Opera omnia

141쪽

p. 45 sq.J, aliique Verum qui totum curationis negotium in ANNORuM copiosa, qualem nos postulamus, anguinis detractione collo '-- eaverit, unus quod sciam, repertus est Leonardua Bolassus, Medicus superioris saeculi celeberrimus, quem, ne solus in Botalli

hac palaestra versari videar, Lector accipiet suis ipsius verbis xi: de hac re disserentem 28. Ego,' inquit, De Curat. per culentissi-Sano Mias. c. 7. h2.J ut uno verbo dicam, nullam Pestein

esse Puto, cui haec non possit eas salutaris supra omnia proh nti'

remedia, modo opportune et quantitate conisment usurpata vena

sit, ratus eam aliquando inutilem inventam misse propterea Σ I. .

quod aut tardius aut parcius quam opus esset, aut quod utroque supra m- modo circa eam usurpandam peccatum sit.' Et Milo Post diis initta f 4. haec subjungit At in tanta timiditate et parca τηε -- detractione, qui fieri potest ut quia recte possit judicare quantum ea in estilenti morbo prodesse valeat aut obesse 'Non enim morbus, pro cujus curatione requirebatur detractio librarum quatuor sanguinis, in quo una tantum detrahitur, si hominem interficiat, ideo interficit quia sanguis est missus, sed quia non justo modo missus est, nec sorte etiam opportune. Verum nebulones nequissimi et ignavissimi in id semper culpam convertere satagunt, non quod nocuit, sed quod per nefas a cunctis vituperari exoptant; aut si id nequitia non faciant, ignorantia tamen pravae dispositionia essiciunt utraque certe emiciosa, sed illa magis. ' Quae omnia experientia confirmaturus, paulo inferius f 7. sic pergit His observatis, nemo rationis capax jure in his morbi vituperare missionem sanguini potest, sed mirifice et tanquam divinum auxilium commendare, extollere, et confidenter usurpare quod ipse prosecto ab annis quindecim lacio. Ideo in morbis Pestilentibus in obsidione Rupellarum Elmontibus annoniae abhinc quadriennium, et Parisiis toto hoc biennio et Cameraci anno proxime acto in Omnibus meis aegrotis qui innumeri fuerunt, nullum praesentius csalutarius reperi apsa larga et tempestiva sanguinis mis

sione. Φ

Deinde ad curationum exempla descendit, quae brevitatiatudens huc transferre supersedeo. Libet tamen rei in hac

142쪽

Fxastis nostra Brita inia ante aliquot anno gestae historiam oppidoti k, i. 'aman proposito nostro non alienam hic loci apponere. ANnoauM f29. Cum inter caeteras Belli Civilis calamitates quaec hi H imo retriis nostram miserrime affixerunt, estis etiam tur idem multis in locis grassaretur, ac sorte in Castrum Dunstar. -a. Ῥλω in μοVincia Sommerionensi situm est, aliunde invecta, et irrefra aliquot praesidiariis cum macularum emorescentia derepente apud no animatis, complures etiam alios corripuisset Chirurgus qui- - dam, qui a longa in regionibus exteris peregrinatione redux tunc temporis stipendia inter alios iaciebat, a praesidii riam secto enixe rogat ut sibi liceret commilitonibus suis truculento morbo correptis pro virili succurrere quo annuente, singulis aegris statim a primo morbi insultu, atque nullo RGuo tumore conspicuo, sanguinem ingenti copia detraxit donec pedibus deficere inciperent, nam stantibus ac sub dio Ven pertus est, nec aderant vascula quae cruoris in terram ementis mensuram definirent. Hoc facto, eos in tuguriola sua ad decumbendum dimisit et quanquam a phlebotomia nullum omnino remedium adhibuit, tamen ex complurimis iis quos hoc modo tractasset mirum dictu, ne unus quidem desideratus est Vir nobilissimus juxta ac morum probitate atque fide spectabilis, 'R Franciscus Wincta militum Tribunus, ac praedicti Castri tunc temporis raesectus, mihi haec retulit, et etiamnum in vivis est, pro ea qua est humanitate rei gestae veritatem cuilibet dubitanti confirmaturus. Quid mihimet ipsi circa hanc rem singulare a memoratu dignum aliquindo observare contigit, Lector inserius accipiet, ubi pauca ea, qua desaeviente nuperaleste Londinensi a me usu atque experientia annotata fuerunt, inserius h36 sq.Jostendam.

Pestilentis M. Hujusce autem praxeo utilitatem etsi non mente p. 3- ό 'Rutum ne judicio assequor, verum etiam reipsa atque editis: II: ζ' experimentis dudum exploravi, tamen estilentis sementi

ouationi per diaphoresin dissipatio prae ejusdem per venae-sectionem ... soti.ri miscuatione mihi multis nominibus arridet utpote quae nec quo ψ aegrorum vires neque prosternat nec edicum infamiae peri

serenda culo objiciat. Atqvi et haec dissicultatibus vis non vacat; Quibus primo enim multis, ac praesertim calidioris temperamenti dimouI juvenibus, sudores aegrius proliciuntur cujusmodi aegrmos, x xiv quo hydroticis sortioribus ac cumulatiori tegumentorum pon-

143쪽

dem diaphor in conesere satagas, eo in manifestiua phrenitidis ania periculum adduces aut quod tristioris adhuc ominis est, Ze vana spe aliquantisper lactatus, tandem pro sudoribus exin ANNoauia themata estilentialia elici 31. Cum enim praecipua -- hujusce mali labe in spiritu tori massae anguineae partemsideat, unde ramiorum particularum exagitatio nonnihil languidior quam in aliis inflammationibus plerumque existat, tenuior illa portio, novi caloris accessione in majorem rabiem movia, acta, impetu demum facto omnes cruoris fibras ultra textu 'rae modum distensa prorsua Dangit ac comminuit qua ales a fi- fibrarum anguinearum dissolutione macularum estilentia . ah

lium causam petendam esse censeo quippe, non secus ac mmdi vibices a plaga sortiore in partem aliquam corporis muscula oririvi .. sam inflicta primo intensius rubicundae in cute emorescunt. - 'n'

ac brevi post tempore livorem quendam aut ingredinem in bices apta-

f32. Deinde vero in corporibus quae satis Prompte in Di, ore sudorem solvuntur, a diaphoreaia justo praematurius nempe R in tota materia morbosa nondum penitus dissipata, abrum rius ab-

PMur, bubonum, qui laudabiliter quidem sub finem sudoris 2α Σprodire inceperant, postea deterior evadit conditio. Nam dire jam subducta quae eos in molem attollere deberet materiae parte ..i .is.' aut de sacili intro remeant, aut saltem ad legitimos abscessus h φὶ nunquam perducuntur; quemadmodum etiam in Variolis ad liniti- accidere solet, quoties aeger per primos dies impensius su 22.: davit; recepto autem denuo intra muros hoste ferali, in san- perdu-guine commotio excitatur, cujus opera eo quo superius innu i ' ' imus modo saepe ecthymata, imminentia lethi indicia, sora variolarum

Propelluntur. Σπ'

M. Verum quibusnam modis his aliisque dissicultatibus idit ea- obviam iri possit, ut luculentius patescat, quid in hoc morbo ausia me pro modulo meo actim observatumque fuerit, initio nuperae luis primordiis ducto, summa fide edisserere lubet. J4. Nobilem foeminam ineunte aio anno 1665 aetatis circiter unius et viginti annorum, a temperamento S-guineo praeditam invisi Praeter Febrem ardentem quae paulo ante invaserat, vomitiones importunae aliaque symptomata febrilia aegram excruciabant. Curationem is Venae.. sectione auspicatus, postero die ad praeemendam diare eam, quae, ut in hujusce Tractatus initio di. . . monuimus,

144쪽

Fκastis quibuscunque praeceptis umbratilibus anteponendo, phlebo- 'ph. i. miam similiter administrare non dubitavi. ANNoaui 37.ymunc autem ritum imminuendi liberalius sanguinem cui etiam tisanae ac diaetae id genua refrigerantis usus accessit, in multi aegris miro prosectu continuavi, donec tandem in nonnullorum tractatione solito suco a destitutus prae adstantium protervia, qui praejudiciis inanibus occupati debitam inanguinis quantitatem inseret non patiebantur, Sangui magno aegrotantium mala, quibus saltem dum in hoc cam .haehi.hi me curandi sc us Versaretur, sanguis aut suffcienti quan- quantitate litate aut non omnino detrahendus fuerat, insignem obicem

otiis conatibus meis oppositum sensi ac proinde alium a venae- detrahen sectione huic morbo occurrendi modum reperiri, magnopere

Qu. . ex usu futurum judicavi. 438. Nocumenti quod aliquando

eau am insons dedi, non ex eo quod sanguinem ademerim, sed quod haemetho e Vot eundem dimere impeditus fuerim, exemphim hiedo de adducam. Vocatus in juvenem quendam, temperamenistus es sanguine ac habitu athletico praeditum, quem Febris vehe-hζωAL mentior cam doloribus capitis vertiginosis, vomitu enormi, aliisque id genus symptomatibus a biduo corripuerat, cum nullum adesse tumoris sim in interrogatus responderet; statim liberali manu sanguinem emitti imperavi, cujus inigerati superficies purisormem pleuriticorum sanguinem reserebat, praescripta etiam tisana cum jusculis ac julapiis

refrigerantibus. meridie pro secunda vice parem sanguinis acturam subiit, qua etiam sequente aurora similiter mulctatus est Sub hujus autem diei exitu aegrum meum invisens eum quidem multo melius se habere, et nihilominus amicos ejus adversu ulteriorem venae-sectionem animis vehementer obstinasse, deprehendo, quam tamen ego denuo celebrandam mae enixe contendi, superesse alteram tantaxat venae-sectionem dictitana, quae aegrum in sicco collocaret; sin contra niti pergerent, satius fuisse ut nullo omnino sanguine detracto curatio per sudores instituta fuisset uno verbo aegrum certo certiva interiturum Praesagium memtus confirmavit; nam dum haec altercatio rei agendae oce sionem corrupisset, maculae purpureae postridie eruperunt; nimirum materiae peccantis reliquiis, qua radicitus evacuari ortuit, cum jam omnem abscessu spem phlebotomia toties repetita abstulisset, mora sua universam cruoris massam pedi

145쪽

vertentibus ejusdemque compagem subtilitate eximia dis Fgastis rumpentibus; aeger autem post aliquot horas satis concessit. Is : . s. Cum ergo laequentior hujusmodi obstaculorum occur ANNORUM sus mihi molestiam facesseret, magna cogitandi sollicitudine --- mecum agitavi, ecquis demum reperiri posset medendi modus, qui morbum non minus emcaciter abigeret, nec hominum offensionem aeque incurreret diu multumque apud Qualem animum meum deliberata, tandem in hanc methodum incidi, is ...,

quam nunquam non proficuam ac omnibus numeri absola rationem aubatituiti tam deinceps expertus sum. 40. Primo, siquidem tumor nondum protuberaret, an Cunaetio'. guinem pro aegrotantis viribus ac temperamento moderate

detraxi quo facto, di horesis cujus alias sollicitatio in non Vana nullis corporibus non modo summam habebat dissicultatem, Hl

. . . . . . Pnomai

verum etiam majoris incendii, proindeque ecthymatum pum praemia-pureorum, periculum minitabatur, satalis erat atque expedita tui bisti' Atque hanc sanguinis acturam, quae, ut ut exigua, alias reddit, x gravissimum incommodum attulisset, diaphoreseos immediate liorem. insequentia beneficium abunde compensavit. Post Venae-aectionem, quam in lecto celebrandam curavi, cum jam omnia ad sudore proliciendos in promptu essent, ne vel minima interposita mora, stragulis aegrum Obrui ac laciniam laneam Capitia sincipiti alligari jussi quae quidem capitis obtecti ad sudo .ὸ' d. .. rem ciendum plua proficit quam quis lacile crediderit. De etendos inde, si vomitus non adessent, haec et simili hydroticu eousisti exhibui:-sForm. 19.1 I, Theriacae Andromachi semidrachmam, Electuarii de Ovo scrupulum unum, Pulveris e Chelis Cancrorum Compositi grana duodecim, Coccinellarum grana Octo, Croes grana quatuor, cum sussiciente quantitate Succi ermes; Fiat bolus, quem sumat sexta quaque hora, superbibendo cochlearia sex sequentis julapii:-

-m. 20.J R Aquae ardui Benedicti, AquaeJ Scordii Compositae, an uncias tres, Aquae Theriacalis Stillautiae uncias duas, Sympi Ca o 3llorum unciam unam; Μisce fiat ulapium.

4I. Quod si vomitio interpellaret, ut in Peste ac Febri Ubi pri-hus Postilentialibus saepissime accidit, medicamentum sudo ia mori

146쪽

Fgastis ob inissam, quod postulabat in principio morbi vomendi,'s. i. Propensio, emetici exhibitionem, deservescente Febre super-

ANNORuri Venire consuevit, vomitorium imperari, quod satis commodo ventriculi saburram elicuit. Postero mane, cum Regrum iterum adirem, ei alvum profluere intelligo, quae res, ab Himquot annorum usu insolentior visa, mihi non levem sollicitu-Quibus M. em injeest. Exinde autem Febrem non vulgaris generis Α io,in esse judicari, quemadmodum etiam eventus docuit, proinde--ςxu φη que aliam ab ea quae superius tradita est, quaeque constanti abeoquam successu serie hactenus a me usurpata fuisset, medendi rati-

'r' onem sibi vindicare. Quocirca adscito in negotii societatem

cessuusur-Μedico Hi seniore, Venae-sectio, quam aegrotantis aetas, methodum,temPermentum M inordinata anguinis ebullitio flagitaron hui videbantur, ex communi nostro consilio iterum celebrata est;

aptare etiam carinam moderate refrigerantIa propinata, ac demque

clysmata alternis diebus injecta lint Sub finem aegrit diuis, quoniam symptomata valde anomala ac inconsueta malignitatis egregiae indicia vulgo habitari cingruebint, ex Heripharmacorum classes sortiora aliquot praescripsimus Quibus clamem omnibus inequicquam proficienti-b , aegra circa diem decimum quartum e vivis excessit. 35. Insolitum hujusce Febris ingenium per aliquot post

dies animum meum varie exagitabat ac tandem in mem .riam Mocans, summum ardorem etiam post reiteratam Venae-aectionem in praedicta aegra perseverasse; ruborem genarum insuisse cruoris aliquot guttulas paulo ante mortem

e naribus fluxisse; necnon sanguinem ipsius in acetabulis resfigeratum ei qui a pleuriticis detrahitur non absimilem Febres fuisse quin et tussim aliquam et obscuros quosdam in parti-Aλ, ψὰ i, bus Vitiaibus dolores emicuisse; porro et eaem anni tempes- finem et tatem incubuisse, quae finem veris ac initium aestatis coma tali vel plectitur, quaeque Febribus Continuis producendis minus essetis, iis . Mone'; illis enim hoc tempore sua sponte quasi dissiliunt, vel in et in Intermittentium classem se reponunt, vel in pleuritides,.s..qu. ' atque id genus alias inflammationes praecipites ruunt; deni- generi in que pleuritides eo ipso tempore admodum populares fuisse: torii inor his inquam, omnibus rite perpensis, in eam deveni senten-

- hahitaDom edd. 68, 76. mattea rimati de quibus supra dixi Insomtim Ire. I Quam acquuntur p. 58. n. n. respondent, quae post finem quibusdam in 1 66 de Febre δε ιο hujus cap. transcripsi.

147쪽

tiam ut Febrim hanc, etsi pathognomici pleuritidia aut etiam agastis peripneumoniae signis destitutam , tamen symptomatis Mis i, nem habuisse judicarem, inflammationis cujusdam respectu ANNORUM circa partes spiritales delitescentis etiamsi nullus aderat. --

. . . . . bospromp-

lateris dolor, nulla insignis spirandi dissicultas Ut rem con tissimo traham, eo tandem deveni ut eadem omnino mihi methodo 'MUL procedendum misse in praedicto casu arbitrarer, qua in pleuritide saepius cum successu singulari usus ueram. Quae sententia deinceps feliciter atque ex voto cessit. Vocatus enim non multo post ad hominem consimili prorsus modo aegrotantem, reiteratis Venae-sectionibus, quales ad pleuritidem asupra laudantur, curationem commisi idi absolvi Circa F.bes.

mensis modo memorati exitum atque initium uni com ζ' η I. plures operam meam implorantes ab eadem Febre qua jam bitatur an valde populariter grassabatur a praedictae praxeos beneficio P., ii sit. convaluerunt hoc tempore immaniter debacchari coepit 'rix,)t mcalamitosa illa Pestis, quae eo tandem truculentiae devenit, ut ineipient. septem dierum spatio totidem animarum millia in hac' una ''N ,

Urbe extinxerit dem a

J6. Febri autem illi, de qua modo loquebar, in ratis z.hi '

appellatio attribui mereatur, non ausim definito pronuntiare Authore Hoc tamen explorate cognitum habeo, omnibus, quos illo et tionibu, γε aliquanto post tempore ipsissima Pestis cum universo symp t diei tomatum ibi peculiarium apparatu in mea vitania affixit, eandem, tam in primo morbi insultu quam in decursu accidentium συνδρομήν adfuisse. aeterum cum, proximo' pariete ardenter propius aedibus meis immineret periculum, ego clandem amicorum in m numerosissimis fugientium turbis me adjunxi familia etiam mea ad aliquot ab Urbe lapides subducta tamen vicinis meis maturius redii, ac dum calamitosae illius luis in tantum perseveraret saevitia ut fieri non potuit quin meliorum edicorum penuria ad pestiserorum auxilium advoearer Nec multo post complures Febricitantes invisi, quorum Febrem illius, quae ante decessum

meum tam prosperia aegrorum rebus a me tractata fuisset, moreminique genium aemulari, non sine magna admiratione

deprehendit ideoque propria experientia eius ceu duce,

148쪽

pkhki, M. Verum ubi tumor jam natus fuerit, venam aperire, P 'τλι etiam in corpore ad sudandum quantumvis inhabili, hactenus ANNoauri non sustinui Veritus ne materia morbifica in depleta vasa 'ββ 'ββ consertim remeante, subitaneus aegri interitus destinatrimiam. i. div resin anteVerteret. Nihilominu fortasse satis tuto administrari poterit phlebotomia, modo confestim ab ea Pe thoenon cis no nulla mora interjecta eliciantur sudores, qui ad sp inm tinuat superius requisitum producti, omnem tumoris molemiuio id ' paulatim absumere ac dissipare valeant idque longe minore salutis periculo, quam si legitima apostematis maturatio, quae videt in praecipiti affectu admodum incerta ac sallax existit, aeri

expectaretur.

Auctoris 47. Denique ut ad calcem tandem perveniam, sicubi 'φ' iam theoriam me hallucinatum fuisse Lector deprehendat, errori veniam peto verum quod ad praxim attinet, profiteor me omnis ex vero tradidisse, nihilque uspiam proposuisse nisi quod probe exploratiun habeam. Sane, cum supremus Vitae meae instabit dies confido mihi adfuturum alacrem in m

cordiis testem, me non solum aegrorum omnium, cujuscunque demum sortis v sese curae meae concrediderant, summa fide ac diligentia salutem procurasse, quorum interim nemo a me alia tractatus est, quam ego memet tractari cum rem, si mihi ex iisdem morbis aegrotare contingeret, verum etiam pro ingenii modulo omne animi nervos in hoc intendisse, ut si quo modo fieri possit, morborum medela post cineres meos majori cum certitudine administraretur ratus quantulamminque in hoc scientiae genere accessionem, etsi nihil magnificentius quam odontaliae aut clavorum pedibus innascentium curationem edoceat, lange maximi faciendam esse, Prae inani subtilium speculationum pompa ac levicul rum rerum notitia, quae sortassemedico ad abigendos mombos non magis ex usu futura est, quam architecto ad consis endas aedes musicae artis peritia. Quid νερ M.L Unicam hanc annotatiunculam, ne mus forte sinistrahista 2 inrerpretatione mentem meam detorqueat, aut eam saltem telligi a non satis assequatur, postremo loco subjungam. In praecedenti nempe diatriba Naturae nomine saepius utor, illique varios effectus attribuo, perinde qumi rem aliquam aingularem et seorsim subsistentem, sed per totam hanc mundi machinam

Extat L 8 in sine edd. 66, 68.

149쪽

ubique diffusam, sub hoc titulo mihi repraesentMem, quae agastis ratione aliqua et consilio heta corpora quaeris regeret anet 2: . moderaretur quale quidpiam de Mundi Anima nonnulli phi ANNoavu

losophorum cogitasse videntur. Verum ad me quod attinet, --- uti nec rerum, ita nec Verborum novitatem affecto, adeoque

antiquam quidem vocem, sed sensu in sallor, et sobrio et a sania omnibus non intellecto solum, verum etiam usitato, in hisce pagellis usurpari. Ego enim, quoties Naturam nomino, toties causarum naturalium complexum quendam significari Volo quae mittam causae, brutae licet atque omni consilio

destitutae, non tamen sine summo consilio reguntur, dum suas quaeque operationes edunt suosque effectus exequuntur.

Nimirum supremum illud ΝΠMEN, Cujus vi producta sunt omnia, et a Cujus nutu dependent, infinita Sua sapientia sic

disponit omnia, ut ad opera destinata se certo quodam ordine atque methodo accingant; neque Dustra quicquam molita, neque nisi quod optimum est, ac toti rerum fabricae auisque privati naturis maxime accommodum, exequentia perinde atque automata non pro suo, sed artificis consilio,

ventur. Quae sequuntur ea sunt de quibuo dis sv. n. 58, 1 Io.

Febris Smptomesis Hemadia. Verum hic praetereundum non eat, enim Vel sua sponte quam dissiliunt, quod vereo tempore, praecipue vero et in Intermittentium classem a repo- anni tempestate quae finem veri et nunt, vel in pleuritides atque id genus initium aestatim complectitur, inebria alias inflammatione praecipite ruunt: quaedam tum temporis invadere solet, et quidem porro attente emissum in quae tametsi pathognomonici pleuri hac aegritudine manguinem spectavi, tidis, aut etiam peripneumoniae signis qui pleuriticorum anguinem aemula- destituitur, symptomatis tamen ratio ri visus est; ruborem etiam genarumnem habet, inflammationis cujusdam adesse observari, atque propensionem respectu irca parte spiritales alicubi quandam ad an nem e naribus deliteseentis nempe nullus adest late mittendum, etiam Venae-sectione prius ric dolor nunc insignis respirandi celebrata quin et tussim aliquam, et dissicultas, unde nudam Febrem adesse obscuros quosdam in partibus vitalibus auspicatua, illuc aliquando omnino pro dolores nonnunquam deprehendi mispendi, ut aegros eadem methodo trac igitur omnibus rite perpensis, eo tantarem, qua in medicandis sebricitanti dem deveni, ut eadem omnino methodo huc uti soleo. eruntamem postea mihi procedendum in lio casu deer mecum reputavi, hane anni tempesta verim, qua in pleuritide saepe cum sin-tem ut inha dicetur, non ejusmodi gulari successu sua sum, id quod Febribus producendis idoneam esse, eliciter atque ex voto cemiti 'quae in continuitatem excurrant illae

150쪽

utiisti. durante illa quae proxime est praegressa constitutione pesti- Peamenti lentiali, vel prorsus delituerant, vel rarissime comparuerint,)mae eom c ut coeperunt attollere, jamque indies latius grassantes sub γ h Π autumno Aramuικακω P actae sunt a quo tempore pstulatim

RVHφης' bant; at proximo vere adolescente postliminio invaluit hic inie quo morbus, riguitque donec ab insequentis hyemis gelu, uti bis i Prius retus impetu coerceretur Posthaec tertio demum cum Vere surgente increbuit, at jam languidior, et succiso quasi poplite, minus late dominabatur quam duabus quae Praecesserant aestatibus mense vero Augusto 1669 penitus intercidit dysenteriae epidemicae locum cedens. labente primo illo biennio, quo haec Constitutio regnabat, Variolae plures in Urbe aggrediebantur quam unquam alim, quantumem memini, seu proram spectes, seu retro quo non Obsimie, Novum cum genuinae per id temporis fuerint, neque mali moris,hu Hista' inueos jugulabant, si ingentem laborantium numerum repu-

Variolis ex temus.

..i....h. IJ Quo primum tempore Variolae incessebant, et novum quori quoddam ebris genus exortiun est a Variolis, quales eri Un