Sculptura : carmen

21쪽

LI Ex PRIMUs. Grande caput, patula nares, frons aspera, cauda Mobilis , hirsutum pectus, spirare putares. Si videat vitulus mugitu agnoscere laetus Optatam incipiet matrem delusus arator

Ad stabulum impellata premat inscius ubera pastor. Artis erit summum sic tJexile reddereo marmor, Ut quamcunque voles senaat tractabile formam Par lanae , facili ve luto, seraeve sequaci Tractatumque manu docta , nunc lubricus anguis Nunc fiat maculosa tigris , nunc terga Draconis Induat horrendi fulvi nunc ora Leonis Accipiat , formas patiens an luescere in omnes. Artem nil vincit, nihil non vincitur arte. Sint pannis largique sinus , amplumque Volumen , Ruga decens , mollisque tumor, sine pondere moles, Quae sine lege fluat , studiosi negligat artem Contreetare manus possit , levis aura movere Et tenuis Zephiri spirans agitare flabellum. Candida nativis imitentur lintea rugis Virgatas Chlamydes , contorto carbasa lino ;Atque artus circiim sinuosis flexibus errent:

Qualis multiplici fugiens per gramina lapsu,

La coupera marbre. Les raperies, ait parolire te nud 1 traver Iecdr peries.

22쪽

ro SCULPTUR A.

Anguis verrit humum , atque immensa volumina torquet ;Aut velut extendens per inanes brachia clathros Vinea, nexilibus ramis se tollit ad auras, Et nudos vestit serpenti palmite muros.

Sic lapidem quandoque opifex sic flexile marmor Incidat leviore manu , scalproque sagaci

Ut quamvis statuam circumtegat undique Palla , Invida Palla tamen pulchros non occulat artus Nec niveas sinuosa tegant velamina partes , Sed nudum ostendat vestis pellucida corpus; Haud sectis ac tenui bombycina st amine texta,

Quae molli teretes includunt cortice suras, Crura tegunt partim, partim dant cernere raraa

Aut veluti ingremam permittit vitrea luci Lamina, nec prohibet, tectis dum submovet auras , Quominiis insertim radios per opaca domorum Injiciens clausam penetret sol igneus aedem , Et blanda furtim recreet penetralia luce. Ne tamen illa unquam Veniat tam dira cupido Immortale tibi nomen famamque parandi Ut quae etiam velare jubet lex sacra pudoris Et quibus aspectis avertat lumina candor, Indignata retro pietas vestigia flectat, Ostendas coramin manifesto lardine prodas,

23쪽

Empta venit nimio laus ii venit empta pudore. Frigida , si nescis accendunt marmora flamma S.

Ehei quo juvenes , quot perdidit una puellas Essigies saepὀ,in lethali vulnere pectus Confodit, nulla posthac medicabile cura

Accedunt primit in timidi, timidique re Cedunt ;Mox redeunt facti audaces,in dulce venenum Exorbent oculis' sc mentem foeda voluptas Ingreditur, totoque admittunt pectore flammam. Haud secus ac si quis Itipulis admoveri ignem , Ignis edax paulatim ad proxima quaeque volutus,

Mox Otum exurat culmis crepitantibus agrum.

Omne feret punctum Sculptor si marmore 3 aere Non partes modo conspicuas , manifestaque visu, Verdm etiam humanos uviumque exilia sensus Vix feriunt, oculo nisi sua conspecta sagaci, Ingenti studio absolvet, summoque labore. Haud aliter pario incertus de marmore quondam Iinxit Aprum Sculptor, quem spreto numine vindex Miserat irata cineos Latona per agros. Vel fici metuendus Aper sub imagine terret, Prodigiosum animal. Stant lumina sanguine migni Suffecta horrendum solido gravis ungula Cornu Deffendit plantatre collo tumet ardua cerVix, Iinproba fulmineis armantur demibus ora,

24쪽

xa. SCULPTUR A.

Impexaeque rigent velut alta hastilia fetae Hoc vulgare tamena Sed prodigii instar habetur, Quod sic pulchrum opifex simulachrum effinxit, ut

ipsas

Idmoto interius Scalpro peripaca Viarum, Maxillas , linguam , fauces , tenuesque palati Reddiderit rugas,in multa expresserit arte. Egregium Pallas sim cerneret aemula signum, Se victam injusso vultus confessa rubore est , Et meritam ars retulit, natura judice, palmam. Intererit multis servus fingatur an Heros ;Decrepitus ne senex , an adhuc juvenilibus annis Fervidus an longo duratus membra labore Russicus , aut assueta colos tractare puellari Gallus, an auriferi qui potor Maccola Gangis Vicini rapido torretur solis ab igne. Patri , conditio , sexus , spectetur aetas.

Narcissum fingis Narcisse lilia funde

Prodigus, aratos in corpore sparge lepores. Effoetum sed pone senem, cui pallida corpus Deformet macies ; devexo pondere cervix Spectet humum , dubioque tremant vestigia gressus Sint hebetes oculorum acies, densillima barba , Exangues Vultus , calvum caput, arida pellis Rugaque multiplici frontem cavet, aspera sulco

25쪽

LIBER RIM Us. 3Non divina volunt , ut caetera corpora , fingi Sint magnis magna ossa Deis, proceraque zmbra , Et plusquam humanum humana sub imagine corpus. Sic Solem Sculptor dira ponere vellet in aere Cuderat ingentem statuam, quae vertice nubes Tangeret, aemini sussulta cacumine montis Prodigiosa inter crurum intervalla , carinas Exciperet plenis subeuntes ostia velis. Orbis adoravit tanta sub imagine numen. Nam quid ego memorem vultuque habituquet figuraSFoemineo expressas, nota ornamenta domorum, Quas pro marmoreis supponunt saepe columnis Artifices, onerique jubent praebere serendo obnixum caput, uectis cervicibus altam Congeriem lapidum , aut dorso portare ministro. lca alides dicunt. Qua vero ab origine nomen Venerit , expediam , paucisque , adverte , docebos Non erit injucunda brevis tibi mentio facti. Tempore quo gravibus premeretur Graecia Persis, Et tota arderet bello , gens improba , Cares Protiniis exurgunt cum Persis foedere pacto ;Et gemini Imperii collatis viribus unά Indicunt Graecis bellum , caede omnia miscent, Et vacua passim regione impun vagantur :

26쪽

t SCULPTUR A.

Graecia quid faceret tam multis undique septa Hostibus bHaec potior visa est sententia menti, Si primit invadat repetitis cladibus olim

Attritos Persas, sentem conterat unam.

Tum deinde in Cares converso pondere Belli Invisam oppugnet gentem terraque marique, Et meritas faedo repetat pro crimine poena ein Leo ciuem uncti Tygrisque Lupusque lacessunt Errantem .sert in Sylva, nec tale timentem, Sit quamvis animo plenus nec pluribus impar, Non geminos hostes adversa fronte repellita: Ast ubi se multo stimulavit verbere caudae Iratus torvoque dedit grave murmur hiatu Protiniis alter utrum invadit Tygremve LupumVe, Prosternitque solo victor 4m vicerit unum, Ecce alium impugnat. Si non tamen ille salutem Quaesierit prudente fug1 turbatque ruitque, Et pariter fulva moribundum extendit arena Deinde viam laetus repetit, per colla, per armos Excutiens cervice jubam, setasque comanteS. Haud sectis ignavos primo certamine Persas Argolici invadunt, Multo milite Caeso, Belliquias cogunt versis dare terga carinis. Thim vero in trepidos uno velut impete Caras

Convertunt belli signum , de sedibus imis

27쪽

LIBER PRIMUS. 3Avul a sterni in urbes, sexumque virilem Dant Letho. Talitum ervant in vincula matres

Foe inineumque genu ; reliquos discrimine nullo Mactant, fuso passim loca sanguine complent. Cujus ut aeternam starent monumenta triumphi Et quondam ad seros irent transinissa nepotes Dedecus & probrum, victaque infamia gentis ;Captivas lapide expressas aut marmore secto Cervicem immensae lapidum supponere moli Juliere Se collo pondus gestare domorum :Magnus ut aethereos Atlas cervicibus axes

Torquet, Menormi nunquam sub mole fatiscit. Nimirsim inde viget veteri mos ductus ab aevo Pro solidis miseras fulcris adhibere puellas, Et rigidos tenero lapides imponere dorso. At nondiim satis attritos clademque paternam Ulcissi aggrenos multo post tempore Persas supplicio poenaque pari affecere Lacones ;Nec jam Matronas tantum imbellesque puellas Ast ipsos vultu expressos habituque virili Critanis autores enormi pondere saxa Ferre jubent dors in teretes supplere columnas, Audacis dignam mercedem δc praemia facti. Has porro effigies victa de nomine gentis Persea dixere artifices simulacra , manetque

28쪽

16 SCULPTUR A.

Ultima victurum quondam post tempora nomera. Verita alios etiam statuae et finguntur in usus , Foemineo expressae vultu formaque virilici Nam saepe in medio positae cratere fluentes ore vomunt fluctus buccisque tumentibus undam

Ejaculanta volat illa cito per nubila jactu, Vicinasque super frondosa cacumina Pinus Ascensu erigitur mox aere pressa recumbit Cum sonitu, niveam spumanti rore figuram Aspergit, cui multiplices de corpore rivi Hinc atque inde fluunt labro inferiore recepti SaepE seros etiam praesertim in margine labri

Delphinas, turpesve Lupos, rabidosve Leones, ornamentum ingens Tecto de marmore ponunt i

Qui pariter sursum emittant de fontibus undam, Grataque multiplicis varient spectacula scenati Nimirili inseritur per apertum plumbea collum Fistula, certatimque adversa fronte jubentur Praelia conserere , c collatis eminis armis Edere festivae simulacra innoxia pugnae. Adjussum dociles immani enormia rictu Guttura marmore pandunt hinc inde dracones, Et largo irati se mutua rore lacessunt. Unda iugit veluti nervo stridente sagittari Dumque cadit, coelum camerato fornice signat,4 Iridis

29쪽

LI AER PRIMUS. ITitIdis varios imitatur picta colores. Attentis inhians oculis plebs credula fictam Miratur pugnam , audo se pascit inani. Non ita Sculpturae quos aemula gloria tangit, Aut artem ipsa suam docuit Tritonia Pallas

Nam dum visendi studio plebs densa coactis Αgglomerat sese cuneis, sequiturque fugacem Attollens sursiim vultus, clumina, limpham , Permissb pueris Ludo, nugisque sonoris ;Id solum attendunt, turba ingeniosa, periti Artis amatores , num sit perfecta , suisque

Partibus ac numeris ad amussim exacta figura, Quae sic foecundo jaculatur gutture fluctus , Et grata indoctae praebet spectacula turba ;An vitio artificis peccet miserabile marmor. Ergo tibi has etiam Sculptor multa arte figuras , Quamvis forte nimis studiique, operaeque requirant, Esse laborandas iter timque iterumque monebo SN , dum festivos tollit plebs ebria plausus, Laetitia dans signa suae , ludumque placere significat voce ac gestu , spectator acutus Cui dederit natura magis subtile palatum, Sibilet artificem in naso suspendat adunco, Insanum vulgi murmur, plaususque refutans, Laetaque mordaci turbans modulamina risu.

30쪽

18 SCULPTUR A. Praetere vario statuae cognomine gaudent Pro vario ipsius posituque . habituque figurae ;Si pedibus stat nixa suis , differe pedestrem Artifices statuam 1 . sella nixa , curulem 2 3 Si fertur sublimis Equo vocitatur equestri

Quas vero dotes imprimis quaeque requirat, Expediam, nec te per longa eXorsa tenebo. Quadrupedem non una decet positura superbum , Quo vectus lat spectabilis erninet Heros. Nam vel crura ferox mollissima pone reflectat, Sessit c mittens arrecto pec re tergum, Anteririsque tegens equitem vel calae protem Scalpat humum impatiens, pressisque repugnet habenis Libertatis amans vel demum poplite flexo Carpat iter, cursuque paret praevertere Vent . Spina duplex gemino discriminet ordine lumbos ;Velent colla jubae terram ingens cauda flagellet ;Sint latae clunes , crassa ilia , venter obesus ImmenIum pectuS, longum caput, ardua cervix

Et modicὸ sensim surgens pectore collum At rapidum imprimis volvat sub naribus ignem,