장음표시 사용
191쪽
orium suum debere radiis inflammatoriis in intestina inversia, Fgastis atque eadem ad expulsionem hanc solicitantibus cum in Luzbis terim sanguinis massa ope hujus diverticuli a malis, quos aliter 67-'69. radii isti attulissent, effectibus integra maneat atque illaesa, nullo febris visibili signo exterius se prodente. Adhaec, aeger
partes cordia scrobiculo accumbente manu premi non tulit;
quod quidem symptoma et variolis c. 2 3 2. et ebri hujus Constitutionis fles. accidisse jampridem ostendimus. Idem
etiam dolor atque eadem camium teneritudo saepenumero extem in epigrauium protendebatur nonniinquam etiam inflammatio, quae in apostemate atque aegri morte demum terminabatur Quae omnia luce clarius indicabant Dia rhoeam hanc ejusdem omnino naturae fuisse atque essentiae cum illa quae tum dominabatur ebri Sententiam hanc et parem
meam in is adhuc ratam faciebat felix eventus, quem venae Σαhi
sectio et medicamentorum diaetae, atque regiminis refrigeo posturantium usus, quae in febris variolosae curatione usurpasso nos saepe diximus, in sananda etiam hac Diarrhoea perpetim habuere, utpote quae huic methodo prompte cessit; cum vero alia longe diversa tractaretur, sive exhibitis habarbaro alitiam catharticis lenitivis, ad deturbandos scilicet mordaces isto soccos, qui intestina ad hujusmodi excretiones putabantur irritasse, sive etiam astringentibus, ex levi sua natura morbo in exitialem saepissime evasit ut, qui eo anno concinnabantur, Diem obeunti in Indices plus satis testantur.
Atque haec dicta sunto de morbis epidemicis qui ab hac Constitutione pendebant.
192쪽
Qui morbi Ventris Tormina sine dejectionibus, uti etiam Dysenteria, quae ΑπΣ per decenniiunciam parcius comparuerat, grassari coeperunt. 6s, sunt holera, bus, quem nunquam antehac ita fuisse epidemi-' '' eum animadverteram, hoc non obstante, eo etiam anno, uti Cholera semper, intra Augusti cancellos stetit, vix in priores Septem- ω - u bris hebdomadas evagatus Ventris autem Tormina absque gusto sere dejectionibus ad autumni exit in usque perseverabant, et V Dysenterias comitabantur, quibus etiam latius spargebantur illa. Superveniente vero hyeme Tormina ista sine dejectionibus penitus disparebant, nec deinceps insestabant persequentes annos quibus vigebat haec Constitutio, qua nihil minus Dysenteriae μι--ακώ- saeviebant. Cujus rei QuareTor hanc ego causam fuisse arbitror, quod scilicet Constitutio ista d. .ei hi nondum it persecte in Dysentericam transierat, ut sympto-husDysen mala illa omnia, quae Dysenterim affigunt, in singulis valeret rationans. producere etenim insequente autumno, cum jam redirent m Tomina, nullo non symptomate pathognomonico stipatus
incessit morbus f2.J Inter omina haec dejectionibus
cassa et Dysenterias jam memoratas, quae ubique popul bantur, exorebatur et novum Febris genus, utrique morbo comes, quae non eos tantum invadebat qui priorum alter
tro laborabant, sed etiam illos qui ab utroque adhuc immunes perstabant; nisi quod nonnunquam a rarius id quidem,)
193쪽
veniris Tormina admodum levia accederent, mino soluta iam, CorisTIT. nini vero atriciar quae, cum illam Febrem quinRutenm499okuia referret quae morbis praelatis non inisequenter adhaerebat. 69- 72.
Febris mam risae nomine ab aliis distinguenda est; mime
eum ut mox D. 4. LI. docebimus, a Dysenteriae genio
atque indole in eo tantum recederet, quod dejectionibus istis earuerit quae in Dysenteria indesinenter molestabant, Rete Dysent
risque iis effectubus quae huic evacuationi necessari debe- , . s. h. bantur Appetente jam brumali sigore Dysenteri ad ad tem-
tempus se subduxit, Febris autem 'senterica magis πω dueenis. sabatur Variolae etiam, at mitiores et Dactis admodum viri In ν bus, quibusdam in locis impetebant batur. 3. Anno vero subsequente Vix dum ingresso, ipso nempe 1670. Januario sum aeremorbilli, qui indies auctiores facti, nullam sere familiam, nullos saltem insantes intactos sinebant; atque ad emum usque aequinoctium sensim invalescentes, ab illo tempore iisdem serme quibus insurrexerant gradibus paulatim reserebant pedem, et Iulio mense evanuere, non amplius visi per eos annos omnes quibus dominabatur Comstitutio haec nisi quod proximo anno, ea ipsa tempestate qua in praecedente eruperant, in hac illac dissiparentur. 4. Μorbilli isti Variolarum generi, mihi hactenus non Morhilli cognito, viam temebant; quas, ut a caeteris distinguam, ob distari. phaenomena irregularia inusitataque a me observata, quae Constituti postea D. 6.J in earundem historia tradentur, a praecedentis .hωΗe,pconstitutionis variolis longe distantia, Variolas Anomalaa --γα ' Mittitioris maevieri e compellare iubet. Variolae hae licet citi. . .Μorbillis longe inisequentiores, non paucos tamen aggredi Iin bantur, donec inchoante mense Iulio Febre Dysentericae ostende- praevalerent, epidemio incursantes. approximante vero in x: tumno, Augusto scilicet, Dysenteriae postliminio reveri '70;bantur, atque omnia pervastabant, etiam inclementius quam praegremo anno desaevientes, hybem tamen Digori terga dederunt, ut prius. Verum enimvero his fugatis, Dysenterica Febris et Variolae hyemem omnem funestabant. 5. At ire initium Februarii anni insequentis, substi- 1671.
tutis Tertianis Intermittentibus, uterque morbus rario Pro quo etiam.
dibat. Dictae Intermittentes, licet non admodum videmicas, 'Dequenti ea tamen erant quam quovis alio tempore observasse me memini, a quo scilicet expiravit constitutio ista quam sibi
194쪽
Conavim adeo faventem illas habuisse supra b. 3.1. notavimus. Atque Α okukam, P more intermittentium verearum, solstitio aestivo '6s-'72. vix praeterlapso, omnino manuere. Incipiente mense Iulio, sentericae Febres quam praecedentibus anni obtinuerant atationem de novo repetebant autumno ero aliquantum provectiore, Dysenteria jam tertio regressa est, sed contractior quam anno ultimo elapso, quo ad meμήν pervenisse videbatur; aupervenienti autem hyem tertium etiam cessit, Febrem senterica et Variolis reliquam eam tempestatem iterum contristantibus.1672. 6. Cum vero ut jam monuimus, sub ingressu utriusque 'μ'ix ' anni praecedentis morbus aliquis valde epidemicus invalesceret, Μ billi scilicet exoriente anno 1670 Intermittent autem Tertianae anno 167 inchoato, quorum praedominio ita intercidebantur Variolarum copiae, ut fines suos, praedictis annis ineuntibus, longe lateque propagare nequirent hac inquam, de causa, remoto jam obice, nempe initio anni 1672,3
cum solae dominarentur Variolari epidemice admodum ex consequenti grassabantur, donec subintrante rursus Iulio Febres Dysentericae denuo invaderent, quae redeuntibus jam quarto Augusto Dysenteriis mox facessebant 'senteriae vero non pauciores tantum quam prioribus annis fuerant, sed mitiora insuper apportabant symptomata. Porro Variolis hinc indeque simu sparsis, haud facile erat dictu quis mombus praepolleret. Existimo quidem ego Constitutionem aeris, ad Dysenterias progignenda minus facientem Variolis eam subministrasse facinatem, qua pari passu procedere Valerent,aecus atque iis annis quibus dysenteriae Augusto mense comsertim magis trucidabant. yems ut solebat, Dysenterias
ablegavit, sed neque Febrem, nec Variolas. Variolae hic etiam pro more suo, exulantibus Dysenteriis, rerum denuo potiebantur, et per omnem reliquam brumam regnabant; quinimo subsequente vere, ut etiam aestatis initio, huc atque illuc deserebantur, longe tamen mitiores quam pro hoc genere. 7. Verum enimvero quando assero epidemicorum limrum ab altero, ut clavum a elum', pelli, non statim dico eum, qui pellitur ac cedit, morbum in solidum evanescere, at Verorarius invadere Durante enim hac Constitutione uterque
195쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM IV i, IM
inoctus reperiebatur, etiam illa tempestate quacum minus ei Consulet. memebat exempli gratia, Dysenteriae, etsi morbus Rutumno Α99o υ. - proprius, unum ortam aut alium licet raro in 6s-'72. modum, Vere in Gebat. J J Satis itaque evicimus quod per in ram hanc Con Menais stitutionem, subintrante Iulio, qui mensis certissim eat .ita, ..is febrium nutumalium epocha, uti vemarum Februari ,hh - μ'
Pius admovente, Dysenteriae morbus, si accuratis loqvir C. Velimus, vere autumnali in iisdem inccedebant; Α- Morborum
hyeme dimatas excipiebant Febris Dysenterica et Variolae et 'u'
quae quidem Variolae non eam tantum hyemem, aed et subae nem hane quem etiam ver, ne non aestatem illi conjuncis Peragris libri.T' bint, dorae reverso Iulio a Febribus Dysentericis epideis Praedantibus dicerentur. Atque hae rerum erant rima dum rigeret praedicta Constitutio. in I observare insuper est, quod, sicuti epidemicorum qui Ut morbi
libet in subjecto particulari suas habet periodos, augmentieri:
Milicet, status, et declinationis, ita etiam Constitutio gene tis parti- is quaecunque, quae huic alteriis morbo epidemice Produ i . i. 'uendo favet pro ratione temporia quo dominatur aua etiam Constituti-
demiCe grassatur, donec ακμην attigerit suam, atque exinde x in iisdem sere gradibus decrescat, donec tandem penitus exolvi erit, alteri Constitutioni locum cedens Symplomatum enim quod attinet vehementiam, atrociora sunt omnia ubi primum e ostendit quae quidem paulatim mitescunt, et in Constitutioni catastrophe tam sunt benigna atque υψώρητα quum patitur morbi natura in quo fundantur; quod satis demonstrant Denteriae et Variola hujus Constitutionis, ut mox fusius declarabimus. Hujus Constitutionis morbo particulariter tractandos aggredior, eo quem ipsi servarunt ordine. P. II dmolera reis anni 1669. Μoanus hic, qui ut antea diximus, anno 166 se latius diffuderat quam alio quoris anno, quantum ego obseremeram,
196쪽
eam anni partem, quae aestatem fugientem atque autumnum imminentem complectitur, unice ac eadem prorsus fide, quRveris primordia hirundinea, aut insequentia tempestatia ser-VOrem cuculus, amare consuevit qui ab ingluvie ac crapula nullo temporis discrimine passim excitatur affectua, ratione symptomatum non absimilis, nec eandem curationi meth dum respuens, tamen alterius est subsellii Malum ipsum
sacile cognoscitur adsunt enim vomitus enormes, nc 'Vorum humorum cum maxima dissicultate et angustia per alvum dejectio ventris ac intestinorum dolor vehemens, inflatio et distentio cardialgia, sitis, pulsus celer ac frequens, evin aestu et anxietate, non raro etiam parma et inaequalis; insuper et nausea molestimima audor interdum diaphoreticus crurum et brachiorum contractura animi desipdum; partium extremarum Digiditas cum alii consimilia notae symptomatis, quae astantes magnopere perterrefaciant, atque etiam angusto viginti quatuor horarum spatio aegrum interimant. Est etiam et Cholera sicca a spiritu statuos supra et ius a erumpente, idque sine vomitu vel secessu cujus unicum duntaxat exemplum me vidisse memini ineunte hujua anni autumno, quo tempore prior illa aperies mihi creberrime, et sacto quasi agmine sese obtulit.
2. Sedula mentis applicatione et multiplici etiam expe
rientia edoctus, quod, si hinc acres istos humores, fomitem morbi, catharticis expellere conarer, idem agerem atque is qui ignem oleo extinguere satagit, cum cathartici vel lenissimi operatio omnia magis perturbaret, et novos insuper excitaret tumultus; et si ex adverso medicamentis narcoticis
aliisque astringentibus in ipso statim limine primum humoria impetum compescerem, dum naturali evacuationi obsisterem, et invitum humorem detinerem, aeger, inimico visceribus ineluso, bello intestino indubie conficeretur has inquam,ὶ ob causas, media mihi via insistendum esse duxi, ut partim scilicet humorem evacuarem, partim etiam diluerem. o
mereatur, non video. Fit mim no---
quam in nascenti jam febri σαι avem
rentis asini I66 ed. 68. Sedias si remJ om. d. 68. ignem otio exting. ine- ιm restinguere, dici solitum ubi quis ea admovet remedia, quae malum magis ac magis exaeectenti Erasmi A g. i. 2. 10.
197쪽
bum itaque hac arte, mihi a mitia retro minis comperta ac voLRRAeomprobata, totie quoties in ordinem coegi'. 991 6s. 3. Pullus tenerior in tribus circiter quae sontanae quo paeto nota elixatur, adeo ut camis saporem vix perceptibilem P -6-- liquo reserat; hujus decocti vel desectu ejus liquoris ma-setici, capaciore aliquot cyathosi aeger tepide exhaurire jubetur eodemque tempore bona ejusdem quantitaa pluribuae malia successive injiciendis inservit, donec qua per superiora, qua per inferiora, tandem omne uaculum absumptum ac denuo rejectum fuerit. Hisce haustibus, pariter ac clysteribua, nymporum lactucae, Violarum, Portulacae, nym---- eorumve alicujus uncia subinde admisceri poterit ;quanquam et cura ejusmodi additamenta jusculum ipsum per se rem antis commode exequatur . Ita ventriculo insigni liquoris quantitate saepius onerato atque ut sic dicam,hauxorem, ac miserata enematum injectione, hamiores acres vel
sora eliminantur, vel retus acrimonia ad debitam temperiem revocantur. 4. Exantiato hoc eluvionis penso, quod is vel quatuor horas sibi vendicat, medicamentum aliquod paregoricum curationi coronidem imponit. Μihi hoc crebro itius eat
Form. 23.J Aquae Paralyseos unciam unam, AquaeJ Mirabilis drachmas duas , Laudant Idquidi guttas sedecim ;
cujus loco narcoticum quodvis ossiciniae succenthinari poterit. 5. Atque haec quam proposui diluendi humores via multo tutius ac expeditiua quam quae Vel per evacuantia, Vel per astringentia vulgo instituitur, periculosissimo affectui occurrit quippe cum ab illis tumultus concitatior et serocior
minat, ac omnia usque deque Vertantur haec e contra
hostem in mediis visceribus detineant' ac ex advena reddant plane inquilinima ut taceam, protracto in longitudinem morbo, praeter periculum ex ejusmodi mora, qua in massam
198쪽
cvoLERA sanguinis tandem humores vitiosi irrepunt, atque mali moris Ayy Iss labrim facile accendunt, etiam aegris gravissimi mali taedium
6. At vero diligenter est animadvertendum, quod, si non accesserit edicus nisi postquam aeger vomitu ac dejectionibus ad hora aliquammultas continuatis puta decem Aegroti vel duodecim, fuerit exhaustus, et jam frigescant extreman, membrorum hoc inquam, casu, omissis aliis quibuscunque
sanis auxiliis, recto cursu ad sacram hujus morbi anchoram Lauda--etaoon sm intelligo, confugiendum est quod non tantum ob moφndum bendum est urgentibus symptomatis, sed etiam cessantibus vomitu ac diarrhoea mane edi sero quotidie repetendum, donec pristinas vires aeger ac sanitatem tandem receperit.
7. Hic morbus, quantumlibet epidemicus, rarissime tamen quod supra c. l. q. dictum est, Augusti, quo primum
coepit mense, terminos excessit ex quo mihi subest contemplari elegantissim in illud subtilissimumque artificium, quo utitur Mura in epidemicorum natalibus atque ortu. Licet enim eaedem prorsus maneant causae, unde plures sub finem Septembris aeque ac mense praecedente hoc morbo possunt corripi, nimia scilicet fructuum horariorum ingestio,in eundem tamen non aequi videmus effectum. Quisquis autem Ches.s, holerae orbi legitimi quocum solo nobis impraesentiarum Μοxh res phaenomena studiose collegerit, fatebitur morbum
alio anni istum, in quovis alio nun tempore Invadit, quamn exiit..dii b eisdem occasione Promistum, atque eorundem symptomatum hoc legiti nonnullis stipatum, ab hoc nostro toto coelo distare haude to di, Miter' si in aere peculiaris mensis hujus lateat reconditiin1
ac peculiare quiddam, quod specificam hujusmodi alterationem, soli huic morbo adaptatam, vel cruori vel ventriculi semento valeat imprimere. CAP. ΙΙΙ.qDysenteria partis anni 1669, atque integrorum
Tormina VENTRI Tormina sine dejectionibus initio Augusti 1669, ό.hib. ut supra D. l. I J innuimus, invadere coeperunt; et excur-
199쪽
Tente eoautumno Dysenterias, quae musiademingrediebantur, DYaκNet. aequabant numero, ne dicam exuperabant. Febris nunc ita Ἀεο να accessit, nunc aberat Dysenteriarum Per id te us grRS8-- noe .uatium torminibus dicta ventris Tormina omnino respondebant: n tur 'm
atrocinauna nempe nec erant, et Per Interviat crura ant, methodo
nullam ver sequebantur dejectiones Vel ister rosae Vel ἴ' .. .A mucosae. Parii in cum Dyaenteriis per autumnum hunc is dissid omnem Procedebant, sed ut jam c. I. Q. docuimus,) non 'eum iisdem per anno sequentes hujus Constitutionis epi-demice amplius invadebant. Cum vero Tormina haec sine dejectionibus neque natura sua, neque illa qua promptissime sopiebantur methodo a Dysenteriis multum dissideant, ad has
2. Animadverti morbum hunc, uti nunc ita sere semper, Denteria autumni initio invadere solere, et appropinquanti hyem pro zzzi.
tempore cedere. Cum vero annorum series eidem epide ce invadere, producendo nimium favea unum alterumve etiam quoris alio quintitemPore potest serim; quin et circa veris ingressum, sorte Σ'ri' etiam maturius, si nempe aura calidior intemperantiori gelu tempore. derepente soluto mox supervenerit, plures aliquot incessere: unde perpauci licet fuerint qui hoc corripiantur morbo, cum tamen id tempore ita alieno contingat, satis scio illam constitutionem haud mediocriter huic morbo suffragar atque ita se res habuit per eos annos quibus Dysenteriae ita late depopulabantur; quandoque enim circa finem hyemis aut veris initium uti c. I. dictum, hic morbus hunc illumve
3. Nunc eum rigore horroreque aggreditur hic morbus, Dysente. quo aequitur totius corporis calor, ut in febribus solenne A, L. est, atque hoc brevi post ventris tormina ista vero dejectiones Saepe vero nulla antecedit febris praesensio, agmen autem ducunt tormina, dejectiones subsequuntur. Semper tamen adeat ingens cruciatu et intestinorum depressio mini dolore quoties exoneratur alvus, cum crebris itidem dejectionibus, et molestissimo viscerum omnium quasi descensu. Dejectiones mucosae sunt omnea, non atercorosae, nisi quod nonnunquin stercorosa interponitur, idque sine dolore i aigni. Μucosis hisce dejectionibus intertexuntur sanguinis quaedam lineamenta quandoque tamen ne minimum quidem
200쪽
DYsRNT. anguinis per omnem morbi decuram iisdem admiscetur; es nil quo non obstante, modo frequente sint dejectiones, cum ventris torminibus et colluvie mucosa, morbus haud minus recte maeniteria vocabitur, quam si una manaret sanguis. Cardiaeo Interea temporis aeger, si vel aetate floreat, vel cardiacorum
esses. ope incalescat, sebricitat; lingua subalbida quadam mucilagine
calidioris dense obsita, et, si vehementius ierit excalefactus, nigra morbo in etiam utque siccR Prostemuntur admodum vires, dissi-'' M'4 quantur spiritus, nullum non adest febris mala moratae indicium. Non dolores tantum summos atque aegritudinem seri hoc malum, sed, nisi perite tractetur, ingens etiam invita discrimen aegrum perducit cum enim jam imminutae caloria vitalis ac spirituum copiae a crebris hisce dejectionibus
ante exhauriantur quam peccans materia possit e sanguine exturbis, manu in ac pedum frigore superveniente, a morte
periclitabitur, etiam intra morborum acutorum period petenda quod si intentatas Parcarum manus hac vice eluserit, plura tamen diversi generis symptomata miserum expectant. Verbi gratia, nonnunquam progresso morbo locommentorum sanguineorum quae eodem incipiente dejectionibus permista conspici solebant, sanguis sincerus, ne muco quidem intermixto, largiori quantitate singulis conatibus egeritur; quod, cui corrosionis majorum aliquot morum quae intestina perreptant argumentum sit, aegro interitum Intestina minatur. Nonnunquam etiam intestina a magno illo incendio,
stribis, quod excitavit materiae calidae atque acris ad partes laesas
assici intur assium copiosior, gangraena insanabili inciuntur. Aphthae Aphthae insuper, exeunte morbo, oris intem sinceaque saepenumero
Visiuisti Obsident imprimis ubi corpus diu uerit excalefactum, et matinae peccantis evacuatio medicamenti astringentibua
denunci im dita, non exacto prius per cathartica morbi omiter atque hae quidem mortem imminentem ut plurimum denunciant. 4. Quod si praedicta symptomata supermerit aeger, et morbus in longum trahatur, tandem intestina ordine quaeque suo deorsum Versus assici videntur, donec in rectum intestinum malum omne detrudatur, et in teneamum desinat; quo facto, longe secus atque in Dysenteriis, dejectiones stem rosae vehementissimum intestinis dolorem inserunt, alvi acilicet saecibus teneriora adhuc intestina inter descendendum radentibus; cum dejectione mucosae eo tantiu tem re