Dissertatio inauguralis medica de chlorosi ...

21쪽

specie na, quae apud veteres non raro Occurrit, neque tamen eas lupponit caussas, e X quibus chlorosis originem ducit. Gus NE RUs enim ipse fatetur,

in viris et iuvenibus ejusmodi morbum se animadvertisse, unde ad febres potius quotidianas, phleg-

matteas aut ηπιαλου Numerandus est morbus.

Etenim nullo modo video, qui possit clarissimus auctor ex sola corii sic dicti pleuritici observatione ad inflammatoriam hujus morbi indolem concludere, cum lippis et tonsoribus pateat, quantopere fallacia sint signa, quae e X sangui sie misso defumantur, et quoties crusta sic dicta phlogistica longe alienum plane ab inflammatorio signet morbum. IV.

CAUSSAE MANIFESTAE.

Quae occasionem huic morbo oriundo praebent, e X oeconomia corporis muliebris praeprimis exponenda sunt. Quidquid enim in enstruum fluoxum vel subito inter eludit, vel gradati in minuit, ut tandem subsistere et cessare debeat, aut quidquid constitutionem corporis nimis infirmat et o Θοσιυprae primis et chyli sanguinisque Oiscinam pessumdat, id huic morbo facultatem facere potest.

22쪽

Primaria caussa manifesta in animi adfectibus, maxime iis, qui lentius pessumdant vires, est quaerenda. Hinc amor cum perpetuis desideriis, quae expleri nequeunt, junctus, amor infaustus, aut praematura phantasiae incitatio, qua gaudia coitushdsiduo sibi eiungunt juvenculae, chloroseos Praecipuae caus ae sunt. Vituperandae itaque atque perstringendae sunt illae virgines, quae lascivis eo gitationibus et desiideriis locum relinquunt, et tempore nocturno, eum somnum capere deberent, variis obscoenis imaginationibus indulgentes, conjugium magna an Nietate e Xposcunt atque anhelant , aut cruciantur, quod amati juvenis compotes fieri nequeant. Siquidem ex tali animi inquietudine et inexpleto desiderio non solum vires labefactantur, sed congestiones quoque oriuntur passivae versus eas Partes, circa quas imaginatio prae-

primis ludit.

issim

e iit

silii

23. Summopere accusandus est hic imaginationi, error, dum eo progrediuntur infelices virgines, ut semetipsas defricent atque digitis ipsis eliciant laticem obscoenum. Congestiones, quae manu stupratione hae producuntur ad O Varia et partes ceteras genitales, reis Xant et tenerrima reddunt haec organa, ut non solum fluor albus, sed ipsa etiam cach exta e litorotica sequi possit. Ex hoe potissi

23쪽

2Ipotissimum foedissimo fonte hodierno die pleraeque chloroses originem ducunt. et a

Pari fere ratione agunt diuturna tristitia, curae et cogitationes profundae, moestae, quae robur et tonum partium solidarum solvunt, appetitum atque chylificationem destruunt, transpirationem impediunt, absorbilonem nimis augent, excretiones cohibent, sanguinis circulum, pulsumque reddunt difficiliorem et menstruum fluxum sistunt. Hinc viduae juniores saepius chlorotieae: hinc etiam in iisdem stimuli habitualis, nempe seminis virilis et coitus defectus, aliquid conferre potest ad morbi ortum. Hinc jure suo omnino CULLENIUS, ad ovariorum muliebrium statum praeprimis esse respiciendum dixit, cum in sterilibus, virginibus, viduis multo frequentior sit morbus, quam in maritatis et foecundis. et S. Prae ceteris insignis caussa chloros eos quaerenda est In animi muliebris viribus nimis ad studia severiora incitatis, praesertim vero ea aetate, ubi humorum fluxus ob erupturos menses magis fit irregularis et eo facilius congestiones eXcitat. Tenerae enim puellae, annis, quibus nubiles fiunt, vel lectione adsidua, vel studiis irretitae, tum sedentaria vita peccant, tum etiam sanguinis cur-

24쪽

22 sum praepostere ad cerebrum et ad superas partes adliciunt, qui alioquin regulari modo ad omnes, nequaliter partes derivari deberet. Vetus proverbium hoc jam innuit, juxta quod de pallente homine dici tui: Aut studes, aut ama S., Memoratu quoque dignum refert hujus caussae eXemplum GALEN Us de amica sua Arria, quae Platonis philosophia irretita, catalepsit os specie cor repta, atrophiae jam propinqua erat. En autem ipsius verba. De theria c. ad Pison. p. 4 8. T lv

ρ6. Quoniam motus et quies, lamnus et vigiliae etiam merito ad res non naturales referuntur, hinc eorum abusus ad morbos virginum producendos omnino aliquid conferre videtur. Opus est quiete et somno, ut vires reficiantur, succique utiles et

nutriti ii

25쪽

nutritii colligi et apponi possint; motu vero et vigiliis, ut func flones vividius exerceantur, superflui humores excernantur, perspiratio augeatur et humores attenuentur. Ab Utraque parte recta ratio et proportio est servanda: motus respondeat quieti, vigiliae sotiano. Hinc etiam HIPPOCRATES

modum excesserit quies, sanguis non rite circum fuit neque attenuatur, irritabilitas pessumdatur, te cretiones et eXcretiones salutares retardantur: corpus non rite trans spirat; impuritas humorum, catarrhi, adfectus pituitosi, cacoe hymia, me Π-struorum' defectus et innuinera malorum caterva, hoc ex fonte promamans, oriuntur.

Quilibet itaque ex dictis facile colligere potest, pessi ine agere illas virgines s quae per totum diem sellis insidentes acu pingunt aut fila ducunt,

aut plane otiosae sunt et nihilo secius largiter cibos ingerunt. Magis vero adhuc peccant contra propriam sanitatem, quae non solum horis diurnis quiescunt, ted etiam somnum Iongius fere usque ad meridiem protrahunt: siquide in iis caput gravatur, 'mens hebetatur, pituita generatur, corpus frigidum redditur, robur partium sol id grum infringitur, humores crassescunt, eXcretiones cohibentur, alvus constipatur, menstruus fluxus sufflaminatur, eκ quo dein menstrui sanguinis pallor, fluor albus et cache Yta muliebris oriuntur. EX

26쪽

Ex instia consuetudine, mox post pastum sedere ad jugum suendo inserviens Nah-Ralimen Germani adpellant derivat chlorosin Aureiacus apud B LUMEN BACA 1υM me die. Biblioth. Th. II. S. 24S.

uvarumve aliorumque fructuum hora eorum, quae Nondum perfecte maturuerunt: ut et placentula

Ium saccharatarum, quae et pituitam gignunt, digestionem quoque et ocuάδοσιv ciborum depravant, ut cachecticus inde status oriri possit. Carpenda quoque est pessima quarumdam virginum consuetudo, quae per totum diem ex marsupio offas de licatulas promunt. Siquidem hac ratione ventriculus nunquam a labore suo vacat, et dum crudae semicoctis adinis centur, digestionis et chyli fi cationis opus laeditur, flatu lentiae generantur, ructusque molestiam creant. Ita enim jam Nip-POCRATIC Us auctor de prisc. me dic. p. I 3.) Πολ

σιτια, α μεμαθήκει ἁπαξ α λίσκειv , ἡ πολλοικις προενεγκη τοci: et vetus Schola Salernitana: ' Tu nunquam comedas, stomachum ni noveris esse purgatum vacuumque cibo, quem sumseris ante. 332 8.

27쪽

28. Inter potulenta noxium prae primis est infusum sabarum Cosseae arabicae tostarum et foliorum Theae Boheae et viridis, quae a Germanis mulieribus aquola bibuntur, qua ratione, tanquam aqua tepida agunt, quae magnopere relaxat ventriculum et pituitae generandae occasionem praebet. Hinc itaque cach exi a nostra facillime originem ducere potest. Pallor enim et asthenia universalis sequi debent nutritionem labefactatam et pituitosam pri

Tandem ad diaetam circa aerem respiciendum, qui ubi frigidus ad incalescens corpus applicatur, non solum perspirationem sufflaminat, sed menta struum etiam fluxum intercipit. Ita etiam humi dus aer maxime noxius est, in quo si degant mulieres, laborare solent tum perspiratione suppressa, tum menstruorum desectu, quod lo trices praesertim testantur.3e.

Morbi quoque muliebres varii praegressi inclitorosin . trantire possunt, e. g. febris puerperalis, seu peritonitis puerperarum, quae hunc morbum tanquam metastasin, producit: unde BORDE Uscachexiae lacteae nornine eam insignivit. Recherches

28쪽

3I. Commenta variorum auctorum, preesertim veterum, de caussa chloros eos proxima nitentionem nostram haudquaquam merentur. BALLONIVS enim cum aliis ad liquoris seminalis , ex prostatis et glandulis vaginalis excreti coacervationem et stasin respicit, ut ortum hujus morbi in feminis sterilibus e Xponat. BOE RHAAvIUs credit, glutinosi spontanei abundantiam esse anguendam. CVLLEN rus ad ovariorum muliebrium statum et de-

sectin stimuli habitualis consilium transfert. Quas qui dein opiniones ea ratione veras habeo, qua partem decursus morbi omnino explicant: Deque tamen inste effeceris jure, totum naturae morbi caput versari in singulis iisdem. Ad aio niam omnino et laxitatem totius systematis, ad pituitosam et glutinosam colluviem praecipue arctis ex medicus respicere debet, ut morbo huic medeatur. V.

29쪽

2T CURATIO.

Ut Itaque, quanam ratione medela hujus morbi sit instituenda, ordine indicare possimus, ad

caussas primum manifestas et ad morbos praegres sos est recurrendum. Quodsi enim chlorosis ad me nostasiam , aut ad fluorem album accesserit, eo videndum, ut nienstrua iterum ordine terantur. 33. Haec autem restitutio menstrui fluxus ita eiu citur, ut primum ad statum internum respiciatur, qui a causiis externis productus fluXum menstru iam continuo retinet. Praeter chirurgicum auxilium, quod ατρ : rsic requirit, in iis, quae diuturna jam amen orrhoea laborant, et quarum habitus jam stas es inveteratae abdominales, cum laxitate partium solidarum et alonin vasorum ad esse solent, quibus resolvendis operam dare debeamus: simul autem conemur corpori S compagem ita firmare et roborare, ut sanguinis mixtio sana iterum restituatur.

34. Huic fini praeprimis respondet diaetae ea regularis institutio, ut motibus continuis, vel acti

30쪽

vis, si serre aegra potest, Vel passivis exercentur corpus, ut animus hilaris sit, et amoenis rebus occupatus, ut, si fieri potest, ad coitum admittatur femina; ut deinde ciborum et potuum ea sit qualitas, quae nec laxitatem nec pituitosam colluviem generare, sed stomachum firmare et facilius digeri possit. Ambulatio ipsse in aere sereno, locisque amoenis, silvaticis, apricis aut umbratilibus: vectio quotidiana in curru, ipsa equitatio : peregrinationes praesertim et itinera ad loca, fontibus medicatis insignia : saltatio modica et ludi varii, quibus corpus firmatur: deinde occupati innes, quae serenitatem et hilaritatem animi sustinent, iam itum faciunt ad tollendam atoniain et laxitatem visceruin abdominalium.

35. Quum praeterea in virginibus nubilibus et viduis facile oriatur hic morbus a desideriis co1 tus, qui non explentur, matrimonium est suadendum, quod optimum saepius et jucundissimum exhibet remedium, quo chlorosis tolli possit. Pessimum ne consilium , quod Io. PLATEARius exposit. in sntidot. Nicolai, L a I9. b., monialibus et viduis eli loroticis dat, digitis nempe propriis eliciendum esse laticem illecebrosum , ex cujus stagnatione

morbi ipsarum oriantur. Pessimum, inquam, consilium , cum magnopere inde debilitari et nisi jam