Ambrae historiam ad omnipotentis Dei gloriam, et hominum sanitatem. exhibet, Justus Fidus Klobius D in Academ. Witteb

41쪽

quoddam in litrabantur, testitur pius citi

tu3Sihaticus Uerum Gummata sunt concreti liquoressaqueis faciles solutu, profusi tum ex stirpibus, tum ex arboribus excelsis , Namq; sic Gummi Arabicum manat ex arbuscula, quam Dioscorides caciam nominat. Sic Anisne ex arboribus

quibusdam proceris incisis in nova Hispaniola exstillat. Sic AN faetida est Lachryma Laseris in Media, Lybia ac Syria Sic

Benzoe stillat ex arboribus certis, magnitudinis procerae quo ad corticem fauciatis, Sic Carannis affertur ex Carthagine Indiae Occidentalis seu novae Hispaniae movincia, ubi ex vulnerata arbore olicitur. Sic lem asportatur ex Ethiopia, ubi stillat ex arbore, quam oleam nonnulli volunt, alii cedrum. Sic CopacSic Galbanum, Sic Mastiche, Sic yrrha cum sua stacte, Sic pium ,

sic opanax, Sic Sagapenum Sic Sanguis Draconi Sic Sarcocolia Sic torax Calamita, Sic Tacamahacae, Si Tragacanthum Sicilibanum Thi ex suis sibi propriis exstillantis eliciuntur arboribus&c. Quae omnia Excellentisimus Schr5d erus obfirmate passim recenset in sua Pharmacopoeja ex praes antissimis probatissimis autoribus, Garria videlicet, Matthiolo Cordo, Monarde, Diosco iide Clusio, Fragoso, Caesalpino, Lobelio Bellonio, Dodonaeo Tabernae Montano aliis Itaq; cum nondum conitet ex quanam arbore vel frutice, hujus vel illius Regionis, Ambra proveniat, assensus videtur esse differendus, Refert quidem AlexanderGerat dinus inIndia Episcopus inItinerario suo ad Pontificem Leonem quod i piumJtineratium OnuphriusGeral-dinusAuctoris AbNepos edidit Romae An. 63 I. p.I F. Damniana, Panniani Soli civitas maxima est, et medium cujus flumena Nilo ortum labitur, ibi latisssimae Valles, ibi altissimae arbores, vellera nobilissimi serici per folia tenentes, ibi per colles odorata pasam arbores se retegunt, quae quadam parte anni sudorem per internodia emittunt, quem postea coagulatum per sancta deorum templa adolent, cum suaviori longe adore, quam ipsa thura&c. Verum Gerat dino Ambra vix indigitatur, cum ea

Ratione pervcnirem repiti haud possit in Oceano Athiopico c

42쪽

Indico, cum tamen in his & eorundem circumcirca littoribus imprimis inveniatur, quemadmodum nfra pluribus demonstrabitur, sed potius beniicio fluminis a Nilo orti pannianum solum mi vitatem Damnia nam per labentis in mare mediterraneum devolveretur, ubi tamen inveniri nulli bi sit mentio. Ex Libavio addere libet, quae habet lib. Singularium cap..insholiis p.suo. Mira est Ambrae natura non statim indurari, postquam eliquata est , cum tamen id faciant caeterae resinae liquabiles, ut&pix dccera

Reperiuntur qui sic rabunt, quod Ambrageneretur in mari inspeciem fungorumque assim

tibi maris iniit tus evectari fleat In hae Opi

nione non solum fuitAvicenna lib.2. cap. i. sicut scribit mecherus, cujus sententiae tamen non in omnibus editionibus fit mentio,al- legat autemAutor non nominatus eundemAvicennam in notis in nota Caroli Clusii ad arciae ab Horto Aromatum historiam p. a s his verbis Mus autem a fluctibus maris in littus ejectari soleat praeclare ostenderat Avisenna, ideo nos illa ex Codice Arabico conversa retulimus. Et Serapio lib. de plicibus cap. ρε. Humbra id est Ambra dicitur, quod nascitur in mari gener

tur in eo sunt generatur species fungorum in terra quando mare turbatur, ejici a fundo ejus lapides magnos cum iis ejicit frusta ambrae Sedin ipse caliger Exerc. Io . sese. o. Cum tot seculis nulla in Balaenis ambra visa, facilius inclinat animus, ut credamus fungi esse speciem, cortice si quidem obductam vidimus, nec sine squam mularum vestigiis, ut in fungo vetulo, in

tus globulorum cohaesionibus potius accedit ad tuberum natu ram quorundam, quae papillatim concreta sunt: Et in fine haesitanter Si quid ad persuasionem facere potest, illud huc addu-εendum censui, In Rutenis fungillos nasci perpusillos valde odoratos, ad Pyrψnaeos tiam odoratiores, quos Mosseron vo

canta

43쪽

emit, verum Serapionis verba vix sunt attendenda, nam . nondum probatum est in mari nasci ambram .et generari in eo sicut species fungorum in terra, sed potius sibi invicem contraria antur fungi imbra, Nam fungi facile putrescunt, rancescunt magno labore exsiccati, si tu carie corrumpuntur, ambra non item, sed ambra laudatissima potius a putredine, si tu i carie con servati codoris fragantia vitales Spiritus egregie me hercle recreat reficit'; Scaliger si per Mosseron intelligit Muscari,illi sane non sunt fungi,sed .sunt flores. a. habent folia. 3. habent bulbos. Fungi non odoris fragrantia imitantur quidem qua dantenus MuscariMoschum,quemadmodum&Cyanus Moschatus me-ranium Moschatum Abel Mosch&c. Ideo tamen non sequitur i. Ambra est fungus. 2. Croscit sub mari. FiangusScaligeri puerile figmentum est,scribitLibavius lib. .SingulariumpδεJ. videndum an sub mari nasci queat fungi plantia. Non quod foris aliquid simile habet, statim est idem Concedimus in India nasci plantas

odore fragantes. Sed talis fungus nondum est conspectus. Nec fungi cadaver quidem. In Rutenis fungillos a sic ait perpusillos valde odoratos, ad Pyrenaeos odoratiores, quos Mose

rons vocent. Sed nihil hoc facit ad persuasionem, monstrandi sunt in mari Ethopicoin Indico c.

bram gemmam quandam esse autumat , quando

scribit lib. I. de Merallicis ra. Forte non erraret, qui diceret loquitur de Ambra iocari Aromatitem Plinii, quam inter gemmas reposuit Hanc sententiam fovere Caesalpinum testatur Aldrovandus in Musaeo Metallico lib. I. Op.r1. p. it. illi forte ratione ductus, quod Plinius scribit romati tela gem mam myrrhae odorem redolere lib. y7. Hisor. Natun l. s. io Verrum Caesalpinus sibi constare non videtur, quando BAM Jε

44쪽

Plinitim ex Insula ejusdem nominis nigra ac fine pondereti no similis, Haec hodie Ambra nigra vocatur copiosa in Compokella; ex qua conficiunt imagines S. Iacobi, Compo stellani, quas peregrini ferunt relegionis gratia , globulos etiam formant ad Coronas praecari asci Sed forte ab Ipso Caesalpino Aromatites gemma ad succini seu agatis potius species rectius refertur

Undecimo

Reperitur qui ribit, quod Ambra sit etverum I natitum Sulphur. Ita sentit& scribit Tri

um Caesarum Romanorum Medicus Crato in consiliis a Laur. Scholiato Codectis column Ion his verbis : Hoc silentio minime praeterire debeo, sacrae Caesareae Majestatis Maximiliani l. Augustam Conjugem Mariam Caroli V. filiam Dominam meam clementissimam, ambram mihi donasse, quam ego pro vero uec nativo sulphure habeo, cum lardeat incensi maculas sulphureas habeat. Verum facile conceditur plus participare de sulphure, si in principia hymica resoluta conssideretur, quam de Lale, cum magis olfactus quam gustus organo assiciat suavibus suis Damicabilibus exhalationibus suasq; facultates earundem subtilitate amplius diffundat, Et quamvis incensa arserita sui phureas vel potius flavas habuerit maculas te sulphureis au tem maculis alias nemo quicquam habet, quantum ego memini exinde tamen non concludendum, quod sit verum nativum sulphur Iabavrus lib. q. Singularium cap.F. ad hanc Cratonis opinionem ita infert Libenter credimus tanto Viro

asserenti suam ambram arsisse ut sulphur sed nulla autoritas dignitasq; alioquin satis est ad cavendas omnes imposturas

Qv id si aliud quid fuisset quam ambra t

Reperiuntur, quiscribuno, quod Amba

45쪽

runast terra sunt qui existimant esse Insularum aliquot

sive rupium partes, quas mare undis tectas habeat, quae subinde tempestatum impetu avellantur. Nam partibus saepenumero natat IO. aut M. viro O. OO palmarum, Ita ferunt aliquando integras reperiri Insulas ex Ambaro, quas cum repetere vellent illi, qui antea naves oneraverant, nullas inveneri: Iohari Hugo a Lind schol cap. o. Germanica editio pag. .parte ta

mea est opinio, veluti pro regionum natura , terra interdum rubra est, ut Bolus Armeniis, interdum Candida ut Creta, nonnunquam nigricans, sic verisimile est aut Insulas aut terras similis cum Ambaro formae inveniri , quod terra sit aut fungosa, aut alterius generis, quod verum esse testatu magna ejus quae reperitur quantitas, Si quidem inventa sunt interdum fragmenta humanae magnitudinis, interdum nonaginta palmarum latitudinis Assirmarunt nonnulli se Insulam ex puro Ambaro vidisse, quam postea requirerent, nusquam comparuisse , Anno 333. Circa promontorium Comorim quod e Regione Insularum de Maldiva est, fragmentum trium fere mi Ilium pondo repertum

est; sed cum is qui invenerat picem aut bituminis genus esse existimaret, vili admodum vendidit i maximum vero, quod unquam viderim fragmentum, quindecim liberas pendebat Sed qui in Ethiopiam commercii causa navigant, multo majora fragmenta se vidisse a stirmant, totus enim ille Ethiopiae tractus a Sos ala ad rava usq; Ambaro abundat, scribit Pro-stegis Indiae Medicus arcias ab Horto lib. I. in Aromatum resona cap. I. Et ex eodem aliquoties citato loco XX e cherus, Garciae qua dantenus adstipulatur Renodaeus in Dispensatoriori Ea generali acceptione, cum bitumem possit etiam dici terrae species, non illius veris militudinem impugno , Et revera nonnulli terram pretiosam vocant. Terrae fungosae pinguis' genus ob fragmentorum amplitudinem Occo appellavit, referente Libavi in Singularibus lis cap. I. Quam autem haec opinio sit veritati consona ea inde lucescit, quoniana isti terra nullus certus assigna- 3 tur

46쪽

tur locus , dum nunquamst mentio ab autoribus, ubi erodiit,

tura ut reperiatur, quemadmodum Boius Armenus, Bolus o hemicus, Creta, ab Insula Creta sic dicta, Catechu seu terra Iaponica, quanquam de hac nondum constet an sit terra simplex vel aliquod compositum ab Insula Iapan, Terra Lemnia, Terra Melitea, Terra Silesiaca c. Et si esset aliqua terra atq; ejusdem integrae darentur Insulae in longe minori forte esset pretio ieinde terra acu perfossa vix resudat oleaceum liquorem mittit quae tamen pro praecipuis notis habentur melioris Ambrae Car danus de tuenda initatep. yIS scribit Et quamvis Insulas isoles in mari Indico Ambaris es glorientur, ad fabulas , ut reor usq; certum tamen est, magis deesse rem quam usus rationem: Praeterea Libavius citato loco p., o De Insula ex ambra pura, quae interdum pateat, interdum evanescat, videntur anilia narrari. In Historia exicana a Ioanne Fabro etiam haec habentur

p. 1gr. De Insulis ejusmodi Ambarinis . Gregorius nihil sibi unquam visum nec auditum fuisset sancte mihi assarmavit Posias ingentia Ambrae pondera interdum mari innatare non absurdum putamus, quae hyperbolice Insulae dici queunt.

Peperiuntur qui cribunt, quod Ambra e

quodam fructu ad maris litimis cente flat

Id quod patet ex Nicolao Monarde, quando Iib. des brib., dicamentis nGV orbe delatis cap. 7.p. 3oI. scribu decidit: Non desunt qui Ambar ex fructu quodam ad maris littus nascente fieri dicant, qui Aprili majo Mensibus maturescit&odoratus est, quem decidentem vorant balaenae, quasi fructus in alimenturi cedens , aliud quam sanguinem & Carnem generare possa: Car'lus Clusius Exoticorum lib. E. in Indicarum P risum Historia cap. V. de Ambare haec habet : Fructus est hie in India, onabare vocant, nucis magnitudine, nullius in Medicina usus, sed eo solent cibos condire ut palato gratiores reddantur: niaturus enim odoratus est, gratamq; aciditatem retinet,

47쪽

cartilagineo quodam integitur cortice virescente, dum imma, tu rus eis; at in maturo fulvus color Christophorus a Costa exa- O ius describit in libro suo de Aromatibis cap. Fa.p. II. Crassa magnaq; est haec arbor foliaq; habet juglandis foliis magnitudine respondentia, sed non ejus formae, dilutius virentia multis venis laborata, quae illis magnam gratiam addunt, flores exiguos, candidos, fructus juglandis nucis magnitudine virentes cortice quam illa laeviore, odoris gravis gustus acerbi, duma huc virent, coloris vero flavi in maturis, gratiores odoris saporis grata aciditate commendabiles, medullam continentes cartilaginosam tauram e duris nervis oblique intertextis constantem, hanc arborem appellant Canarini Ambare, fructum Ambares, Persae Ambereth, Turci Harb Lusitani Ambares quemadmodum Canarini propter fructus gratam aciditatem omphacii seu agresta loco cibis admiscent, maturum ex Sale aceto edunt, excitat enim edendi appetitum, unde adversus biliosos humore sciuilem esse perhibent, Sale aceto conditus diu conservari potest hujusq; Chris ophorus a Costes, Sequen tia addit Carolus Clusius citato loco. Conduntur in Cadis ut apud nos olivae, sed sunt longe meliores& Exinde patet fructum illum Ambares, Duillam plane habere cognationem cum suavissima Ambra sed saltem, si forte obviam veniant, balaenisi alimentuna suppeditare

Decimo quarto.

Reperiuntur , quiscribunt, quod bras manatio fontis in mari ad inpar bituminis

In hac opinione fuit Simeon Sethi est Adriano Toli superius citato loco m. irdar us lib. desubtilitartes. . Amphora occinum&ambra e bitum inisse nere sunt, atq; ea de causa etiam siquid horum flua ex arboribus, nil prohibet, quin etiam ei simile interrae visceribus generetur. . . Et Avicenna lib. a. Tract a cap ijs Arribra secundum quod existimo, est manatio fontis in mari.

48쪽

tit Rectius Avicenna Pselus ipsam Ambram in mari emuere e fontibus sentiunt. Et lib. de natura eorum, quae essivunt e terra cap. 7. Est bitumen quoddam, quale emanat ad maritimum Arabiae Felicis oppidulum, quod Sichrim appellant, Id ipsum etiam concretum Arabes Ambram vocant. Et ei ne rus Solenander in suis libris de caloris fontium causa.

Et Bertinus lib. s. v. Ambra seu Ambar est liquidum

Bitumen, suave, odoratum.

Et Libavius lib. . iugularium Nerior sententia defluere de fontibus in mare dc ibi induratum ejici in littora. Et Garcias ab Horto sib. s. de Aromatib. cap. I. Ambarum Bi'tuminis modo ex maris alveo emanare, haec opinio melior laveritati magis consona plerisq; visa est. Iohannes Hugo a Lindschoiten in Navigatione ac Itinerario suo in Indiam Orientalem p. o. p. 1. scribit Ex fonte aliquo, aut ipso maris fundo suis locis glutinoso, haud inani argumento creditur fluere. Cum Lindscolano consentit D. Palu-danus in annotationibus Ambarium Latine, ArabiCe Ambar, picis quaedam est species Out merito autor ait ex certis Ontibus alto in mari existentibus ejectum. Id soli expositum mox

duratur, ut alia, quae ex mari proveniunt.

Et Adrianus Tollita comittentari ad praxin Auream Stochera cap. 3. de Dile . p. ra Verissime bituminis quoddam genus est, ea maris fontibus alveis, procellarum vi in littus eru statum, quod aeri expositum illico densantur,ut solent pleraq; allia, quae sub aquis adhuc tenella molliaq; sunt, aquae vero eruta exsiccantur in durantur, ut Corallium, succinum. Idem sentit Nicolaus Monardes de simplicium Medicamentorum historia cap. 7. Varia est circa ejus originem opinio, sed verissimum Bituminis genus esse ex fontibus in alto mari manans, quod aeri expositum illico densatur, ut solent pleraq;, uuae sub marinis aquis tenella mollia sunt, at aqua eae empta

49쪽

rydurantur, ut Corallium, succinum. Idem existimat Iulius Caesar Bari cellus in hortulo suo Geniali p. m. rip. 4 Paulo speciosius scribit Joh. Eusebius Nieremberglib. IIII Joria Naturae cap. 39. Asolertibus naturae indagatoribus observatum est, ambram habere suas scatebras Tontes in mari , e quibus hic succus terrae emissus instar petrolei vel halos anthos profluit, postea densatur ut asphalium vel succinum, ideoque innumero bituminum recte ponitur p. 6 . . t I. .

Praeterea in Francisci Hernandis Medici in Indiis praestantio simi Nova Plantarum, Animalium Mineralium exicanorum Historia a Nardo Antonio Reccho in ordinem digesta a Ioanne Terrentio Ioanne Fabro Fabio Columna notis additionibus4llustratari Romae Anno is si excusa, adeoque haud ita pridem, equidem satis prolixe de Ambra agitur , itidem tamen statuitur: Ambram non esse aliud , quam Bitumen & quoddam veluti terrae excrementum, quod ab ejusdem visceribus in maris abysso in mi.

neralibus innata expellitur quod ipsum p. 372. ulterius asteritur. . Atque complures alii , iiq; praecipui, quos omnes jam com

memorare supervacaneum duco.

Verum sunt sine certitudine nudae conjecturae jam nunc

ajunt esse manationem fontis in mari ad instar bituminis, nunc ajunt scopulorum cautium radicibus Spongi formi de molli ad haerescere substantia , , nunc ajunt se Terrae succum , ut Eusebius , nunc es e Terrae excrementum, ut patet ex Historiam exicana, nunc, quod Ambra quasi integra sit pinguedo , nunc oleum Concretum ut Cardanus, quid ergo tandem aliquando fieti Locum hic habet illud Hispanorum proverbium De Luengas Vias Luengas mentiras: Et conqueri hic post ni, de quo caliger conqueritur in aretae&Moschi descriptione de scribendi periculo, quando fides nostra ex aliorum saepenumero pendeat mendaciis: IE Xer .ri L Nam vix credidero Simeonem Sethi in vicennam ac suae opinionis adstipulatores suis oculis ad maris ab . sum penetrasse, illamque manationem observasse Itaque qua facilitate as. ritur, eadem facilitate rejicitur, videlicet quando nulla plane subest probabilitas, nedum relationis alicujus, aliqualis saltem certitudo.

De succino quod adsertur exempli loco, adhuc sub judice lis est,

50쪽

hium a mari mollescat,&ex mari demum induretur, cum etiam libi extra mare repertum fuisse fatis constet habita quadam disputatione publica in Academia Regio montana sibi succinum satis copiosum est inter lapides potius referatur, sed illam ego litem non facio meam, Nam , quod concernit generationem suam, illa litic non spectat, inter omnes tamen, quas reperi Autorum opini nes, arridet imprimis illa, quam fovetauellius in Natura stirpium liba c. p. O. p.IIq. es III.

Decimo quintὰ

Reperiuntur, quiscribunt, quod Ambra

succinum si enim Caesalpinus libatae Metallicis cap. Η p.72.

Ambra vulgo nomen commune est ad omne succinurn Privati imautem apud Arabes medicamentum est odoratissimum a Recentioribus Graecis Ambar, a Latinis Ambarum vocatur, vulgo Am

bracane ambra Griscia,Hermolaus Barbarus primus succinum Clientale vocavit. Et Georgius Agricola lib. . de Natura fossilium

cap. is . setabit Tam Arabiciam succinum, quam Asia ilicum Mauri appellMat ambram. Et Reinertis Solenander de caloris fontium causa: Non alia fere in Re disserunt, quam quod in diversis gentium Regionibus oriantur c concrescant ea sunt succinum . quod Graeci ,1λεκτρον vocant,d Arabum Ambra Haec in Arabia Felice ad

Sichrim seu scribunt oppidi lum maritimum ex liquido bitumine coloris e cinereo candidi concrescit, illud ex eodem bitumine e Saxis in Germanicum mare profluens atque ibi indurescens succi numi quod quasi e succo fiat appellant. Quo inclinatu Lenba chius Franco furti ad Moenum ordinarius quondam Medicus, qui ad irsutagi Medicinam meminit, quod Ambra sit deluatus

suavissimi odoris succus vel ex terra quidam proventus. . . l . . . Secundum Bertinum Iil. 18. cap. n. nuncupatur Succillum saticum seu Asricanum II eander Albertus in Descriptione totius ItaIiae Tit de Liniri p.r . scribit Lingurium item, quod me strum aliqui vocarunt, nolinulli ambram,abundabat. Haec ille Verum hi duplex fit confusio,