Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

401쪽

ptum eo vinctus demittitur, de saxum inges, uo Operitur, machina, super impositum est. ita loco potius quam homini cuiquam credendam custodiam rati, lucem insequentem exspectaverunt. Postero die multitudo quidem integra, memor pristinorum ejus in civitatem me- ritorum, parcendum,ac per eum remediaque rendae ite pra sentium malor tim, censebat de . sectionis auctores, quorum in manu respubliza erat, in secreto consultantes omnes ad necem ejus consentiebant sed utrum maturarent, an diuerrent, ambigebatur Vicit pars avidior poenae missiusque qui venenum ferret. Accepto poculo nihil aliud locutum ferunt, quam quaesisse

si incolumis Lycorta si is alter imperator AchzOrum erat equites' evasissent Posteaquam dictum ut incolumes esse Bene habet, inquit, poculo impavide exhausto, haud ita multo post exspiravit. Nec diuturnu mortis ejus gaudiuml auctoribus crudelitati fuit. victa namque Mesta

a sene bello exposcentibus Acheis noxios dedidit, 'ostaque reddita Philopoemenis sunt: sepultus ab universo Achaico concilio adeo omnibus humanis congestis honorib', ut ne divinis qui

a dem abstineretur Ab scriptoribus rerum Grae cis Latinisque tantum huic viri tribuitur, ut a quibusdam eorum velut ad insignem notama hujus anni memoria: mandatum sit, tres clarost imperatores eo anno decessilie Philopcemene, . . Annibalem, P. Scipionem adeo in a quo eum a duarum potentissimaru gentium summis im- peratoribus posuerunt. Ad Prusiam regem lega tus, T. Quintius Flamininus veniri quem susperium Romanis receptus post fugam Antiochi Annibal de bellum adversus Eumenem motumr 3 facie-

402쪽

39o T. 4 I v I saciebat ibi, seu quia a Flaminino inter cetera objectum Prusiae erat hominem omnium qui viverent in fellissimum populo Romano apud cum eise, qui patriae suae primum, deinde fractis ejus opibus, Antiocho regi auctor belli adversus populum Romanum futilet; seu quia ipse Prii sitas, ut gratificaretur ptaesenti Flaminino Romanisque, per se necandi aut tradendi ejus in potestatem consilium cepit a primo colloquio Flaminini, milites extemplo ad domum

Annibalis custodiendam missi sunt. Semper talem exitum vitae suae Annibal prospexerat animo; dc Romanorum inexpiabile odium in secernens, fidei regum nihil sane confisus. Prusia vero levitatem etiam expertus erat. Flaminini quoque adventum velut fatalem sibi horruerat. Ad omnia undique infesta, ut iter semper aliquod praeparatum fugae haberet, septera exitus e domo fecerat; ex iis quosdam occultos, ne custodia sepirentur. Sed grave imperium regum nihil inexploratum, quod investigari volunt, e stacit totius circuitum domus ita custodiis complexi sunt, ut nemo inde elabi pollet Annibal, posteaquam est nunciatu milites regios in vestibulo esse postico, quod devium maxime atq; occultissimi exitus erat, fugere conatus, ut id quo ii occursu militum ob septum sensit, dc omnia circa clausa custodiis dii posuis esse,venenum quod multo ante praeparatum ad tales habebat casus poposcit. Liberemus, inquit, diuturna cura populum Romanum: quando mortem senti esectare longum censent. Nec magnam nec memorabilem ex inermi proditoque Flamininus victoriam feret mores quidem populi Romani quantum mutaverint, vel hic dies argu

403쪽

exercitum in Italia habenti, ut a veneno cavcret, praedixerunt hi legatum consularem, qui auctore et Prusiae per scelus occidendi hospitu, mi emni. Execratus deinde in caput regnumque Prusiae, hospitales Deos violatae ab eo fidei telles in-Vocans, poculum exhausit. I lic vitae exitus fuit Annibalis Scipionem c Polybius Mutilius hoc anno mortuum scribunt. Ego neque his, neque Valerio allentior his, quod censoribus M. Porcio, L. Valerio, principem senatus ipsum L. Valerium censorem lectum invenio, quum superio libus duobus lustris Africanus uillet: quo vivo, nisi ut ille senatu moveretur, qua Iuno tam nemo memorie prodidit, alius princeps in locum elus electus non e flet Antiatem auctorem refellit tribunus plebis M. Naevius, adversusquemoratio inscripta P. Africani est. Hi a N evius in magistratuum libris est tribunus plebis, P. Claudio, L. Porcio consulibus sed iniit tribunatum, Appio Claudio M. Sempronio consulibus, ad qua tum idus Decembres inde tres menses ad idus Martias sunt; quibus I Claudius, L. Porcius consulatu inierunt.Ita vix ne

in tribunatu Naevii videtur diesque ei diei ab

eo potuisse decessisse autem ante L. Valeri idcM. Porcii censuram Trium clarissimorum sit pcujus' gentis virorum non magis tepore congruente comparabilis mors videtur este, quam quod nemo eorum satis dignum splendore vite exitum habuit. Iam primum omnes non in patrio solo mortui, nec sepulti sunt veneno absumpti Annibal Philopoemen exul Annibal proditus ab hospite captus Philopoemen, in carcere in vinculis exspiravit. Scipio, etsi non rq exul,

404쪽

T. LIVII exul, neq; damnatus, die tamen dicta, ad quam non affuerat, reus absens,citatus, voluntariura non sibimet ipse sol uni, sed etiam funeri suo exilium indixit. Dum ea in Peloponneso a quibus divertit oratio geruntur; reditus in Macedoniam Demetrii legatorumque, aliter aliorum affecerat animos vulgus Macedonum quos belli ab Romanis imminentis metus terruerat, Demetrium ut pacis auctorem cum ingenti favore conspiciebant simul Λ spe haud dubia regnum ei post mortem patris deliinabant. Nam etsi minore aetate, quam Perseus e set, hunc tamen justa matre familias, illum pellice ortum esse illum, ut ex vulgato corpore genitum, nullam certi patris notam habere:

hunc insignem Plii lippi si nilitudinem prae se

ferre. Ad hoc, Romanos Demetrium in paterno solio locaturos: Persei nullam apud eos gratiam elle. Haec vulgo loquebantur itaque S Persea cura angebat, ne parum pro se una aetas valeret, quum omnibus aliis rebus frater supe erior esset de Philippus ipse, vix sui arbitrii fore a quem haeredem regni relinqueret credens sibi quoque graviorem esse quam vellet, minorem rasilium censebat. Tendebatur interdum con lcursu Macedonum ad eum : de alteram jam sed vivo regiam esse indignabatur. Et ipse juvenis ii haud dubie inflatior redierat; subnixus erga se ljudiciis senatus , concessisque sibi, quae patri negata essent: omnis mentio Romanorum, quantam dignitatem ei apud ceteros Macedo nas, tantam invidiam non apud fratrem do, sed etiam apud patrem conciliabat: utique posteaquam alii legati Romani venerunt, ccogebatur decedere Thracia, ptaesidiaq; dedu-

405쪽

am, aut ex nova constitutione Senatus, facere:

d omnia noerens quidem gemens. Eo magis, quod filium frequentiorem prope cum iliis, quam secum cernebat obedienter tamen ad ruis Romanos faciebat, ne quam ossea di extemplo belli caullam praeb ret a Vertendos etiam animos a suspicione talium consiliorum ratus, mediam in Thraciam, exercitum in Odrysas,dc Daniheletas S messi, duri .Phia lippopolim urbem fuga deier tam oppidanorum qui in proxima montium juga cum fimi liis receperant sese, cepit campei tresque barbaros, depopulatus agros eorum, in deditionem accepit. res icto inde ad Philippopolin prae sidio, ima laud multo post ab Odrusis expulsum it, oppidum in De uri opo condere instituit Paeoniare regio est prope Erigonum fluvium, qui ex Illyrico per eo nam fluen; in

Axium amnem editur. Haud proaut Stobis, vetere urbe, noWam urbem Perseida, ut hi filio majori haberetur honos, appellari tu sit. Dum hae in Macedonia geruntur, consules in prO- vineta, profecti Marcellus nunc itimi r emisit ad L. Porcium proconsulem, ut ad novum Gallorum oppidum legiones admoveret. Advenienti consuli Galli sese dediderunt: duodecim millia armatorum erant plerique arma ex agris rapta habebant ea aegre patientibus iis adempta, quaeque alia populantes agros rapuerant, aut secum attulerant de his rebus qui quererentur, legatos Romam miserunt. Introducti in senatum a C. Valerio Praetore e X posuerunt erante in .illia multisudine, inopia ο.ectos ege Iate , ad qua en it

406쪽

nec agro, nec urba usi vim allaturos veni se Nuper M. Claudium ad se nuncium mi Ise, bellumsecum tu, ni dederentur, ei furum Se certam, et non aspeciosam pacem, quam incerta belli praeoptantes,

dedisse se priu in dem quam in pote fatem populi

Romani. POLI paucos dies, iussos ct agres urbe decedere, sese tacitos abire quo terrarum possent, tu animo habuisse arma deinde bi, ct postrem omnia

alia mi ferrent agerentve adempta. Orare se Se natum populumque Romanum, ne in se innoxios deditos acerbius quam in hosesse virent. Huic Ora

tioni senatus ita responderi ullit P eque illos νecte fecisse, quum in Italiam venirent, oppidum se ili alieno agro nusiim Romani magistratus, qui ei provincia praeesset, permi su discare conati,ntis nessenatui placere, dedi: os poliari. Ita se cum ius legatos ad consules usuros qui tredeant, unda venerint,omnia tu sua reddi ubeant quis protiniueant trans Alpes, ct denuncient Vallic popul , multitudinem suam domi contineant. Alpes prope inexsuperabilem nem in medio esse non utique iis m liota fore, quam qui eas primi pervias fecissent. Legati missi L. Furius Purpureo, Minucius, P. Manlius Acidinus Galli redditis omnibus; quae sitne cujusquam injuria habebant , Italia excellerunt, legatis Romanis transalpini populi benigne responderunt seniores eorum nimiam lenitatem populi Romani calligarunt: uod eos homines, qui gentis in v su profecti occupare agrum imperii omani, ct in alieno sol, ad care oppidum conati sunt , impunitos dimia scrint. Tebutis gravem temeritatu mercedem

statuta

407쪽

salui quod vero etiam sua reddiderint, vereri Μή anta indulgentia plures ad talia audenda mapellantur. Et exceperim dc prosecuti uir

donis legatos sunt M. Claudius consul Gallis ex provincia exactis , stricum bellum moliri coepit: literis ad senatum millis, ut sibi in Istriam traducere legiones liceret. Id senatui placuit. Illud agitabant titi colonia Aquileia deduceretur nec satis constabat, utrum Latinam, an civium Romanorum deduci placeret postremo Latinam potius coloniam deducendam patres censuerunt. Triumviri creati sunt P. Scipio Nasica, C. Flaminius L. Manlius Acidinus. Eodem anno Mutina Sc Parma colonie Romanorum civium sunt deductae bina millia hominum in agro, qui proxime Ojorum, ante Tuscorum fuerat Octona jugera Parmae, quina Mutinae acceperunt. Deduxerunt triumviri, M. Amilius Lepidus, T. Abutius Carus, L. Quintius Crispinus. Et Saturnia colonia civium Romanorum in agrum Caletranum est deducta. deduxerunt triumviri, Q. Fabius Labeo, C. Afranius Stellio Tib. Sempronius Gracchus jugera in singulos data decem. Eodem anno A. Terentius propraetor haud procul flumine Ibero in agro Ausetano S proelia secunda cum Celtiberis fecit, S Oppida, quae ibi communierant, aliquot expugnavit. Ulterior Hispania eo anno in pace fuit quia dc P. Sempronius propraetor diutino morbo est implicit.us, dc nullo laces lent , et Opportune quieverunt Lusitani. Nec in Liguribtis memorabile quicquam a Q. Fabio consule et hi m. M. Marcellus exustria

revocatus, exercitu dimilli, Romam comitio

rum cauila rediit.Creavit consulea Cn. B bium

408쪽

I Tamphilum ' L. A milium Paullum cum M. smilio Lepido hic aedilis curulis fuerat a quo consule quintus annus erat quum is ipse Lepidus post duas repulsas consul factus esset. Praetores indefacti Q Fulvius Flaccus, M. Valerius Laevinus, P. Manlius iterum, M. Ogulnius Gallus, L. Caecilius Denter, C. Terentius Istra. Supplicatio extremo anno fuit prodigiorum cauila quod sanguine per biduum pluisse in area Concordiae satis credebant nunciatumque erat haud procul Sicilia insulam, quae non ante fuerat, novam editam e mari me. Annibalem hoc anno Antias Valerius decessitie auctor est legatis ad eam rem ad Prusiam missis, praeter Quintium Flamininum culus in ea re celebre est nomen L. Scipione Assiatico, cP. Scipione Nasica.

Quum Thilippus liberos eorum quos inta nobilissimorum hominum habebat, concri ria mortem: Uset, Theoxena, pro liberis uti sororis admodum pueris, verita eris libidinem, prolatis medium gladiis, poc is, in quo erat menen soni, suas iis, is imminens ludibrium morte effugerent: ct quum persuasi et ipsa etiam e in-eteremit certamina inter Philippi Macedonia regis liberos Perseum Demetrium referuntur ut aude fratris sui Demetri u scit criminibu3, in-re cyrsa accusatione parricidii, se assectati regni, Irimum petiim, ad ultimum , quoniam opesis cmam amictu erat veneno necatM. I. reginamh- ac

409쪽

Macedonia mortuo ad Persum devenit. Item, resin Liguri I Aspania contra Cehiberos a compluribus feliciteri fas omino Libri Numae Pompilii in agro LGlatilli seriba Gyraniaculo a cultoribus atri in arca tapidea Lires,

Rem blicam esse, ut gerentur fer ex oenam consulto in comitio exuti sunt coloma quileia de ela es . Philippi aegritudine ς' i confectus, quod trium lium it u l- tutis et Ode poena Persi cogitavit, o atquel 'tigonum potius amicum suum succes rem regni su relinquere. Sed in hac cogitata ne morte raptu es . regnum Perseus excepit. R. inscii uentis anni con-

sules praetores lue: ortiti prox incias, sunt consulibus nulla pridie Li- egures, qua decerneretur, erata Iu micii cito urbana M. Ogulnio Gallo, inter peregrinos M. Valerio evenit. Hispaniarum in Fulvio Flacco citerio , P. Manlio ulterior, L. Caecilio Dentri Sicilia, C. Terentio Ilirae Sardinia. Consules delectus habere iussi. abius ex Liguribus scripserat Apuanos ad rebellionem spectare periculumque elle, ne impetum in agrum Pisanum facerent. Et ex Hispaniis, citeriorem in armis este, ct cum Celtiberis bellari sciebant : in ulteriores, quia dia ager pra: tor esset, luxuria dc octo solutam disciplinam militarem esse. Ob ea novos exercitus conscribi placuit: tatuor legiones in

410쪽

Ligures uti singulis quina millia, o ducenos

pedites, trecenos haberent equites iociorum

iisdem Latini nominis quindecim millia pediatum addita, S septingenti equites. Hi duo consulares exercitus ement. Scribere prariere jussisse plena millia peditum sociorum , ac Latini nominis, d sexcentos equites, mittere ad M. Marcellum in Galliam Qui ex consulatu prorogatu imperium erat. In Hispaniam etiam utra inque, quae ducerentur, quatuor millia peditum civium Romanorum in ducenti equites, .sociorum septem millia peditum cum trecentis equitibus, scribi una S Maabio Labeoni cum exercitu, quem habebat in Liguribus, prorogatum in annum imperium est Ver procello itini eo anno fuit pridie Parilia medio ferme die atrox cum vento tempestas coorta, multis sacris profanisque locis stragem fecit: signa aenea in Capitolio dejecit forem ex aede Lunae, tu et in Aventino est, raptam tulit, minposticis parietibus Cereris templi Exit signa alia in circo maximo , cum columnii, quibus superstabant, evertit fastigia aliquot templorum a culminibus abrupta, foede diis pavit. It que in prodigium versa ea tempestas, procurarique auruspices usi erunt simul procuratum est, quod tripedem mulum Reate natum nunciatum erat: a Formiis aedem Apollinis ac

Cajeta de coelo a tam ob ea prodigia viginti hostiis majoribus sacrificatum est , de diem Unum supplicatio fuit Per eos de dies ex literis

A. Te enti propraetoris cognitum, P. Sempronium in ulteriore provincia quum plus annum aeger fuisset, mortuum esse eo maturius in

Hispaniam prariores jussi proficisci Legationes