse tali nuὶ saltem in hac Febre', vomitoria ex infusione croci metallo-

adolescen rum Parat puerulin ultiSV inis adolescentiam constitutis,

.ui. i. ' Vel minima quantitate exhibere. optarem equidem ut illius

tuto exhi loco alia nobis tutiora, sed satis interim emacia, suppeterent,' quae humorem Hinc, in Febris declinatione sere semper dia rhoeam minitantem, radicitus extirpare possit vel saltem ut medicamento aliquo idoneo acrem istam materiam ejusque vim corrosivam ita mutare liceret ac retexere, ut commoverediarrhoeam nequiret Saepius profecto mihi molestum illud accidit, quod ad insantes puerosque Febre correptos accersitus, indicationem conspexi, quae quidem medicamenti usim suasit cujus ope extra periculam collocari potuissent; quod tamen exhibere, veritus insaelicem exitum, non sum aua Verum in adultis nullam inde noxam hactenus observari, modo mincautionibus praedictis emeticum propinetur. 20. Vomendi exanclato negotio, illud mecum ulteri disquirere soleo, utrum evacuationibus praegressis non Obstantibus, sanguis etiamnum adeo exaestuet ut illius effervescentiae limites adhuc ponendi sint, ac sinamen addenssimi ;

83쪽

in vero eo usque elanguerit ut indigeat incitamento; vel aeanis denique, an fermentatio ad gradum idoneum ac debitum Ausolibureducta permitti sibi absque aegri periculo possit. me horum 'οἰ-'6 singulis nonnulla mihi dicenda sunt. 21. I. Itaque a sanguis eo usque exaestuet ut merito adhuc suspicari lieeat aegrum vel phrenitidi, vel alii alicui molesto symptomati ex nimia sanguinis ebullitione prognato, obnoxium esse, postridie emetici exhibiti enem praescribo ut

Form. 3.J Decocti communis pro Clystere libram unam, Syrupi Violarum,

Sacchari culinaris, an uncias duas; Misce fiat en-a;

idemque repeti pro re nata jubeo quo saepe fit ut, sanguine nonnihil ventilato refrigeratoque illius effervescentia satis

compescatur. Interdum tamen usu Venit ut Venae-sectionem Sanguinis otiam semel adhuc atque iterum repetere necesse sit, nempe norinu ia, in temperamentis modiis sanguineis, et aetate florentibus, en e- ee

aut in iis qui nimio vini usu inflammatoriam quandam dia i it Uy'

thesin sanguini suo impresserunt Verum plerumque tanto tamque insigni remedio quale quidem est repetita venae-

sectio, non opus est ac proinde, si praedictos casus exceperis, effervescentiam illam enematum adminiculo satis reprimemus Quare si sanguis nimium aestuet atque effervescat, in aliis

singulis' vel alterais diebus prout res postulaVerit , clysterem,ini. i. injici jubeo, idque ita fieri ad decimum usque morbi diem, es bu Mues

circiter 22. Veruntamen si magna Vis sanguinis missa dua. fuerit, vel aeger sit aetate provecta, tunc temporis enemata nulla impero, etiamsi sanguis multiun efferbuerit. In his etenim casibus, uti metuendum non est ne omissis clysteribus, ebullitio concepta eo usque procedat ut insignis alicujus et infesti symptomniis periculum immineat, ita certissimum os eorundem usu sanguinis robur ac vim atque ut ita dicam, etsi minus proprie, tonum relaxuri, eatenus quidem ut, in senibus praecipue, neque enim illis enemata tam prospere ac juvenibus cedere solent,)maturae opus interturbetur atque impediatur Quod si vena secta quidem uerit, sed non multum sanguinis emissum, tunc uti dixi, clysteres adusque decimum, plus minus, diem impero nonnunquam

84쪽

Faunis etiam adusque duodecimum quod in illis praesertim obtinet,A99oab. quibus sanguinem demere non audeo. Sunt enim, qui post'61-'66. Intermittentes autumnales sive Tertianae fuerint illae, sive Quartanae, Febribus Continuis ex purgationis in praecedentis morbi fine desectu corripiuntur. is si sanguinem miseris, periculum est ne sedimentum illud, quod praegressa sermentatio deposuerat, in massam anguineam resorbeatur, novasque turba excitet. Venae-sectionis itaque loco, rebus ita se habentibus, clysteribus utor, et quidem ad diem usque duodecimum, modo aeger sit juvenis, atque sementatio nimis exaltata. Plura de 23. 2. Verum e contrario alve venae-sectionem adhibueris sive omiseris, si sanguinis effervescentia nimia elangueseat, adeoque stimulo egeat ne Naturae juvandae impar fuerit tunc equidem a clysteribus etiam ante diem decimum, multoque magis eo praeterlapso prorsus abstinendum arbitror Quorsum enim jacentem jam et nimis elanguidam sementationem ulterius Ompeseere atque reprimere conR- remur Quod a vero post tempus illud, in morbi nempe declinatione clysteribus utaris, profecto non minus absonum id fuerit atque ab omni ratione alienum, quam si quia effervescenti cereviatae nimia amplum spiraculum aperuerit: etenim aperto illo spiraculo praepeditur Natura, quo minus ad morbificae materiae separationem unitis viribus incumbat. 24. Postquam igitur vel mediantibus evacuationibus idoneis atque opportunis aeger εω βελῶν positus fuerit quantum ad illa symptomata attinet quae ex nimia ebullitione nascuntur, vel morbus jam declinaverit; quanto magis n- strictam illi alvum praestitero tanto magis eam extra Periculi aleam colloco nempe Febrili materia ad sui concoctionem suaviter ac blande propendente. Quocirca a praecedentes evacuationes sanguineae massae quasi laxitatem quandam induxerint, vel inducere minentur, vel aeger ante debitum tempus Febre lavatus fuerit vel etiam Febris ad ultimam auam periodum pervenerit, non olum enemata procul haberi volo, sed et cardiacorum opem atque auxilium a gerendum arbitror, atque mox ad alvum adstringendam memet

accingo.

85쪽

25. Cardiaca vero quod spectat, quoniam usu mihi com Runis pertum est eadem propere nimis exhibita non contemnendR-Α , ii Mnoxam inserre, vena' scilicet nondum secta, metuendum est =ne materia cruda adhuc existens in cerebri membranas, etc. Q tin's haut pleuram decumbat, ideo curae mihi semper est ne ear eonferunt,

diaca exhibeantur, dummodo vel nihil omnino, vel parum 2.2

sanguinis emissum, nullaque alia insignior evacuatio facta tempore fuerit, ut aeger aetatis vigorem nondum exegerit; nequo enim ideo quorsum sanguis ejus, per se satis locuples, esterius in ipsius emiciem ditesceret locuples autem atque opulentus satis est, neque succendiculis eget quamdiu evacuationes insignes calorem ejus insitum non prostraverint. Hujusmodi aegris domi nascuntur cardiaca, et quae soria adduntur, aut frustanea sunt aut etiam damnosa quapropter ego vel nulla omnino, vel saltem levissima termiserim. 26. Interim vero si aeger ex profusis evacuationibus lassus et languidus, vel aetate fuerit provectus, solenne mihi est

eardiaca vel in ipso Febris initio propinare morbi autem die

duodecimo, negotio tunc temporis ad secretionem Vergente, medicamentis calidioribus liberalius indulgendum lenaeo; imo paulo maturius idem fieri potest, modo non metuendum sit ne Febrilis materia in partes principes praeceps agatur: namque hoc tempore, quo magis calefecerim, eo magis com coctionem acceleravero. 127. Neque revera cogitando assequi possum quid sibi velint edici, cum sua praecepta totiea ingeminant de remediis ad promovendam Febrilis materiae concoctionem administrandis, id quod in morbi initio accersiti saepe faciunt nihilominus tamen eodem ipso tempore medicamenta ejusmodi imperare non dubitant, quae Febrim scilicet attemperare possint. Prosecto enim est Febris ipsa

Νaturae instrumentum, quo partes impuras a puris secerant:

hoc illa modo plane imperceptibili praestat ab initio, atque

etiam in me ιν morbi verum in ejusdem declinatione apertius atque manifestius idem opus aggreditur, id quod ex urina Matori

remere licet. Materiae Febrilis concocti nihil Ritu Ver ..h .s.

significat quam peccantis materiae a sana aeparationem ni R est Hanc igitur ut acceleres, non satagendum nescio quibus preeanet attemperantibus, sed Febris effervescentia tamdiu permittenda δ' 'Π 'o

ratio. enarrenda scilicet adhue malente n ut cruda adhuc eae. Dom. d. 66. materia enaque eL M. te.J om. d. 66.

86쪽

Fnaar est, quamdiu salus aegrorum passa suerit cum autem finem Α996kb specta Rique declinationem, secretione jam conspicua, tunc '61-'66 quidem calidioribus medicamentis illam a tergo insequemur, ad rem eo celerius ac certius perficiendam. Atque hoc reipsa est, Febrilis materiae concoctionem promovere; cum e ReuR-tiones et refrigerantia moras nectant, et curationem impediant, ipsamque sanitatem jam appropinquantem abigunt , uti saepius a me fuit observatum. Despuma Si sermentatio satis progrediatur, despumatio circa diem di.m 4 - decimum quartum peragetur; Verim si refrigerantia quae- pq gitur libet serius adhibueris, atque ita eorum ope effervescentiaranti, po, summinetur, mirum non est, si Febris ad diem vicesimum diem V ' primum, quin et in Getis corporibus male tractatis multo morbum dongius excurrat.

L.ἡἴ 28 Illud porro observatu dignum est, quandoque accidere

ut aeger clysterim aliorumve catharticorum usu circa declinationem morbi intempestive praescriptorum parum alleviari videatur, imo nonnunquam apyrexi omnimoda frui post diem autem unim alterumve senties non tam pristinam Febrim vires suas redintegrasse, quam novam accendi rigor nimirum atque horror subito invadet, quem mox excipiet calor atque Febris, idem stadium nisi forsan in intermittentium classem se reponat, decursura, quod in praecedentibus monstratum fuit. Cum ita se res habeat, non aliter tractandus est aeger quam si ante Febre non detentus fuisset, verum quoad res agendas calcata jam vestigia repetenda despumatio enim, quae coeptae jam ebullitioni debetur, non nisi praedicti temporis scilicet quatuordecim dierum, spatio peragetur, utcunque molestum fuerit aegro, a praegresso morbo satis jam debilitato, eousque sanitatem expectMe. Cardilaea 29. Cardiaca quae adhibe passim sunt ejusmodi quaetio, n statim subindicabo, quorum moderatioribus utor in morbi 8yh principio, aestuatione maxime servente: adatim ad usum

calidiora calidIOrum, duxta morbi progressum vel ebullitIovis gradus, --uia Pergens se e memor licere, siquidem multum sanguinis bibenda. missim1, vel aeger senex fuerit, ut cardiaca sortiora administrentur, quam cum vel nulla praecesserit venae-sectio, vel aeger aetate floruerit.

30. Moderata autem illa quae dixi cardiaca fiunt ex aquis

abiguntJ Si male Syd. melius gain edd. recenti

87쪽

stillatitiis verbi gratia, borraginis, citrii, scordii composita, 'Ennis Dagorum, theriacalis, cum admixtis sympis melissophylli Fer Α996kbunelii caryophyllorum, et de succo citriorum, etc. fortiori 6l-'6 Vero ex Pulvere e chelis cancrorum composito, egoardico, consectione de hyacintho, theriaca Andromachi, aliisve ejusdem indolis Quae sequuntur in Dequenti usu sunt:- Forin. 4.J M Aquae Borraginis, Formulae Aquari Citrii, iaco- AquaeJ Scordii Compositae,

AquaeJ Cerasorum igrorum, an uncias duas, Aquae Cinnamomi Hordeatae unciam unam, Margaritarum praeparatarum drachmas duas, Sacchari crystallini ' quantitatem suffcientem; Misce sumat cochlearia quatuor saepius in die, praecipue in languoribus.

Form o J Aquae totius Citrii,

Aquari Fragorum, an uncia tres, Aquae Cordialis Frigidae Saxoniae unciam unam, Aquae heri alis Stillatitiae,

Sympi Melissopulli Feraelii, Sympi Caryophyllorum,

Sympiydo Succo Ciuiorum, an semunciam ;Μime fiat julapium, de quo capiat Saepius.s em 63 Pulveris e Chelis Cancrorum Compositi, Lapidis Bego die Orientalis, Lapidis BegoardiciJ Occidentalis,

Contruem ae an scrupulum unum,

Folium Auri unum Miseeu fiat pulvis subtilissimus capiat ad quantitatem granorum duodecim, quoties opus fuerit,

ex Syrupi de Succo Citriorum, SyrupiJ Caryophyllorum, ana drachmis duabus, superbibendo cochlearia aliquot julapii praescripti. f mn 7.J Aquae Theriacalis Stillatitiae lincias quatuor, Seminum Citrii drachmas duas;

Contundantur simul, et fiat mulsio colaturae adde sacchari perlati quantitatem sussicientem ad gratum saporem sumat cochlearia duo ter in die.

Plurea Vero sormula recensere supervacaneum mitror, quoniam et innumerae sunt, aut esse saltem possunt, et in morbi decursu juxta varia ejus tempora ac dis sa symptomata variandae sunt.

88쪽

Fκ,κis f31. 3. At si fermentatio neque nimium aestuet, neque inibisu. lnugueret, eum in isto grinu relinquo, nec ullis remediis utor,' nisi aegrorum vel amicorum quibus stipantur importunitas a is' 'n' me aliquid extorqueat, quod ipsis, citra instituti et scopi mei

procedat, haudem, placeat.

ιζ'. . 32. Atque hoc loco non praetermittam me saepius ad

diis opus tenuis conditionis homines, quorum crumen prolixo appR-ratui medico ferendo non erat, accersitum, nil secisse aliud post venae-sectionem et vomitionem peractam , siquidem eas postulasset indicatio, nisi quod ipsis praescriberem ut toto morbi tempore lecto defixi, non nisi juscula avenacea et homdeacea vel similia haurirent; tenuem cererisiam dempto frigore moderate biberent ad sitim sedandam enema ex lacte saccharato singulis vel alternis diebus usque ad diem decimum vel undecimum injici curarent; et versus Febris finem coepta jam separatione, siquidem segnior esset, ad eam juvandam sortiorem subinde potum cardiacorum loco bibere ipsis permisi. Atque ita sine ulteriore aliquo apparatu, nisi quod leve catharticum in fine morbi addere soleam, eos salvos et incolumes dimisi. Ciso,didui 33. Sed ut ad institutum meum revertar si praedictai β' Ῥφ' methodus sollicite observata fuerit, usitato circa decimum

lio purgans . . . . .

sumenda quintum diem, tum ex laudabilis in urina separationis signis' ..d .h tum etiam e manifestu Omnium symptomatum remissione, tum a sex percipio tempestivum tunc esse potionem purgantem exhibere, tionis hio Num edimentum e praegressa fermentatione hic illic deposii' 'πά tum subducat quod nisi tempestive factum fuerit, periculum

sangui est ne in sanguinis massam remigret ejusdemque Febris re-- ,..i cidiVRm conciliet Vel etiam sua in partibus naturalibus, ad divam con quas amandatum fuit, mora, in mineram tenacium deinceps in corpore malorum seracem abeat. imirum separatione jam acta, humores crassi ac impuri ex arteriis sanguini in venis refluo immissi, regressum ejus facile impediunt, ex quo varia obstructionum, ac tandem sermentorum, genera

nascuntur.

Qu. . 34 I Ubi tamen animadvertendum non adeo plane ne-Purg'ti cessarium esse post Febres vernales, atque post autumnales

cessaria PurgntIonem celebrare, Idque propterea quod semientum a

89쪽

vemalibus depositum, tum copia, tum qualitate terrea malig- EnRisnaque ab autumnali superetur. Quod ipsum etiam in Variolis Α, uolitiis obtinet, mestisque morbis aliis verno tempore grassantibus, in '6l-'66. quibus purgantium omissio non tam grave periculum, quod ego quidem observaverim, quam in casibus prius memo aliosque

ratis, erre solet. αα

Et sane non multum is a veritatis scopo aberraverit , qui ζη, tquo a mare ab hoc capite purgandi scilicet post morbos tumnales. autumnales omissione, plurium morborum colluviem, quam Purgatio- ab ullo alio quo demum eunque causarum sonte dependere. post mor

35. ii valde debilis sit aeger, vel alioquin persecta adeo ' 'V

depuratio lacta non fuerit ut audacter possim purgans exhi plurium

bere die decimo quinto, rem differo ad decimam septimam; UTPh.

quo tempore sequentem, vel similem, pro ratione aegri Virium Cathariis potionem Prosino: iditatis

Form. 8. Taminudorum emuncim, oue t Foliorum Sennae drachmas duas, differenda. abarbari sesquidrachmam Coque suffciente quantitate aquae; Maturae unciis tribus dissolve

Syrupi Rosacei Solutivid, an unciam unam Misce fiat poti capienda mune.

36.4 Purgatione ieracta, aegrum, hactenus deci ex Diaeta et praescripto meo defixum, surgere, et paulatim ad pristinam 28 ' victus rationem reverti jubeo. Ea quippe, quam ad hoc eritium. usque tempus praescripsi, eadem propemodum est cum illa quam modo commemorabam, ut juscula avenacea et hordeacea, panatellae ex pane et Vitello ovi in aqua cum saccharo consectae, juscula tenuia ex decocto pulli, cerevisi tenuis lupulata, cui quandoque aestuante ardore Febrili, immisceri potest succus urantiorum recens expressus et super ignem ad cruditatis tantummodo sublationem coctus, et his similia; quamvis juscula avenacea sint instar omnium. Negare vero revisiam tenuem, quae subinde in mediocri quantitate sumatur, severitas est minime necessaria, im saepenumero etiam detrimentosa'.

a ver se aber.J veritatis ιransiliret ' Hic add. edd. '66, 68 quae se- limite ed. 66. quuntur:-Ad Flamat a quod attinet, C sorium. 24 59, 97, 101 103, quae tam erebri Mua sunt, praeterquam II 8, 212. quod non videam qua ratione istum in immiseeri Sic edd. 66, 68, 76 partibus musculaεν , quibus illa haerent, -eere ed. 85 mendo lari typogr. Horim evacuando, uatenus rateant san-

90쪽

Fκanis 37. Accidit interdum maxime in senibus, aegrum Febri As,oκυMjam curata, et corpore satis jam superque purgato, nihil- ominus valde debilem esse et quandoque tussi, interdum M . . etiRm creatu, magnam glutinosi viscosique phlegmatis copiamnum n expectorare quod symptoma non autum aegro terrorem

aliud i. injecit, sed et ipsi Medico, praesertim minus cauto, imposuit, n*yψηδ' eumque in opinionem induxit, quasi affectus iste phthisi viam

morbi fine sterneret licet observaverim ego rem adeo periculosam non

vi3eosum sum, vel Falernum, sive uscatum, cum paue Osto ei im-tandum misso bibere, quod crasim sanguinis' multum praegressa aestuatione debilitati proindeque nuper ingestorum succis assimilandis imparis, corroborans symptoma illud paucorum admodum dierum spatio abigit, ut crebra experientia mihi

constat.

Errores 38. Hac ipsa quam proposuimus ratione aegrum a multisum quis ffectibus symptomatibusque', quae malignitati tribui solent,d0quo in tutum praestabimus cum nihil magis solitum sit,edicis in

lignitatem, Arte su mInus exercitMIS, quam, quando medIcamentis minatu . .hi refrigeruntibu8, Vel usu nematum intempestivo, crasin san- transferri. guinis ita relaxarint,maturamque in perficienda sanguinis depuratione adeo debilitarint, ut animi deliquia aliaque symp- tomata quae genuina sunt ejusmodi impedimentorum arte positorum effecta, contingant, malignitati culpam aranscribereq; at si diutumitas, in quam abierit morbus, eum ab hoc vitio vindicet, tum quicquid eos in medela deinceps satigat, id corbulo acceptum reserunt quamvis reipsa neque symptomata, quam accidebant 'uamdiu vigebat morbus, malignitatis erant effecta, neque ea quae contigerunt in declinatione ejus, corbuti; sed utrumque rei male gestae debetur, quemadmodum crebro id a me observatum est. Non, Non quod ego, aut quisquam alius qui morborum histo'. .sia, riam et delibRVerit, nescius esse possit Febres esse, quae non alias ma intemperie sola, aut putrido tantum calore, sed etiam maligna

lignas estae, guinem ab ista Febrili materia, quae ipsum toriis istis, quam plumeo lecto, sanitatis commovebat, liberare aegromti moles suae restitutionem debere. Nempe avetiam aes ιοrem ex rutis vianere facessunt, numero in ea medicamentum fortuno eumque nimia jam morbo suo cruciatum, nobilitat. Miteriva diveaeant. Neque liee iis ego sang. J post aest in edd. '66,'68, 76.3aepe aua sim, sic ut bene se habuerint symptomati a J malis ed. 66. aegri, inferre possum ipsa aliquid pro CL ins. i. 2. I.; Trael. II. post- easeu inque eam plane suspicionem pro Ser. D . Pendeo, aegrum havd majori jure vesica maligna Pe venenata add. ed. 66.