장음표시 사용
11쪽
Figulus et Antonius Gnipho, quoruni alter commentationes grammaticas '), alter libros de sermone Latino scripsit. )Itaque cum studia grammatica Ciceroni aetate magnopere florerent et a multis tractarentur, tum Vetu grammaticorum Graecorum disceptatio de analogia et anomalia Romae animos virorum eruditorum OViSSe Videtur. Qua de causa Cicero facere non potuit, quin eam rem in libris rhotoriois interdum commemoraret. Imprimis autem Cicero in libro,
qui inscriptus os Orator ad M. Brutum, et in tribus do Oratore libris nonnulla de ea re protulit. Ut autem aliis indisciplinis, in philosophia et in arte rhetorie non eria partes
Sequius est, ita in arte grammatica hanc rationem tenuit, ut neque analogiam Solam neque a nomalium solam defenderet.
Legimus enim in disp. Tusc. IV, 4, 7 haec verba ad philosophiam spectantia: nos institutum tenebimus, nulliusque
unius disciplina legibus adstricii, quibus in philosophia
neceSSario pareamus, quid Sit in quaque re maXim probabitu Semper requiremus. Atque hanc legem Ciceroni in grammatiois quoque rebus tractandis propositam fuisse statuendum est. Cicero autem in eis, quae de hac quae8tione Scripsit, numquam adhibuit vocabulum anomaliae atque semel tantum legimus analogiam ad Att. VI, 2: Ρhliasios autem diei sciebam et ita fac, ut habeas, o quidem Sic habemus. Sed primo me uvaλoiici deceperat ΦλiOBc 'O7rouc Cirrosc, quod
'OΠOUMTioi, CirroυVTioi sed Oe continuo correximus. Vulgo autem Cicero pro his verbis usurpavit Verba patrii sermonis et pro analogias quidem invenimus Oeabula nec senatura, ratio pr0portioniS, proportio, comparatio. r hunOmalia autem ponuntur apud Ciceronem usus et Consuetudo . Omnino, ut Oratorem decet, ieero maxime aurium iudicium in ea controversia disceptanda praedient, re enim controversus in verbis formandis esse referendas ad aures atque ea Verborum formas, qua illae proba ViSSent, ab Orutore tur adhiberi posse censuit, quamvis ea fortasSe Veriloquii legibus repugnarent. Voluptati autem aurium, inquit Cicero ), morigerari debet oratio.
12쪽
Sed quoniam longum si, a vinia, qua Cicero plua binis locis vel do singulis oeabulis ut ii iugibus s0rmonis Latini ut d universa graminaiida ratione protulit, olligere se quid ex eis probandum, quid salso lictum osse videatur diiudieare, in eis, quae in Orator a para grapho 1 52 usque
ad paragraphum D scripta sunt, operam nostram eoni in 'bimus. Et eum de plurimis rebus, quas Cicero paucis verbis tetigit, nune longe aliter iudicetur, non propositum est nobis,
Omne restentiorum grammatieorum de eisdem rebus sententias afferre et examinare; sed illud sequemur, ut qua Ciceronis fuerit sententia explicemus. Hae in re explicanda exempla qua Cicero sine certo consilio protulit, eodem ordine quo Cicero tractabo. rim autem loco veram Ciceroni manum mihi restituendam esse putavi, tum eius Senientiam, utrum probanda sit an non perpendere Onabor. o nonnullis
rebus, quibus plus tribui, accuratius hac in disputatione
agam, aliae quaeStione pauci tantum Verbi a me commemorabuntur.
Initium harum quaestionum facit Cicero ab eis vocabulis,
quae propter SuaVitatem Soni contracta esse putat. Nam ei persuasum erat plena Verborum forma fuisse principio, postea autem plena illa vocabula, quia auribus probata non eSSent, contructu SSe. Quismquam autem de pauci exemplis, quibus Cicero ad eam rem adfirmandam utitur, eius Sententia probari poteSt, plurima Vero, quae attulit, Ouinino improbanda sunt, tamen haec quoque haud indigna sunt, quae neclaratius Xquirantur, propterea quod Ciceronis iudicium do sit et veritate nonnullorum verborum maximi momentiost. sed iam ad singula necedamuS. Ρrimam igitur causam, cur Verba eontraherentur in lingua Latina, Cicero putavit fuisse hanc, ut vitaretur hiatus.' Nam antiquissimo iam tempore a Ximam Operam eonSumpsiSSe et oratores et Oetas constat, ut hiatum vitarent, quamquam in soluta quidem oratione neglegonitam quandam in hiatu ad
13쪽
mittendo non omnino displieero ait Cicero. Habot nim illutamquam hiatus et Oneursus vocalium molle quiddam et quod in diose non ingratum neglogentiam hominis de re magis quam do verbis laborantis.' Gravissimam autem quaestionem de hiatu a veteribus poetis admisso vol vitato tractare ab hoc loco alienum est. Verum illud ipsum, quod Cicero exempla qua sedam illius neglegentiae attulit, satis oeset una non segitimum iudieasso intum, leut nonnullis visum S sed neglegenter contra lege Vel Suum admiSSum. Iam M. orcium Caton0m Censorium in illis ipsis horridis Orationibus at tu omnes veteres poetas illum Oealium Coneursum aesturate devita Sese et raro motrique noeessitate adductos iam admisisso diei Cicero. Et a Naevio quidem hiatus admissus sit in oe versu isVos que adcolitis Histrum iuvium atqu0 algidam. et in oe: hQuam numquam vobis Gruleis atque barbari. yy Ennius autem semel hiatu usus est, set in his quidem verbis: Scipio invidio. Dunique Cicero versum commemorat, quem pSeiuvoni. Deit, in quo metri causa hiatum non vitavit. Cieero enim adulescens rati poema maiuOuεua a diocnuεiu in linguam Latinam transtulit ut 0rba rati:
hoc modo Latin ruddidit: ἡ ΗΟ motu radiantis Etesiae in vada ponti. Cicero igitur exempla, in quibus hiatus iniuria admissus est, protulit. Ea vero Xempla praebent diversa genera hiatus, nam in illo Cicoronis versu hiatus non vituperandus, est, quod in ultima syllaba dactyli ille ita adhiburi potost, ut longa vocales et diphthongi in fine vocabulorum sequ0nii
vocali eorripiantur. Ρraeterea ex rationum reliquiis ScimuS, Catonem non devitavisse hiatum tam aesturale quam poeta in Versibus ε)' Orat. 23 77 Trag. at rol. d. Ribboc p. 14 Ribbook
14쪽
Ν0quo solum hiatus vitandi ausa, sed itum sine voealibus saepe propior ruritatem orba contrahebantur, ut ita dideretur: . multi' modis, vas argenteis, alvi et rinthus, Deli fractis' pro multis modis, vasis argenteis, palmi et erinibus, tectis sinetis Vorbis: Apalm se crinibus fortasse 0Xpressa sunt verba Graeca, qua leguntur apud Euripid0m
Hecub. V. 36: a uoi εVovro 06TToc V ppuxioci cu χεpci Rui oumci,' ut Latinum exemplum sesumptum Videatur X Ennii Hecuba. Quibus vero x poematis vel fabulis reliquaeXempla desumpta sint, nescimus. De hae autem re, de littora s in fine voeabulorum omittonda accurate disputat Corssonus ut AuSSpr. I. p. 285. Sed etiam nomina hominum contrahebantur, eodem enim
modo, quo pro duellum et duis dicebatur bullum se bis illo uollius ), qui Poenos primus classe anno 494 ab . .d0vieii Bellius nominatu eSi. Atquo hic Ciceronis verba ipsa mihi proserenda Sunt,
quae olim ita scribebantur: Quin etiam Verba Saepe contrahuntur non USUS CRUSa, Sed aurium. Quomodo enim noster
Axilla H Ala laetus si, nisi fuga littera vastioris quam litteram etiam e maXillis et taxillis hvoxillo sepaXillo consuetud elegans Latini sermonis evellit. Vester Axilla μpro noster Axilla μ primus scripsit ipsius de recta linguae Latinae pronuntiatione I, p. 451, quia Brutus in gentem Serviliam erat adoptione receptus toxilla vel Ahala ratcognomen familia e gente Serviliorum. Tum autem pro Sequentibu Verbis: quam litteram etiam e maxillis Utaxillis et vexillo et paxillo scripsit O. ah n, quem iderit secutus
e8t: quam litteram etiam se maxillis et vexillo ut pauxillo. ΜΡRUXillo quo paulum Ortum esse contractione voluit Cicero, auctoritate optimorum codicum defenditur, paxillo se interpolatis codicibus olim receptum est. Et taxillis autem cur ab alinio mittatur, causam non video. Nam
cum in codicibus insit , taxillis vel et axillis reeio Seriptum est et taxillis ut ex taxillo factum esse dicatur
15쪽
hiatus s. Eadem quattuor vocabula composuit Priscianus lib. III. p. 109, quamquam is diversam a Cicerone doctrinam doeis secutus est. Et riSeianus quidem de industria adem exempla, quae Cicero uitulit, commemora SSe videtur, sed ea verba maxilla, a Xillus, veXillum, pauXillum formas dominutivas esse explicans vult indicare, Ciceronem hac in re inter
Cicoro igitur putavit formas illorum Verborum prinoipio fuisse maxilla taxillus veXillum pauxillum quia autem auribus littera X insuavior fuisset, consuetudinem elegantem surmonis Latini evellisse eam litteram et postea Verba contraxisse, ut pro Vocabulis maXilla a Xillus vexillum pauxillum se verba mala talus velum pauluna se usurparentur. Litteram autem X dicit Cicero vastiorem; et vastus quidem idem re signiscare videtur quod rusticus in libro enim fortio duorator 12, 45 legimus haec: e quo Sic locutum SSe eius patrem iudico, Sic maiores non Spere, ut ille, quem diXi, non 3 Ste, non UStice, non hiulce, sed presse et aequabilitero lenitur. Cicero igitur illa verba maxilla taxillus vexillum pauxillum' formas deminutivas esse nescire videtur. Quo
iure autem illis in vocabulis syllaba detracta sit, perspicitur ex eis, quae de his vocabulis disputavit Corssenus i. c. I p. 641
y Orat. 45, 154 47, 157. Peter et ellor, Ciceronis Orator.
16쪽
verba Si in haec: 80des ex Si audes, quod pro Si audies. Ν:ian pro audire antiquitus in usu videtur fuisse auder tertia e0niugatione. Similiter parere et paria e dixisse videntur veteres, ubi tertiae coniugationis forma obtinuit. Dubitari non pote Si quin , SOdeS Ortum Sit X Si nudus et ,,uia dure fere idem signinde ut vello Apud Plautum Trin. 244 legimus Si audes si quamquam , Sodes si tutius erat. De his vocabulis quid improbandum sit in Cicoronis sunt0ntia facile appares. In explicanda autem Ormn ,, cap8issi eumorravissu iam Quintilianus intellexit, de verbis enim compositis loquun haec protulit , 5, 66: , Nam ex tribu nostrae
utique linguae non concesserim, quamvis capsis Cicerodient compositum esse X , cape Si vis . une vero inter Omne eon Stat , eapsis esse formam coniunctivi p0rraei activi, Ut , faXiS, UXis s. Non minus errat Cicero in formis dein et ,exin Xplicandis, illas enim putat facta esse X , deinde et , exinde fortasse ut hiatus vitaretur, si post ,deinde t,, exinde Oculi sequeretur. Meliora de ei formis primus
e sede--μ et ,eX-im atque idem Significant, quod ,d 00 the eo forma , im autem derivata est e pronomine , is et significat motionem X aliquo loco. Forma , deim Uumquam neque in inscriptionibus neque in codicibus vetustissimis invenitur, tamen quin usitata fuerit, dubitari non potest.
Nam formam exim pro ,exin saepius legimus Lachmannus Lucret. p. 148 exempla, quae nobis Sum formae ,eXim demon Strant, collegit. Pro , nequire quod Ciceronis uetate Sitatum erat Ennium dixisse , non quire se commemorat Victorius Varr. leet.
XVI, 8, atque in reliquiis tragoediarum legimus nune VerSum: ,, Qui ipse sibi Sapiens prodeSSe non quit, nequiquam sapit. Cicero his in formis , nequire et , nescire Xplicandi errat, quod putat ea vocabula formata osse e forma negationis , non et e verbis , quire se et , Seire Illa enim Vocabula esse coniuncta antiquiSSimae formae negationi isne '
17쪽
non ' hodie inter omnes constat. φ)Tum Cicero praepositionis secum' mentionem fecit. Quem quidem locum accuratius a nobi inspici necesse est.
Ciceronis verba sunt haec ): Muit illud non olet undo sit, quod dicitur cuni illis cuna' autem nobis non dicitur,
sod nobiscum quia Si ita diceretur, Obscenius concurrerent litterae, ut etiam modo, niSi autem interposuiSSem,
me et , cum tu, ut esset simile illis vobiscum s ac ,nobiseum odicum hoc loco nulla discrepantia est, nisi quod pro , VobiScum ae Obi Seum quod ex optimo odie Vit0bergens Vulgo receptum est, alii , VobiSeum et nobiscum alii , vobiscum atque nobiscum praebent. Schuelgius tamen miratur neminem in hoc loco haesisse. ,, Quum enim, inquit, toto hoc capite agatur de vitando vocalium concursu, quomodo Cicero repente devenerit ad X0mplum, in quo concursus litterarum Obscenitatis ausa vitatur.
Aptiorem locum hoc invenisset in Ciceronis pistola illa silva ad Paetum IX, 22 Eam videtur in eodem argumento respoxisse Quintilianus VIII, 3, 45. Aut igitur totum X0mplum aliunde huc translatum est aut post Verba ,eXinde dicimus quaedam verba interciderunt, quae transitum facerent ad hanc egressionem. His Sehu0igii verbis adsentiri non OSSum. Cicero enim in tota hae disputation do
quaestionibus grammaticis non ductus est certo consilio neque certum aliquem ordinem in eis rebus tractandis secutus est. Neque de vitando tantum Oealium OncurSu agitur, sed etiam do contraction sine vocalibus facta et de fuga littera vastioris X omnique consuetudine elegantiore Sermonis Latini. Ita quo nequo aliunde hunc totum locum de praepositione , cum huc translatum Sse, neque OS Verba ,,eXinde dicimus quaedam verba intereidisse puto. Cicero igitur affirma Romanos , nobiscum Obscenitatis vitandae causa dixisse. Quia Romani m ante Sequentem consonantem in in is nobis non sed i pronuntiabant,
y Corsse l. c. I, 786 Orat. 45, 154.
18쪽
suesse verbi bseeni euntius' reminisci poturant. 0mani autem ieer0uis aetate vitabant ii in solum usum verb0rum obseenorum, sed etiam male formas ut coniunctiones verborum, quibus auditis verbi Obsceni commonefieri pot0rant.' Cicero ipse Se peram dedisse, ut talia κακε u puTaeritaret, scribit in epist0la ad Paetum X, 22: ego Servo
et servabo, Sic enim SSuevi, Platonis verecundiam. Itaque tecti verbis ea ad te seripsi, quae apertissimis agunt Stoici. Ea igitur de causa Romani non OniunXerunt praepositionem is Uu10 et Verba, quae a litteris nil, ni, O incipiebant. Numquam enim diXerunt eum notis sed eum hominibus notis. Tum etiam de ea re confersenda sunt verba Quintiliani VIII, 3, 45: vitium si, si iunctura deformiter Onat, ut si eum hominibus notis loqui nos dicimus, nisi hoc ipsum hominibus μ medium sit, in praefanda videmur incidere, quia ultima prioris syllabae littera, quae exprimi nisi
labris coeuntibus non potest, aut intersistere O indecentissim cogit aut continuata eum insequente in naturam eius corrumpitur. Cicero etiam alio loco eiusdem rei iterum mentionem fecit, quid, inquit in pistola ad Paetum, quod vulgo
dieitur cum nos te voluimus convenire se num obscenum est 3μCiceroni autem sententiam , cum obscenitatis vitandae causa post nobis positum esse atque proportioni enuSn etiam se Vobiscum mecum tecum dictum esse riseianus probavit
lib. XII p. 94: Quomodo igitur, si dicam se propter te et te propter idem significo et eum quibus' et quibus
Umμ, Si is eum me et mecum μ. Nam antiquissimi utrumque dicebant, sed in plurali primae personae neemphati causa solebant per anastrophen distere nobiseum pro cum nobis'. Itaque propter hoc reliquarum quoque perSonarum ablativo similiter praepostere proferre coeperunt teste Plinio,
qui hoc in II sermonis dubii ostendit et Cicerone, qui de
Oratore his utitur verbis: noluimus eum me et cum te dicere, ne eadem conputatione adiungendum eSSet eum nobiS Sed potius mecum et tecum et secum diximus, cum praepositione, quae facit obscenum, assidue po8wOSita.
19쪽
pa qua uiriseiano tamquana Ciceroni verba asseruntur errori grammatici tribuencla osse videntur. Nam a in libris de Oratore non leguntur. Nec magis probabit os Plinii verba omissis ipsius Ciceronis Verbi e Oratore a gramma ite posita es80. Itaque, nisi re vera illa in libris do orator olim scripta fuisse putabimuS, ri Seianum non recte intellectis Plinii orbis ea tamquam Ciceroniana posuisse
Quamvis autem et Veteres grammatici Latini du a rosium Cicerone consentiant et poStea etiam communi omnium consensu diu illorum sententia probata fuerit, tamen amfalsam esse nunc nem ignorat. Nam praepoSitio , cum non obscenitati Vitandae causa postposita est, sed ut alia se plure praepOSitiones: , ad per in tenUS, propter, iren interdum verbo antecedenti, ad quod Spectant, adiunctae sunt atque postquam neeentum amiSerunt quasi verba noliti ea facta sunt. δ)Tum Cicor loquitur' de formis genetivi pluralis in
,, Umμ XelantibUS, qua e ,,Orum Ontraetas esse dicit atque Sermonis consuetudinem defendit contra eos, qui propter proportioni rationem formas, quae per saecula in cotidiano Sermone usitatae erant, damnabant. Et de Origine quidem earum formarum Ciceronem serravisse hodie nemo nescit Neque enim uno eodemque suis X duas eiusdem usus formas facias esse scimus. Eius suffixi antiquissima forma rat,,am Uae forma deinde, antequam Graecorum et Italicorum lingua Separaretur, in , Om se mutata eSi. Apud Latinos servatum est , omμ usque ad saec. VI ab . . post litteras , ii et ,Vμ, iam autem saec. VI etiam pro Om invenitur ,,umμ.
Ab illa formatione gonetivi casus diversa est altera, elatu terminati est , rum se, quae antea ,som erat.' Has rationes igitur cum veteres grammatici ignorarent, fuerunt, qui unam formam in ,,orum defendi posse putarent eamque restituerunt talibus in verbis vulgaribus, ut , deum atque hominum fidem aut , duum virum iudicium aut ,, trium
20쪽
vicinia alitibus iudieandis' aut susturtium nuntinum Orllinsensentiam ieero sta impugnat, ut pra fur analogiam, cuius illi studiosi erunt etiam eousuetudinem distendi valere dicat. -Nam laue numquam, inquit, dico duorum virorum iudicium aut ..iriunt virorum capitalium aut duc0m virorum silitibus
iudieandis Atqui dixit Aeeius:
se Video sepulcra dii duorum corporum. h)id0mque: is Mittier una duum virorum. χ)Eodem modo putat Cicero melius esse pro liberorum dicere, liberum praesertim eum dieatur eupidus lib0rum vel in liberum loco quamvis Ennius eis formis utatur, quae Ontra regulae Severitatem non repugnent, apud eum enim inveniri: DNeVe tu umquam in gremium extollas liberorum ci genus, ot idem DNnamque Aesculapi liberorum saucii opplent p6rticus. ε)Sed quamquam Ennius forma liberorum utitur, tamen aliorum Verborum genetivum pluralis in hum se pro horum format minus usitata, ut Cicero putat, contractione adhibita. Ille enim poeta in fabula, qua Alexander in Seripia St, CaSsandram si loquentum inducit: HVirgine aequalis vereor, patris mei meum facti in pudet, β)μ et tum is Iamque mari magno classi cita Texitur exitium Xamen rapit. q)Cicero igitur formas factum exitium μ pro factorum et , eXitiorum probare non videtur, quin usus et Onsuetudo linguae eas formas repudiabat. Meum autem pro , meorum Cicerone auctor interdum dici potest, acuvius igitur recte hae in fabula, quae Chryses inscripta est: is Cives, antiqui amici maiorium meum. Τ)Minus autem probandae uni formae heonsilium H ro , Onsiliorum atque haugurium hexium se pro , auguriorum et extorum et prodigium horriferum' pro prodigiorum horriferorum et portentum se pro portentorum Illa enim