Tractatus juridicus de balneis ac balneatoribus (Von Bad-stuben und Badern) secundum leges et instituta romanorum ac usum hodiernum

31쪽

morantur sunt I. THERMAE ACHILLE E in L . C.

P. aqv Id quod est Theodosii Valentiniani rescriptum. Harum meminit Cedrenus& Socrates:& quidem ille A. chilleas dictas putat, quia positae juxta altare Achillis. Gothois innot. ad . l. 1. C. 2. THERMAE ANTIOCHIAM vi in Theodosii M. Arcadii Monorii Constitutione l. 3I. C. N. d. decar a Valente Imp. Antiochiae conditae Amm. Marcell. L. 3 pr. Antiochiaster rixas tumuia rusque vulgares id in consuetudinem venerat, ut quoque vim sepati exis aret, Vivus ardeat malens, mentius Haismitaret vocesque praeconum audiNbantur assidu/, mandantium congeri ligna ad Valentini lavacri succensionem. dio ipsius principis conditi. Idemque lavacrum magna ex parte consumtum incendio, restaurare jussit Theodosius sen teste Evagrio V. hisor Eccles cap. o. 3. LA-vACRII CONsTANTINOPOLITANUM de quo Honorius Theodosius . U. C. d. per.Rubl. I. sa C. N. eod. Varia Constantinopoli erant lavacra Aliud quod So-etomenus his. tib. VIII. c. XXI. Κων uri βααλε- -υμον vocat. Hoc, ut ex nomine statim patet, a Constantio Constantini M. filio fuit extructum Socrates quoque his Eccles lib. IV cap. VIII. To - ΗΠ χάλεως δημοmον

stantinopoleos, quod dicitur Constantinianum, adducit; Loquitur autem ibi Socrates de Valente Imperatore,quod lapides ex muris Chalcedonis urbis ex adverso Byzantii sitae ad thermas istas transvehi jusserit. Quare Henri- et cus

32쪽

eus Valesius ibi legi mavult καρ πια quam Κων ανέ,eo, quod ex nomine statim pateat, quod Constantianae Constantium auctorem habeant hic autem de Valente sermo sit. Carosianae vero thermae a Valente absolutae sunt side-

dicatae post Consulatum Gratiani III. Equitii, sub praefecto Urbis Constantinopolitanae, Vindalonio Magno, ut auctor est Idalius infasis luctor Chronis Alexandr ni Dicti autem sunt a Carosia, Valentis filia, atqu

erant in regione septima urbis Constantinopolitanae. Ammianus quoque Marcellinus lib. III. r. lavacrum a Valente apud Constantinopolim ex murorum Chalcedonensium lapidibus extructum fuisse docet cum Cedrenus Vonaras non lavacrum sed aquaeductum aedificatum esse velint Quis tamen inter se non pugnare, recte judicat Valesius, cum ad lavacrum omnino requi ratur aquaeductus Meminit istius operis Themistius

in oratione decennali ad Valentem Gregorius NazianZenu orat. XXV Aliud in urbe Constantinopoli lavacrum erat BALNEUM ZEUXIppi seu thermae Severianae

Zeuxippi dictum , de quibus lex s. C. de operib sub agit se Balneum illud a Severo Imp. Byranti extructum uti testatur Suidas in voce scit Procopius de a dificiis Iustiniani forat. .p.3 .edit. Mogunt. altas dein ex regiis balneum, quod Zeuxippus dicitur, a Severo Imp. Byzantii, seu Constantinopoli exfructum Mentionem eius facit Socrates II. c. XVI. - SoZomenus lib. III cap. II. atque alii , Cur vero hae thermae dictae fuerint Zeuxippi, videre licet apud Eusebium in Chron. n. is Potis ma ratio ex hac lege desumi poterit. Scilicet ipsas themmas extruXerat Severus Imp. has vero porticibus ornaverat

33쪽

verat Zeuxippus. In his porticibus domos Mossicinas pri. vati multas habebant extructas, procul dubio ad vendendum , quae ad lavacri usum essent necessaria. Ex his ossicinis certa solvenda erat pensio vel solarium hoc autem ad praebenda luminaria &aedificia ac tecta reparanda sine aliqua excusatione conferri jubet Theodosius. Aliu3adhuc lavacrum in urbe Constantinopoli erat, quod Clearchus Praefectus urbi in foro Theodosii extruxerat, δα Lλες αρ id est copiosam aquam adpellatum,ex aquaeductu Valentis aedificatum, de quo Socrates lib. IV. cap. VIII. Mentio quidem fit in Gruteri inscript p. III. n. I. thermarum, quas fisci sui sumtibus coeperit ac perfecerit Constantinus, Magni filius, sed hae ad urbem Constantinopolim non faciunt, sed ad thermas Galliae quod ex fine patet,

ubi dicitur Q CIVITATI su REMOR UΜ PRO SOLITA LIBERALITAΥE LARGITUM EST. Ipsi enim, in divisione inter fratres, Gallia atque transalpinae provinciae obvenerant 40THERMIEHONORIANAE in Constitutione Honorii & Theodosii jun occurrunt Leo C. Theoaede oper. ptibi. Habent etiam hae, uti reliquae nomen ab auctore, atque collocantur in regione V. urbis Constantino.

polis. Addidit illis Theodosius Iunior porticus. Cum

autem privatorum loca seu aedificia nonnulla occupari oportuisset, Imperator permutatione quadam basilicam vetustam privatis tribuit, ab his occupari jubet. s. Erant etiam II ERMAE COMMODIANAE, quarumst mentio in fine I 3. C. 7 h. de pactis e transactionibus in constitutione Valentiniani sen verb. dat. III Id. Febr. Leg. Kal. Apr. in Basilica Thermarum Com. quas

34쪽

Gotho redus pro Commodianis habet. De his thermis

agit Lampridius in vita Commodi c. XVII. verb. opera ejus, praeter lavacrum, quod Cleander nomine ipsius fecerat, nuta extant Herodianus in vita Commodi vocat μοιλιι emo lavacrum publicum Eas in regione urbis prima puit Pancirollus. 6. Inter aquae ductus, unde aquae in balnea ac thermas deducerentur , legitur AQUAE DUCTUS HADRIANI l. s. C. de aquaeduri . Lampridius inruita Adr. . . aquarum ductus infinitos seu nomine nuncupavit. Immo thermas quoque fuisse Hadriani haut procul a Neronianis sitas, indicat Martianus tofograpsia ur-lis Romae Bb. VI cap. XII. Ut taceam thermas Antoninianas, Neronianas, Septimi anas Traiani, Aureliani , Diocletiani, aliasque, quas quia in legibus non occurrunt, studio praetermittimus, lectorem remittentes ad Famianum Nardinum, Alexandrum Donatum, aliosque.

Th. XXII. Deinde ex instituto Legum ac morum balnea dividuntur, quod alia sint VIRORUM , alia MuL1ERuM. Quae distinctio fundatur in I. u. g.s . Q d. repud Nov. 22. GILVt enim cuivis sexui suus posset constare pudor, jam olim balnea virorum a foeminarum lavacris erant vel totis aedificiis, vel interjecto cubiculorum pariete distincta. Varro de Lingu L. VIII. c. I balineum novum fgraeis cum introiit in urbem publice ibi consedit, ubi bina conjuncta essene disicia lavandi caussa, unum ubi viri, alte rum, ubi mulieres lavarentur. Polydor. Vergil. d. iiis

Pent. Rer L. m. c. s. in f Plin. L. XXXIII. c. a. cujus

rationem perhibet Charis. Insin Graωmat. l. p. m.

35쪽

si Nam parsimoniae lausi uno igne duplex tali

neum valefaciebant, arietes interjecto it pudor virismuheribusque consaret Vitruv. Lib. V. c. o. ' item eri anima vertendum, ut caldaria muliebria miriliaque conjuncta atque in iisdem regionibus sint cosio Aa, sic enim e cietur, ut in vasario ex hypocausto communis sit usius eorum utrisque se Nec obscure etiam testantur scripto.

res plane aedificia disjunctim fuis se posita diversis regionibus, sicut balneae muliebres in usum duntaxat foeminarum exstructae memorantur Agrippinae, Augustae Olympiadis in Saburra, inuas Ampelidem ac Priscillam trans Tiberim habuisse refert Victor. d. Reg. Add. Donat. d. Urb. Rom.cap. II. Balneas foeminarum in gynecaeo forte palatii exstructas, speciatim insuper adducit Lamprid. in Alex. c.23 Sicuti virilium adhuc mentionem injicit Geli. N. A X. 3. Quae balneorum distinctio adhuc hodie obtinere debet, pertinet enim ad officium pii ac christiani magistratus, lavacra mixta submoveres quam

in rem loquitur Ordinat. Gothan. P. δἰ Cons. S. tit. 2 .gJ.

Th. XXIII. Denique discernuntur balnea, quod quaedam sint in

usum vulgarem populi, uti hactenus memorata, quaedam in usum specialem Cleri sese loturi in sacris mirusteriis, quae non incongrue BALNEA ECCLESIASTICA, VO-

cares,

36쪽

eares, quum intra aream Ecclesiae exstructa , communi jure ac immunitate Ecclesii gauderent. Qualia memorantur in cap. a . . d. Elect it. l. a. C. d. his quoad Ecclesco et Et celebres sunt in historia Ecclesiastica Thermae Novatianae , quae& Timothinae dicuntur ab auctoribus suis, Novato&Matre ejus germano Timotheo conditae, de quibus Anastasius in Vit. S. Pii f. Papae p. s. Rogatu, inquit, B Praxeris dedicarii Ecclesiam thermas Nomati in Fico Patricio in honorem sorori sua P. Pudentianae. Vid Alex Donat in P rb. Rom. L. III cap. II.

Th. XXIV. Cognatae balnei species recensentur oscina fusioni- eas. Ponum . . , pen. . d. via pubi l. s. 'rq d. qu. pluv. hinc quodammodo balneis jungit Ulpianus l. s.

g. An. d. Uu . Erant autem fullones, qui vestimenta polienda, curanda, lavandaque sub certa mercede , suscipiebant. . ult. Ins manae l. a. . d. conaesis caus L I. g. 6. f. sic L .f. a. . eo l. a. r. . iuri. Conveniebant fullo talneator in eo I.) quod uterque in usum fullonicae aut balnei non aliam aquam ex publico deducere poterat, quam quae ex lacu seu castello publico caduca abundaret. Iul. Frontin. d. quaed. Lib. II. Apud antiquos omnis aqua in publicos VP erogabatur, legeque cautum ita is, ne quo privatus aliam ducat, quam quae ex lacu humum accedit, id en , quae ex acu abundavit, eam nos caducam vocamus. Et haec ipsa non in alium Uum, quam in balneorum aut fusionicorum dabatur,4linferius rursus jungit Inam, inquiens, olendor cfrigore grati mam balneis en onicis c. Add. Cujae.

XXIII.

37쪽

οIII obsis. Dein rhsicuti fullo vestimenta polit, radit, vellicat, lavat , ita balneator, ungendo, radendo psilothro resina, vellicando clavano corpora speciem fullonicae exercet. Vnde veteres balneas dixerunt ανῆ - γναφεῖοι, hoc est, fullonicas hominum ossicinas , γναφευς enim idem ac fullo significat, uti habet Theophil in graeca paraph. g. o. In . mavd. it. 3. Is. Inst. d. obligat. u. ex deI. nasi diserte Clemens Alexandr. III. Padag. v. s. ubi agit, Ex quanam causa alneum si accedendum in medio cap. ait i ν'ωπιγναφεια

res obtinuit, in usu amplius non est, 'qui hodie X- poliendis ac restituendis vestimentis dant operam abalneatoribus nostris penitus sunt diversi Panciroll. GCorpor artis n. v. Magis hodiernis moribus consentiunt, qui tonstrinas ac tonsores s chirurgos, ut cognatas balnei ac balneatorum formas inducunt l. v. f. adleg. aquil sicuti inferius latius videbimus. 3. Ex parte iisdem quoque accedit quod tamen sine balneatorum praejudicio dictum sithossicina carnificum excoriatorum, cum quibus tum tonsores, tum balneatores litigia exercent propter curationem vulnerum, quas negant carnificibus competere vid. Magni f. Dn Beter Patronus

38쪽

similitudinem quandam habent balneatoria cum Diver

soriis publicis mi tenen asi.lind Derbergens eo quod

uterque hosyesin balneator publica fide publica auctoritate homines apud se divertentes varios recipiat, istemidem ad mansiones quasdam, coenationem c. hic ad lauationem. Inde jura quoque de nautis , cauponibus ac stabulariis loquentia, utiliter prudenti application tranferri commode ad balneatores possunt.

Differentia tamen specifica, qua tum a cognatis speciebus, tum ab aliis aedinciis atque operibus publicis differunt, desumitur a causis, forma, fine atque enectu balneorum i quae proinde in sequentibus nobis erunt declaranda hoc ordines ut Ixspectemus Constitutionem balneorum, tanquam causam efficientem in cap. z. IIJ Instructum lavationis halnearem , tanquam formam specificam cap. r. III sum, ceu mem balnei cap. . IV DCause ac jura circa balneum obvenientia, tanquam materiam civilem, horum intuitu dispiciemus 1 de Privilegiis Balnei ac balneatorum cap. c. II De iis, quae ex Iure Personarum circa balneum notanda cap. 6. 111 De Iuribus in re. IV De Pactis Conventionibus a Contractibus veris vel quasi balneantium circa balneum v. f. v de Iudiciis ac Foro Balneor n. c. . s. Denique VI De Contrariis Balnei deliciis ac poenis cap. IV. Ita vero Ubique progrediemur, ut nos intra metam Legum Civilium contineamus, quae ex Digestis, utroque Codice , Novellis, eudorum

Consuetudinibus, Milicis, Decreto iecretalibus,

39쪽

Recessibus Imp. Consuetudinibus particularibus exiscerpi potuerint,praedicta methodo concinnemus , demonstratis legum fundamentis ac usu. a tamen quae ad antiquitates pertinent, tractasse, nostri instituti non est, quantum tamen ad illustrationem exterptarum Legum pertinere visum, id ex ipsis fontibus adductum deprehendes, nec ultra, quam regulae uris hermen cuticae requirunt, in scrupulopae antiquitatis monumenta aberrandum duxi.

Balneorum Constitutione ac strii.

ictura. sVM MARIA.

constituere balneum quid significet, s qui biu formulis is hia

gibus exprimatur. h. I. balnei structura es favonibilis th. r. Conditor balneorum quis. h. b. balnea privata, publica, municipalia, quis condat. b. . balnea ecclesiastica quis condat. tb. s. impensa in balueum triplices. h. si impensas in balneum quufenat. h. . Disa balneorum. h. g. oleum thermarum th p. re Iigal, siarium aliaeque exactiones publicae quae fuerint in balnea impensae. b. o. huleutarum Pithyniιorum oblationes in balne. t coluta quid. b. 1 diseus res qui th. M. BAEDea municipalia quibi impensis fuerint fusteutata th. s. quavis priuatus erat sumtus publici balnei. h. g. sita balnei natumia qui. h. v. baia

40쪽

spectandus quinam tb. ιε. quodnam solum s area balneo deligi debeat. h. r. alneum publicum in quo loco tuae. fruendum. b. I. limites balneorum quiesse debeant. th. p. quoiuque distare debeant balnea ab aedibus vicinis. h. o.

an uxm parietem communem liceat balneum condere. h. t. ι remedia dentur circa exstruendum balneum ib. I. forma balnei quae esse debeat. h. F. qua antiquitusfuerit. ab concamerationes balneorum. h. u in balneis .glinum ib. u. porticus ante thermas. h. ff. Camera balneorum. h. I. simulacra, pictura ac ornamenta istarum.

th. δ. 'haristerium quid. h. v. Fornax s. 0pocausum balnei. h. so tubuli balnei, vapores balnearii. h. 3ι Nuia balneorum it. sellae ac scala. h. Ia halnei resismo a quo faetenda, o quibus remediis tuenda. b. I.

Onstituere balneum, non iisdem formulis in

Legibus exprimitur, legitur enim FACERE BALNEUM. f. s. g. sin. . Husior. I. U. pr. V. d. S. v. P. zra. . quib. moae usu . m. BALNEUM HABERE. I. I. pr. . . S. V. INSTRVERE. l. f. . . m. Aserv. mae EXSTRUERE. I. r. Q Haedis Omnes vero istae notationes in uno vocabulo To consituere concurrunt, est enim hoc generale, Momnes actus architectonicos ac civiles balnei complectitur, si1-ve qui ad inchoandum ac consummandum, sive qui ad

exercendum, praebendum atque reficiendum pertinent. arg. l. r. g. 7. . . . mori infer. . . . s. d. g. I. s. g. s. . d. iim actaque stria'. Spreng . . ae c. c. s. tenim qui constituere vult balneum, illud omnino fundamentis positis ad catta aedificatum exstruit , exstructum