Observationes grammaticae ad Ciceronis orat. Cap XLV-XLVIII. Dissertatio ..

21쪽

g0netivi formas praebet Pacuvius eadem in fabula, ita in Supra commemoravi, et in his quidem versibus: ἡConSilium socii, augurium atque extum interprotes Post quam prodigium horriferum, portentum pavor. )Ν0que ieero probat armuna pro armorum quod invenituri apud Pacuvium in ea fabula, quam inscripsit Ioueri' nomine, Verba autem acuvii sunt haec: se nilne ad te de iudicio armum edidit γ δ)Summo autum iure diei potest, ut Cister putat, centuria subrum et procum pro centuria fabrorum et procorum ε). In tabulis nim censoriis formae fabrum et prosium sitatae sunt atque ea de causa conSuetudo Sermonis elegantistidentiam arum adhibendarum dedit. In illis autom iurisiurandi verbis Cicero et pro deum et pro deorum se se dicere posse affirmat, nam utramque formam in lingua ius et potestatum habere. Iam Ver ea primo loco ponam, quae certis loquendisormulis et prisco sermonis usu continentur utque etiam inscriptionum testimoniis comprobantur. Deetim in verbis deum at tu hominum fidem. In monumontis lingua Latinae Semel legimus deum s. MommS. . . . I, 1410:

L berum in sorbis cupidus liberum et liberum loco . Momnis C. I. L. I, 1008, 5 legitur gen.

C. I. L. I, 235:Ν. CLUVIUS M. F. DUUM VIR

Ρraoterea in log Puteolana parieti faci0ndo bis legitur duum virum Momnis C. I. L. I, 577, 1, 8 3, 6 ), et in lege agraria semel: II virum Momnis C. I. L. I, 200, 28 et in lege sepetundarum G, trium virum Momnis. C. I. L. I. 198,

Τ Ribbeo l. o. p. 87. Ρidoris Cicoronis Orator. p. 188 qq. ' Ribbech l. c. p. 81. 3 Festus p. 249 procum utricium ' in descriptione classium, quam lacis servius Tullius significat procerum;

22쪽

MOmnas. . . . I, 1124 5: PRAEF. FABRUM.

, 'st Dii in numnium, in lege udertina Momnis C. . . I, 1409, 5. semel legitur is sestertium μ.

Meum.

Illa formae genetivi a Cicerone probatae Suni. Utraque autem forma genetivi pluralis et in sum se et in horum exiens diei potest Ciceron auctor in verbis iuris iurandi pro deum s et pro deorum μ. Nequo tamen laudari possunt eae formae, quibu poetae antiqui usi sunt: factum, Mitium, ConSilium, aucturium, HX-ti m prodigium horriferum, portentum, armum. De contractione in formis quibusdam coniugationis verborum adhibita Cicero haec pauca ei a Xime vulgaria attulit A exempla: iudicasse, nosse, Oras pro iudien ViSSe,11OViSSe, OVeraSμ. Num ea quoque formas, Si ieeroni credimuS, SeVeri analogiae assectatores reiciebant atque tantum plenas formas adhiberi posse dicebant. Horum igitur sententiam ut refutaret Cicero, pauca Xempla, de quibus nulla omnino dubitatio esse posset, attulit. Eadem de causa Terentium commemorat, qui utraque forma SuS Si apud eum enim legimus: eho tu, cognatum tuum non noras )γμ tis St1lponem' inquam noveras.με Quam late autem iam antiquissimo tempore usus formarum contractarum puluerit, exempla diversi generis in inscriptionibus invenia docent, quibus Ciceronis sententia comprobatur. Nonnulla exemplaq)asserum

23쪽

Speraram M. i. c. 10 19.)Supera Ses M. i. c. 3.)terminarunt M. l. c. 609. 10. 11. 13.)μCum hae quaestione de contractione in formis perfecti

temporis usurpata coniunxit Cicero duas alias de tertia porsona pluralis eiusdem temporis et de coniunctivo Siem s. Et x duabus quidem formis tertia personae in erunt se et here priorem dicit esse veriorem, alteram autem in Dere μeXeuntem, quam Ennii Xemplo probavit, consuetudini indulgendam esse putat. Ennii autem verba loguntur in Annalibus:

Vol SibHS quo olim Fauno vatesque canebant. h)Sed etiam in inscriptionibus, qua Ciceronis temporibus factae Sunt, Saepius illa forma tertiam personae pluralis perfecti in here exiens reperitur. Exempla huius se collegit Momnisenus

C. I. L. I, p. 601: DCen Suere M. l. c. 185 186 196, 3 9, 18, 26.)

dedere M. l. e. 188 1425.)fecere M. l. c. 32. 567 1166 1553 c.)probavere M. l. c. 1149. 1161. 1162. 1163 1192.)

24쪽

D0indo ieero fiet' pleriorem formam, pro qua brevior s0rma sit - uni iam sola fere in usu erat, Xemplo poetae tragie cuiusdam probavit. Siet plenum est, inquit Cicero, sit' imminutum licet utar utroque ergo ibidem: se quae quam in cura, post carendo intellegunt, quamque itinendi magni dominatus sient. Τ)Nomen autem Oetae, cuiu VerSU Cicero adscripsit, posthurgo excidit Ciceronem autem hanc formam Sient ' quaeua aetate ab Si sermonis cotidiani iam diu remota ess0t, non repudiaviSSe, apparet e eius Studio et amore veterum

poetarum.

De usu illarum duarum formarum quid certis inscriptionum festimoniis constaret, paucis descripsit Corsson. II, 351: In Originaturkunden sini die Formen siem, Sies Siet, Sient

25쪽

hab00 quod addam. Sed dubitari nequit, quin ille poeta,

cuius versus Cicero attulit, tantum metri causa in alturov0rsu forma plena , Sient USU Sit Miruri nutem non possumus, quod Cicero certum iudicium de illis formis non sedit, sud utramque formam adhiberi posse dicit. Quamquam enim ipse i in rationibus et in reliquis libris tantum forma imminuta , Si USUS St, tamen veterem formam ,, siet μeontra illos OVOS poetas, qui eam damnaverunt, defendere Videtur. 80quitur brevis observatio de pronomine idem Orat. 47, 157, qua longiorem disputationem requirit, propterea quod et odicus certum lectionem non praebent, Sed valduinter se discrepant, neque viri docti de verbis emendandis consentiunt. Ac primum videamus, quomodo ea verba in codicibus scripta sint, deinde de coniecturis virorum doctorum dicamus. In codice igitur Vitebergens logimus haec: , idem campus habet inquit Ennius et in templis isdomprobavit . at iisdem erat verius . nec tamen isdem ut Optimus male sonabat iisdem impetratum est a consuetudine, ut pec- cur suavitutis causa liceret. Codex instediensis: , idem campus habet inquit Ennius se in templis idem probavit . ut iisdem erat verius nec amon silem ut optimus male sonabat iisdem . impetratum est etc. Ode Erlangen SiS: , isdem campus habu inquit Ennius et in semplis idem probavit at eisdem erat veriuS, nec tamen eisdem Opimius . male sonabat iisdem . impetratum est te. Code DreSilenSiS: , idem eampus hab0 inquit Ennius ut in templis isdem probavit . at eisdem erat verius nec tamen iisdem ut optimiu male Onabat . iis impetratum si te. ode Monacensis: , idem

campus habui inquit Ennius is in tumplis id0m probavit at

26쪽

is leui erat verius e tamen isdem ut Optimus male sonabat. isdem impetratum est te. Ernestius uine locum e codicibus sic restituit: hidem eampus habet inquit Ennius et in templis isdem probavit.

At eisdem erat verius, nec tamen eiSdem, OpimiuS: mule

sonabat, iisdem, impetratum est te. Soliuelgius in altera sedition Oratoris hanc lectionem eXhibuit: , Idem campus

habet, inquit Ennius et In templis isdem, probavit. At

isdem erat verius; sed tamen Opimius Male sonabat iisdem. Impetratum est te. Hac addita interpretatione: , Cicero hoc significat, pro , idem in genere masculino verius fuisse ,,iSdem Sed tamen Opimius Ob duas consonantes d. In templis isdem Ennium diXisse, quia male sonabat iisdem. Orellius Scripsit haec: ,,, idem campus habet' inquit Ennius, ut ,, in templis isdem' probavit. At eisdem erat verius, nec tamen eisdem, ut Opimius male sonabat iisdem impetratum est te. Optim autem de constituenda verborum scriptura meruit Franciseus Goellerus, qui primus vidit Ciceronem res eius dem pronomini formas, quae ad dativum vel ablativum pluralis significandum adhiberi possint, discernere ut has quidem ,,iSdem, eiSdem, iisdem s. Totum autem locum Go0Jlerus Sie Scribendum arbitratus est: ,,, isdem eampus habet' inquit Ennius et , In templis isdem. eisdem erat verius. nec tamen probavit, ut Opimius male sonabat iisdem Impetratum est te. G00lleri sententia discrepat ridericus misellulius.' Is enim tantum duas formas isdem et eisdem a Cicerone commemorata putat, quamquam eum Oellero consentit Ennium forma , isdem' et pro nominativo Singularis et pro dativo ut ablativo pluralis usum esse. Puta autem haec fuiSse Ciceronis verba: ,,, isdem campus habet inquit Ennius et , in templis isdem s. isdem erat verius ne tamen probavit ut Opimius male sonabat isdem impetratum est aconSuetudine, ut pestea re Suavitulis ausa liceret Summa igitur emendationis haec est, formam iisdem ' hoc loco a Cieerone missam esse. Ad quam rationem probandam Bitseh0

27쪽

lius scripsit haec: male sonabat profeci se iisdem sed iam male, ut ne reprobandi quidem auSSa ulla SSet Certum estoni labant domum latinitati ii iis iisdem formas deberi,

Ciceronis autem saeculo iam ignotas fuisse, ut ne in mentem quidem illi venire posset, dedita opera Vitata a quoquam dicere. Sed quoniam prior illa causa, quam itschelius attulit, iisdem a Cicerone miSSum 8Se propterea quod ea forma permale sonuiSSet, Orta SSe nonnullis Viris non satis probabilis esse videri poteSt, ut quaerendum SSe, Utrum Cicer0nis aetate formae ii iis iisdem omnino ignota fuerint necne. Itaque neeesse St O inseriptiones, quae Ciceronis temporibus factae sint, inspicere. Ciceronem enim ipsum numquam illis formis usum esse optimorum codicum auctoritate comprobatur. In monumentis autem prisca Latinitatis legimus res formas eois, eis, eieis' ad dativum vel ablativum pluralis significandum. Forma elis invenitur in epistula ad Teuranos de bacchanalibus, quae a u. c. 568 Seripia est, hoc est octogesimo anno ante Ciceronem natum

M. C. . . I, 196 5, 25.). Formam ieis legimus in inscriptionibus, quae Ciceronis aetate 648 a. u. c. - 11)facta sunt, ter et vicies Lex Antonia d0 0rmessibus M. C. I. L. I, 204. exhibet duodecies formam ieis vers.

I. 5, 8, 15, 17, 8, 20, 24, 34 II, 16, 24, 33, 34.), tum tox

Iulia municipalis anni a. u. c. 709. Septie praebet formam,i0is M. C. I. L. I, 200, 56, 9 70, bis 5 76, 155.), at- quo in ego Rubria de civitate Galliae Cisalpinae anni a. u. c. 705 quaiqr illa forma reperitur M. C. I. L. I, 205 I, 2, 49 II 42 43. . Pra0terea legitur ieis in titulo consulari saeculi elavi M. C. I. L. I, 24, 10), atque in el0gio, quod

Monamsenus C. I. . log. XXXII edidit. Forma autem ei0is bis invenitur in pistula praetori ad Tiburtes, quae eXeunte saeculo sexto scripta est M. C. I. . . I, 201 11, 12.). Quia igitur omnibus illis in Xemplis, quorum mentiO-uem feci, numqua in XStat Ormn ii S , ut ei exemplis nobis demonstrari, formam iis Ciceroni uetate omnino ignotam duisse. Qua causa ruit Sehelio adsentior, qui

28쪽

esse Seribendum arbitror: hJSdem campus habet 0,

inquit Ennius et se In templis isdem μ, ni 0isdem erat iurius nec namen irobavit, ut opimius;

male sonabat isdem μ. impetratum est a con Suetudine, miseeeare Suavitatis causa ieeret. Cicero igitur dicit Ennium forma hisdem' non Solum pro nominativo singularis masculini generis, Sed etiam pro dativo vel ablativo pluralis usum esse, veriorem enim formam eiSdem' Opimiorem visum 8S Ennio qua de causaeum contra regulae vel veriloquii Severitatem posuiSs for

mam isdem etiam in dativo set ablativo pluralis. Verba autem Ennii: hisdem campus habet μ petita sunte VerSu Annalium, quem Servius in Verg. 011. I, 26 integrum Servavit Sentiger primus eum versum in Annoit. ad Catullum e schedis Hrvi tum in editis sic xplevit: Idem campus habet extrinum navibu' longis. uti l0gitur in Vahloni dition in annalium reliquiis et versu quidem 468 sic: ἡISdem campus habet extrinum navibus longis. Ex quo libro Ennii alterum exemplum in templis isdem petitum Sit, nescimus Vahlen posuit a verba in reliquiis incertornm librorum 174. Ciceronis autem aetate forma nominativi Singularis masculini generis par erat forma nominativi pluralis atque littera OmiSSa dicebatur idem eampus'. Verum tamen C. Iulius Casesar est Charisio in libro secundo de analogia commendavit formam idoni' pro nominativo singularis et , isdem pro nominativo pluralis Legimus nim haec apud Charisium p. 10 d. Keil his Is homo μ idem conpositum facit' nisi quia Caesar libro I singulariter idem pluraliter hisdem dicendum confirmat. Sed consuetudo hoc non servat. Du

29쪽

hoe loe ita montiando cogitavit Nipperdelia Caes. fragm. p. 57, nisi quia Caesar libro secundo idem pluraliter et isdum die0ndum confirmat. Ritschelius demonstravit de pigrammat Sorano Bonnae 1852 p. 20 et 11d. 0ci Bonn. hib. a. 1855 intereidisse potius aliquid, quo usus loquendi a

Caesaris praecepto diversus indicatus esset Riischelio autem Keilius adsentitur, nam lacunam inter Verba se eonpOSitum

facit ut nisi qui iudicat, quam ita Suppleri probabiliter posse putat his homo idem conpositum facit iam singulariter quam pluraliter, nisi quia Caesar sqq. amd distinction vocabulorum diversa significantium dici certum esse. Denique Sehliitius in dissertatione de G. Iulio Caesare grammatio p. 32 sqq. multis verbis de hoc loco disputavit. Postquam enim et ipperdei sententiam et Ritschelii se refutavisse arbitratus est, suam Sententiam his verbis protulit hac mihi quidem persuasissimum est Singulariter isdem, sturaliter idem Caesarem praescripsisSe dicendum, quod

quum Optime conveniat cum tota ratione analogiae, quam Semper Sequutum eSSe Caesarem multis Xempli.demonstravimus,

hoc quidem modo videtur statuisse ut is, ita situm. Seli littio his in verbis emendandis non adSentior, quamVi ea, quae ille coniecit, ad defendendam scripturam nostri Ciceroniani loci: isdem campus habet' magni momenti esse nemo negare OSSit. Ac potius ea probo, quae Ritschelius et Keilius statuerunt, Caesarem commendaviSse se idem pronominativo singularis et isdem pro nominativo pluralis. Nam multis aliis odis illud isdem pro nominativo Singularis invenitur, qua de causa dubitari non OSSumus, quin Cicero his in v0rbis Ennianis adferendis Scripserit isdem campus habet .

Legimus inim illud isdem apud Plautum amphitr.

III, 2, 4:

,Verum eadem si isdem purigas patii inda sunt, quo in versu isdem servavit codex Ursinianus Denique nonsa Uen monumenta prisca Latinitatis demonstrant formam isdem ad nominativum singularis masculini generis Significan

bam. Trina loco nominandus est titulus Delmaticu ex Saeculo

30쪽

D. S. F. C. Altera inseriptio iv saeculo Septim a. u. c. in a Vimento operis tessellati reperta est Terracinae M. C. I. L. I, is,)0 haec praebet:

parti monumenti. Ex his autem exemplis simul illud cognoscitur in composito pronomine jSdem non compensandae litterae S causa vocalem i productam esse, Sed nominativum Singularis his μa principio eadem mensura fuiSSe, quam Semper prima Syllaba servavit genetivi huius dativi et s. ' Quod quidum

de pronomine simplice his demonstratur lege repetundarum M. C. I. L. I, 198.), cuius legis versu non nominutivus

Singularis his scriptus si uis SED EIS VOLET SIBELPATRONOS IN EAM REM DARED Dubitari igitur 110-quit, quin Cicero hoc loco formam isdem pro n0minativo singularis masculini generis ab Ennio Surpatam commemoraveriti uni dixit Cicero formam uisdem ab Ennio non adhibitam esse, quia illi Opimior visa esset. Opimus idem fere significare videtur, quod Orat. 45, 15 sva Stus μ, his in verbis: quomodo enim vester Axilla Ala laetus sinis fuga littera vastioris 20 Sed opimus' de vocalibus, dueonSOnantibu ulterum usurpatum esse videtur. Apud Quintilianum IX, 4, 36 0gimus haec: longae per Se et Velut opima syllabae. Iudicio autem Ennii eisdem esse formam opimam ieero non videtur adsensu esSe, nam et in orationibus et in reliquis libris tantum forma eisdem usus est Nam ea sola constanter in optimis codicibus invenitur.

J In pistula praetoris ad Tiburtes saeculi exeuntis sexti M. C. I. L. I, 201 bis invenitur eleis ' vers 11 et 12, atque in lege rep. M. C. I. L. I, 198 septies legitur eiei V. 10. 12 37 60. 68. 77. 80.