Originum libri septem [microform]

51쪽

leges origines eo eripsit, addidit, quibus artibus Galba elapsus esse . Non igiae est eur idcirco parum accurate Nepotem sinem originum estnisse putet Nipperdey, quod

anno post praeturam, quem Nepos finem suisse dicit Originum, aeeusatus est Galba. Omnes igitur septimi libri certae reliquiae quod ad Hispaniam spectant, etiam Irg. 117, quod est de pugna, qua iugavit cato consul Hispanos hue relatendum censui. umerum eaesorum quod non adscripsit, sane mirum debebat videri iis, qui res gestas Romanorum eum scripsisse existimant mihi non magis mirum Videtur, quam quod ducum nomina Originibus detraxi Restat, ut de sexto libro conjiciamus quid continuisse videatur. Unicum lag. satis est incertum nihilominus agener ad rotionem adversus Caraeadem habitam refert. Puod mihi judicandum videtur de orasionibus in Origines inclusis id modo

eXplicaVi; Praeterea credi non potest, sextum librum res a Romanis gesta ab anno ducentesimo usque ad annum centesimum quinquagesimum quintum eontinuisse, quo tempor gravissima bella gesta sun uum igitur plane incertae sedis Sit lag., aliter res expedienda erit. Ex me computatione in libro quarto inerat Siciliae descriptio, in quinto Illyria et aliqua Macedoniae pars. Si totam Macedoniam in eo libro perscripsisset, certe Nepos Scri9SiSSet, non modo bellum Punicum secundum, sed etiam bella Macedonica in eo libro PerSecutum Sse Catonem. Praeterea major erat rerum temorabilium in Macedonia multitudo, quam quae paucis verbis profligari posset atque absolvi. Iam apparebit, quid sentiam primus Originum liber continuit Origines Romanorum, Secundus et tertiust urbe Italicas, quartus Siciliam, ortasse etiam Sardiniam et Corsicam, quintus et SeXtuS Illyriam et Macedoniam, septimus Hispaniam. Proxime igitur accedo ad eam Sententiam, quam protulit Niebutir, quum dicit . . I, p. 9 man sic Catos risines nur Q illis ac der estordnun Moryetrasen denhen. Seripsit Cato de situ, Oribu S, O Pulis earum terrarum, quae tum in ditione Romanorum erant. Scripsit quam nune ethnographiam vocant imperii Romani. Comparat Niebuti cum Originibus AppianihiStoriam Romanam, sed magnum est inter hae opera diserimen. Appianus ad illu- Stranda re Romanorum ἐς βίβλους καστα των εθνων distribuit; quod quum non ite OnSentaneum, τα ες στρατηγους διιὶρημένα addere coaetus est Cato τα των θνων illustravit rebus a Romanis sestis itaque et nomina ducum poterat omittere et multa addere, quae ei, qui re Se populi Romani perseripturum esse profitetur, addere non licebat

Neutrum incit aut sacere poterat AppianuS. 11. In iisdem exposuit, quae in Italia Hispaniisque aut sierent aut Viderentur admiranda. Quid expositum sit satis perspicuum est; quae quidem X moribus gentium et ex natura locorii in memoratu digna putabat Attamen mihi quidem

locus videtur di mellis. In iisdem libris nihil aliud significare potest, nisi eo librOS, quibu nomina ducum nitrixerat, i. e. librum quartum et qui sequuntur in primo libro

ducum nomina insunt. s. lag. 32). In his autem ea, quae in Italia fierent aut viSu SSent digna, narrata non erant, ut demonstrant ipsae reliquiae, nec perspicitur, quom0d iterum

52쪽

in Italiam delatus videri possit cato. Suspeeta lotur sunt verba in Rasia neque ero probabile id quod proposuit lota quum seriberet ει GaIlia Mihi olim scribendum videbatur in Lusitanis, sed non est eur reliquarum gentium Ore locorumque naturam

12. Restat, ut de incertorum ibrorum reliquiis pauca addamus. De plerisque jam diximus, de lagg. 123 et 126 1. III, 5, p. 30 lag 128 cf. p. 20 annoti lag. 13 cf. p. 41. cur praelationi rg. 127, septimo aut sexto libro lagg. 125, 130 13 inseruerit Roth, non intellexi. Idem quod Iani conjecturam probare dubitat Irg. 131 non debebat conjungere cum lag. 27. Atque lag. 124 eodem conmmas complures ea agro accenitavere. Eo res eorum auxit de Romuli asyla dictum esse censet agener et qui eum sequitur Roth. Assentiri dubito, quod magnam multitudinem confluxisse Romani Scriptores tradunt plerique. Praeterea duo sunt loci, ad quos propius accedere videtur fragmentum, de Digitiis Praenestinis Serv. Aen. VII, 678, et de Gabinis Galato et Bio 7 Solin. 2, 10 ib. 682. - Alterum lag. 129 ita corruptum est, ut mihi quidem nihil de eo statuendum videatur Wagener comparato Apollodoro II, 5, 10 ad Herculis iter reserendum censet et Iocorum, ut videtur, propinquitate commotu tertio libro, qui est de Italia inferiore, inseruit; Roth idem fortasse spectavit, quum primo libro fragmentum adscriberet. Sed de

ipsis reliquiis hactenuS. 4. .

1. Contine.t:4.ecundus et tertius liber unde quaeque civitas orta si testalica Ob quam rem omnes Origines videtur appellasse. Id quidem dubium videri non potest, quin ipse Cato opus appellaverit Origines nee unquam a Romano scriptore aliter appellatum est, duobus exceptis locis, de quibus postea erit disSerendum. Sed mira atque inexplicabilis visa est ea inscriptio ipsis veteribus. Atque Nepos quidem quod dudicavit quam sit absurdum facile apparet ne id quidem perspexit primo libro rectissime idem nomen potuisse dari cs. Supr. III, 5. p. 31 sq.). ejecta ea, quam OS proposuimus, summarii Corneliani interpretatione si in extremis libris quatuor persecutum putamus Catonem res Romanas, nihil reStat, nisi ut subscribamus sententiae Festi sive Verrii Flacci v. Originum p. 198irisinum libros quod inscripsit Cato non satis plenum titulum propositi sui videtur ampleaeus, quando praestraNant ea, quae Sunt rerum

gestarum populi IRomani. Pua ratione probata nihil aliud praedicatur, nisi Catonem autulucinatum SSe, quum eam inscriptionem peti praeponeret, aut si mutavit in medio

Opere consilium, gravatum SSe mutare etiam inscriptionem quamvis rei jam non convenientem. Sed neutrum commiSisse quum recte arbitrarentur Virum omnium OnStantissimum, varias inscriptionis causas excogitarunt. Alii non modo origines verum etiam incrementa rerum Romanarum ea in Scriptione comprehendi putarunt Νitrse Polyb. p. 141 probante Schweglerora. R. I, p. 813, alii idem Nitzsch mutata Sententia Gracch. p. 217 sq.,

53쪽

non recusante Mercklino sitia de Varro in Philol. III, p. 370 leges institutaque quibus Sensim constituta esset respublica Romana Gebliud de Versassung et usque ad sumntum dignitatis gradum provecta in thre Reis undieberrcise inseriptionis suisse

cauScim cen Suerunt. Nobis quaerendum videtur, quid apud Romanos significet vox

Originum sive Originis Cicero quidem Rep. II, 1 quum scripsisset lig. e addidit: Quam ob rem, ut ille solebat, ita nunc mea repetat oratio populi Oristinem, sed etiana

pluralem numerum patitur et res es supra p.31 sq. et usus Romanorum seuod nonnum quam Singulariter laudantur Origines, veluti lag. 10 quinta, lag. 111 Sexta origo, idem accidit, quod in annalibus Saepissime laetum esse videmus. Sed transscribendus eSt Iocus Livianus Onsulto, ut videtur, Ierumque neglectus, ex quo appareat, et uniu quoque

gentis ,rimordia appellari posse pluraliter Origines, nec appellari posse Origines res gestas Populi Romani Liv. praes. 4. Res, ab aessuis profecta initias eo cr erit, ut jam, nitudine laboret sua; et luentium pler isque haud dubito quin primae ori- sines Proximaque oris inibus minus praebitura voluptatis sint, festinaralibus ad haec OD a. Alii denique num insua Cratonis Ser monem patrium ditaverit et nova

rerum Nomina prolute 'it h. l. dubitant et putant Graecum nomen κτίσεις aut αἴτια iulatinum vertisse Catonem quum Origines inseriberet. Contra hos unum sussicit argu mentum, quod Graeci converterunt Origines in αρχαιολογι- sive ἀρχαιολογουμένας ἱστορίας es. Irg. S). 'Αρχαιολογια autem numquam significat memoriam rerum in scriptori aetate, Sed antiquitus gestarum Mea sententia de Originibus recepta mirum nihil inest ne in inscriptione quidem, nisi quod mira visa est veteribus. Neque vero possumus illo eo nomine vituperare. O Uum erat genus literarum Romanisque, qui suae tantummodo gentiS res eo tempore perScribere Solebant, plane inusitatum cogitatione fingere non poterant res Romana non sua ipsarum causa, sed ad illustrandas aliarum civitatum origines esSenarrataS. 2. Multo minus dubiuin poterat videri veteribus, cui literarum generi adscribendae viderentur Origines adscripserunt et Graeci et Romani historiis; sic epos historias scribere inStiluit, Servius Aen. VI, 842 histo ius scripsit, ni ulta etiam bella confecit, Plutarcii l. l. 25, 1 μεταττετο μὲν ου λόγους παντοδαπους καὶ ἱστοριας quibuS locis non Solum Origines, verum etiam alia scripta, veluti de re militari signi steata esse videntur. Expuncto loco Charisiano lag. 67, p. 12 sq. ipsas Origines historias appellavit nemo. 3. Missis inscriptionibus salso Originibus inditis es. rg. e η θ duo restant l0ei,

quibus annales vocantur Origines. Puod Si recte factum est, concidunt Sane omnia, quae

hucusque protulimus ad vulgatam de Originibus sententiam infringendam atque in urculas Caudinas redueta est res. Alter locus est Plinii VIII 5, 11, alter in Livii perloch. XLIX, nisi apud Julinium, cujus liber ad manus mihi non est, aliter Si Seriptum. PliniuS sanni de eo, qui perio elias Livianas conscripsit, certi sere nihil constat in talibus rebu non Sati accurate egit; attamen hoc non sufficit ad explicandum, qui laetum Sit, ut annale alii ellaret Plinius opus in singulos annos non divisum Neque Ver Veram

54쪽

causam dissicile est invenire. Scriptores, quibus cato adnumerabatur, et qui ante eum et qui postea historias seripserunt, annalium erant scriptores, quod indoit Scriptorem in his rebus non ita diligentem, ut etiam Origines vocaret annales comprobatur res

loco Ciceroniano de ora II, 2 51 sqq. cui adde, si placet, de legibus I, 2 6 dui

priore loco usi Sunt, ut demonstrarent etiam Catonem annales, non Origine conScripSiSSe, non intellexerunt de genere dicendi illic disserere Ciceronem, non de ipsis rebus, in quibus catonem annales maximos sequi noluisse ipsius testimonio OnStat.1. In quibus Originibus multa industria et diligentia comparet, multa doctrina. Atque diligentia et industria Catonis multifariam laudatur etiam in Originibus conscribendis. Vide Romanorum testimonia supra III, 1, p. 26, ex Graeci adde, qu0S laudavimus dig. 7 et 28. Etiam doctrinam quod adjecit epos mirum non Videtur, nam

non facile reperiri potest neque de Graecis neque de Italicis rebus, quod Catoni

fuerit incognitum. Id unum potest esse suspectum nec summario Satis OnvenienS, quod bi positu voce multa anaphora usus est epos. Haec utrum causa fuerit, an alia, cur Nipperde revocata lectione duorum codicum seripserit nulla doctrina id quidem ne-Scio, Sed quo modo interpretatur ea verba eam rationem mihi non comprobavi Negat

enim Scripsisse in Originibus Catonem, quid sibi judicandum videretur de singulis rebus keine et eline Rellexione und Unterfuehungen), quae interpretatio nec ipsis reliquiis cs. Dgg. 4 et defenditur, et vis, quam esse dicit verbo doctrinae, quamquam proxime accedit ad sententiam Doederlini Synon V, p. 26S haud scio an revera ei

non fuerit. Exempla certa certe erant asserenda. 2. Puibus sontibus usus sit eat ignoratur. ui res Romanas scripsisse putant Catonem, multi illi quidem sunt in praedicanda felicitate ejus, quippe cui consulari homini et censorio summae dignitatis ad omnia non modo Romanorum, verum etiam reliquarum civitatum Italicarum tabularia patuerit

aditus pro certo ponunt Praenestinas Dς. 60 , Aricinas dig. 6 , Amerinas lag. b eum inspexisse tabulas, laudant locum Ciceronis de senstet. 11 38 , quo loco sic docentem inducit cicer Catonem: Septimus mihi liber Originum est in manibus, Omnia antiquitatis monumenta colliso, caussarum illustrium quascunque defendi nunc quummazime conficto Orationes, jus austurium, pontificium, civile tracto, multum etiam Graecis Iureis utor. Ne hoc quidem loco quaerendum videtur, quid Catoni sacere licuerit, sed quid re vera secisse putandus sit. Si in Cereris aede aliisque locis tabularum in pulverem

se immersisset et ad historiam Romanam seribendam omnia antiquitatis monumenta collegisset, nihilne eum putabimus inde retulisse, quod memoratu dignum Videretur posterioribus scriptoribus et discreparet a superioribuS, nisi quod tribuum Servianarum numerum non addidit et definivit jugerum numerum, quae dedisse dicitur Latinus Aeneae rSed sae et licuisse Catoni et voluisse eum adire tabulas antiquissimas, quis potuiSSe

55쪽

eum de tot rebus consulere libros illos amrmaverit, quum Polybius unum monumentum legere vix posset τηλααυο γαρ ἡ διαγρα γεγονε τῆς διαλέκτου καὶ παρα μι--ς τῆς νυν προς τὴν αρχαί- ωπε τους--ετῶπατους νια μολις ἐξ ἐπιστάσεως διειαριναν.

At Praenestinos libros consuluit, ut docet lag. 60. - Immo non docet. Nam quae Seholia Veron narrasse ostendunt Catonem de caeculo, ea non sunt ex libris Praenestinis, sede fama petita. s. Solin. 2 9. Multum sane usu est Cato etiam extremo vitae anno

omni literarum genere, Sed nihil est in iis, quae Cicero eum inducit audantem, cujus ei fuisse possit videri usus sive suae aetatis historiam, sive Celtiberica scribenti. 3. Mihi quident primo loco ScripSiSS Videtur in Originibus quae ipse viderat et percunctatione audiverat, deinde quae vulgo credebantur etiam de Graecis Latinorum oppidorum onditoribus, adhibitis Fabiis Cinciisque, si quos habuerant reliqua Italiae oppida, et graece

et latine scribentibus. In iis, quae ipse viderat, testi sane integer gravisque, in iis, quae audiverat, ut olim Herodotus, non ita acer judex, qui non dubitaret referre etiam Politas Catillosque, Cercio ex Saleque mero monteS.

1. Puanta fuerit Catonis apud Romanos auctoritas etiam mortui, quum ex multis aliis rebus, tum etiam X eo, quod multo post sententias Catonianas oracula non modo habebant sed etiam Vocabant es iug. 2 3. 4. 83 123 126. a. b. e. k. p. q. sacile intelligitur. Agricola erat Olim S itaque non modo liber, que in seripSit de rem1Stiea, plurimi semper habebatur, verum etiam X alii Scriptis loci, qui erant de agricultura, diligenter transscribebantur. srgg. 13, 4 d. De genere vero dicendi verum est judicium Ciceronis Bruti 87 298 Vostendi enim sunt libri cuni aliorum tum imprimis Catonis. Intelliges nihil illius lineamentis nisi eorum Umentorum, qua inventa nondum grant, larem et colorem defuisse. Hoc loco facile explicantur reliqua judicia Ciceronis, quae Sane contraria primo obtutu OSSunt videri. Brut. 5. 294, de orat. II, 12, 2. de leg. 1, 2, Brut 17 66. Itaque X Orationibus, etiam ex iis, quae Originibus erant insertae lag. 1050 120 et ex ipsis Originibus multa laudabantur, non propter reS, Sed propter Verba, cujus generis e certis Originum fragmenti Sunt circiter eloginta. Mirum porro non

est, quod in tanta scriptoris dignitate etiani interpretes Vergilii nullius libentius usi sunt auctoritate quam Catonis, praesertim quum plenissime de urbibus Italicis scripsisset; fragmenta suppeditant interpretes illi sere triginta. Puanta suerit Originum dignitas facile

perspicitur ex ea re, quod Plinius in Italicis urbibus describendis, nisi quae a Graecis scriptoribus illustrata erunt magnae Graeciae oppida, etiam post Hygini operam im- priuiis Catonem SecutuS Si auctorem. Fragmenta ejus generi sunt decem. 2. Puid vero, decus illud curiae forique atque imperator omnibus virtutibus ornatu Si Sagacitate, industria, doctrina, voluntatibus omnium sere omnium civitatum magistratuum mire adjutus, res Romana non modo antiquiores, verum etiam Suae aetatis perscrip Sit, quanto plausu,

56쪽

quanta approbatione ab omnibus, qui unquam res Romanas seripserant, Xeeptum opus, quot laudibus putabimus esse elatum Atqui nemo fere catone auctore usus St, Si quod Dionysius quinquies de antiquissima Italiae historia rebusque regum Romanorim quasi honoris causa eum laudati Honoris ausa etiam Georg. Syneellus pedissequus Dionysii et Ioannes Lydus. lagg. 28 et 29. Nam quod Lydus Varronem de urbe Ondita consensisse dicit eum Catone, maxime suspeeta videtur societas, quippe discrepuisse inter se de anno urbis conditae Varronem et Catonem vel pueris notum est. Iam Vide indiculum historicorum Romanorum qui Originibus Catonianis usi sunt Livius salso laudat Origines XXXIV, 5 lag. 313, non addidisse tradit Catonem utrum in Orionibus, an in aliqua ex orationibus, recte incertum esse dicit Lachman de sonti iv ΙΙ, p. 17

numerum eaesorum in pugna se ipso duce commissa hostium Velle . I, 7

lag. 70 de Capuae origine se non probare id quod tradiderat Cato, Pace diligentiae Catonis profitetur Solinus 2 8 srg. 57 testem laudat Catonem de Tiburis conditore. Adde ex perditis Coelium Antipatrum lag. 96 secundum Macrob. Sat. I, 4.

26 et cassium Heminam, apud quem iisdem sere verbis est lag. 58 teste Prisciano . . Septem igitur sunt loci, nam quae de Sallustio tradunt, spectant ad dicendi genus, non ad ipsas res. luintil. VIII, 3, 29 Sueton. Octav. 86, de illustr. gramm. 10 et 15. Puae

praeterea alii Suspicati sunt, ipsi viderint quomodo omprobari possint nostra nihil interest ea opiniones affirmare aut refellere 3 tuo qui factum sit, ut in summa Catonis historici auctoritate septies apud historicos Romanos fiat Originum mentio, qui factum sit, ut Dionysius τον επιμελῆ γενομνον εἰ καί τινα ἄλλον εἰς τήν σ-αγωγὴν τυ αρχαιολογουμένης ἱστοριας in iis, quae post reges exactos narrat, plane neglexerit, nemo XPl eare eo natus est, nisi quod Livium cum ad res scribenda anrederetur non ita novisse Catonem cenSet Lachmann l. I. Ι, p. 43. probante eis Sentiornio ini. p. 23. Poterat

in Suam rem laudare Ciceronem Brut 17 66 Orisines ejus quem storem aut quod umeri eloquentiae non habent Amatores huic desunt; sed adde quae sequuntur, sicuti mullis jam ante saeculis et Philisto Syracusis et ipsi Thucydidi. Amatores igitur illi deerant ex vulgo, non ex historiarum seriptoribus. cf. Bernhard H. L. R. p. 196. Sed potest ipsis

Livii verbis probari, non modo doctos homines, sed etiam omneS, in quorum Sum res Romanas scripsit Livius, in manibus habuisse OrigineS, quum ratione Catonianas ne cicero quidem sibi comparare posset omnes. Dicit enim Livius XLV, 25 de oratione

pro Rhodiensibus: Non inseram simulacrum visi copiosi quae diamra referendo ipsius oratio scripta exstat Orspinum quinto libro inclusa. Certe non poterat jubere Livius

eos, quibus historias suas scripSit, revOI vere Origines, si abjectae tum fuissent atque obsoletae et ita neglectae ut perscripturum res Romanas 9Sum sugere OS Sent. Itaque dum aliae proserantur ausae, cur Origines neglexisse videri OSSint historici, etiam hoe argumento adducar, ut memoriam rerum Roman nrfn laisSe eas negem. 4. Potest etiam aliud argumentum asserri, quo demonStretur, non omnino amatores

57쪽

defuisse Originibus antequam tanta admiratio Catonis incesserit hominibus, ut die endi genus, quo usus erat Cato. ipsi Ciceroni praeserre non dubitarent Sparti an Hadri 16, M. Aurelius , ad irontonem I, 11 eum quo loco es lag. T. Nam multa vocabula Catoniana quum AES Sent Ob Seurat utque Ob Soletu, non deerant, qui operam curamque in his ponerent explicandis, ne aditus ad Catonem sensim praecluderetur eivibus. Id egisse videtur Sallustius Sueton. Aug. 6 et Verrius Flaccus, qui de obscuris scripsit Catonis Geli. XVII, 6, 2 Sq.) in eo numero erat etiam Statilius Maximus, de quo plura conseribere in animo erat. Sed quoniam sinis est faciendus scribendi, sumeta laudare ea quae heodorus Berg ad nec dolo Parisinum Zischn. fur . Alterthum smissen- sellas III 18453, p. 116 sq. de eo disputavit. Ex iis, qua idem disseruit de Lampa- dione ib. p. 121 facile apDarebit, non recte suci Ss Lerschium cs supra ΙΙΙ, , p. 29 , quod Lampadionem Origines in septem divisisse libro pro certo poSuerit.