De Tiberiani quae feruntur fragmentis ...

11쪽

trium 88. varietate subjecta, cui duorum codicum lectiones Ε. Baehrensius ' sua carminis recognitione addiditi Quibus, ut ita dicam, frustulis . Baehrensius duobus abhinc annis tria carmina inedita ex codice Harteian 3685 adiecit De his quattuor carminibus hanc dissertalionem instituendam suscepi. Atque primum quidem singula armina commentario et critic et exegetio illustrabo subiecta commentatione de duobus, quae prima tractanda mihi proposui carminibus, deinde omnium rationibus grammaticis, rhetoricis, metricis expositis inquiram, num omnia, quae Tiberiani nomen prae se serunt, eidem poetae Vindicanda sint, et si unius sunt, num rerum tractatarum et sormae ratione habita temporibus Tiberiani vel potius nomini Tiberiani addicenda sinti Atque primum quidem carmen, quamquam nec re nec forma ita praestat' tamen commentari non plane indignum est, quippe quod unum ex iis, quae sub Tiberiani nomine seruntur arminibus certe Tiberian tribuendum sit, cum ervius ad Verg. Aen. VI, 136 cf. lag. Ι tertium versum laudet addito Tiberiani nomine, ut habeamus, unde proficiscentes diiudicare possimus, num cetera carmina Tiberiano tribuenda sint

' l. c. p. 28 Sq.' Nam de auro satis multi poetae ab Augusti temporibus usque ad medium aeVum scripsere, neque exempla aut verba nostri carminis multum discrepant ab illis more ac consuetudine poetica tritis. Atque huius quidem rei in commentario singulis locis mentio fiet.

12쪽

I. ora 1 Soorati vhnosophi.JAurum, quod nigri manes, quod turbida versant Flumina, quod duris extorsit poena metallis; Aurum, quo pretio reserantur limina Ditis, uno tygii regina poli roserpina gaudet;

Codicem arteianum 368 chari saec. XV olim eutingerianum accurate descripsit . Dummier Zeitschris fit deuisches Alterinum N. F. IX p. M. Fol. 26 Inscriptum: Incipit versus Sogratis philosophi. - Quos tigii.

Quae in hoc carmine tacite emendata sunt Baehrensi libro debeo. I. Sententia verbis Aurum, quod nigri manes, Versant expressa satis mirabiliter dicta est. niyri manes: cf. cam de Aetna v. 75 vates Sub terris nigros viderunt carmine manes.

a. Paulus sent. V I7 3 mediocrium delictorum poenae sunt metalla, ludus, deportatio BS.3.3. Servius ad Verg. m. VI, 36 vide sem. I hunc versum laudat. cf. Menand Monost 538: ρυσος δ' ἀνοίγει πάντα κἀMου πυλας Erlardi et Meinelie καν χιδου πυλας J. Sententia autem de auro hominibus mortifero saepe a poetis usurpata est, s. Rutil. amat de reditu suo I, 357 Sulpic Luperc. de cupiditate Riese, Anthol. Lat. c. 49 V. 4 ferali pretio: Prop. IV, 7. a. Mitatus est hunc versum Columbanus epist ad Sethum V. I: Divitibus nigri reserantur limina Ditis. f. eiusd epist ad edolium 6 76-79 Et reserari Munere certo Nigra seruntur Limina Ditis Liberius eandem sententiam expressit nonymus declamator codicis Salmasiani Mese, Anthol Lat. c. I v. OI Auro emitur Pluton, Phlegethon transcenditur auro. Iam cum uterque suam rationem sequens totum fere hoc carmen imitandum sibi proposuerit, ut infra demonstrabo, optimum erit, omnes eorum locos quodammodo cum Tiberiano concinentes in eadem commentatione complecti.

. Ad sentent. f. Verg. Aen. VI, 42 Bs. . Si is erina soli Proserpina: Lutatius ad Stat Theb. IV, 26: Pythagoras dicit duo esse hemisphaeria, quibus proprios deos assignat et facit superioris regem Iovem et reginam Iunonem, inferioris Ditem Iovem esse infernum, roserpinam Iunonem insemam. Ceterum hoc loco Tiberiano duo versus Statii obversati esse videntur Stat Theb. X, 68 Siderei regina poli VIII, 7 Stygio praetexam Hyperiona

13쪽

5 Aurum, quod penetrat thalamos rumpitque pudorem, Qua ductus saepe inlecebra micat impius ensis, In gremium Danaes non auro fluxit adulter Hentitus preti faciem fulvoque veneno pNon Olydorum hospes saevo necat incitus auro 3

10 ltrix infelix, sub quo custode pericli

Quo ductus. - danais. - ptio. - solidorum hospis saeuo. 1 Astria. 5. Ad sententiam s. Rutil. Namat. I, 359 Aurea legitimas expugnant

Mus ensis: s. V. Met. TU, O2. Post versum 6 nonnulla desunt, quibus explicetur, quid tandem auro tot periodis relativis onerato fiat. 7. Exemplum Danaes saepe usurpatur ad vim auri demonstrandam. 1. Hor. c. m, 6, I sq. Lactant inst. div. I, 2 Aetna 88 Rutil. Nam. I, 36o Sulpic Luperc. de cupid. 7 Sic quondam Acrisiae in gremium per claustra puellae Comiptore auro fluxit adulterium. 8. Ad sententiam s. Stat Theb I, 53 licet septis et turribus aureus intres Mentitis ignosco toris. mentitus faciem: cf. Manil Astron. p. 6s, sed Ios Scalig. : Mentitur aciem mund . 9 Polydori sere mentio fit, ubi auri sacra fames ad pessima quaeque ducens describitur cf. Prop. ed. L. Minter IV, 2, 5 sq.

saevo Cur Baehrens. scaevo Vel foedo malit, quam saevo non video: cf. Stat Theb m, Θ saevoque genas fulgebitis auro. IO. su quo custode periri Commenaeas natum: s. coni cui mandas. Haec Baehrensi coniectura, qua Polymestoris personam in Versum II introducit mihi minus placet versus enim a repetere mihi videtur perchiasmum sententiam, Io et II, ita ut Fit tutor pueri ad cui regia pignora credis et fit custos sanguinis aurum ad sub quo custode pericli Commendas natum reserendum sit, totaque sententia ad aurum spectet. Itaque aut codicis Iectio retinenda est, mira sane constructione secommendare aliquem sub aliquo dictum est, ut Videtur analogia verborum: ponere Mor. c. I, 22, 2I , mittere UV. 3, 283, demittere Liv.

aa, 7 6 aliquem sub aliqua re aut aliquid aliud excogitandum est.

14쪽

commendas natum, cui regia pignora credis γ

Fit tutor pueri, fit custos sanguinis aurum lΙnmitis nidos coluber custodiet ante

Et catulos saevae poterunt servare leaenae.

15 i etiam ut rotam popularet Dorica pubes Aurum causa fuit Pretium, dignissima mei ces

Infamem probro palmam non vendit adulter γDenique cernamus, quos aurum servit in usus:

Ia ustus. - I catulos fere poterunt. - a Sic et iam utrocia Popularet. - conuendit. - I uenit in usum. II. natum, rem piknora: cs Auson. Parent. IX, 26 Liquisti natos, pignora nostra, duOS.I3 Sententia V. 2-I haec est Ante aves a serpentibus custodientur et catuli a leaenis conservabuntur, quam auro olydorus defendetur ab

insidiis. inmitis: haec vox et ad nidos Verg. Georg. IV, 7 nidis inmitibus et ad coluber min. X 74 96ὶ serpentes inmitissimum animalium

genus revocari potest hoc autem Solum Sententiae aptum est, quo immanitate serarum immanius depingatur aurum. Eadem de causa illudissere codicis Verbo saevae Bs coni. mutandum duco, ita ut catulos manes parVulos interpreteris. - Fortasse autem pro secatulos 'scribendum est Vitulos s. Hor. c. m, II, O Quae velut nactae vitulos leaenae cet. Licent. c. ad Augustin. 94 Esuriens vitulos alet ante leaena

sequaces.

ante non addita quam particula: s. Stat Theb. Π, so Tene isse, remittet Ante haec excusso ondesco lancea ferro, Inachus ante retro nosterque Achelous abibunt. IS. V. I et I haec: Sic etiam ut rotam popularet Dorica pubes Aurum causa fuit , et si sententiam et si verba respicis, bene se habent, quae deinceps sequuntur: pretium, dignissima merces non quadrant; nam cum pretium et merces belli Troiani inprimis Helena sui recuperata, tum haec pretii et dignissimae mercedis commemoratio ineptissima est, quia illud Aurum causa sit A non de praeda Troiana, sed de aureo illo Discordiae malo intellegendum est Itaque post vocem fuit interpungendum, post Vocem merces lacuna constituenda est. Porro Versus I Verba a me non percepta esse facile concedo, sententiam de aride esse satis apparet. I8. Particula denique singulis enumeratis una comprehensione omnia complectitur: L Schoeman ad Cic. de nat deor. II, 32. Servit: s. coni. Notandus est indicativus modus pro coniunctivo positus.

15쪽

Auro emun facinus, pudor almus Venditur auro, 20 Tum patria atque parens, leges pietasque fidesque: omne nefas auro tegitur, fas proditur auro. Porro hoc aetolus, porro fluat et niger Hermus γΑurum, res gladii, furor amens, ardor Varus, Te celent semper vada turbida, te vada nigra, 25 Te tellus mersum premat insera, te sibi nasci Tartareus cupiat Phlegethon Stygiaeque paludes: Inter liventes pereat tibi ulvor arenas, Nec post ad superos redeat amis aurea puros l

neminem scriptorem ante mis Chr. saeculum Sum SSe.

2Ο. Prop. V, 2, 48 Aurum omnes Victa iam pietate colunt, Auropulsa fides, auro venalia iura, Aurum lex sequitur, mox sine lege pudor; Rut. Nam I, 36Ι; Sulp. Lup. 5. 23. s. Sibyll. orac. II, IS Xρυσέ, κακων επηγέ, βιοφθορε, παντα χαλέπτων, is σε μη θνητοισι γενέσθαι πῆμε ποθεινον. 24. loca turbida bult s. et st. Verg. Aen. VI, 534 sed cum in primo carmine eminerentur: nigri manes, flumina turbida, metalla, limina Ditis Proserpina per anaphoram pronominis quod, quibus in extremo carmine respondent Vada turbida vada nigra, tellus, Phlegethon Stygiaeque paludes per anaphoram pronominis iste coniuncta, ego Vada turbida servandum, vada nigra mutandum esse ducor quae sententia confirmatur codicis lectione nuda nigra', pro qua exspectatur aliquid, quod respondeat manibus A supra commemoratis. 27. venites arenas Vergilius in descriptione Orci Aen. VI, vo illae remis vada livida verrunt Stat Theb. IV, 21 liventes Acheron eiectat

fumor cf. Catull. 6 , IOI, ubi Ritschelio auctore legendum est: Quam tum saepe magis fulvore expalluit auri. 28. Quod Baehrens. fames ultima syllaba correpta servare noluit, adsentior, non adsentior, quod sitis scripsit Corrigendum est famis . cf. Varro r. r. 2, 3, 5 Tert ad nat. I, 9 Sco . Ι3 Prudent psychom. 79; Neu Forment. I p. 8o Venant misceli. Π, 4, 2. V. 28 carmen ad finem perductum esse videtur, nihil enim desideramus.

16쪽

Venimus uno ad columbanum et deelamatorem almasianum mirum quantum cum Tiberian concinentes. Atque primum quidem omnibus, quae in his carminibus similia inveniuntur conlatis, quaeremus, utrum ex illis Columbanus, certe omnium recentissimus, secutus sit, deinde de declamator agemus,

denique quid inde olligi possit videbimus. 8imilitudines igitur et rerum et Verborum, quas repperi, in tabulam referre mihi liceat: Vs Columbanus Vs Tiberianus Vs Deolamator: 71 p. ad 8eth. Divitibus nigri regerantur limina Diti8. 76 p. ad Fedol. Et reserari ruunere oertes Nigra deruntur Limina Ditis. 61 ad Fedol. Femina saepe erdit obaurum Casta pudorem.

64 Non ovis auri Fluxit in imbre, Sed quod adulter obtulit aurum, Aureus ille in-gitur imber. 57 te olydorum

Hospes avaru8Ιncitus auro Fraude necavit.

Aurum, quod nigri Aurum, quo re u reserantur limina Ditis, Aurum, quod penetrat thalamos rumpitque pudo

6 Qua duetus saepe inlecebra micat impius ensis, In gremium Da

naes non auro

fluxit adulter, Mentitus pretio faciem fulvoque

cat incitus auro γ20 Aurum, quod nigris 201 uro emiturΡluton, Phlegeton transcenditur

auro.

197 Haec fulva metallorum rabies cRStos vendit thalamo8.196 Haec proelia miscet.

17쪽

Vs Colmnbanus: 46 in populavit Troiugenarum Ditis regna Dorica pubes. 40 Corruit auri Munere parvo Coena

dearum Ac tribus illis maxima dis est Orta deabus. 50 Iuraque legum Fasque fidesque

Rumpitur auro. Vs Uberianus: 15 Sic etiam ut Troiam popularet Dorica pubes, Aurum causa fuit. retium, dignissima

merces

19 Aur emitur acinus, pudor almus venditur auro, 20 Tum patria atque parens leges pietasque fidesque: Omne nefas auro tegitur, a proditur auro. Vs Declamat: λr: 204 aris ultus. 205 Oe8apiun8Furia, Venus invida, lano cruenta. 201 Auro emiturΡlu-

ωn . . . Hector venditur auro.

raberianus:

Declamator:

22 ore hoc actolus, porrofluat et niger Hermus 3 23 Aurum, res gladii, suror amens, ardor avarus, e celent semper vada turbida, te Vada nigra, e tellus mersum premat insera, te

sibi nasci artareus cupiat Phlegethon. 20 Aurum, quod nigris actolus miscet harenis, 209 Quod serrum intundit, liquidus quod conficit ignis, Quod furor exposcit de

mens.

208 Quod condit tellus, tristis quod celat Vernu8. 23 Phlegethontis ad ignes

Tartarei. 199 Phlegethon. Re ipsa, credo, apparet multa e Tiberiano ad Columbanum fluxisse, quorum nonnulla etiam ad Verbum descripta sunt. Compositis autem inter se v. 76 sqq. epistolae ad edolium et v. 1 epistolae ad ethum colligi licet Columbanum si non Omne res, at certe maximam partem ipsis verbis iberiani ex-Djsj1jgsui. IOOQ le

18쪽

plicaturum fuisse, nisi metrum epistolae ad edolium obstitisset velut v. 4 vix neglexisset, si nomen Ρroserpinae Adoniis asyn- arietis accommodari potuisset . Quae restant Columbanus partim quod consili epistolae uv. 29 - 36 exposit non apta essent, partim quod sublimior locorum quorundam dicti epistolae leniore rationis tractu decurrenti minus convenirent, neglexisse mihi videtur. Deinceps Videamus, quae apud Columbanum et declamatorem vel sententiae Vel verba concinanti Vs. Columbanus: s. solamator: 26 Et volut ignis Flamma perurit Improba corda. 8aepe nefanda crimina multis Suggerit auri Dira cupido. quibus ista Nunc tibi pauca Tempore prisco Gesta re

texam.

37 xstitit ingens Causa malarum Aurea pellis. 52 Fasque fidesque Rumpitur

53 Impia quippe ygmalionis Regis Ob aurum Gesta leguntur.

60 Fraude necavit γ)62 Perdit ob aurum. 70 Amphiaranm rodidit auro Ρerfida coniux Hectoris heros Vendidit auro Corpus Adhilles. 193 Omne paratas In facinus '

mentes hominum uocendier auro. 198 Volumus si visere priscos, Dicite, quod acinus Ommissum non sitis aurum. 203inoo Medea maga est, ser pens vigil exul Iason . . . . . . naufragus Hellos

220 Causamque malorum.143mine tacitis causa-malorum. 200 Danae corrumpitur auro.

211 Quod unica virgo Ami sum plangit, Tyria damnandus in aula Pygm lio caeso quod perdit raude ichaeo. 199 commissum non sit ob

aurum.

202 roditur Amphiaraus atque

Hector venditur auro. 3' Stat Theb. II, 38 omne paratus In facinus.

19쪽

Iam ex similitudine, qua inter versiis columbani 33-36 intercedit et vorsum 198 declamationis, concludere possis columbanum nonnulla a declamatore mutuatum esse. At ratione metrorum habita haec invenies: Quamquam in declamatione satis multae Columbani metro aptissimae versuum partes, rae cipue exitus insunt, vix tamen tale quidquam apud Columbanum invenitur, quod non declamationi cum Tiberian commune sit: Accuratissima enim ratione inita omnium declamationis 285)Versuum duas tantum versuum partes quodammodo cum duobus Columbani doniis convenientes operimus. Columban. 38 cf.

8ed ne has quidem particulas Columbanus ad easdem re8 narrandas adhibuit, ut prope semper fecit, ubi Tiberiani verbis

usus est. Quid ver causae Columban fuisse putamus, cur sententiis ex declamatione depromptis verbis deelamationis tam parce modesteque uteretur, cum satis audacter Tiberiani et sententias et flosculos pro suis venderet γIgitur Columbanus omnino declamatorem non secutus esti

Nunc inde quid officiatur videamus: Columbanus, tametsi multa in epistola ad edolium eum Tiberiano et celamatore conveniunt, tamen Tiberianum tantum imitatus est, declam tionem ignoravi Multa autem tabo Columbanus, quae in de clamatione exstant tacente Tiberiano uterque igitur haec a torti sibi sumpsit. Atqui declamator complures locos, qu08 apud Columbanum non legimus, iboriani simillimos exhibet: E quo consequi videtur, declamatorem quoque ex Tiberiani

carmine hausisset'.

isAt dixerit quispiam, qui fieri potest, ut multae tamen res

3 Accedit illa quoque causa, quod declamationis V. OPSqq. imitationem emersam V 22 sqq. Tiberiani quasi ipsi indicant. Cetem declamator, quamquam nulla sere re impediebatur, ne in sententiis ac Verbis Tiberiani vestigia premeret, uterque enim metro heroico utitur, neque declamationi apta non orat natura carminis Tiberiani tamen Verba fere nulla deprompsit, nisi quod pauca quaedam initia Veleritu Versuum descripsiti, sententiis autem libere tantum usus Vel imitatuSest Tiberianum vel mutavit. Etiam anaphorae epiphorae, antithesis figur SSaepe a Tiberiano usurpatas imitandas sibi proposuit. cf. o. 96, 97

20쪽

odi sententia et apud Columbanum et apud Ioclamatorem ex stent tacente Tiberiano, cum uterque Tiberianum secutus sit Tacet Tiberianus, sane, sed tacet nobis nonnisi frustula eius legentibus, non tacuit declamatori, non columbano. Neque haec res argument caret: ingula enim si perscrutamur, in ipso limine Oecurrunt Columban 6 30 - 36: Equibus ista Nunc tibi pauca Tempore prisco Gesta retexa similes iis, quae declamator V. 198 tradit: Volumus si visere priscos, Dicite, quod facinus commissum non sit ob aurum 7 μ x summa hac similitudine, quae inter utriusque imitatoris verba intercedit, satis certo concludere licet ex Tiberiano, utriusque exemplo, ea fluxisse. Similem in modum iudicandum est de ceteris rebus et a declamatore et a Columbano prolatis. Itaque res V. 37 - 40, 53-56, 70-75 Columbani cs. 203, 211 - 213, 202 declamationis commemoratae Tiberian restituendae sunt. Aliter res se habet in sententiis, quae Columbani v. 18 30 continentur Quamquam enim et sorma et anaphoram pronο- minis quod in v. 21 et 23 a consuetudine iberiani non abhorret, et declamator 6 193-195 es. Columb. o. 26-29 et v. 199 se Columb. o. 29-32 similia habet, tamen argumenta vel potius indicia non suppetunt, ut pro certo rem affir

mare audeamu8.

Neque satis constat, utrum declamationis V. 197 exin, 198 in. 200 in. 204 in. 206, 20 extr. 211 in. quibus nihil apud Columbanum respondet, ex Tiberian sibi sumpserit, an ipse commentus sit 8clamator. Versus autem 190-193 et 14 aperta ratione declamatori ipsi adscribendi sunt, quippe quibus sententias aliunde raptas in probationem suam inseruerit. 8ed in collocandis rebus ac sententiis cum uterque imitator suum ordinem secutus sit ' nihil inde ad Tiberiani carmen restituendum elici potest. De condicione autem arminis ex rebus et sententiis trao-

Declamator in disponendis exemplis et sententiis ordine certo non neque commemorata repetere dubitat, Columbanus perspicuum ordinem

utitur, neque commemorata repetere secutus nihil plus semel assert. Disj1jpso b.