장음표시 사용
11쪽
vide pluribus Henningum Arnis aetura de Rep. cI. sectos t. U Hiqq. seqq. Est autem civitali prout passim ab Aristotele
etiam tacite definitur , multitudo hominum , qui boxi civilis consequendi vel mali evitandi gratia, is inum si corpus coeo ου totam quoddam constituunt. ' .
memores, putamus & justo ordine nos processuros, &summatim complexuros, quae de civitate dici postant, si ejus tractationem juxta quatuor causarum genera instituamus. Sequentes in hoe negotio, Magni f. Dia. Praesidis Fautoris ac Praeceptoris aeternum Venerandi methodum,
cum in lectionibus privatis, de celebrioribus hujus aevi buspubl. et usitatam, tum etiam publicis aliquot differt tionibus adhibitam; ita , ut nunc quidem incipiamus de causa finalis, post efiicientem subnectentes, ac materiali absoluta, in formali tandem desinamus. Verum, uti di,ctum , summa tantum , in his omnibus capita .attinge
n. Et vero, quibus ex causis moti homines, primo in unam civilem societatem coaluerunt,non una omnium est
sententia.Quanquam, si eas, quae alicujus sunt momenti, penitius inspicias, in hoc omnes convenire Videntur, factam fuisse hanc civilem societatem ideo, ut eo meliussit conjunctim viventibus. Diximus, quae alicujus sunt momenti sententias, in quodam videri convenire. Eorum namque opiniones, qui aut ignis miraculo, aut artis culinariae ergo cotvi me homines putant, ceu ridiculas de ineptas, merito hic explodimus. X. Pr
12쪽
' Probabilitatis specimen habent, quae nunc subjiciemus. Sunt namque qui civitatem ortam Volunt, quod Tyranni seu viribus potentes, minus validos sibi sit*ece. rint. Reserunt huc, quod scriptum legimus de Nimrodo
Gen. c. o. v.f. fortem eum coram Domino suisse venatorem,quo venatoris nomine, dicunt, Scripturam sacram praedonem seu latronem significare voluisse. QEanquam vero id de Nimrodo haud negaverimus,& nolimus in ejus cxcu sationem nunc uti illo,quod Aristoteles habet I. I. Polit. cap. a. de Venatoria: attamen nihil facit Nimrodi unius exemplum ad omnium civitatum exordium.
Porro sunt qui existimant, non quidem vi externa, coactos fulsis homines ad civilem societatem ineundam; aucta tamen progressu temporis hominum multitudine, cum multi mali existerent, reliquos bonos verentes, ne mali aliquando sibi insultent, ac injuriam inferant, cum imbecilliorem validior facilε premat , nec aequali cum eo iure vivere temere velit, sponte sua in civitatem coiisse. Sicut vero boni metuerunt injuriam malorum,si sparsim viverent; ita singuli homines, feraru bestiarum insultum evitaturi, civitatem x aliorum opinione,instituerunt. XII. Rursus alij religionis causa convenisse homines putant. Quo pertinet illud Stigelij: l. Usue alios ali, de rediisne docerent, Contiguia, picii habere domos. n XIII. Tandem sunt, qui homines in civitatem coivisse, a bitiantur, ad indigentiam suam implendam, quam hacte nus , viventes, senserunt. Fovet hanc senten.
13쪽
tiain Plato La. de M'. ' Proinde etiam civitatem definit multitudum semisum usum in locum ad HBlaudum congrega torum, ut comminicent,praesensue alifaliis evi res intain advi, tam es vim. XIV. Recensuimus hactenus, diversas, diversorum circa Tnem civitatis, sententias: ex quibus, ceu antea monuimus, patet, omnes Convenire in hoc, cojisse civitatem omnem,
ut eo melius sit hominibus conjunctim viventibus. Restat ut, quae Aristotelis hacin re mens sit, adducamus. XV. Hic quidem non negat, melius esse hominibus in eis vili societate quadam viventibus,adeoque approbat,hunc finem esis civitatis. Id vero quemadmodum intellexerit 1lle, nonnihil explicandum est. Notandum igitur, Aristo. telemi. r. oecum. LI. Pota. NI PH. s. civitatis finem videri
facere dupliceim το ζην, mra n ζῆν, vivere simpliciter, α
aes vivere. Priorem finem experientia comprobari,ma tat s. Po s. cum dicit. Perspicuum autem est, tolerare multos homines multas aerumnas propter vivendi desiderium, loquam fit in vita prosperitas ραεδam 2 Alcedo naturalis.' Sic sane & gregarius miles ad altiorem dignitatem sceph ne a spirat quidem, contentui stipendio accepto, parce vitam sustinuisse. Et vero eundem in modum multos in civit intem cojisse, vitae duntaxat servandae gratia, quam separa tim viventes non poterant tueri propter aliorum injurbas, certum est. Caeterum potissima civilis vitae caussa, esti vera selicitas: quod scilicet homines usu didicerint. prout nunc sunt mores, neminem posse extra civitatem feliciter vivere. Si enim illi prisca virtute essent , fel, citas possit etiami sine civili societate obtineri: quamvis Aristoteles videatur aliter sensis te. Aristotelis ea de re
14쪽
notatu digni haec verba sunt in Polit. cap.s. NonU Bonum gratia, mn veia convictus, dic dum est, civilem esses cietatem. Quem locum doctis simus Heliassius ita paraphrasi ἐillustrat. δε eque ut uua vivant, Si necessitudine mutua fruam tur,convenise in civitatem homises existimandum est ineque hanc societatem, civilem πρωκtina de causa i ritutam esse; erum ut praesari; darot actimes atque sev s. Huc spectat,quod Cicero habet: est gulernatori navis, cursus secunduι, medico δε-Lε, imperatori victoria; β moderatari rei' Data civium vitae proposita ut opibus firma, co isque locuples,gloria ampla,vi tute hoxesa fit. Observandum vero , lirinc scopum esse quidem civitatis, ubi respublica instituta est incommune commodum ex aequo, quaeque adeo maxime secundunt naturam est: aliter tamen sese rem habere in rebuspublicis herilibus. Hae enim potissamum quaerunt dominantium salutem, subditi populi autem non nisi per accidens.
Quemadmodum vero diversae de civitatis sine existune sententiae: sic non minus variant in consti tuenda causa es-ficiente. Plato societatem civilem coal uisse putat ex mero hominum arbitrio. Quo inclinat etiam Grotius I. I. c. s. r. de Iur. Iesi. S ci quando dicit: Primo homines non Dei praecepto sed dante, adductu experimento is mit tu famili rum segregum adversus violentiam is societatem coiisse rade e tum hales potestas civilisa, quam ideo huma am redinationem P Irus vocat, quanquam aliti divina ordinatio vocatur , quia in per re tractis R . Romo. Germ. para. a. q. s. ω ψ. Sc. ita dis ierit, ut facile appareat, non dissimilem eum fovere seri tentiam. Aliae sentcntiae de prima societatis civilis origine , videri possimi apud meaemannum is prαζον.
15쪽
Aristoteles civitatis causam etficientem statuit ipsani
hominis naturam I. Eth. Nicom. r. 6s s. lib.I. Pona. Id quod ille non profecto inepte demonstrat. Πασα, inquit, πολου εὰν , ε ρ ω αι πρωται --- Natura omuis civitas :est, quirim Sprimesocietates. Civitas nimirum medi te ex tribus primis societatibus, conjugali scit paterna,& KN rili orta est, primae autem illae societates, ex ipso naturiae instituto , non autem mero arbitrio hominum promanant. Idem docet etiam Cicero lib. i. de of cum sit hue rura commune animantiam, ut haleant libidinem procreandi A ista societas in coHugio est, proxima in Γόersi, dei e uina domuσ. communia omnia. Id autem est primipium suis S suo emisari
om. Sequuntur fratrum conjunctioves post consurinorum Ixarumque: qui cum μηa rimo jam capi nonposet, in alias domus, tunsuam in colonias exeunt. Sequuntur connubia S a iuratus . -
quibus SpArei propiἹμi. quae propagatio in oboles origo es, erumpi secarum. Quoniam Vero illae primae societates sunt naturales,civitas quoque, tanquam ex his composita, naturalis erit. Deinde homini soli ex omnibus animantibus sermo est tributus a natura,eum infinem, ut manifestetid,
quod utile est vel noxium, iustum vel injustiinu quae j usti autem vel injusti manifestatio fieri, nisi in civitate, non potest. Alio nonnihil argumento Videtur usus Ciccro tr. O . ubi ita loquitur. AH, inquit, erum est, quod Leitura guibusdam prρpter ν situ fisem vitae, quod ea, quae a natura insideraui,co GH iise aiija atque escere nonposiimus, idcirco savi esse cum homiri AE communitatem societatem. cuia i muta ηοbis,quae ad culmm victumqHertinent,divina quin virgula, suppeditarentur, tume optimo Porue ingenio egotiugue omni somissi, totum se is cognitione cimtia coagocaret Θ Non est ita :
16쪽
Quod pace autem tantorum virorum dixerim, illa
quidem argumenta non evincunt, quod probandum erat, sed illud forte t Civilem societatem non esse contra nat ram , ut & homines ad societatem aliquam esse natos.Quae enunciationes multum differunt, ab illo probando : Cuvitatem ex ipsius mei esse naturae instituto. Etenim in primo Aristotelis argumento, nulla est vis consequentiae. cujus partes seorsim sunt natura,earundem quoque compositionem esse naturalem. Quam enim multa leorsim na- tura generavit etiam in naturalibus, quae non nisi arte&- arbitrio solo humano unum in corpus concrevere , aut
possunt ita concrescere Un secundo verum quidem est, - sermonem natura esse,& datum homini societatis colendae causa. At vero societas humana observari potest, atque adeo potest esse usus sermonis, ubi nulla est civitas. Ciceronis argumentatio, minimi omnium est ponderis. Qui probaverit enim, quemlibet hominem contemplationi deditum natura fugere solitudines, & socium stu-- dii quaerere ὶ Haec non asseri modo sed probari debuerunt. Sit vero ita. Nihil hoc facit ad probandamnaturalem civilis societatis institutionem. Ut vero nemo
paulo doctior, non largiatur fac te, quod inter homines natura sit societas nec enim nunc moramur Hobbesij absurdum dogma , de naturali inter homines dissidio, non tamen omnis societas est civitas, ut civilis societas.
Ex adverso autem , primaevo saltem naturae instituto civitatem non esse, argumento certissimo illud est, quod DEus initio non nisi par unum hominum creaverit, quos tamen voluit selicissimE vivere.Illud etiam quod sanctissit ni Patriarchae vixerint cxtra civilem societatem,
17쪽
non tantum vere seiiciter , ut sunt res humanae, verum etiam DEo accepta vivendi ratione. Quod fieri non potuit, si DEus conditor naturae, quasi ex naturae institi to homines ad civilem vitam unice colendam consti
Videtur itaque hunc in moduni dicendum. Civitas quaeque etiam bona ac recta,non est primis naturae legibus mandata. Attamen pro ut nunc sunt mores , ipsamet natura hypothetice quasi jussit civitatem constituere,ad id, ut homines hic in vita non vivant misere & improbe. Eoque hodie quidem, si quis velit commode hisce in te .ris vivere, necessum est, id ipsum fieri per atque in civit te. Itaque tales respublicae ex parte sunt humani arbitrij, e X parte autem natura. At vero dominicae civitates plerumque ortae sunt, per violentiam dominantium. Nec tamen negaverim , quam multas & arbitrarias esse posse.
Quo sensu Aristoteles docet, Regnum Tsymneticum s isse tyrannidem optivam. Verum d hisce nunc satis. . XXI. Transeamus ad Materiale civitatis, quod in desinitione supra thes VII. proposita magnam partem exprimitur, voce mulsitudinis. Hominum scilicet in ultitudo materia est civilis societatis potissima: secundaria autem, res immobiles pariter & mobiles. Propter hominum enim beatitudinem civilis vita instituitur,& regimen publicum circa homines versatur, atque pro hominum discrimine habet se aliter atque aliter. XXI I. Veniunt autem de iis multa quidem investiganda :
nos tamen nunc duo duntaxat, tanquam praecipua,agit
bimus. Primo nimirum , quemadmodum habere scse
18쪽
debeat hominiihi illa multitudo. Deinde vero, qualis
debeat esse regio, ubi civitas instituenda est. Nee vero non interest. ut haec recte sese habeant. Vt scilicet quilibet artifex requirit materiam, non quamlibet: ita nec civitas coire potest ex qualibet hominum multitudine, aut in quolibet loco. XXIII. m. Quod multitudinem vero attinet, spectanda venit Ecquantitas & qualitas ejusdem. Quantitas propterea quod
nec ex quavis multitudine, quae fortuito coivit, nec ex numero infinita constare possit civi tas. Coeterum hic statim suboritur dubium, qui sciri pos-sir, quinam justus sit civium numerus Θ Id vero facile cognoici poterit ex operibus civitatis, quae sunt bene imperare & bene parere , aut potius ex scopo civitatis, hoc est, ex beatitudine illa quam sibi quaeque habet propositana. Etenim qtiae multitudo illa opera recte potest praestare ad
scopi assecutionem, illa justa est , & hactenus bene sese
habet civitas. Perinde atque corpus hominis sanum est, quod iri actionibus, vela toto corpore, vel parte quadam praestandis, non impeditur. Certe, nimium numerum noxium cstc,apparet exemplo reipublicae Romanae;qur cilicet. nimia amplitudine vehemcnter laboravit, fatentibus prudentissimis scriptoribus ipsorum mei Romanorum. Unde pater, quantum errent, qui numerum civium in infinitum augendum cste statuunt,& hoc meliorem putamquamq; rempubl.quo plurcssunt in ea homines. Idque propte ea, quod haec reliquis civitatibus metum incutere possit. Ar non facere hoc ipsum ad saluti ni quidem civitatis, Aristot.saliqitot argumentis ostendit, quae hic repetere nunc
nolum 's. Elegans cumprimis est simile quo rem illustrat. Absurdum scilicet esse, hominem medicum ni 1- , C a gna:
19쪽
gnae staturae, Hippocrate praestantioren 'propterea dicere quod hic fuerit forte minore statura. Uti homo autem cxeo, quid praestare possit, quid non , aestimatur: sic etiam civitatem, habeatne justum civium numerum, aut caparte
deficiat, ex operibus judicandum est. XXIV. Venit secundo in hac multitudine spectanda etiani
qualitas, eaque vel animi vel corporis. Ad animum autem spectant virtutes & vitia. Virtutes vero sunt vel intellectuales vel morales. Quas,cum sint in vulgus notae, recensere supersedebimus . nec minus, his Virtutibus opposita vitia Pro diversa autem constitutione animorum civilis multitudinis variat etiam necessario ipsa civitas dc respu- ,
blica. Hinc sane alii ad screndum dominatum sunt apti. alii nihil sere patiuntur imperii alieni: alii moderatum
imperium non recusant. Aristoteli sane olim fuit obsedi vatum Id. c. POL . tcstari experientiam, Europoeos, qui versus Septentrionem habitant, esse bellicosos, minus tamen prudentes : Asiaticos callidissimos sed simul timi dos : Graecos medios, quasi: callidos scilicet fatis de sor tes dc libcrtatis justae amantes. Facile vero hinc apparet, quosdam homines civitati herili, quosdam civiliori societati, quosdam nulli idoneos esse. in corpore porro hominum spectandum est praecipue, num sit imbecillumvcl robustum , num valetudinis dubiae an firmae, num sta tura magnum vel parvum, num pulchrum vel deforme, di si quae sunt alia similia. Quamvis enim corporum hae affectiones minoris sint quam animorum momenti ad vi- tam civilem': attamen facile etiam hoc liquet, non esse nullius nec polle quamlibet civitatis speciem confici,nisi corpora civium isti speciei sint convenientia.
20쪽
etus qualitasque ut & magnitudo ejusdem consideranda . siquidem non misere sit vita civilis abi degenda. De quibus omnibus agere non est hujus instituti. Pauca tamen delibabimus. Situs ergo i) talis debet esse, qui conducat finitati, cum absque ca humana vita felix esse non possit. Hoc vero tum maxime assequimur,si Versus orientem dc
septentrionem sita sit ciyitas M talis sit, ut ibi haud disficulter actiones civiles peragi possint f I D) sit opportunus ad bellicas quoque actiones si v aquarum perpetuo
Hanantium debita copia siti regio instructa: aut si hoc ob tincri ncqueat, instrumenta ne desint, quibus aquae pluviales excipiantur. Et vero prudenter etiam Aristoteles monet L .POL c. Ii. si non possit perpetua manantium aquarum copia adesse, eaque ad Omnes usus suificere,dividendas esse aquas, dc manantibus perpetuo utendum ad cibum oc potum parandum,pluviatili Vero ad alios usus. Naxime sane curandum, ut aqua &a ex sit salubris; quandoquidem hic in . praecordia, illa in vi scera quotidie missa, vitam & spiritum hi amanum pro diversa utriusque comni tutione vcl servare vel perdere possunt Huc si ectat&fertilitas rogionis, quae potissimum absolvitur i) in animantibus domesticis i i) fcxis ut piscibus iv) in frugibus, v infructibus arbor um,dc denique sva in metallis mino
Verum dixerit quis: primum , quod haec quidem in civitate simplicitur optima , crius regione haberi possintacdcbeant non inmen in qualibet alia. Deinde quum Deus universum terrarum orbem hominibus inhabitandum aradiderit, nec una icilias ferat omnia , haec omnia uni ci-