Sphaera mundi

21쪽

Cilli vero diar habere sph ra obliqua quicuu habitat circa qui noci jalcm

deus gloriosus 1 sublimi S. El.h c quattuor Hemcradiar q vicistima semeri/psis alternas corrupuias diregenerans. Sunt ar elemcta corpora simplicia: q 1ptes di vcrsa' forma minime diuidi possiant, 'xquo' comixtionc diuersiggeneratoiue spes fui Quo triti quodlibet terra orbiculariter undiu; cli cuniciaci. nisi quatia siccita Sterrς humoriaquς obsistit ad vita animatium tu cda. Omnia et pler terra mobilia existunt q ut centhe mund j poderosita te su i ma/gnu extremo': motu undi Squali fugiens rotudς sph r mcdiu possidet. Circa elemetare qde regione Sthereaircgio lucida a variat loe oi sua imutabili essentia imunis extas: motu cotinuo circulariter incedit: de ii Scaphi Sqnta nuncupas essentia. Cuius noue sunt sphqr sicut ipximo piractat ucst. l. lu/nC Mercurii Veneris Solis Martis lovis Sa/turni stellaria fixaru bc coeli vitam s. istaru at qlibet supioriferiore circudat. aria qdcm duo sunt mot'. Vn' e.n .coeli vitam a sup dua Saxa S

per axes suo S distates a primas.xxi is gradab ' cic. xxxii l. minutis. Sed prim'mor 'oes alias sph Crasseculpetu suo rapit infra dic 5 noetc circa terra semelnllistia cotra ni ictibus: t A. Non a

resilia una vero in axvj a.diebus di octo horis. De coeli reuolutione.

22쪽

Qilod at coetu volvat ab oriete ioccidete fignu est stelisqoriunt 1 oriete

uris & occidui sus desca e tumor terr : i, bia p3 p ea q fiat 1 sublimi, Una.Π.& eade eclypsis lunς nuero Q appet noli 1 prima hora noctis:appet orictalib' circa hora noctis tertia Via astat q= pri' fuit illis nox & sol pti' eis occidit quanob cui rei cae tin tumor terrε φ ira e litat tuorositate a septe rioe laustru

23쪽

s ti ab austro usus septetrione. hui rei caest ais tintuor terrς. Ite si terra eet plana ab oracte i ' oecidete:tacito ocirre stellς occidctalib'qua orietatib': sid patet celalsu ite si ira cet plana a sepicrriori austin N: ecotra stelle q es

24쪽

que magis accederet adfirma metu no vj deret coeli naedictate. M hoc est corra Uto lignam re oes philosophos dicentes P ubicula pexistat ho sex signa orju/tur euci lex Occidui: Λ medicra Scruli semP apparet eu medietas uero Occultatur, i illici ite est signum i terra fit laqua cerru dipunctus respectu firma metiuasi terra esset alicuius quatitati S respectu firma metiri iocot maeret medietatem coeli videri. Item ii intelligat suPficies plana sup centin terre diuidens eam duo Squalia:&P cosequens ipui firmamentu: oculus igis existens in cen tro terrC videret medietate firmamenti. I deq; existes i supficie terre videret eadem medietatem. Ex hiis colligis i insensibilis est quantitas terre quC est alta perlicie ad centW: di per consequens quantitas totius terrC insensibilis estret pectu firmamenti. Dicit etiam Alfraganus φ minima stellarum fixarii vi Lu notabili triti maior est tota terra. sed ipsa stella respectu firmameti est quasi puctus: multo igis fortius terra cum sit minor ea. De Imobilitate terrin

Soa at terra in medio ouim imobiliter teneat:cu sit summe grauis:sic o

madere videt este elu S grauitas. Omne eni graue tendit naturaliter ad cetrii.

en tue ede puctus est ua medio firma metuterra igis cu fit summe grauis:ad punctu illu naturaliter tendit. Ite quicqda medio mouet versus circularentiam caeli ascedit: terra a medio mouet ergo ascedit:qdpipossibili relinquis. CDe quantitate absoluta. CTotius at terreambitus auctoritare Ambrosi Theodosii Macrobii de Eu/ri stellis phoκ.duceta&.lii. milia stadia corinere diffinit. Unicul*qde.ccclx. partuam zodiaci septingenra deputado stadia Sumpto eni astrolabio in stes lare nodijs claritate P utrii 43 mediclinii foramen polo Pspecto notetur gra duum multitudo in qua itererat mediclinium: deidepcedat cosmimetra directe corra septetriolae a meridie donec in alterius noctis claritare viso ut pri/us polo steteri t alti us uno gradu medicitia tu post hoc mesus sit hui' itineris spatiu&uientes septingeto' stadioW:deide datis unicui . ccclx.gradib'tot

stadi is terreni orbis ambitus i nuentus erit.Ex his at iuxta circuli di diametri regula: terrC diameter sic inueniri poterit. Aufer vigesimasecuda parte de cir cui ru derrC:dc remanentiStertia parS: hoc e octingerad clxxxi.stadia re semis& tertia unius stadii erit terreni orbis diameter siue spissitudo. C De circulis. Ex quibus sphςra materialis coponitur: re illa super coelestis quae P istam imaginatur coponi intelligitur. Capitulum secundum. rum aure circuloria: quida sunt maiores:quidam mjnores ut sensui patet. Malor.n .circulus in sphqradicitur qui descri prus insuperficie sphere sit per eius centrii trassens diuidit sphqra in duo squalia:Minor vero

qui descriptus in superfici ς sphqrς eam nodiuidie in duo ς qualia: sed in ortiones in C Iualas. Inter circulos vero maiores prio dicedites de quino,iali. Est igit quinoctialis circulus quidem diuidens sphqram iduo ςqualia sec indu qualibet sui parte Sqdistans ab utro polo. dicitur Squinoctialis: quoia ia in sol transit per illu: qa est bis in anno: in principio Arietis sciliceto: in principio librS; est sqnoctivi uniuersa terra.Vnetappellatur aquator

25쪽

Vnde sciendunal prjmus motus dicis motu Spta mi mobilis: hoc est non C*hqr iue coeli Vltimi si est ab Oriente per occidete redien S ltcF m orietem; qui etia dicjt motus rationaliS : adsimilitudine motu S roIIJ Sqest in micro cosmo: idest in homine . quado fit cosidcratio a creatore P creatura S in crea torem ibi sistedo. Secudus motus firma meta di plancta sit contrarius huic est ab occidere per oriente itcφ rcdicia S in occidcntc:qui nactu S dicit irrationalis siue sensualis adsimilitudine motus micro cosmi: gesta corruptibilibus ad creatore iteφ redies ad corruptibilia. Dicas ergo cigulus prj nil motus qa cingit siue dioedit primu mobilc: scilicet spcra decjma nona jiriuo Squalla Squid istans a polis mundi. Vnde notandia i polus inlidi qua nobjs semper apparet:dicis poluS septentrionali S. anniciis: vcl boreali S. dies tetrionali S di citura septetrione:hoc est minori Vrsa: lui dicitur a septem di trion quod est bos: quia septe stelle quq sunt in ursa tarde moticias ad modii bouis: cia sint propinquς polo. Vel dictitur ille septe stelis septen triones: quasi septeterio neSἰeolcerut partes circa polia. Areticus quide dicis ab arctosqd est maior Polus mundi ursa Est enim iuxta malorem ursam. EO

26쪽

na aut signoria ordinatio be numerus in his patent versibus.Sunt Arie S taurus gemini Cancer leo virgo. Librassi scorpius architenes cap amphora Plasces. Quodlibet aut signum diuiditur in .xxx.gradus. Unde patet lintoto zodiaco sunt. ccclx.graduS. Secudum autem astronbmos iterum illibet gra diis diuidit mix. minuta:quodlibet minutu in .lx.secunda:quodlibet secundum inix. tertia:&sic deinceps Vs ad.x.&sicut diuidis zodiacus ab astronomo: ita Ne illibet circulus in sphaera:siue maior siue minor in partes consimi les. Cum omnis ella circuluS i sphaera praeter zodiacum intelligatur sicut litnea vel circunferentia: solus zodiacus intelligis ut superficies habes i lati tu/dine sua.xii gradus: de cuiusmodi gradibus iam locuti sumus. Via patet quida menciuntur m astrologia d icentes signa ce quadrata: nisi abutetes nomine idem appellet quadratum di quadrangulum. Signum mi habet.xxx. Rra dus in longitudine.xumero in latitudine. Linea aute diuides zodiacum i circuitu : ita Φ ex una parte sui relinquat sex gradus: dc ex alia parte alios sex dicitur litnca ecliptica:quoniam quando Sol de Luna sut linealiter sub illa: cotjngit ecclypsis

Solis aut lune. Solis: ut si fiat nouili inium& Luna interponatur recte inter aspeet' nostros & corpus solare Lunae: ut in plenilunio: quando sol lunae opponitur diametraliter. Unde eclipsis Lunae nihil aliud est qua interpositio terrae iter corpriolis &lu/

ca: omnes alii planetae declinat vel versus septentrionem: vel versu Saustrum: quan doque autem sunt sub ecliptica.ParS vero zodiaci quς declinat ab aeqnoctiali versus septentrionem dicitur septentrionalis:vel

borea is vel arctica Et illa sex signa q sunt Polu Sa principio Arietis usque in fine Uirginis dictatur signa septentrionalia vel

horealia. Alia parS zodiaci quae declinat ab aeqnoctiali versus meridiem di/citur meridionalis vel australis vel antarctica. Et sex signa quae sunt a principio Librae usque in finem Piscium dictitur meridionalsa vel australia. Cum autem dicitur q, in Ariete est: Sol vel in alio signo:sciendum i haec pr posi/tio: in sumitur pro sub secundum φ nunc accipimus signum. in alia autem significatione dicitur signum Pyramis quadrilatera:cuius basis est illa supfi/cus quam appellamus signum: vertex vero eius est in centro terr . Et secun dum hoc proprie loquedo possumus dicere planetas est in signis.Tertio modo dicit signum ut intelligant sex circuli transeuntes sup polos zodiaci N p

27쪽

tas i medio:artiores vero iuxta polos zodiaci:&qlibet pars talis dicis signudi ii olite habet laspea note illius signi qd intercipis inter suas duas lineas. Et Fin hac acceptione: stelis q sunt luxta polo s dicune esse insignis. I te intilligas cor pus quodda: cuius basis sit signum:=m onunc vltimo accepimuS signu: acumen vero eius sit super axem zodiaci. Tale igi tur corpus in quarta significatione dicis signum. Secudum qua acceptione rotu Smundus diu luis in. XIl. parteS aequaleS q

dicuntur signa: dc sic quicquid est in mido est in aliquo signo. De duobus coluri S.C Sunt a talu duo circuli maiores i sph pra a dicunt coluri: quoru officium est di stinguere solstitia & sqnoctia. Dicis autecolurus a colon grece quod est mebrum:& vros quod est bos siluester: quia queadmodum cauda bouis siluestris erectaqest eius mebrum facit Ic micar culum 5c no. Pfectum: ita coturus senap apparet nobis imperfectus qm so lutina eius medieta S apparet:alia vero nobis occultas Coturus igitur distin guens solstitia transit'per polos mundi: N: p polos zodiaci: bc maximas solis declinatioes: hoc est P primos gradus cacridi: capricorni. Vnde primus punctus cacri ubi coluria S iste itersecat zodiacud scis puetus solstitii estiualis:qaqn sol est in eo:est solstitium Sstiuale:& non pol sol magis accedere adzenith Polus capitis nostri .Estat etenithpuIusjnfir. ma mero directe suprapositus capitib'nfl S. Arcus vero coluri qui itercapitur

W plus iter punctum illum de quia octialeds alia maxima solis declinatio4est aqlis priori . Alter qde colurus trasit P polos mundi:&p prima punci a arieta S relibrς ubi sunt duo aequinoctia. unde appellat coturus distingues aeqnoetja. Isti aute duo coluri intersecant sese sup polos mundi angulos rectos sphse

28쪽

duo solstitia faciuicacer capricornus. Sed noctes squat aries de libra dieb'C Dem ridiano&horizonte. C Sut itch duo alii circuli maiores in sphCra.s meridianus & horizon .Estat meridianuS: circitius qda trastes P polos mundu& p etenith capitis nostri.Et dicit meridianus: qa ubi cui sit homo: N in quo cita tepore anni quado sol motu firma meti puenit ad sau meridianu est illi meridies. Cosimili ratione dicis circulus medis diei. Et notadia i ciuitates: quarum una magi S accedit ad oriente qua alia: liciat diuerso S meridianos. Arcus uero SquinoctialiS interceptuS iter duos meridianos ds longitudo cru1tatu. Si aut duς ciuitateSeu de heant meridian in tuc qualiter distant ab oriente & occidcnte. Horizouero est circulus dii dens inlarius hemisperiit a superiori .Vn appellat horizon. l. terminator visus.DTctorizo circulus hemisperii .Est aut duplex hori/zon: rectu S dc obliquus siue decliuis. I cetum orizonta:&sph ram recta ha/bent illi quoru zenithcstin ςquinoctionali: quia illoru horizon est circulus transiens per polos mundi diuidnis qnoctionale ad angulos rectos sphS rateS: unde clf horizon rectus: Λ sphqra recta. Obliqvsi orizonta siue decliue: hent illi quibus polus mundi eleuat supra horizonte: qm illorii horizon intersecat Squinoctionale ad angulos ipares&obliquos: undedi horizon obliquuS di sphqra obliqua siue declivis. Zenith aute capitis nostri sempest poluS horizonti S. Vnde ex his patet i, quanta est eleuatio poli mudi stiora ho/rizῖnte: tanta est.distatia etenith ab qquino intonati:quod sic patet. Cum in quolibet die naturali uterin colur'bis issi.

erutaequalia. Depto igitur comuni arca. qui est iter zenith&polia mudi residua erut squalia scilicet eleua S. rio poli mundi supra horizontcm:& distantia etenith ab squinoctiali. CDe quattuor circuli S minorabus. Dicto de sex circulis maioribus dicedia est de quattuor minoribus' Notadu igitur Φ sol existens in primo pudio cancri: siue in pucto solstitit aestiua/lis: raptu firma meti describit quenda circulia qui ultimo descriptus est a So

29쪽

rius dicta:vel tropaeus stivalis a tropos quod est c5uersio:qa tnc sol incipit

secJuertere ad iserius hemisphensi di recedere a nobis.Sol iret existes in prismo pultilo capricorni siue solstitii hyemalis:raptu firmameti delambit que/da circulum q ultimo describis a sole ex parte post antarctici. Vnde appella tur circulus solstitii hyemalis siue tropicus hycmalis: qa tunc sol couertis ad nos. Cu at zodiacus declinet ab sqnoetiali:& polus zodiaci declinabat a po/lo mundi.Cum agis moueatur octaua sphqra: dc zodiacus Q est pars octausiph rq mouebis circa axem mundi:&polias zodiaci mouebis circa polum adi. Iste igis circulusque describit polus zodiaci circa polum mundi a reticia: dicis circulus areticus. Ille vero circulusque describit alter polus zodiaci circa polum mundi antannicii dicis circulus antareticus. Quata csthmaxima solis declinatio.sab squinoctiali: tata est distatia poli mundi ad polum zo diacuquod sic patet. Sumae colurus distingues solstitia q transit per polos mundu&per polos zodiaci. Cum igi focsquaris unius dieiusde circuli in

ter se sine inuales: quarta huius coluri: quiς est ab squinoctiali usin ad polumundi erit Squalis quaris eiusde coluri: qu est a primo puncto cancri ad polum zodiaci. Ιgit ab illis squalibus dempto comum arcu q e a primo puncto cancri usi ad polum mundi : residua erunt Elualia .smaxima solis declinatio:& distatia poli mundi ad polum zodiaci. Cum aut circulus arcticus sim quamlibet sui partes quidis et a polo mundi:paret* illa pars coluriquς est inter primum punctoum cacridi: circulum a reticum fere est dupla ad

maximam solis declinationem: siue ad arcum eiusdem coluri qui intercipi tur inter circulum areticum ecpolum mundi arcticum:quietia arcuS Cqua , lis est maxime solis declinationi. Cum enim colurus iste sicut alii circuli in sphqra sit.ccclx.graduum:quarta eius erit.xc graduum.Cum igitur maxima

solis declinatio sim Ptolemsum fit.xxiii .graduum &.li .minutorum: & todi Polus dem graduum sit arcus qui est inter circulu3 arcti cum & polum mundi a reticu si ista duo

m est arcus coluri: qui est inter primu piletum T cacri ci circulu areticum:&sic patet 6c ille ara A cus fere duplus est ad maxima solis declina tione. Notandum quinoctialiS cu qua dituor circulis minoribus dicunt qnu paralelli quasi squidistantes:non quia quatum primus distat a secudo: tantia secundus distot a Polus tertio: ca hoc falsum est sicut iam patuit:sed quia quilibet duo circuli simul iuncti secundum quamlibet sui partesqui distant abinuice:&dicuntur paralellus qnoctialis paralellus solstiti j stivalis: paralellus solstitii hyemalis: paralellus areticus ¶lellus antareticus.

Notandu et Φ quattuor paralelli minores: scilicet duo tropici: re paralellus ἐ

30쪽

o aralellus alitarcticus distingui in coelo qui iam zonas stire regio

nes. Unde Uargilius i georgicis. Mirui renet coelia zonc: qua' una corusco

Semp sole rubes:& torrida senap a gni. Distinguunt et totide plagF in ter ra directe predictis zonis supposite. Vn Ouidiusprio methamorphoseorsi. Totidem p plagς tellure prsmutur. Quarti quς mcdia cst no est habitabilis

stu. Nix tegit alta diras: totide iter utradu; locavit: Teperieq; dedit mixta cufrigore flama. Illa igis zona que est iter duos tropicos dicae inhabitabilis opcalore solis discurretis semo iter tropicos an habitabilis

Similiter plaga terrς illi directe supposita dicit inhabitabilis py calore solis discur/rentis super illam. illς vero duς zonSque

circus cribrans a circulo arctico:&circulo an tar Rico circa polos mudi: illabi tabilcssunt pP nimia frigiditate: quia sol ab eis

maxime rcmoues. Similiter itelligendue

de plagis terre illis directe suppossitis. Ille aut duς zon C quarti unae inter tropicus stiuale & circulii a reticu: 5c reliqua qu est inter tropicii hyemale& circulia antar Ricu: habitabiles si incidi teperatς calidi/tate romdς zon existetis inter tropicos di frigiditate zonaria extrema hi quς sunt inhabitabilis circa polos mundi. Idem intellige de plagis rerrs illis directς suppositis. t CDe haraeteribus sph redecimς vel non sci stellationibus octauq. Attende diligenter ci credas qm est sententia comunis se pactui astrono mia ut supra claru jtil nos olu ecliptica intelligas in sphera octaua & zodia' cus:sed etia in sphqra nona 8c decima:eo modo diuisu si duodeci parres quato in logitudine xxx.graduum: N: duodecim in latitudine: quς signa zodiaci non &decimqnominans easdenoibus iis vocantur signa zodiaci oeta tis hqr .ec sim illum ordinem lituata: veruntameii non sunt in ipsa spb ra nona vel decima stellς alique. Sed dictit opinantes m 1 ipsa sint haracteres di lineationes qti da imaginti no ita apparetju laobis:ex numero qiualdubdeci costituunt ipsa signa q sii r habent influere in hac machina elementaret di plurimς alis co urationes occulte:sparse se ipsum orbe notata di decimuinulta r Pprietaru at o virtutT Dixeruti persa': astronomi de indo't aliarunationis aliquas ista': pcipi a visu efficaci Λ acutissimo certis tepotab': se in clarissima noctis sereri itate in regionibus suis 3e montib'existeres: de sb' concessum est Ucl reuelatu: quas haraeteres ipsi attribu ut angelis orbiu pla laetarum ait stellas sub quibus Raraeterib'& nominibus angelo'rarii c5 stellationibus holes experimentatores & ipsaqt cultores di veterib'conabat

in metallis aut in es: vel lapidib' elaetis sculpebant: vel sigillabat cera argilla aut spem gulni: aut imagines depingebant variaru formaru N materierum