Historiarum libri Titus Livius ex recens. Heinsiana [volume 3]

441쪽

tigno, ut conscenderent equos, nec errugere quemquam sinerent in caltra omnes trepidai fuga compulsi sunt deinde ipsis exuti cas ris. supra quindecim millia Ligurum eo die occisa 1 capta duo millia Z quingenti Triduo poti Ligurum IIngaunorum omne nomen obsidibus datis in deditionem venit. Etibernatores nauctaque conquisiti, qui praedatores suis lent navi bus, atque Omnes in custoci iam conlecti. E iC.Matieni duumviro naucis ejus generis in Liguscina ora duae ac triginta captae iit Haec qui nunciarent, literatque ad senatum ferrent' L. Aurelius Cotta, C. Sulpicius Gallus, Romam missi simulque peterent, ut L. Amilio contecta provincia decedere, deducere secum milites liceret atque dimittere. Vtrumque per millum ab senatu, S supplicatio ad omnia pulvinata per triduum decreta: iussique pro ores Petillius urbanas dimittere legiones Fabius socris atque nomini Latin remittere delectum. ut praetor urbanus consulibus scriberet, si it in aequum censere, subitarios milites tua ultus causia conscriptos, primo quoque tem

ore dimitti Colonia Graviscae eo anno dedula stan agrum Etruscum de Tarquiniensibus luondam captum. Quin a jugera agri data. riumviri deci u Xerum , C. Calpurnius Piso P. Claudrus Pulcher C. Terentius Istra. Siccitate inopia frugum insignis annus fuit. Sex menses numquam plui sie, memoriar proditum est. Eodem anno in agro L. Petillii scribae stibi ianiculo, dum cultores agri altius moliuntur erram, duae lapidea arcae octonos ferme pedesongae, quaternos latae, inventa sunt operculis

inlumbo devinctis Literis Latinis Graecisque

442쪽

43o rutraque arca inscripta erat in altera Numam Pompilium, Pomponis filium, regem Romanorum, sepultum esse in altera, libros Numae Pompilii inesse. Eas arcas quum ex amicorum sententia dominus aperuisset quae titulum sepulti regis habuerat, inanis inventa, sine ullo vestigio corporis humani, aut ullius rei per tabem tot annorum omnibus absumptis in ater duo fasces candelis involuti, septenos libuere libros non integros modo, sed recentissima specie. Septem Latini de jure pontifici erant septem Graeci de disciplina sapientiquae illius aetatis esse potuit. Adjicit Antias Vlerius, Pythagoricos fuisses vulgatae opinion qua creditur Pythagorae auditorem fuisse Nmalia mendacio probabili accommodata fidPrimo ab amicis, qui in re praesenti fuerunlibri lecti mox pluribus legentibus quum vugaientur, c Petillius praetor urbanus, studitus legendi eos libros a L. Petillio sumpsit. erat familiaris usus, quod scribam eum qus Ormes Petillius in decuriam legerat Leci

rerum unam is, quum animadvertisset pleraque dissolvendarum religionum esse, L. Petillio dixit, Sese eos libros in ignem conjectum m est dirim quam i faceret, se e permittere uti s quod1su seu auxilium se habere ad eos libros repetendos exit limaret, experiretur id integra sua graria eum facturum. Scriba tribunos plebis adit: ab tribunis ad senatum res est rejecta Prarior

se jusjurandum dare paratum esse jebat, libros

eos legi, servarique non portere. Senatus censuit Satis habendum, quod praetor us urandum polliceretur, libros primo quoque tempore in comiti cremandos esse precium pro libris quantum

443쪽

plebis videretur, domino esse solvendum id scri-:iba non accepit libri in comitio, igne a victi- naariis iacto ia conspectu populi cremati sunt. .Magnum bellum ea aestate coortum in Hispaum citeriore ad quinque, triginta millia ho-

mmum, quantum nuntiuam ferme antea Cel- taberi comparaverant. Julvius Flaccus eam obtinebat provinciam is quia armare juvent tutem Celtiberos audierat,4 ipse, mi anta poterat, as Octis auxilia contraxerat, sed nequaquam numero militum hostem aequabat. Principi veris exercitum in Carpetaniam duxit

castra locavit ad oppidum Eburam , modico praesidio in urbe posito Paucis post diebu: Celtiberi, millia duo ferme inde sub colle

Iosuerunt castra allos, ubi adesse praetor Ronanus sensit, M. Fulvium Datrem cum duabu armis sociorum equitum ad castra hostium reculatum misit quam proxime succedere ad talium usum, ut vileret, quanta essent pugna ibicineret, reciperetque sese, si hostium equitatum exeuntem vidi siet. Ita ut praeceptum erat ecit. per dies aliquot nihil ultra motum, quam ut hae duae turmae ostenderentur dein subdu- arerentur, ubi equitatus hostium castris procur-

isset. Postremo Meltiberi omnibus simul edatum equitumque copiis castris egresti, acie tirecta medio ferme pacto inter bina castral Ora iterunt Campus erat planus omnis, ciptus pugnae ibi stetere Hispani hostem exspe

tantes. R C manus intra vallum suos continuit

'er quatriduum continuum,c illi eodem loco ciem instructam tenuerunt. Ab Romanis ni

ut motum inde quievere in castris Celtiberi, quia

444쪽

3Σ I quia pugnae copia non fiebat equites tantum in stationem egrediebantur, ut parati sient, si quid ab hoste moveretur pone castra utique pabulatum lignatum ibant, neutri alteros impedientes. Praetor Romanos, ubi satis tot dierum quiete credidit spem factam hosti, nihil se priorem moturum Acilium cum ala sinistra a sex millibus provincialium auxiliorum circumire montem jubet,qui ab tergo hostibus erat inde ubi clamorem audisset, decurrere ad castra eorum nolo te profecti sunt, ne possent conspici Flaccus luce prima C. Scribonium praesectum socium ad vallum hostium, cum equitibus extraordinariis sinistriatae mi tit quos ubi&propius accedere,in plures, quam soliti erant, Celtiberi conspexerunt,omnis equitatus et funditur castris simul teditubus signum ad exeundum datur. Scribonius Ut ista eceptum erat, ubi primum fremitum equestrium audivit, avertit equos, Z castra repetit eo estu sus sequi hostes primo equites, moxi peditum acies aderat, haud dubia spe, caltra eo die se oppugnaturos quingentos ac se non plus a vallo aberant. Itaque ubi Fla cus satis abstractos eos a praesidio castrorum suorum ratus est intra vallum exercitu instructo, tribus partibus simul erumpit clamo non tantum ad ardorem pugnae excitandian sublato, sed etiam, ut ui in montibus erant,

exaudirent nec morati sunt,quin decurrerent, sicut imperatum erat, ad castra ubi quingentorum armatorum, non amplius , relictum

erat prcaesidium quos quum S paucitas sua, dc multitudo hostium, improvisa res terruisset, prope sine certamine capiuntur castra castris, quae

445쪽

castra milia esse, tum, cum maxime, ardere unde iiiis terror, inde Romanis animus crevit

et iam clamor suoru vincentium accidebat, amardentia hostium castra apparebant Celtiberii parumper incertis animisit uati sunt cet i una posteaquam receptus pulsa nullus erat in si nis in certamine, spes pertina cius de integro capellunt pugnam Acie media antur acriter a quinta legione adversustae Um cornu, in qu sui generis provincialia uxilia instruxiste Romanos emebant, cum alore fiducia intulerunt signa lam mi erat, ut inafrum cornu pelleretur Roman , im septima et o successisset ii nul ab oppido bura, quae in praesidio relicti erant, in medio ardore pugnae advenerunt, acilius ab ter o erat. Dis io medi' caesi Celtiberi qui supe erant in Omnes passim partes capeti in f - am Equites bipartito in eos emissi, magnam em edidere ad viginti tria millia hostium

eo die C sa: capta quatuor milii M&octinetenti

pum qui quingentis: igna militaria

nonaginta octo Magna victoria Gon tamen lancruenta fuit Romani de duabus legionibus nam te paulo plus ducenti socium Latini, et tingenti triginta, externorum auxi-atium duo millia fermeri qua enti ceci- F ς R iii a Victorem exemitum duae it Acilius m nere in castris ab se piis

ludus postero die spolia de hostibu OH I

pro concione conati, quorum virtus insignisti fuerata

446쪽

tuerat. Sauciis deinde in oppidum Eburam devectis, per Carpetaniam ad Contrebiam ductae legiones. ea urbs circumsessa quum a Celtiberis auxilia accersiit et, morantibus iis, non quia ipsi cunctati sunt, sed quia profectos a domo inexplicabiles continuis imbribus vi ac inflatiamne tenebant, desperato auxilio suorum in de ditionem venit Flaccus quoque tempestatibus foedis coactus, exercitum omnem in urbem introduxit Celtiberi, qui domo profecti erant, deditionis ignari, quum tandem superatis, ubi

primum remiserunt imbres, amnibus, Contrebiam venissent posteaquam castra nullae tra moenia viderunt, aut in alteram partem translata rati, aut recessisse hostes, per negligentiam effusi, ad oppidum accesserunt. In eos duabus portis Romani ertiptionem fecerunt,

incompositos adorti fuderunt. Qilae res ad resistendum eos. ad capessendam pugnam, impediit, quod non uno agmine nec ad signa frequentes veniebant eadem magna parti ad fugam saluti fuit. Sparsi enim toto passim campo se distuderunt nec usquam confertos eos hostis circumvenit tamen ad duodecim millia sunt caesa: capta plus quinque millia hominuequi quadringent , signa militaria sexaginduo. Qui palati e fuga domum se recipiebanalterum agmen Celtiberorum venientium, d ditionem Contrebiae, dc suam cladem narram do, averterunt extemplo in vicos castellaque

sua omnes dilapsi Flaccus a Contrebia pros eius, per Celtiberiam populabundus ducit legiones multa castella oppugnavit, donec in xima pars Celtiberorum in deditionem venit. IIaec in citeriore Hispania eo anno gesta. t in

447쪽

R XL. a ulterioreManlius retor secunda aliquot in lia cum Lusitanis fecit Aquileia colonia Latin eodem anno in agro Gallorum est deducta. tria millia peditu, quinquagena jugera, centuriones a centena centena quadragena equites accepe runt. triumviri deduxerunt, P. Cornelius Scipio Nasica, C. Flaminius, L. Manlius Acidinus. sdes duae eo anno dedicatae sunt una Veneris Erycina ad portam Collinam dedicavit L. Porcius L. F. Licinus duumvir. vota erat ab consule L. Porcio, Ligustino bello. altera in sero Clitorio Pietatis eam a dein dedicavit Manius Acilius Glabrio duumvir statuamq; auratam quae prima omnium in Italia statua aurata est patri Glabrioni posuit. Is erat, qui ipse eam aedem voverat, quo die cum rege Antiocho ad Thermopylas depugnas et locaveratque ideme senatusconsulto Per eosdem dies quibus hae aedes dedicatae sunt, L.Amilius Paullus procon-Lule Liguribus Ingaunis triumphavit. Transtulit coronas aureas quinquet viginti nec praeterea quicquam auri argentiq; in eo triumpho latum captivi multi principes Ligurum ante currum ducti aeris trecenos militibus divisit. Auxerunt ejus triumphi famam legati LiguruImpacem perpetuam Orantes ita in animum induxi si Ligurum gentem, nulla umquam arma, nisi imperata a populo Romano sumere. Responsum a Q. Fabio praetore eli Liguribus ussu senatus, Orationem eam non novam Liguribus esse' mens vero ut novi orationi conveniens esset, ipsorum id plurimum referre. consules irent quis ab tu i perata essent, facerent nuri alii uam consulibus senatum credia

448쪽

Corsis ad duo millia eorum M. Pinarius praetor in acie occi lit qua clade compulsi, obsides dederunt,i cerae centum millia pondo Inde in Sardiniam exercitus ductus cum Iliensibus gente ne nunc quidem omni parte pac ta, secunda proelia sacta Carthaginiensibus e dem anno centum obsides redditi, pacenique cum iis populus Romanus, non ab se tantum,

sed ab rege etiam Masanis laiciestitit: qui tum praesidio armato agrum, qui in controversa

erat, obtinebat Ociosam provinciam consules habuerunt M. Baebius, comitiorum caulla, Romam revocatus, consules creavit A. Pollum tum Albinum Luscum, Z C. Calpurnium Pisonem. Praetores exinde facti, Tib. SemproniuGracchus, L. Postumius Albinus, P. Corneli Mamercus, Tib. Minucius Molliculus, A. Hostius Mancinus, C. Maenius ii omnes magis tr tum Idibtis Martiis inierunt. Principio ejtis anni, quo A. Postumius Albinus, C. Calpurnius Plio consules fuerunt, ab A. Pollum i consule in senatum introducit, qui ex IIispania citeriore venerant a Q. Fulvio Flacco, L. Micius legatus, dtio Tribuni militum T. MDius,5 L. Malla. Hi quum duo secunda prlia, deditionem Celtiberiae, consectam pro v c iam nunci allent; nec stipendio, quod si

soleret, nec frumento portato ad exercitu in eum annum Opus petierunt ab senatu pimum, ut ob res pro per gestas Dii immortatibhonos haberetur . eande Fulvio decedet de provincia deportare inde exercitum, cujm forti

opera multi ante eum praetores sesen iaceret quod seri, praterquam quod ita

449쪽

L XL. 37tiam prope necessarium esset. Ita enim obstinatori esse milites, ut non ultra retineri pos in pravincia viderentur, in us pue abitari inde esse ni si non dimitterentur aut in perniciosam i iras impense retineret, seditionem exarsuri. Consulibus ambo us provinciam Ligures esse senatus jussit. Prae tores inde sortiti sunt A. Hostilio urbana, Ti. Minucio peregrina obvenit P. Cornelio Sicilia,

. Maenio sardinia Hispanias sortiti, L.Postu

mus ulteriorem Tib. Sempronius citeriorem.

quia successurus Q ulvio erat, ne vetere orcitu provincia spoliaretur, rα inquit,

se te L. Minuci quum confectam provinciam nun i ies, exis imesne Celtiberos perpetuo in de an u- os ita ut sta exercitu ea provincia obtineri sit 'o neque de de barbarorum quidquam recipere se firmare nobis potes, ct habendum illic uti ae erctitim censes utrum tandem au for senatui

1 suppumentum inii paniam mittendi Z ut iirc o, quibus merita stipendia snt, milites di-ratrantur veteribus Umbrio Drone inimi eat ur n deducto de provincia veteribi legioniba, ουa conscribendiis mittendi quum contemptumrocinium etiam mitiores barbaros excitare ad G

inciam ingenio ferocem rebellatricem confeci se . aucaei υitates, ut quidem ego audio, qου vicinauaxime hiberna premebant, in rus ditionem A De eerunt, ulteriores in arma sunt, qua cum ita sint,l iam hinc pradico Patres Consi ripti, me exercia eo, qui nunc eris, Rempublicam adminiHratu- s deducat secum Flaccus legiones, loca pa- ita me adhibernacula electum m neque novum utilem ferocis imo hosI oblecturum. Legatus ada, quae interrogatus erat, respondit: Neque se. ii 3 neque

450쪽

m Celtiberi haberent,aut porro habituri essent. Ita que negare nonpo se quin rectitiust, etiam ad pacatos barbaros nondum satis assuetos imperio exem

citum mitti, novo autem, an vetere exercitu opus

so qui esse dicere, qui scire sit, qua de Celtiberi in pace mansurisint simul , qui illud exploratum habeat, quieturos milites, si diutius in provincia retineantur. Si ex eo, quod aut inter se loquantur, aut succlamationibus apud concionan rem imperatorem significent, quid sentiant, conje- Llandum sit palam vociferatos e se, aut imperato-νem in provincia retenturos, aut cum eo in Italiam venturos esse . Disceptationem inter praetorem lagatumque, consuluna relatio interrupit qui suas ornari provincias, priusquam deiciet oris exercitu ageretur, aequum censebant. Novus Omnis exercitus consulibus est decretus binae legiones Romanae cum suo equitatu,& soci sim Latini nominis , quantus semper numerus,

quindecim millia peditum. octingenti equites cum hoc exercitu Appuanis Liguribus ut bellum inferrent, mandatum est. P. Cornelio, M. Baebio prorogatum imperium ciussique provincias obtinere, donec Consules venissent. tum imperatum, ut dimis , quem haberent,

exercitu, reverterentur Romam. De Tib. Sempronii deinde exercitu actum est novam legionem ei quinque millium c ducentorum peditum cum equitibus quadringentis consules scribere jussi de mille praeterea peditum Romanorum, quinquaginta equites: dc sociis nomine Latino imperare septem millia pedi-rum, trecentos equites cum hoc exercitu placuit ire in Hispaniam citeriorem Tib. Sempro

nium a