장음표시 사용
131쪽
s6 Lib. L Deci . uit. I l. De Constitutionibus.
dira Concluso haee landatur cum primis in Sacrit Paginis: nam D. Apostolus i. corinth. s. inquit . mihi
de iis qui foris furat, sudicare se eos. foris sunt . . Atqui infideles . di Catechumeni, adhuc foris sunt juxta inentem Apolluli; orgo . M n. patet et quia tales nondum sunt ingressi Ecclesiam per Baptisini Ianuam, ac proinde etiamnum censentur esse foras;
alioquin nullus hominum daret ut ; qui iuxta dicham Apostoli foris esset. Concordat e. Gaudemur de D Tmt.. ubi expresse Pontifex latetur , quod infideles , dc Pa.
nim ad mi , secundum . postolum eundem , de his , qua suras sunt, iudicare Ideuique supponere videtur Concilium T iij. Ieis. I . e. et ibi: Cum Eec fia in neminem iu-cti ivm exerceat, qui non prius tu ipsam per Bapti Uanu .im fuera svrebus. Accedit ratior quia leges non positant imi oni aliis, quam Subditis: atqui Pagani, ali que meduin bapti rati , non stat Subditi Ecclesiae , o pinei quam per Baptismi ianuam necdum sunt ingre(si; ergo et SI Ubiicies I. In Iure Canonico habetur Libro V. II cre rasum integer I itulus , de Iudaeis , Sarracenis . a creum femur, ergo hi astringuntur Canonibus, aliisque Legibus Ecclesiasticis . Resp. neg. consequent. Quia i imprimis Canones ibidem contenti dum quidpiam dirocte praecipiunt Iudaeis, procedunt solunt de Iudaeis, qui exiliunt m teniporali Territorio Romani ilanti fi . . is . aut aliorum Praelatorum Ecclesiasticorum , vel Principum Christianorum , quibus proinde non mi-rius , quam aliis subditis, pro ipsorum pacifiea inter Christianos cohabitatione, Lorumque legitima indemnitate conservanda, merito Iomi sex certas leges prae
seribere potuit, & praetcripsit . Et hoc ita iacium esse , patet ex Interiptioitibus diversorum Capitulorum p aetati Tituli desudati , utpote quae vel in Concilio Greerali Lateranensi sub Alexandro NI. aut Iii nocentio III. decreta suerunt, vel in aliis occasionibus ad diversos Ecclesiae Praelatos rescripta . Deinde plures Canones, in memorato I itulo de Iudaeis ,
contenti , directe lati suerunt pro Chtiit canis, eosqua obligant et ut puta , quod Chri uiniti non habitent in domibus Iudaeorum , c. Iudaeis s. eod. Quod Chri iliani
X:it aceni non deierant arma , nec alia ad Christiano. rumi in pugnationem necessaria ; cap. Ita Quorundam d. be otio de Im I a. eod. Item, nec Chiilliani sint in lami.liari set vitio Iudaeorum, c. Ad haec S. c. E Iudaeos II. . . cum similibu I. Ohjicies It. In C OD rtim statuta h. t. expresse praeci.pitur. : Cano mim flatuta custodiantur ah omnibus. Idem . que repetitur c. v t. h. t. iiiis verbis: Puoniam eoae i.
tutio Amst ica ac sex omner astringit . Et concordante in culle a P. D. I. ibi : Sacrosaacta Romana Eec e fas ae ammbus habet Iudicandi . Item is Extrav. . nam banctam de Maiornare .-obessient. s. D. inquit
Pontifex: Porro fuisse Romano Comni humavi e
creaturae defuimus , pronunciamur omnino esse de re.
cessitate se iis . Huc facit vulgatu in illud diastum In.s nocentii . & Abbatis in a. c. canonum stagula viran. a. h. t. allerentium , quod conditori Canorra . Vicarae Creatoris, omnis creatura est sitiem . Ergo etiam Iudaei , aliique Insidetas , Conditori Canonis sunt subje.cti . ejusque legibus Ecclesiast:cis obligantur e nam ductio, Omnis toties repetita . Eit generalis , di qui diu cit omnia, nihil excisidit , can. Si Roma eorum ais. im die. Solita de Maiorit. ebed.
183 Ob has , di alias consitniles rationes , Innocentius iv c. si odsuper his n. s. demto, tenet, quod Papa, quiei hi icerius JEdio Christi , potestatem habet non tanto insuper Christianos: sed et in super infideles. Eandem sententiam tequitur Abbas iis d. e. Quia super bis a. ra. assidiens, quod si crimina sint tacia altica , Papa possit exercere iurisdictionem contra In seles , sicut contra I ideles . Idemque poli Hostientem . Joan. Amdream . & alios. quo citat, novistime tradit aagna nus iae. canon m flatu a R. I . y seqvit h. t. hinc concividens D. yy Si. quod infi-eles, utpote subjecti ita paetitiam ligentur eju tatutis , saltem in in aeteria ipsis
adaptabili: quia I ornm sortiri. dc Stai viis ligaeri a pari
isa vetum haec senicuti ab aliis, preMertim Theolo.nis, passim relinquitur; tum ex eo, quia si Roman ut Pontifex in omnes Infideles directe exerceret juriidi ctione in , nulli penitus rema uerent , Sui iuris esse iit. contra allegataim dictum D. Apostoli I. Corinth. s. Quid mihi de 3is, qai forat sunt Iudicare t Tum quia alii
Cariones num. et p. allegati. C diametropugnant contia hanc sententiam . neque illam convincunt allega tae rationes ut patebit ex ea tum soluticinibus . Unde
salva omni reverentia . Romano Pontifici . veluti Conditori Canonum , Christique in terris vicatio unde quaque debita . ad propositam objectionem diei tur, di respondetur negando conlequentiam ; nam proxime allegati textus procedunt , atque loquuntur in sensu accommodo . videlicet de omnibus Subditis Ecclesiae per susceptum Baptismi Sacramentum . quo intratur in Ecclassiam , ut amplius patebit discutiendo de singulis .
Et quidem imprimis ade. Canonum statuta b. t. dc duos et 8 riores Canones, respondet Glossiaci Iane. ult. stringit. t. & alus, lae Custodiantur ab omnisus . ac ly Omnes
stringit, este aecipiendum de omnibus Subditis . id est ,
iis, qui iunt de sua juri dictione, post lusceptum videlicet Sacrainentum Bapti imi , quo veluti per ianuam sit ingleiius in Ecclesiam. Nec obstat, quod ly omne. sit locutio generalis, ac proinde generaliter intellige da . Nam hoc verum est. nisi per alia Iura . vel argumenta patet limitatior prout imprae lentiarum talis relltim, seu limitatio dictae particulae ad Fideles, liquido habetur ex irrefragabili testimonio D. Pauli l. Corinth. s. is, cit.
c. Gaudemus de Liri or . cum ali id in conclusone allegatis textibu .
ebed. dicitur , proculdubio omni humanae creaturae omnino esse necet sarium ad salutem , iubesse Romano Pontifici : nam ct infideles tenentur Iure Divino, ac de necessitate salutis recipere Baptisinum . sicqtie ingredi lanctam Ecclesiam , extra quam . sicuti emtra arcam Noc regnante diluxio nullus omnino talvatur; a Firmuer F. Una de Summa Trinit. iv can. --niam Detuso et . q. r. Liui autem Ecclesiam per Baptiomum jam sunt ingressi, omnino tenem ut subesse Sum. mo Pontifici ejuique mandatis obedire, ut liquet ex dictis naian. 3 s. &ros. Negatur tamen , hine sequi, quoa infideles, dum sunt actu infideles, atque extra Eccle- tam , teneantur Legibus iaci viasticis , seu Constitutionibus canonicis: quinimo hoc expresse negatur in d. c. Gaudemus de Drvari. N ec juvat limitatio Fagnani .
eos solum in matella ipsis adaptabili teneri . hi arenisti sex is .cu. negat, Paganos teneri Canonicis Consti tutionibus , quae Iure Ecclesia ilico almultant contractum Matrimonialem, quid autem magis potestesiis accommodabile Paganis, & Judaeis, quam materia contractus Matrimonialis .
Obsicies III. Omnes homines tam fideles , quam in . 286fideles . sunt Cues Christi per creationem , haud o I ante, quod infideles nondum sint de Ovili Christi metalceptionem Bapti l mi ; ergo etiam omnes homines obligantur Legibus Ecclesiasticis, inhem de Iure, licet infideles hanc obligationem de facto non recognoicant. Probatur consequentia et tum quia Christus Dominus D. Petro, ejusque legitimis buccessoribus . dedit generalem potestatem pascendi omnes, dc quascunque Oves
suas. Joan. cap. 2 i. dicens Pasce Oms meas . non distinguen si ut notatur a.c. S ita de Maurit. Med. ii iter has
oves. &alias. I iam quia Christus plenam super omnes etiam Infideles, accepit intestatem, eamque veluti diligens Pater samilias tradidit ecclesiae, suoque in terris relicto vicario ; iuxta illud Matth. cap. ult. Datis
es mihi omnis potestas in caelo, D in terra: Euntra erro docete omnes GenteI, baptitantes eos in nomine Patris, b Fi-Aι,-Spiritus sancti: docentes eoI servare omnia , qumcunque mandavi . Tum tandem quia ita hactenus videntur sensisse Romani Pontifices, dum Papa Gregorius, ct Innocentius, mandaverunt comburi librum Iudaeorum, I harantii appellatum, & plures haereses comtinentem, ae praeceperunt puniri illos , qui dictas haereses sequerentur .
Rei p. negando consequentiam et Lieet enim Infideles possint dicio, es Christi per creationem : hoc ipio tamen, quod necdum sint insteissi nus Ovile, sive ve-
132쪽
q. XIII. De Obligatione Legum, O Statutorum Se si
ram Ecclesiam Catholicam per Baptismum, legibus huius mete Eccles asticis non astrincuntur, donec hanc. veluti verum Ovile Christi, & cujus Papa est Pastor universalis, ingressi fuerint. Unde idem servator Io.
o. inquit: Et alias oves habeo. Sue. Me ia(N R) b oportet me addueere, in Docem meam austent. t unum Ovile, diuetur For. Ad primam probationem patet responsio ex paulo ante dictis, v. 18s. Ad alteram dieitur, verbis illis. Matth. ut L comprehensis, dari quidem Sanctis Apostolis, aliisque Ecelesiae
Praelatis , generale mandatum praedicandi S. Evangelium ubique terrarum . de credentes baptigandi: non
tamen idcirco conserri ipsis jurisdictionem in ipse et Infideles, quamdiu hi soris sunt.188 Ad ultimum respondetur, optime filisse a Pontificibus damnatum, comburi jussum Thalmud Iudaeorum, eo quod propter haereses in ipso contentas fuerit contrarius ipsi met Legi Divinae, ad cujus observantiam utique tenentur Iudaei, aliique Infideles . Et hac eadem de causa recte mandantur puniri illi Iudaei, qui dictas haereses s quuntur, videsicet ob transgressionem Legis Divinae dummodo haec punitio in opus deduci valeat; prout pretatim fieri potest erra Iudaeos in ditionibu , temporali Iurisdictioni Pontificis, & aliorum Princi in christivnorum subjectis. Quinimo si Infideles prohibeant Pixdj-catores S. Evangelii. ad cujus receptionem ipsi Iure vino obligantur,illi ue molesti sint ae injuriosi ob parem violationem Legis Irivint etiam bello indicto coerceri, dipuniri possunt ut ita loco Tu de Iudaeis FSarat. dicetur. saeritur v. Utrum advenae , & pererrini teneantur Constitutionibus particularibus locorum, per quae transeunti Rei p. in hac Quaestione ex proseiso refutat dixi egomet ipse Tracta. Theologia Moralis, dist. s. Ibi videatur. s. XIII.
De Obligatione Legum, & Statutorum S: cularium quoad Cleticos , si de his specifice disponunt, vel procedunt generaliter praecipiendo, aut prohibendo.
SUMMARIUM.Leret Civilet, Statuta facinria, quae nominatim disponuet de P. sest, rebusive hele Uieti, nono . ipant. nisi approbentur as Etele . etsi S e deis aliquid statuant in prae dictum , mri comtra libertatem Ecclesiastaeam. etyr Sive etiam in earundem commodum, e favorem id, nasi Afertur ulterior ratio praemissorum.
a's Ualint tamen privistia per Lateos Eet D eonee fa, b eur etys Tlarer leges Iuris Civilis. quae disponunt de Mesesiit, Eoiscopis . , Clerieis, eae se non obligant.bs rii' api bentur ab Ereti .et' Et quomodo fiat talis approbatio etsi tamen ideirco sunt lautiles, ac tollendae. 533 svivimo jumat ad plura. EInum.' e. 3 - eriei teneantur Ieribui, ictu statutis ravorum, qua aliquid te veraliter praeiprum, avet probi beat, nee Stai clerirali 'dudiea et Isi Talitas siligantur curui quoad vim directivam ,
dc yos Probatur , b, declaratur prior pars de vi rectiva. Et aeum. seqq.3- Statutum faeculare, taxans usum pretium frumenti, obligat Cleruor, qua ratione esos de stula dicendum de Dicto prohibente extracti nem frument e Regno . hujusmodi Im Probatur emel. quoad alteram partem di is coactiva. Forum sortiri. dc legibus ligati, paria sunt. Ibid. ara Disserentia marisa inter vim directivam O, coactistiam Legum.
3- erui possint compelli ad talium stet torum fae aerium observantiam 3, is a quo Et quali petra transgressores pansendi e uia iis conmium optimum , exemplo S. Cariat Borramaei is' Cia. Isaach RM. Tom. I. talibus ea us practicandum. Idipsum est de mente Sae. Congreg. . Ibi si 'Dimerentia iiser natutam Lailorum, quod Decise disp. t d. Ecclesiae seu Corvis, quod gener
liter procedit. Foetior est specialis concessio, quam generalis . Declaratur. Ibi si a Qui sentit commodum, debet sentire de onus. Umit. sis Cleriti sunt memira Rem Aeae, specialiter tamea privilegiata. Et T. I T.
aeritur I. An Leges Iuris Civilis. dc Statuta sm actacularia, quae nominatim ac specifice di sinunt de-Ecclesiis, personis, rebit scue Ecclesiasticis, vim
habeant iptis obligandi Resp. atlye; nis apri,
bentur ab Ecclesia. Ita Abbas Panormit. ine. Neleia fancta Maria, n. io. dc Felinusum n. o. s. 'rima est,h t. Menochrus lib. . de furisdict. e. s. Summa Angelica
m Lex. R. s. dc communit aliorum.
Et haec conclusio vel maxime procedit de illis Legi- etsibus, atque 3 tatutis secularium Principum, Ac Magistratuum, quae seu praecipiendo, sive prohibendo, sive certam formam in agendit statu. ndo. specifice disponunt de E elesiis. ac tac lesialticis, in haram praeiudicium; ut patet
eae c. Duae in Pei aram T. h. t. Aut contra libertatem, seu immunitarc in Ecelesiallicam, text. elar. c. h. de Rebus
Ece . non alien. ubi hujul modi Constitutio l aicae Potestatis non solum a Conei in Generali (sive Lateranensi sub Innocentis, III. celebrato 3 decernitur non valere sub phna excommunicationis, in praesuinptores contrarium ab tentantes, statuta; sed etiam additur, quod illa non e-stitutia, sed destitutis vel dest, is dici possu, nec non usurratio iurisdictionis. Idemque patet eae e. degur Dreandi e, quamquam, da Ceae . in . cum similibus. Quinimo dita Concluso procedit quoque in illis I - 2'agibus. dc Statutis saecularium euae mmifice ac nominatim eis ponunt de Melasiis, dc Ecclesiasticis. etiam in harum commodum dc favorem; prout in terminis expressum habetur d. e. quae in Heloiarum, Io. b. t. ibi: Norat te demei. quod Laleis cetiam religi s super Ecclesi, bipesviae Ecclesiasticis, aeructa fit attributa factatas, quoI eis
sequendi manet necessitas,non autheritas imperandi , a quibas, quid motu proprio statutum fuerit, quod Ecelesiareum etiam respiciat commodum bfavorem, vulnus firmitatu existit, nisi ab Pelefia fuerit approbatam. inde Staturum Lamii
de non alienandas praediis ustui; vesurbanis, misisteriis .is ornamentis Melisaram, ina repro tum fuit poti invaratisne, quod aut horitate Mn fuit Romaai Ponti it ria ratum . Haec ibi. Concordat ean. gene quidem, dist M. ubi memoratum Basilii Statutum, olim ei rea praelatas
res Eeclesiasticas factum, in Romana Synodo reprob tum legitur; cum similibus. Accedit ratio. Tum quia lex lata fine rurisdictione , etys seu erga non subditum, vim obligandi non habet. e.
Anais, 2 l. de sentent. excomm is c. t. de Constit. in .im L. t. s. de Pri . omet. Iudae. Atqui Melesiae. ae personae Ecclesiasticae, earumque res, sunt exemptae a iuridictione saeculari I ergo. Min. patet ex privilegio F
ri , atque Immunitate Ecclesiastica talibus competente, de qua fit mentio eit. eap. vlt. de Rebur Eccles non essen. c. stuamquam, de Cen . ia 6 e. NAn miaui, de In mumit. Eceles eum concordantiis, atque in littera ali gxti textus exprimitur, illis verbis: Laleis etiam religi
H , Aper Ecclesiis, personis Dele, fitas , malia est
attributa saetatas . Tum quia . si Laici possent statuere, legesque ferre circa Melesias, de perlanas Emesivisticas, saltem in harum commodum, hoc ipso notareis tur, ae ad observantiam talium legum recognostaretur superioritas Laicorum super Ecclesias. personasque, acres Helesiasticas; quod laret absurdum me dicas. Ergo etiam privilegia per Imperatores, ast pluresque Reges Ecclesiis , dc Ecclesiallicis concelsa . erunt invalida, de nullius roboris. Negatur enim sequela: Ratio est; quia privilegium, quod est praeter jus, ac mere concessivum gratiae, Potest concedi etiam non is dito; nequeenam concessio ipsus est actus Jurisdictionis. sed merae liberalitatis erga privilegiatum. Unde Ucceciat ratio superioritatis. quae tamen militat , de re atritur in positione legis atque per hujus aereorationem di obse vantiam ipso tacto recta stitur. Abbas sic. v. nu. s. I Inis
133쪽
58 Lib. I. Decreta l. Titi II. De Constitutionibus
e diaris illae . cire tabentur in sticis, dum saltem per Leges Clyiles ditari obsequi
inachiis euod taces illae . quae habentur in sticis, dum lauem per Leges yiles quidus odire is nolinam compelluntur, impro- eorum au
haud immerito notavit, quod huiusmodi Legibus Ovialibus, siue si Evangelicis di. Canonicis Decretis non
urusmodi, per seipsas nullam vim obliganda Moicos habeant. ex desectu scilicet potestatis Legislativae. Miurisdictionis: dii ponunt enim specialiter debet is ,rersonis Ecclesiasticis, earumque rebu/,rum nulla Saecularibus rurisdictio competit . Abbas Panormit d. c. Ecclesia Maris,h t. lo: Andreas in c. minus, R. I set elef. Menochius cit. lib. i. Iuri . . I. H li faiectae Mariae. n. s. & yagnanus ibid. Andreas Gallus M. r. Trail. Obiti t. 32. num. I. ira.
Additur notanter in conclusone, ni se probentur eo
contrarimntur , omni reverentia dignae sunt, Meles a saepe contiai reticos, Tyrannm, dc quoscunque alios pi vos utatur, quamvis alioquin cujuspiam firmitatis non existant, nisi ab Ecclesialiterint api, obatae. Concordattextus in cari me ratorum 6. io. f. D. ibi: quia Imperatorum stati, qm Uaepe Liclem utitur contra uicos, saepe contra Vrannos, at ne contra prest quosque defenditur, dicamus periit ut renuec I.
arm re te sui, et, his, 'sed te hoe ultimum additur, quia, si ejusmodi tage . iuu
vero non oblisabunt ex V crum M 3 statui vide so preiudicarem Statui Ecclesiastico, m proin
L. i. F. Sed moue: C. de Veter. Heracliand.
l it autem talis confirmatio Apostolica quandoque per speciale Decretum quo III. confirmavit Titulum primum nitate, di Fide Catholica; uti Papae ad ustinianum Imperatorem eptis, qyx ibulem
vertatim allegantur. Deinde, si ipiemet Pontis' i' dicretalibus tuis quandam Imperatoris si rebus Ecclesiasticis Constitutionem allegavqrit. censetur eam *ppr hare. & confirmare; quamvis eiusnodi tages raumr canonisatae, non amplius dicantur Iases Civiles, sed PFagnanus c. intir, in. 2. de Ammi. I. E
etiam, praerapiunt vel prohibent disseremiam. illarum Legum ec Statutorum saecularium, quae certam
Ecclesia, Clericis, horumque bonis , ted ob pseli eam
utilitatem, seu necessitatem ci minueniter quidpiam statuant, simulque neutiquam repugnent statui clericali, aut immunitati Ecclesiasti m ; tune iisdem etiam alibeantur clerici quoad vim directivam, licet non coactivam ita Abbas ine. Eicle fans e Mari , m. 3.&Fa. noni ratae , non gnatius ibid. mi. et'. h.t. Card. de Lucatmi. I. VN. 3. At,
loquantur de Ecclesii, e/rumque personis vel rebus ii dirum tenerali Ecclesiarum acceptatione. st v, runt ap- c tae . I pcentur plura privilegi p. quae per linmm--es, & Reges. Ecclesiae, & personis, res usque Ecclesi sticis concella ivnt , nec dubium est . quin valeant, ob rationem x. ab allega m. a obiicies nihilominus contra dicta . Si haec ita se ha.
bent. ergo plurimae Leges Iuris Civilis. qmndi integri Tituli in Codice . st Authenticis 3 sacri, sanctis Me e.
sila. Episcopis . dctaeritas stacialiter dissonentes, nullam tabebunt vim obligandi i quinimo veluti mutiles. - Ecclesiasticae immunitati repugnantes. d epore Iii ris Civilis erunt relecandae, di tollendae. Rese negando sequelam: licet enim ejusmodi leges ex semiis vim obligandi non habeant quoad Ecclesias , ipsasque per nas,
cres Ecclesiasticas; non tamen uicino prorsus sunt im-tiles ac tollendae de corpore Iuris . In primis enim pluis res emimc di Leges ob natura E m aequitatem, quam con-t tucccssive per Ecclesiam fuerunt receptae, ac vel per sacros Canones singulatim calamietatae . A et ui 3 o su approbatae: unde itiam quotidie in libris, public3s iudiciis allegari iolent. Deinde multa inmemoratis Tise: ulis coii tenta. imit mera privilesia, ab Imperator piissime concessi Ecclesiae; quae pryande ivvmt vel et
i me ad demostrandam toti posteritatinem. re umque Christianum, quo veteres imperatores prosecuti sunt, di prote uendam censuerunt eanctam Romanam Ecclesiam , I idemque Catholicam . atqueehivem exaltationem & prorogationem ; quem, uinam suspicerent , atque imitarentur omnes moderm s. R. I. Principes. ae universi Rura . Populique rimni .
, O me iuvant ejus i tages Civiles ad compta
seriise hostes banctae buuris taclesa. Statusque E clesiastici: quia dum quaedam statuerunt de M. Ecclesiis. Eristodis, di clericis, rebesque Ecclesiasticis, per
se haeretici aliisque hominibus improvis, qui ric mitam . eiusquc visiuile craput Ro mi Pontificem , christi in teriis vi Arium, at Sue tactasiasticam Hie , chiam ex Episcopis, & aliis Getieis consistentem cano cere contemniuit, legesque Ecclesiasticas Drtina.etet abjiciunt, praecluditur hae ex parte non nihil vian isti ipsimet Ecclesivi, per iis , rebusque Ecclesia-
c.33. .T. Pithing b. t. n. '. asserens, ita tenere communiter Can istas , dc Theologos : quamquam contradicat Navpirus Com. s. decrepit. n. . . ubi post Decium in a. e. Eineffancta Araria, n. q. b. t. dc quosdam alios. inquit. quod Lex saeculatis, etiam favorabilis, dc generaliter loquens, non includat clericos, si praecipiendo, vel prohibendoloquitur. Cui lementiae etiam favet Alexander Sperellus Dec. i s. Feri dic mei, seq. eatus ratione, quod lericorum actiones sim exara ph;
iam actionis, de jurisdictionis etiam directivae, ipsius Principis saeculatis. Verum hoc non obstante Propatur Conclusio quoad primam partem. tem de vi dite iva: quia, ut licet talis ligatiores' auClericorum directe non possit provenire ex vi te Civilium. Ob desectum iuris i ctioni, in Clericos: itinet aennini sequitur. Clericos non ob: i are talibus letibus quoad vim directivam. Sicut a pari. 'uamvis Ivinceps, seu lagi lator non habeat a Mimi cum in re sium, siaque propriis imbus non obligetur, quantum ad vim coactivam; adhuc tamen iudain obligatur quoad vim directivam, ut inquit S.I homas l. 2. e yd.'t. aas. estque jam supra dictum I. praeceX. n. etf8. fere. Nam . ut quis a lege censeatur obligari vi directi a. sum it, euod in conicientia. dc sub peccato, teneaturim a relegem illam: sue dein talis obligatio ina edine proveniat ex vi ipsu mei lagis . prout solent oblisara legibus proprii subditi Legisla oris ; sve aliunde, puta extia m ali aequitate . seu dictamine rectae rationis, post conditam semel lagem etiam ad ipsummet , v. f. -- dii latorem sese extendente. Sic igitur in proposito, quod Serici obligentur 'ub gos modi legibus Civilibus generatim loquentibus. ac statui Clericali, ipsique immunitati Ecclesiasticae neutiquam praejudicantibus. quoad vim directim , id non ero: nit immediate ex i ipsariam legum c ivilium, quia per se ac directe se obligent Oetaeos, veluti cives aemembra Reipublicae; prout nonnullos ineo te a
tratos esse. scribit percitus Ct. Dcc. I s. r. a. Sed, suppolita semel eius nodi lege Civili pro botio cominum et
neraliter lata, provenit illud partim ex ratione naturali, cui lex illa innititur, ipsique aequitate naturali ui ante. quod pars non debeat discordare a toto Isto Mnrmin
134쪽
ligatione L m, & Statutorum, sec. yy
- - H GR- N ''e iuvat hanc ipsam ne sena retorquere at
precarint de iis . eii, sis mediendo. Nam quia ibi tum imi utili ' Divosi ei e re
iam aut e nati si, ac ..t no in tantis neces ita us, seu ad me rariora peracuta , tenentur j et lutio pars eurit tuare, eaque va di , , ese eius inodi res ii nomine at conrum emtein hi ita eius in tionem; cons otio dc pacem ore mici. spe lus est. Deci . s. h. is. xuriorem concede . quia ita in illigendi .suit D diu ti, vi teneti ad obet lium se in torculari lin.so Altera pari Coi iiii ix. , r
motat uni Gul nati rem die et . Aprili , is . . -
135쪽
Lab. I. Decr. Tit. II. De Constitution uis. r
illus dictui Hir uinio in concede me olim in amisi in roden de r. sua . v.
Saeculari uini quoad Clerico , quae diles pontini de contractibus , alui lue ., rebus mere profanasi x
tuum cecitarium, quo vix triti in audentur
136쪽
XIV. De Obligatione Leguin, de Statutorum
Statuta Laicorum extenduntur ad Clericos 3 Et de his per ordinem loquendo. sis Quaeritur l. Num Leges saeculares de contractibus, aliisve rebus proianis quidpia in generaliter disponen. res . extendantur ad Clericos, sive dein his sint favor biles, sive praejudiciales e R A Leres communes Iuris Civilis, &municipalas aliquorum locorum generaliter dii ponentes circa contractus, aliasque res prosanas, si sint invorabiles, extenduntur, di procedunt etiam quoad Clericos . di besas, earumque res: secus, si sint illis
Neque isthaee distinctio Caipiam mirabilis videatur: nam i 'o Jure ivili in simili statuitur
thor. tutori quod Pupillus sine Tutoris Authoritate me. liorem suam conditionem facere possint, non autem deteriorem: prout ec per Servos meliore ditio Domini fieri potes , non vero deterior. I. Serrai C. Pa ti, dii I. Melior. iid. f. de Reg. Iuris cum similibus. 3 ip Prima pars probatur ex e. Directi , n i p. de Foro compet. ubi privilegium concellum hominibus certae partiae, transit in ericos,dum modo(ut notat Abbas ibi t. n. s. materia subjecta parite roportionetur utrisque. Accedit, quod Clerici, quam turmis exempti a iurisdictione Fori Lecularis . non sint sim res Mininibus omnino forensibus .ec a quibus Reipublica nullum habet subtadium, quippe proin non merentur eius favoribus gaud te . Sinimo Clerici sunt mombra Reipublicae, de qui cem praestantiora, . Duosntre era i a. q. i. cum simili.bus: unde etiam dicuntur cimi, lecundum Bariolum L. i. c. municipes. dc Districtuales. Iuxta Romanam Simul. M. dc Rotam cis sa . n. a. Part. 2. divem. Et qtramvis non subeant onera temporalia. subeunt tameni ritualia in celebratione Divinorum ossiciorum, admiani tiratione Sacramentorum, praedicationes. Evangelii, a lithue laboribus Ecclesi,mos, qui tanto praeponderanciaecularibus, quanto quae lunt animae. corpori praeseruntur, c. Extitit. I. cominetur de Icer fideis. Hinc non mirum, quod Clerici in rivorem suum allegare, atque uti valeant illis privilegiis, exemptionibus dc favoribus, qui communi Lege, sive r a luto, generaliter civilibus concelli lunt: neque enim Clericatus tollit ab ipsis tales praer'gativas caeteris concessis, nec debet Clelieus de
terioris esse conditionis, ac sui vis alius Civis, de Meuis Iaris, juxta illud D. . postoli et . Corinth. P. Simi pirituali seminavimus . magnum est ,fiearnalia vectra metamus 3 diceret: Non e it magnum, sed debitum. sis Altera pars desumitur imprimis ex c. i. de Consuetis. ubi eonsuetudo sidem dicendun de Statuto . eo quod
consuetudo, dc Statutum, non differant, nisi sicut tacitum di expressum, dum in conluetudine intervenit tacitatus, in Statuto autem ex pr ista consensus, ut notat Abbasibia n. i.) non valet . quando venit in praejudici uin, seu gravamen non modicum sic legaru, quia turre obitat
favor Relipionis ; nam multa spretalia runt indum sa-vore Religionis, ec Ecelesiarum. a g. l. Sumeras' f. de Ium t. siner. Aecedit dedi ctus iurisdictionis Laicorum in Clericos, de quo jam supra u. 2yr. IOZ. Tandem in materia odiosa nomine Populi non comprehenditur clericus. e. si ententia i . de commv c. II 6.ae velut indubitatum tenet Pagnanus in Marian. 2P. V 2 e tame h. t. ergo Leges Civales, aut
Magistratuum saecularium, generaliter pro Populo latae, haud obstante, quod alioquin honestae sint, ac validsi non astringunt Clericos . si istis sint pr*judiciales. ui notandum, quod illa Lex censeatur Clericis esseer: Mis, qui semper, ae simpliciter, apta est ipsis a
iure incommodum: diecus. quando Lex potest nabereae liquando commodum. ec ait' uando incommodum i talis enim non dieitur praeiudicialis. Et hujusinodi sit nounae uricia is est illa. quae Iure communi habetur de Novi operis nuntiatione; item Lex disponens de contractibus , de Locato, Conducto, Deposito, Emptione, de venditione rerum . ac similibus, nam, quamvis ejus modi Lex aliquando noceat Verico; ut puta condemn to ex Deposito, ta in re alia vice potest ipsi prodesse agen- va cauoa- Ana. . . Aeli. Tom. I. ti ex inposito; ae proinde non censetur praejudicialis . sicque est serra a etiam quoad taesesias, dc Ecclesi sticas personas, dummodo alias non contradicat Sacris Canonibus: Abbas is d. e. Ecclesia sancta Mariae v. is.
Quaeritur II. An leges eo ori Iuris Civilis insertae, froquae generaliter disponunt, ure aliquid statuunt circa contilaus, modum succedendi ab intestato, de alia mere profana. caeteroquin autem bacris Canonibus, aut immunitati Ecclesiasticae non contrariantur, etiam ad Cl ricos, resque Ecclesiasticas extendantur, haud ob lante. quod quandoque commodum, quandoque incommodum afferante Rei p. Hubasmodi leges Iuris Civilis extenduntur etiam ad inti lias, personasque Ecclesiasticas; adeo.ut contra istas io de sedum Canonum recte allegentur in utroque Foro . tam Canonico videlicet, quam et vili. ita Abbas in Eccasa sanctae Maria n. is. b. t. de alii.junctis illis, quae de confoederatione Iuris utriusque dicta sunt in Urormiora. 2M. 2 . lasere. Ratio ulterior est et
quia Leges illae Civiles non possunt dici praejudietatas talesiis, vel personis Ecclesiasticis, nam, dum hodie
succumbenti damnum afferunt, alia x ira in causa sum. ranti pollunt afferre commotam: unde Druius ind. e. Ere Aectae Mariis num. et . h. t. non immerito assi
ivit . hasce leges esse Clericis favorabiles . Deinde. quamvis Leges istae Civiles ex ipsis uon habeant vim obligandi taericos, utpot* exemptos a iurisis ictione Foti saecularis ; eam tamen habent ex acceptatione,
ct authoritate inlesiae, cap. i. oper. num ita . cum concordamiis.
Idipsum conlirmatur ex eo: qina eiusmodi Legibus Ci- frivilibus. quae non sunt praepidiciales taericis, neque baciis Canonibus corurariae, frequenter ipsimet Pontia iides in savorem Ecclesiarum i vel Clericorum ab aliis
indebite gravatorum usiuerunt: utlrquetraeit. e. t. sa. ae Novi oper. mintrat. ubi Ecelelia, post Nuntiationem novi operis aedificata, mandat ut delirui, iuxta conititutum Legum Civilium: ubi proinde Glolga com nuniter recepta. H A uvamur, infert. quodia causa Ecclesi stica possint allegari I eges. acetiam iecundum eas iudicari . si Canones deficiant duxta can. Lege Imperatorum idicas. Si te aaiatreium L . to. ubi habetur , quod Leges lin-peratorum in adjutorium Ecclesiae licite adumantur, ex.emplo b. Pauli Apostoli adversus iniuriosos ad Caeci rem appellantis est. EI. Ialu per quod Legibus Civilibus utendum di in causis etiam Ecclesiasticis, nisi Sacris Canonibus contradicant: patet ex cap. t. de Anena 'dic. mutava eaus , Divaeae e. Iseotuit de Arbitrii,
bc. Ecelesta s. Ut Arependente is r. cum dilecta, F. Nogigitur. de cor M. Mih dc alibi saepe. Quibus in iocis hoe ipsum i 'ontifices practicarunt, sicque vim aliquam dire-Aivam talium Legum ob naturalem ipsarum aequitatem
agnoverunt, eamque sua aut horitate amplius comprobarim t. Unde tete. Supersterum I. PriviI. notanter dicitur quod Sancta Mese, Legum Securarium non respuit facultatem , qua aequitatis, , iustitia vestigia imitantur. Quaeritur u I. Utrum proxime dicta de Legibus inlis aeratis corporis Iuris Civilis, procedant pariter in ditatutis inferiorum principum, de Magistratuum saecularium;
adeo . ut si talia Laicorum Statuta disponant circa comtractus, vel alias res prosatura,simulque de se non sint Clericis praejudicialia, neque Sacris Canonibus. aut Immunitati Ecclesiasticae adversmur, extendantur ad Clericos, eosque obligenti Resp. I. In retaliuione hujus 'uaestionis esse duas diversas Doctorum sententias. Et quidem Assirmativam sententiam tenet Bartolus tu L Curstat Irime in Quieto quaero n. Io. c. ASumma Trinit. ubi 'Pmitto prius, quia Statuta Laicorum contra libertatem Ecclesiarum, oc earum personas non valeant, Autaec ab irrita cin summa Trinitat. concludit distinguem
do, ni aut Statuta sint directe super Ecclesiis, reta quae inlesiasticis; dc non valent, deiectu natisdictionis: aut Statuta sunt facta simpliciter, seud sponendo gem
aliter, nee redundant contra ea, quae sint concessia E
clesii, vel Clericis in privilegium. dc tunc( inquit ligent Vericos, ec sunt servandra in Foro Episcosii; dum
tamen sint honestae ut ea e frinissent s. De eo , qui mutis tur in posse , die consiturios. De in interrum ressit. , cum cada s. dea eatent. re audia. ubi ideo retractatur sententia, quia suit lata secundum mi tam contuet
137쪽
dinem Regionis: Deus, si suisset bona, sive rationabilis iuxta Glossiam in. ibus. Et conte urnter laudabilis terarae conluetudo in ea c Ecclesiasticis decidend sadmittiatur per Papamr idem ergo dicendum de statuto muni-opali, honesto tamen, di libertat Ecclesiasticae non praejudicanter nam valet artumentum a consuetudine ad Staturaim, dum non diaerant, nisi sicut tacitum die presum.
3M verum haec Barioli sententia s generaliter prolata
communiter abali stelinquitur, & ina probariar, ut notant telinus in r. Ecele Decta Mariae nu. 81. b. t. C Drrumas in cap., pari. 2. F. . num. 8. dc Spe Io. Fret Ecelesti stiri nu. Io. eamque ex pr
rerae t Abbas Panormit in se mat Auctu. cap. Fem Disaee Mariae v. i. o. h. t. Tenenda initur est
telaria negativa. dc dicendum . quod Leses si utares inferiotum Principum, de Maristratuum . sive Statuta
municipalia Laicorum etiam generaliter tacta, non emtendantur ad Ecclesas, ec personas scelesiasticas, neque is c t obligent; prout tenent proxime citati Auth in
dc late probat Alexander coas 22υ. per totum,
ac Tassim cominimi calculo firmari, testatur Spetellus
Probatur haec negativa sententia ex saepe et . cap. F vle sanctae Mariae io. b. t. ubi mentio fit de Statuto generali Laicorum, Ac tamen negatur extendi ad Ecellitas, res, vel personas Ecclesiasticas. deradit ratio ibidem insimista sit avidelicet Latris, etiam rela f. 'per Mel sis, isse odiis Ecclesiastidit, avita es attrituri rasa estas;
ct consequenter has non oluerunt, neque Potuerunt ota ligare Statutic uis etiam gene aliter latis di caeteroquin honestis: qui nitro tatuta qua munivis Fen et alia propter de tum ure diconis restringuntur; ut non compte-helidat nisi iubditos. Abbas ine. Axiati Semrent. excommuni Tandemia suadetur ex eo, quia notabilis est disterentia inter Leges taeculares corpori Iuris Civilis insertas. dc inter Statuta municipalia, dc particula. ria loeorum: nam illae sunt a Sacris nonibus cognitae,
dc ubi ipsis non contrariantur, neque peccatum i vent, approbatae,e. i. derim ver mintrat. junctis aliis furibus.
dc exemplis, supra n. 3 2 r. allatis, quae de hisee legibus Juris Civilis procedunt. Secus accidit in Statutis municipalibus Mi-rram: nam haec sunt Ecclesiae, atque Roma.no Pontifici cornua, cap. i. Constitat. i 5. ac proinde non cententur approbata per Ecclesiam ad instar pri rum. Surdux eo l. Iop. m. so. , St. Hostiensis c. ult.
Humv. dc alii. quos pro hac sententia citat Speret lus
eis. 33. Fori Nel est. num. 2. Nec iuvat hie recurrere ad datam superius distincti nem de vidi rectiva. de eoactiva talium Statutorum saecularium, in ordine ad clericos . Siquidem impraesentiarum non quaeritur de honestate a um. seu ad quid agendum: vel fugiendum, in conscientia, de sub ream eulpae quis obligetur; sed de valore actuum, ut puta contractuum . non observatis solemnitatibus per braturam laicale prael iptis celebratorum; item deforma in Judi-elix observanda . seis modo succedenti ab intellato,& hujusmodi. Quinimo reddere aliquem inabilem ad contrahendum . teliandum, vel luccedet eum ab intestato, de hus smi ai. ob aliquod crimeo. aut deiectum. vel propter non servatas certas solemnitates' r , tatutum laicale eraescriptas, pertinet ad vim coactivam legum eo quod is au paenam sive praeIudicium aliquod contineat, uenequeum Serici per illud astringi. Et gel h. r. n. 2'. post Navarrum eo s. s. de cvivstit. R. s s. de alios passim .sa Nec obstant Iura n. sas. per Pariolum in contrarium allegata. Nam imprimet tae. Coae utu 8. Deia laterrum restitur. sermo est de consuetudine mere favorabili, quae sicut Ac ditatutum laseale favorem porrigens. remextenditur ad clericos, ut mox amp ius dicetur aeu. 32'. Deinde in c. cum mem e et s. De eo , qui mittitur in tocles boum ea a aede Sent.b re u M. ferino est de consueti
dine communi Clericis et Iaicis, ut recte ibidem notat Abbas: quando autem consuetudo est laudabilis, dealbeubi promiscue introducta tam per Clericos, quam per Laicos , obligat ipsa etiam clericos, ac rem allegatur in utroque Foro tam Eeclesiastico, quam civili, a g.
cap. cinertim e D'vallo'. dc recte piobant Iura allegata. Quamvis tunc Clericus teneatur tali conluetudine .
non quatenus est indust, Per Laicos , sed quatenus
est recepta inter Clericos, atque intera istos viget. Rei p. II. Dantur nihilominus certi casus, in quibus , ac Statuta La eorum pro eommuni bono Reipubliee x.
neraliter lata, de caeteroquin rationabilia, ac Sacris nonibus, seu Immuni rati Ecclesiasticae non repugnantia ad Clerieos extenduntur, vel circa ipsos aliquid operam tur. Ita Felinus ine. Ecclesia Mari n. St. M. asserens in talibus casibus, quorum plures affert, posse salua opinionem Bartoli. Card. de Luca imae. t. Disraref. s. ML stellam Eulo . nu. o. ,seq. ubi pariter complures t
les easus adducit; dc sequuntur alii passim . Quod ut diis stinctius intelligatur
Praeritiir lv. In quibus eas bus Statuta Laicorum ge- pacineraliter disponentia extendantur ad Clericos, vel istos afficiant Ruis. Hujusmodi easus potissimum esse sequem tes. Primus est . quando Statutum laicale eit privilegiativum, ae mere favorabile. Ita talinus i. c. in casu mino. Abbas iis d. e. Coaestitutus n. q. De in interrum resu. ubi ex
textu illius opituli notabiliter conclulit, quod eo iri
posse, ut uti Statuto, seu ransuetudine Lateorum porri aevi emerum famorem , ex quo Statutum , seu cavsuetudo disponit teneraliter, quia tune videtur quoddam natatum privilegiativum ; certumque est , Lamoi posse in reis eortim privilegiare Eremiam, bratricos, ut is e. N vit. de Iudie. Seras . quaado Itatutum non est 'redegiat Dum, idie. Idem habri communis aliorum, di patet ex dictis supra num. II. Secundus casus est: quando consuetudo est promi- Dosendi, seu communiter inducta in loco tam per Clericos quam per Laicos: tunc enim obligat utrosque, ut diis etiam v avri ae tenet Felinus cit. n. pr. s. Secundurcasus, h. r. citans stlios.
Seeus dicendum quando allaeonsuetudo viget inter ear Clericos . Ac alia inter Lateos: tunc enim inter Clericos attenditur, di judicatur secundum consuetudinem Cleri-
eorum , dc inter Laicos secundum consuetudinem tale rum: quia diverue sunt professiones inter eos caa. Duo sunt genera i a.q. t. Atque ideo contuetudo unius siliam non a se dicit , can. scit Sanctae, die. Qua breviter. dirum i a. Abbas me. Eces afancta Mariam 3 b. t. Hostiensis in summa,tu. consuetumne n. 32. Haed pene, Salibi. Et isthaee asylicando ad Statuta La eorum. certum eraest quod haec Laicis lata eri eos non ob jgent, ob desectum jurisaictionis; quamvis si fuerint lavorabilia, ei idem Clerici possint uti ad commodum suum. uod si a tem Statuta Laicorum etiam in crat ne ad c Ierieos pertaclesiam fuerint approbata. confirmata, seu communiter edita, tunc equidem Clerici ei id dim iii Macebunt, non tamen ipsis constringentur, quatenias procedunt a potestate Laicali, leu quatenus ad Ecclesiastica proveniunt authoritate.
Circa vocest iciendum, quod approbare Utatuta Laia Itacotum in ordine ad Ecclesias. dc Ecelesasticas Personas, fit casus Papae rese atus: siquide in inserior ab eo non
ditest Laicis committere negotia Ecclesiastica, contracae radicus, cum similibus, ac notat Abbas m e. Erat pasanctae Mariae, m. s. st Felinus ib. n. s. h. t. Spenellusio. Ecce n. Is b o. acalii. Quamvis enim micopum oraturum Laicorum caeteroquin Meris Caninnibus, aut libertati Ecclesiasticae non repugnans, possit ita confirmare,ut confirmando illud proprium meiat: adeo.
censeatur esse Statutum etiam Discopale, di tota vis consteingendi Clericos proveniata solo Discopo: numqua in t en potest Episcopus Statutum Laicorum taliter eonfirmare , ut I testis secularis acquirat iurisdictionem prohibendi, vel eoncedendi quidpiam Clericis. Hoeenim solus Papa potest eoncedere utpote qui habre plenitudinem potestatis, de per hane posset etiam laicis commmere potestatem excommunieandi de suspendendi ta
ridi, ut vult Glossae. Promer s. Uerum e mei, dist. IX. A as sic. cit. R. o. Felinus Zmn. I. cum haec si potestas
Iurisdictionis polim, quam ordinis. rerum, tellus est. Iue f. io. g. r. ponit notabi- si lem mutelam pro Episcopis cupientibus, ut Verici aliqua in re pari passu cum incis ambulente videlicet, quod non confirmi Matutum, vel Prociama Principis saecularis, sed aliud consimile Edi m separatum p bisori curent quoad tuos Subditos: & ita pluries sese 'a casse. astetit ( erat enim Episcopus cgubi-ix quoties bono regimini expedire censuit, ut sese
138쪽
g. XIV. De Obligatione Letum, & Statutorum &c. io 3
tutis ligari. Non obstat, inquam: quia . ubi per se
eos dedo tur in pactum, ut contractus non teneat, nisi
sub qualitatibus re conditionibus Statuti latealis, oblia
ratio non oritur ex vi Statuti illius, sed ex vi voluntatis cum Principum saecularium ordinationibus conformaret. Concordant dicta ruperius s. prae . .
IV Tertius castri est; quando Clericus agit contra Labium in Foro Civili, re coram Iudice saeculari: quia tunc in praeparatoriis, seu ordinatoriis Iudicii (hoe est, in his, quae si ctant ad litis ordinationem 3 debet servari Statutum, de consuetudo Laicorum. Abbas eis. e. Ecelo sancta Maris . n. s. h. ubi inquit quod ab hoc nemo dii crepete ac proinde inseri, quod si causa Clerici vertatur coram Iudice saeculari. iecipiat peremptionem instantia secundum Leges, & Statuta Laicorum, quae ibi vigent econverso, si causa Laici vertatur coram Iudice Ecclen istico . procedatur se eundum modum Fori Ecclesiiuiei: neque enim Forum ne curale potest praescribe re modum procedendi in Foro Ecclesiastico, nec econtra. Idem tenet Felinus ae Lectora Sanctae Ma-' . n. St. V. Terturieafui, & alii communiter. post Cliniam vis c. clericis, de Foro comp. Idque patet exl in. T de Te ibi cum coneor datiis in Summario adductis, ubi dicitur, quod in his . quae spectant ad litis ordinationem, debemus inspicere suetudinem loci, ubi agitur: secus in his, quae peditiaret ad litis decisionem. Sciendum tamen, quod in hoc casu Statutum tale rum proprie, seu directe non affini Clericos, sed solum indirecte, &conferative. ita enim , Dre sic disponen-re, causa quoad ordinalia audieii dei regulari secum dum naturam Fori, ubi agitatur. ut dictum; smulque Clericus Actor debet sequi forum Reilaici. ipso etiam
Jure Canonicus,c ordinante. e. si chris s. se cum figererali , 8. Foro compet. cum similibus: consequens
est; ut idem Ius Canonicum censeant ut velle, quod causa ibidem alitetur secundum modum illius Iudicii , adeoque cecundum Statuta , dc consuet nes Laicorum, quae ibidem vigent. 33 rartus casus est: quando Vericus vult uti Statuto Laicali pro se, debet illud etiam admittere contra se . Tenetur enim Statutum tale. si ipso uti velit contra Linum, recipere cum omnibus luis qualitatibus, dico tionibus. quamvis aluluae sint contra ipsum; acerian non potest ejusmodi Statuto uti pro se . ad suum rivorem in una elausula latellige, eum essectu dc in alia elausula illud reiicere. Alexander Cra H. E . nam
s. lib. t. Speressus huisti. n. i .citant insuper Baldum LI. Wrf. sexto quaero. C. de covtrab. empl. Decium, Tir quellum, & alios. Et meritot quia aequum est . ut quo quis jure contra alium utitur . eodem alium contra se uti permittat. e. Cumis s. de coasst.
II 8 Accedit, quod per hoc non praejudicetur in aliquo Libertati Ecclesiastice: nam aliud ei , metrari, sive Clericos ter tale saeculare Statutum ligari; aliud, eos sub
certa lege alicujus praestationis. v. p. observandi caeteras ejus qualitates; ad Statuti commodum invitari, aig. LTiti, cratum, s. et C de consilibet, demoliarat. dc notant
Alexander lib. 2.2 to. mi. s. ae Sperellas sic. cit.
M. i'. dc alii. Sic autem in pro stoaccidit respectu E clesiarum. & personarum Ecclesia caram: nam hae non ligantur Statuto laicali, ita ut ad ejus observantiam sint adstrictae non enim subsunt Statuentitam jurisdictioni quamvis ejus savore dccommodo si ui possint, si velint, ea tamen conditione, ut illud non ex parte duntaxat, sed cum omnibus suis qualitatibus recipiant. 3sy tus casus este undo Cleritas eum alio contrahens voluntarie paciscitur, ut pro observantia contra- ctus eo enita valeat ad tarmam statuti laicalis . Abbas rara. R I . v. i. ' a. de Card. de Luca lom. I. MDP mei Geloiadiei, Dist. 8. v. g. Di se tr 6. r duo, m. i6.-r T. Qui tamen optime advertit, quod in tali lex, sive Matutum laicale obliget Sericum,
in ratione legis. seu statuti lai alii test enim percina privilegiata, di spe saliter exempta a iurisdictione Sae- Elarimn sed in ratione pacti ; quia nimirum adsermani Statuti laicalis cum alio pacisci voluit: sicque subintrat
Regula is . Iuris in s. tam actis ex commmae Ierem aerim dignoscuntur . 3 o . Nec stat quod Clerici, etiam volentes, non possint in Iudicem laicum consentire, e sevisast, i 8. Foro compet. ac proinde nescie Statutis Lateorum sese tu mittere; cum a pari procedant, larum sortiri, &M. Ius Caaeorum. Anael Reis. Tom. L iae paciscentium conventionis, propriique dacti; estque juxta hujus normam postea indicandum, sive in F
Civili per Clericum Actorem . sive in Foro Ecclesiastico
contra Clericum at eum lis moveatur. Neque etiam hinc sequitur submissio Clerici respectu Fori, vel Statuti sin laris; sed solum habetur spontanea conventio facta sub iqualitatibus Statuti laicalis, ultro per Clericum ac tatis, suo que contractui adiectis, sicut possent huic aliaenestae, di rationabiles conditiones peridum adfici. Sextus casus est ille in quo Clericus IureLaici habemus adus est etiam ex sensu Sacrorum Canonum. thnaecidit in Oerim negotiatore: nam, quia Clericis lucri causa ne otiari, sub interminatione anathematis prohibitum est, ea secundum, s. Ne clerici, vesnacti iri.( secus, quando fit iustum negotium ex causa necessitatis cap. r.eos.) si Clericus aliquis contravenire
praesumpserit, is in bonis ad illicitam negotiationem sphctantibus non gaudet immunitate reali, sed more Laiebsubjacet gabellis, alitique oneribus Iairalibus . Simile quid accidit loquendo de illis has is , in quibus Clericus non alto jure pascere potest, nisi civico, denuantum illius Civitatis, vel loci leges permittunt. Cara de Luca, est Ase. t. Miseemn. Ees. nrum. Septimus casus est: quando Statutum Maeale conrar- I , nil solemnitatem actus adhibentam tempore contractus, irritando etiam contractum aliumve actum, si fiat a sque certa solemnitate. modo, seu tarma in eodem praescripta, de Clericus cum Laico contrahere velit, tune enim tenetur Clericus servare praetcriptas ivlemnitates, , ut si ilante tali Statuto laeculari contramicum
Laico illius loci observata solemnitate, sed tarma
taliter praetcripta, inval de contrahat. Ita Abbas Eerva Sanctae Mariam a dcibii Felirius m g t. s. Quartitae pus t. Federieus de Senis Cons. 8s. Marant a Di ,. g. Duaestionum Legalium n. M., 8 Sperelli' nu. g. dc alia. Ratio est: quin Laicus, utpote subditus non potuit contrahere spreta lege sui Superior is, arg. Nemost res, T. de Leraut r. ergo corruit contractus in totum, sicque nulla ex eo oritur obligatio. Patet Contequentia. quia tali contractui resistit Statutum, utpote inhabilitatim talei consensum ad taliter contra dum. I. cum lex Ac proinde . eum contractus claudicare ne queat veluti impiatans ultro citroque obligationem Z L
oras. Contractum ,' de Verb.signis neque Clericus, licet ipse subditus illius Statutinore sit. tali in tarmi contractu iuvari. &contra Laicum uti poterit . Unde juxta ei modi Statutum judicabitur in utroque Foro, tam Si visi nimirum, suam Ecelesiastico: quia si e tractus non valuit, ob inhabilitatem ex parte Laici intervenientem non debet dic eo bu reddi. Aiacis eu. R. q3. Secus est dic m. quando ricus contrahit cum HI Clarico . Nam quia Leges, de Statutas mularia non 3 sunt adstringere, neque sub nullitate actus obligare peritanas Ecclesiastieas Menim vi privilegii tari sunt exemptae a jurisdictione saecularium hine si in tali loco Clerbcus contrahat cum Clerico, non redditur invalidus contractus ob non observatam solemnitatem a Statuto laicalii seriorum. In tali enim rasu utravis pars contrahemthun est persona non subdita Statuto, cum sit Clericu
ac proinde ad ejus observantiam non tenetur. Marant a. cit. b. n. st Felinus, m 't. Spercus I re
m. o. alimns Baldum, Abbatem, Butrium, de alio arsue hoc circa ullam haesitationem dicendum asserens, si in Cleriei testamento alter Cliseus: sit institutus, vel ab uno Clerico fiat donatio in savorem alterius Clerici:
nulla enim tune vel ratione peti arum, vel ratione reiasignari potest Lateorum Statutum aliquod concedens muctionem in Clericos sic testantes, vel donantes. Octavus casus est: quando Statutum Laicale concedi Iasii trem existentem penes Laicum et ut putas dicat, quod res dotalis non pomi alienari. Nam si Cletaeus hanc emat, non valet alienato quia mulier si it in bilitata ad alienandam rem suam dotalem. puta praediana dot te, i. In es vita, naremi Adia ulem ut si iecus fiat, etiam naturalis obligatio non oriatur, L ma dubium c. de Des. Alavasis e inita CPriere, num 3 v. de
139쪽
dc alii. Quamquam hoc intelligendum sic, dummodo ejusmodi Statutum taeteroquin disponat in casu lietio: &inter iubditos , ac non in staudem . nec alio modo restrinstat libet talem Eeelesiasticam. ipsi lue praejudia et: pr ut in proxime data eoticlusione sutponitur, ac limi, iat Abbas Iae. est. xv. ets. Aliosum enim subintra t, atque obsidit disposita OA uo. Immen. Eccles in s. iuncta Glossa. & DD. ibid.s s Similiter. atque ob allat hainui rationes, Pr*sertim n s et expressas, donatio ultra quingentos solidos abique iminuatione amia Iudicem a Laico facta non valet. etiamsi fiat non lubdito legis C vilis, v. g Cletico . Abbas dea Aia clericti, et f. de Foro e rupet. Felinus it m ramia.&a i. Siquidem Laicus, utpote subdi. tus illius legra, est inhabilitatus ad donandum ultra d-Iam Summam absque insinuationem apud Iudicem L
Intellige, si donatio ira per Laicum fiat Cletico eon.temdatione suae personae: secus. si ea fiat Eceletiae. aut eri veluti pauperi pro salute animae suae , a Laico il- odoriante. Nam talis donatio censeretur facta ad pias caulas . sicque valeret, utpote specialiter privilegiata: siquidem J ua Civile pietatis opera impedire, vel restrin-nere non potest; cum Christi consilium sit. Matth. is. ade, vende enim. q-habra, b da pauperibus. Dum is modo tamen donatio illa non sit inoffciosa: nam tales Christuc quoque reprobat, Matth. cap. II. ec
I i Nonus calus e hi quanto Statutum La eate injecit vinculum ante Clericatum; nec praejudicat immunitati Melatastaeae. aut lavori Religionis. Tale enim Statuisium sequitur ipsum Clericum, eumque obligat. adeo ut etiam in Foro Ecclesiastico iudicetur secundum Statutum latrale. Abbas det. cap. Ita a Mariae, u. I . h. t. Io: Andreas in Ret. Sine culpa de Reg. Iur. M s. qui hoc exemplificant de Statuto saeculari, quo cavetur, ut solus primorenitus succedat in haere ditate: qu a listrandum nitus post editum tale Stat tum fiat Clericus. ligatur tali statuto, vel eonsuetudine loci, atque ideo non potest leniori fratri adimereius primogeniturae . haud obstante Clericatu pol ea imum suscepto. Idem tenent. at te exemplificantractores inrasa Statuti laicalis . excludentis imminas a suecessione immobilium extantibus malaulis r qiuarxtenditur etiam ad eas. quae distea fiunt Moniales cum ilari tum iam ante ingressum Monasterii iniererit eis,umculum. & petionas ientel l itime exclusas ex nivllo jure restituat ingressus Religionis. Abbas meis b. do. Foro eo, up Felinus c. me . h. ro, de ist. Mem hiux hae r. de Dei ictione. rat'. a Abitat. i. citans alios quamplures, non ullis exceptis, quos pariter allegat.3 8 Secus foret dicendumAStatutum l. ala primum post adeptiim Clericatum conaretur Cler eo vinculum injicere. euim ue i garerxut puta si iactum, in quo Stratutitate lis oblieatio fimdari, r. superveniat primum Cerbeatui iam tu scepto; aut dictum Statutum, v. supc si cessione xi: ius ori morenitti edatur primum-susceptum a seeundonenito Clericatum, vel Monachatum. Quia istiid Statutum latrath nonposset ligare Clericum iuxta dicta num s . & sis atque ideo in tali rata secundo genitus deberet admini adhaereditatem una cum primos nito. A lasertara bive raras ancta Maria n. y6.
Dan Aiat eas. & alii.3 ' Objicies contra hora uiritis Matri si Statutum laicale quod i meo vinculum ante Clericatum. Obligat Ctesicos post Clelieatum, ergo i me omnia Statuta
Laicorum obligant Clericorum: a tqui hoc videtur absurdum, No Probatur ii quesa. Omnes Verici nascuntur laici. & sie ante susceptum Clericatum subiiciuntur Statutis La ecorumeri tune iam extantibus, ergo, cum Statuta Laicorum temel injecerint vinculum, ipiis etiam si susceptum Clematum Clotici manebunt obstricti. Resp. nea. sequel. cum ista probatione. Nam dictuni illud. quod Statutum laicale, si iniecit vinculium ante Cleneatum, oblim . seu eomprehendat Clericos post Clericatum, tune intummodo procedit . quando non statum antea editum suri Matutum laicale, sed insuper pri
gemit vi ratis Statuti oritur ex vel quasi ,ante
Clericatum susceptum peracto . prout v. g ias succedendi oritur ex octo, videlicet ex morte ratentis, velavi, ficut etiam jus primogeniturae exsecto, hoc est. ex nativitate primo loco iacta oritur, ac etiam vivente patre producit effectum, eam Quam peri u um T. i.
que iam ante Clericatum secundopeniti fuit radicatum, di acquisitum Primogenito. Secus est . quando jus agendi oritur ex secto, vel quasi facto. post Clelicatum: quia enim tune tempore secti, vel quas iacti, persona eo secta est Ecclesiallica, seque extra juri id ictu,nes seculares, hoe ipso Statutum laicale . saltem praejudiciale, illam non ligat, quamvis jam ante Clericatum ipfius
fuerit editum Alexander iij. 2. confit xii .n s. Sperellus .ec . I a. n. xi . tae stre. & alii, quos citans. Additur notanter nu. Is . 'Nec prae vaeicat immunita
t maLaicorum ip b jure sunt nulla, &invalida, cap.um de Aebo iacies non alim. c. Nimii de iures e e. Quamquam de Censibus ia 6. cum simili biis. Unila Eon v let Statutum laicale, quod ingrediens Monasterium. aut assumens Clericatum, non luccedat in haereditate: nam tale Statutum indirecte abstraheret homines a vita contemplativa, di :ngreisu Monastersorum, sive Cieri tui sicque parnaret contra favorem Religitanis, ac libertatem Ecclesiasticam. Abbas sic. cis. nu. 3 s. id pluribus aliis probans. ct allegans eommunem Dinctorum contra Baldum iis lec. sis. c. de Pacti, idi LDe nobis c. de Episc. ir cleric.
De Interpretatione Legum, sive Constitutionem os UMMARIUM.
3 i Interpretatio teneratim, quideata fit per modum declaratiouis , asia per modum suppletiovit . Ibid. num. sqq.3 sa Prior diei rur Otteram; nec in proprie Ivierarctatis. Ferior ea proprie M emtatio, i , quia AE; Is Aseruntur ei edam bustus exempla.33s conecta potestate interpretanii Statura, quam eo
is 6 clausula, quos Statuta aliqua non recipiant inter pretationem, quid operetur ps si di s si Interpretatis ex parte eausae e sicientis, qu Modo dividatur H Et Tum se g. 3 ss Interpretatio necessaria, seu an beatica,
s so rum generalis scripta rex Tum te veram non scripta quid r362 Interpretatio non necessaria particularis , qvie gss Et cur se dicatur . 36 Interpretatio non 'ecessaria, seu probabitis, ae Bripam eus t . Interpretationis is parte causa semalis sint qui que spectra, viderierasgs Interpretatio translativa.
pretatiore prurie dicta, seu qua uti intrinsece
sys Soh mure ratismi m praesium. Et m. Iecssis Mera Mu . elaratio noo est mneanda, bene t mea interpretatis hiis proprie dicta, edix cur 3 publiceatur inelaratimes Crediarasium r3rs Epicte a. quid ira Et quomodo .iserat ab laterpret me seriar 38o Est quandoque Aeata vicis al
140쪽
d. XV. De Interpretatiouq Legum, . sive Constitutionum. ros
; si Uaetitiit I. Q sid Interpretatio legum,' sertim. I Moorie dictis 3 Resp. - pretam generatam aliud
non est, quam contrua verbi, vel sententiae per aliud clarius explicatio. Et fit duobus modis, videicet per mia um declarationis, vel per modum suppletionis, Catae Tuschus Vlt. L concL 3 et s. m. i. Fagnanus m e. Quoniam ni '. de W alii . . sa Priori mmo, sive per modum declarationis, fit interis pretatio legis. quando verba ipsuas per alia clariora verida exponuntur. Et haec dicitur Litteram interpretnis, eo quod per se ipsam verbum, & verbi sensus, sive constructio, quasi raminat aliter ad litteram, leu intelliasi lius exm itur, ut notatur in e. Extit. I. Itaque D reb. Haere. iv c. Talis tamen proprie non est interpretatio, quia nihil novi adducit, sed tantummodo id, quod verbis legis jam inerat, aliis verbis clarius ''
nii: ac proinde potius cellimur esse Deeliratio. Quamvis enim haec vox Interpretatis quandoque accipiatur pro Declaratione, ut fit t. r. f. Si certum petatur, dc vi vi,
stricte tamen loquendo differant. Quia cum exponimus illud. quod verbis luis complehendi rur, legem proprie
non in ea pretamur, sed declarantius ; ut notat Bariolus in L Gallas F. Etiams parentemnuox t & ibi Iason mim. i. si . . Liberis o Potium. Famanus siccit. m. i'. alii.
In te pretario autem proprie dicitur, quando a verbis legis reced mar & mens ejusdem po ratur, ac exponitur, ut mox amplius dicetur.3ss Posteriori modo, sive per modum cappletionis, fit Imterpretatio, quando declaratur obscuritas sensus legis non spectando nudam litteram, dc coiticem verborum. sea verba, simulque mentem ipsius, & ta declarando, quod lex ad huitis modi carum sit extensa, vel non extenta. Et haec est prc orie interpretatio supplens, quod verbis imis deerat, sed non menti: nec alita est, quam ampliario quaedam, ex similitudice proveniens, vel identitate rationis, ut inquit Ioam Montaigne Tra-
alios. Et desumitur his lax e. In hii is . de Verb. sis
ecf. ubi Ponthex sectae a te interpretationis allegatnc rationem. coli deradites nidi vim vi , quoa let ali uti eon Merare verba, sed voluntatem et cum non rigentio veris, sed verba intemnoni distravi de se
virer meterpretamur iri.ris Idipsum amplius firmatur. atque ollenditur exemplis: ta quippe ret Iusta interpretatione lis de Verb. habetur, qu susta interpretatione, appellatione Nepos comprehendatur, & Patrix nomine Avus d
monstrati intelligatur. Concordat textus in i . IUitae Legit a patrocl mel ubi in ciuili dicitur. quaan midatim Mira ebaetulcia emetur, sed et a pro eo accepta' per lauerpretationem, e F verbis is latro-uum esset. Ad idem facit textus in I. Ga Dis. Ouia si is , L Eriam fi Deeutra F. de Liberis i posthum.
Ibi similis interp etai ci admutitur, extendendo dis p tionem legis ad ea sum in ea non expressum. iacentur alii consimile eas .s si Atqui ita estniente tenenda propter Statuta, dant Diestatelli interpretataei Sintuta aliquibus Jurit- sitam ex praedictis patet, 'uam potestate in habebunt lac endi videlitat int/rpretationem proprie dicta .recto
notat Rogelius Tractatuum tomiara . de furis inter' rartanes a n T. ubi fusius probat. quod interpretatio tu
hoc; a leti oti tenta sit proprie interpretatio, quae postea raecipue subdividitur in conectivam. ress ivam, de extensivam, de quibus insta ob sqq. dicetur. Iniunt ex die is patet intellectus iliarum Statuto-rma, in quibus cavetur, quod Statuta iiitelligi debeant indum laterani, di quod non recipiant interpreta
tionem. Interpretario ei: im eli . cum a verbis receditur ,
a e. labiis V b. fieri t. cum se iis hactenus allegatis;
er otiante tali Statuto fieri uon potest, ct si fiat, non valiti. Non dubium C. de ratibus Albericum a Rotate
test tamdin fieri Declaratio verborum talis arx
Glona, ore interpretatione dicaae retalis, permittiatur expostio litteratis verborum ipsus. Et per hocp
ad alteram panem propositae Quaestionis , quid videlictat sit Interpretatio proprie dicta.3sr Quaeritur ra. Quibus in iis divulatur Interpretatio e L Ex parte musae efficientis, sive interpretantis quatuor possunt distin i l pecies interpretati num. viil licet interpretatio Principis. Consuetudinis, Iudicis, ec. Magistrorum.Ita Glossa D. in eam Sicut enim
s. Ex his it r.ec Glossa in cap. I. vers. Interpreta ioec ibi Abbas num is . de te'. alat. F gnanias is cap. invenissint m. i. de Iieus, dc alii Ratio est: quia omnes praedicti possunt legem interpretari, quamvis non eocem modo, nec pari cum efficacia ; cum interpretatio Princip s sit necessaria. dc generalis, non
item caeterae, ut mox amplius dicetur. Unde
Rei p. II. Iuxta praedi j quatuor species Inter ta- I s8tio ut ne recte dividitur in necessariam, seu authenticam, dc in non necessariam, seu mere probabilem, de docti in iem . ex quibus prior subdividitur in necessariam generalem, tum scriptam,' tum non scriptam; ec in necessariam particularem, seu non generalem. Ita Glo Aa, de Abbas, ubifupra, cum aliis , atque patebit ex declar tione singulorum membrorum . Et quidem Interpretatio necessaria i euaut beatica generatim est il- Is 'la, cui necessario est acquiescendum, de quae vim lepis obtinet. Nam ut L Minime allis de Legibe dicitur: Minim sunt mutanda, quae interpretationem eret semper habuerunt: iunctis testibus in progreisu allegandis . Porro haee Interpretatio subdividitur in necessiriam seu ratem , scriptam; de in nree sariam gehetalem non scriptam, dc in necessariam non seneralem, seu particularem. Ex quibus laterpretatio generam seripta d citur illa, qtiae datur 36o a P inope legi datore, vel eiiis successore atque vim
Lues obtineres as omnes Subditia generaliter extend ditur. De hac fit mentio in I. F. , io b hult. c. de ubi Summarium inquite Uut est leam interpreta cupus est eoadere. Et in e. Inter alia c. a t. de Senten .excomm .ibi: Elade rus prodiit , interpretatis ovaque pro dat . cum
similibus. Quod in ligendum est de necessaria, deis cisiva, seu aut helitica, simulque generali interpretatione, quae vim habeat legis grueraliter olimes Subdiatos obligantis, nam, quod Priaristi Naeuit, his haritvigorem: prout habetur Sed, quos Institis. de Iurenat. tent ei via. Et huiusmodi Imrerpretatio dicitur seripta, Non quod letietura sit de ejus substantia, sed quia seriptura communiter inbi plaintervenire solet: simulque ad disserentiam Inter e-tationis consuetudinariae, seu per consuetudinem introductae r sicuti his ipsit de causis Lex dicitur fuis L Humi ad differentiam videlicet Iuris consuetudinarii.
qin Damascriptum appellatur, I. Constat autem indit. de furena rerum civit re quin Lex communiter scriptis consignarii olet, ut eius memorianielius retineatur, ut
Interpretario necessaria renerasi a non sema, est ea, Isrquae hadetur percot etiamem legitime intrivum n: iram talis consuetudo etiam necessariam legis interpretationematari, simulque generalem res ta eorum apud quos consuetudo elui modi viget . quamvis ipsa. non si ictima undet Sidetate miretatione 16. J A L ii, dicitur. Si de interpretarione quaeratur humius ''UM'si est, qua ure civit ad retro in biduimodi e 'Diffuisset: optimae Iedim interpres co suetudo. 'cordat textus in cap. cibis clectus de cacuetussi ibi. contra consuetudinem appro uam, optima est Vm interpres, cum concordantiis. Et meritor nam Oritates plerumque querelas . , discordias parinat, iuxta Hippocratis Aphori sinum, ac noti ut is Emtravam. Inter eunctas L sane de previllac taeter coim ner . Unde provide monet Impinatori s. f. de compit. Princi p. quod in rebus novis eoaclituendis, evium se utilitat Abel, ut recedatuae ab eo fure, quod diu
equum visum est. Deterpretationere aria particulam. se, non generam, Isaia, e quae fit per judicem. Nam judex imprimis p
testimerpretarii tentiam suam. arte Pavius f. de Re Adieat. I. In an emas de Praetoriusti Diio Qui , ac
notat Glossa est. cap. r. vers. Deterpretatur dem lat.
praelat. Deinde potest Judex etiam interpretari L m es quoia causas directas per eum. L M, P L postlint de Legi, uncta Aam in ua ex