Originum libri septem [microform]

41쪽

multitudisis addiderent, numerantur Liv. II, 1, 2 nemo erit, quin hune librum jure Originum prae se sente inseriptionem eoncedat. 6. Secundus et tertius liber eontinet unde quaeque ei vitas orta sit

Itali ea. Priusquam ad hujus libri reliquias accedimus, jam disputandum erit de eonsilio, quo Cato scripsisse Visus sit Origines qua in re cardo totius quaestionis versatur. Atquo recte rejecto irati medicamento, qui primo libro non res regum Populi Romani,

sed res Populi Romani narratas esse putavit, duae de ea re Sententiae prolatae sunt. Altera est antiquissima et vulgata, altera recentior et paene deserta alterius quis uerit auctor, mihi quidem non constat, videtur autem ob ersata esse Riccobono, Popmae, reliquis, quantum ex Sede singulis fragmentis assignata conjicere licet, recepta ab interpretibus cornelii Nepotis, veluti a Bosio, probata a Bartholdo Niebutir, defensa a Wagenero; altera passim prolata veluti a Carolo lum inintei in Rom alte Gesch. p. 112 , Augusto Mause p. 96 C., Nitzsch Gracch. p. 214, sed statim ejecta est. Alteri si rem concludunt: Quoniam in primo libro res regum Romanorum narravit Cato, in quarto reliquisque bella Punica et ea, quae postea gesta sunt, eri non potest, quin qua sui constantiacato, etiam in Secundo et tertio libro res Romanas inde a regibus expulsis usque ad

bellum Punicum primum narraSSe putandu Sit, Si non omnes, certe ea, quae maxime sunt memorabilia e Serie rerum Romanarum Saltem origines singularum civitatum disposuit Arbitrantur igitur non accurate summarium secundi et tertii libri edidisse Nepotem; non mirantur mirum Iudibrium ortunae, quae in pluribus quam triginta fragmentis ne unum quidem serVaverit, quod ad res Romanorum sit reserendum. Sed non modo non comprobatur, verum etiam refellitur haec opinio ipsis reliquiis Niebub ipsa verba transcribam viri immortalis, II. R. I, p. 9. ed. 3D- disputavit haec Cato τερο

Punico primo, primum Romanos cum Liguribus manus conseruisse. Flor. II, 3, 4. Nee si sorte antea foedere atque amicitia conjuncti fuerint Romani cum Liguribus ea justa Catoni auSa esSe Poterat, cur Ligurum res narraret, quippe qui foedus Latinum non

eo tempore commemoraVit, quo tempore eum regibus Romanis societatem inierant Latini, Sed Suo loco, i. e. in libro Secundo Multo minus id in mentem venire poteSt, a rebus Gallici delatum esse Catonem ad finitimos Ligures. Nam si ita vela dedisset Ventis, certe Prius ad ultimam Thulen quam ad bella Punica venisset. Recte igitur Niebutir judicat, fragmenta de Liguribus, si ex serie rerum Romanarum digeruntur Origine ei vitatum Italicarum, in secundo et tertio libro inesse non potuisse. in insunt s. Dam 52

42쪽

ot insunt in secundo, non in tertio libro, quam rem teStantur Summo Codices consensu, altero loco ipsum numerale, altero notam meri exhibentes. Iam argumentis iebutirianis

usi sic concludimus quoniam in Secundo libro Scriptum erat de Liguribus, ex serio rerum Romanorum hi libri compoSiti SSe ossa potuerunt. Etiam agener, qui multos Iocos, qui sunt de Liguribus, adSeripSit, non indicavit, qui laetum Sit, ut in secundum librum res Ligurum irrepserin De reliqui libris OStea diSSeremuS. Videmus igitur

reliquias eam sententiam non modo non comprobare, Verum etiam refellere. Accedit quod si quis ita scribere institueret, certe opus deforme editurus SSet atque monstrosum, quo cogerentiu legente quasi in Vast oceano pusilla passim historiae Romanae colligere naufragia atque fragmenta. - Alteri, quorum nomina Supra Scripsi, arbitrantur primum librum continuisse res regum Romanorum, tertium et Secundum origines civitatum Italicarum, quartum bellum Punicum primum, quintum bellum Punicum Secundum, sextum septimumque reliqua bella Populi Romani, Secuti, ut Sibi quidem Videntur, summarium Nepotis. Sed quomodo origines urbium Italicarum ita conjunctae sint, ut uno eodemque opere comprehendi unaque inscriptione contineri poSSint, SulVa Catonis mente utque con-- stantia, evidenter non ostenderunti tuae quum ita Sint una mihi quidem via relicta es sovidetur, qua res ad finem aliquem perduci possit contendo enim atque comprobaturum me Spero, nec in Secundo tertiove nec in reliquis libri insuisse historiam Romanam. Sed de reliquis libris postea disseremus, nunc Secundi et tertii libri reliquiae suo quaeque loco ponendae sun tuum igitur e Serie rerum Romanarum OIloeandas esse reliquias non existimemus, nihil restat, nisi ut geographicum ordinem in Stituamus, et e quod Ligurum mores in secundo libro, ager Rheginorum lag. 73 in terito describitur, incile perspicitur, in secundo libro civitates Italiae superioris, in tertio inferioris descriptas suisse atque consentaneum est et consequenS, ut ab Alpibus incepisse librum secundum putemus utrum a Liguribus, an a Venetis, Pr certo non dijudicaverim, sed liceat conjecturam sacere ex ordine, quem Plinium III, 20. 133 in recensendis populis Λlpinis secutus est Plinii ad orientem ab occidente Sole Procedit ratio, auctore autem in his rebus nemo est, qui dubitare possit, quin Su Sit Culone. suo autem I. I. subito inverso ordine quasi retrocedit, SuSpicor Catoni eunt exemplo inductum quasi A II aberruSse Jam videor sati niihi Ordinem horum fragmentortina expIicasse Volscorum civitates ad secundum librum reserendae sunt lug. 613 u tia civitate tertius ne eperit liber, non perspicitur mihi quidem Campaniam, Samnium, magnam Graeciam terito libro

deseripsisse vidutur, idcirco Capuam lag. 70 huic libro inSerui, ossi secundo Siciliam reliquasque insulas utrum in tertio, an in quarto libro deSeripSerit, postea dijudicabimus. Sed ne quis parum aequabilem in duobus hi libri rerum partitionem fuisse putet, re-eordabimur, Sabinos, truriam agrumque Romanum Primo contineri libro . - De inceriis me

libri secundi fragmentis mecum sacere videtur Both, qui eadem lagg. initio libri posuisse Videtur, praeter Irg. 65, quod conjunia cum lag. 35. tuamquam eadem fere sunt verba

43쪽

tamen ita res est comparata, ut ejuSdem rei Scribendae saepius oblata videatur opportunitas; non igitur St, cur auctoritatem Donati, qui ex secundo libro loeum itat, indubitationem vocemus. Sed de quatuor fragmentis aliter judicavit Wagener. Ad expli- eandum lag. 63 adhibet Dionys. xc ed α. XIII, 14 et 15. seu in re nemo certe esset, quin exciperet assenSu, nisi optimi codice non de muliere, sed de puero quodam ea dicta esse ostenderent seu vero Lucretiam e loco significatam esse putarunt, illi quidem sententiam omnino non perspexerunti Reserendum est dig. ad aedieatorem nescio quem, nam etiam antiquissimae Italiae gentes ei amoris generi indulgebanti Athen.

XII, 14, 17. Multo minus probandum videtur, quod lagg. 4 et 69 quinto libro adscripsit neglecta codicum auctoritate cujus rei quum in priore nulla sit causa, in altero id fecit, quod alii suspicari quam pro certo mirmare maluerunt, quasi sal Karthaginiensis,

evius virtutem praedicat Plin. XXXI, 39, commemorari et cum aliis Italiae salinis comparari non possit Fragmento denique si quod Catonem a primo libro ad secundum transiisse putat Bolhuisium secutus, qui etiam lag. 62 cum 6 conjungendum cense

quamquam neScimus, quis quid sublimaverit, vides, quam imbecillis argumentis usus it. De incertis libri tertii reliquiis recto reprehendit agener eos, qui lag. 75 ultimum ex eo libro suisse contenderunti Poterat enim Cato Samnitium aliarumve gentium per- Scriptis populis, certe etiam alias civitates in eodem libro sexcentas plenissime describere. Multo minus audiendi sunt ii, qui hoc lag. usi sunt, ut demonstrarent novi esse

operi S, quae ex reliquis Originum libris laudarentur. - uod Nepos ex his libris totum

opus Origines appellatum esse putat, ea res postea erit dijudicanda. I. In quarto autem bellum Poenicum primum, in quinto secundum, atque haec omnia capitulatim sunt dicta, reliquaque bella pari modo per Secutus e S usque ad praeturam Servii Galbae, qui diripuit Lusitanos. Atque horum bellorum duces non nonii navit, sed sine nominibus res notavit. Priusquam de singulis rebus disseramus, de universo loco pauca praemittenda

videntur. Sublatis punctis, quae reliqui post verba quinto secundum et capitulatim Sunt dicta poSuerant, commata posui. Retento enim vulgato interpungendi genere, adjecto aut audito in primis verbis vocabulo est, ter in his verbis mutatum est Subjectum, mea ratione recepta numquam. Nam verba atque haec omnia capitulatim sunt dicta parenthesi loco habenda sunt, qua in re de usu paniculae atque a Ferdinando Han ad Turgellinum aliisque satis illustrato non est, quod ex meis addam. Praeterea mea interpungendi ratione recepta multo facilius adjunguntur verba reliquaque et quae Se-.quuntur luodsi actum erit, id jam dubium non est, quod vulgata interpunctio 'in medio relinquit, quin etiam Punicorum bellorum duces non nominaverit Cato. l Reete id se habere, lacile intelligitur ex lag. 87, quo loco Plinius detrarisse annalibus, dicit Catonem imperatorum nomina. At accurate de ea re scripSisse Plinium negat

Nipperdey Diei enim satis suisse in iis bellis, quae post bellum Puni eum Secundum

44쪽

essent gesta, Singuli annalibus anni eriusque et consulibus et praetoribus praeseriptis indicari, nominibus magistratuum omissis quid per consules praetoresque gestum esset; quod in tanto imperatorum numero, quantus per bella Punica ruisset, sussicere non potuisset. Atque de reliquorum bellorum ducibus quam recte judicaverit ipperdey, nolumus h. l. explorare, Sed notandum St, Vulgatam de rebus in Originibus perscriptis opinionem delendi non posse, nisi derogat h. l. fide Plinio, quem sane quidem multum suisse integendis Originibus multa fragmenta docent. Gotandum autem est etiam id, quod vir id histori eis Latinis non medioeriter meritus et recte id quidem concedit, justam histo riam bellorum Punicorum scribi non posse, nisi additis imperatorum nominibus. Caedierim quidem nominaSSe videtur lag. 4 , quamquam etiam de hac re potest dubitari,

sed is in ducum Punicorum bellorum numero haberi non potest sui factum sit, ut ducum nomina addere nollet, id explorare plerique noluerunt, nisi quod unus et alter miram quandam obstinationem atque Ontumaciam Scipionum odio sive alia re constatam ejus rei causam esse putarunta Solus lim I. l. p. 10, mirum esse negat viam a eundum Mutarehum Cato Mnerimperii Romani historiam e tantum consago conscrip- agrit, unde filius patrtae et majorum rem moresque Perdiscat certum quidem judicium de sententia viri doctissimi sieri non potest, quod quum pollicitus esSet, Se rura de originum libria alia iurum promisso nondum Stetit, sed nec de tempore, quo si non omnes at certe extremi sex libri cs supri III, 3 scripti videantur, nec de puerorum

institutione temere judicasse putandus est. Mihi quidem nec origines eo consilio scriptae

nec in enarrandis rebus gestis nomina ducum pueris videntur eSSe reticenda. aeneamus

tantisper vulgatam sententiam de consilio, quod in scribendis Originibus habuisse videatur Cato, defendi non posse salva Plinii side etiam plures re obstare atque refragari vide

bimus, si in singulos hos libro inqui Siverimus Sed jam vereor, ne ipSe comprobaturus in his libris justam bellorum Punicorum memoriam non insuisse in eandem vituperationem incidam, quam eos merui Sse dixi, qui temere Veterum Scriptorum auctoritatem contempserin Dieitur enim Nepos tradidisse, in quarto Originum libro Catonem perseeutum esse bellum Punicum primum, in quinto Secundum. VideamuS, non quid dixisse dicatur, sed quid revera dixerit epos. Addit atque haec Omnia apitulatim sunt dicta 'Vis verbi capitulatim, quamvis it rarissimum, dubia videri non potest; nam verbum capitali pro capite libri serreae demum latinitatis AES Significat igitur . I. idem, atque altero, quo legitur, loco Plin. II, 12, 5, quo dicit brevit&r atque capitulatim attissam, apud Graecos scriptores saepisSime κεφαλαιωδιος uaeritur, quis quid capitulatim dixeriti Catonem noli putare repugnare Videntur ipsa Nepotis verba, qui eri scripsisset At qqimiae omnis capitulatim Scripsit sive dixit; repugnant certe quum multa alia fragmenta, tum ex ipsis bellis Punicis imprimis lag. 4. Itaque epos dixit hoe Mee omnia, quae de summario quinque librorum priorum modo proposuerat , capitulatim ' dixi. at recte ille quidem; nam in primo libro insunt multa, quae non sunt ex regum

45쪽

Romanorum rebus gestis, in secundo et tertio multa, quae non spectant ad Origineseivitatum Italicarum, sed ad Vitam a disciplinam, ad jus, quin etiam ad caprarum velocitatem reiqq. Sed haec in Summario notanda non Videbantur. 9uum vero Seripsisset, in quarto libro bellum Punicunt ineSse primunt, in quinto Secundum, tum persentiscere coepit non haec esSe Summaria librorum quod non justa illorum bellorum memoria inesset in his libris et si quis ita summaria conficeret, ei excusandum esse brevitatis studium, ne falsarim unosceretur aut menda Sidcretur. His praemissis jam ad ipsas horum librorum reliquias tranSeamuS. 8. In quarto autem bellum Poenicum primum perseeutus est . Proficiscendum est hoc loco a fragmentis, quibus certam Sedem assignare noluimus lag. 92 auctoritatem codicum Secuti ex libro secundo transtulimus in quartum, quamquam si rem spectamus sane obScuram, secundi potiuS, quam quarti suisse videri possit. Nec lag. 91 quo reseramus habemus, item agener; cur Roth illam potissimum sedem ei fragmento tribuerit, non apparet. ReStant igitur lag. 8 90. Atque lag. 90, quo depugnatum Sse dicitur pro castris i. e. ut Gellius Xplicat, ad castra tuenda, agene laudatis Frontino strateg. II, 1, 4 et Zonara VIII, 10 ad pugnam Agrigentinam refert a saepius in eo bello pro castris est pugnatum es PolFb. I, 303. Item lag. 87 vult esse X ea pugna, qua anthippus vicit Reguluna, in qua sane quidem magnu erat virtus elephantorum Polyb. I, 343, Sed quod numquam sere eo bello manus conseruerunt Poeni cum Romanis, nisi adhibitis elephantis, non est, cur hunc pugnam necessario Significatam esse putemus idem delag. 89 judicandum erit. Reliquum igitur est ex eo numero lag. 88, quo dictatorj sine dicitur massistrum eqilitum arcessi ut eum mitteret cum equitibus. Sed sero est, inquit massister equitum, jam resciυσe. labent Sua sata otiam fragmenta. Recte ab omnibus ex Summo codicum consensu adscriptum est fragmentum libro quarto. Sed jam Popma Ricco- bonus nihil tale commisit composuit hunc locum cum Irg. 96 Lion locos sortiter conglobavit Wagener n0n solum approbavit, Sed etiam id quod consequens est ratum habuit. Sic enim sere concludit luod lag. 96 Spectat ad ea, quae poSt pugnam Cannensem acta sunt et necessari conjungendum S cum lag. 88, quod X quarto IutSSe libro constat, equitur, ut etiam lag. 96 ex quarto ibro Sit ergo eo libro non modo primum bellum Punicum,

verum etiam se eundum bellum usque ad pugnam saltem Cannensem persecutus est cato;

fallitur igitur epos. Nos quidem sic concludimus: quod Nepos in quarto libro bellum

primum, in quinto secundum perSecutum esse diei Catonem, lag. 96, quod est ex secundo bello, non potest conjungi cum lag. 88 9uod quam recte se habeat, ipsum lag. docere videtur. Nam quum per primum bellum Punicum Romanis exercitibus dictatores numquam praefuerint, Poenus certe erat dictator, qui magistrum equitum accessivit. Hannibal autem nec solus nec primus erat dictator Carthaginiensis ad quam rem comprobandam necesse non est ad reconditam nos descendere doctrinam NotiSsimum est, qua levitate usi Romani sua instituta ad alias gentes transtulerint, ut mirum Videri non

46쪽

possit, imperatoribu etiam aliarum gentium Romana nomina esse data. uod quum per se verisimile Sit, tum de anhaginiensibus certis Ioeis comprobatur ut omittamus locum fortasse corruptum Liv. XXIII, 13 8 cf. Iustin. XIX, 1, 6, Frontin Strateg. II, 1, 4, quo loco plures Simul bello Punico primo commemorantur dictatores. Hi, si quid equitibus erat gerendum, opera utebantur magistrorum equitum, qui ipsorum imperio erant

subjecti, ut Mutine aliique Ostendunt uuid igitur est, quod solum Hannibalem a Catone dictatorem appellatum esse putemus Mihi quidem ita res videtur comparata ut mirum esset, si necessario hoc fragmentum ad ea, quae post pugnam cannensem inter duces Punicos disputata Sunt esset reserendum. uis quid resciverat Romani credo exe citus reliquiae, quae essus fuga canusium et Venusiam petebant, audiverant Maharbalem sive alium Suadentem, ut equitatum Romam mittere Pui hoc resciverant, cerae non ignorabant responsum Hannibalis cujus Virius imperatoria vel maxime in ea re apParet, quod consilio magistri equitum usu non est. Atque quatuor quinqueve horis post O num OnSilium atque salutare temere abjecisse eum putabimus luod si secisset, ne tum quidem sero suisset. Sed jam satis multa de hac re mihi verba secisse videor; fragmentum hoc 88 ad primum bellum Punicum spectare ipse quoque contendo, certam Sedem ei aSSignari pOSSe nego. - Sed Videamus, quid de certae sedis Dagmenti Statuendum Sit. Atque quae initio posuimus quatuor, ea ad mores remque publicam Carthaginiensium esse reserenda concesserunt omnes nec dubium cuiquam visum St, quin

ea initio libri explicasse Catonem jure possit affirmari Frgg. 83 et 84 conjungenda SSeeensui praeeunte Rothio, agene lag. 83 in prorsus incertis posui Virtus tribuni, qua exercitum servavit, Satis nota es Idem fecit, inquit Frontin strat. sv 5, 8, stes Attilis Calatis Cos is, cujus arie traditur nomen. Alii Laberium, nonnulli Q. Caedicium,

plurimi Calpumium Flammam vocitatum scripserunt. Gesta est res circa Camerinensium altum Flor. II, 2, 13 - Drepanorum porro mentionem 1 rg. 85. factam esse in hoc

libro quis negabit - rg. 86 Wa gener ex initio belli secundi fuisse censet, sed poterat etiam esse ex sine belli primi. Utrum malimus, prout Wageneri aut epotis auctoritatem sequimur, judicabimus. Restat igitur lag. 82, Non rubet scribere, quod in tabula apud

ponti em azimum rat, resqq. Id multis erat argumento, novum ab his verbis incepisse opus cum Originibus male conglutinatum. Recte reprehendit agener; nam etiam in mi operis licet praefari, Sed sine usta causa quis unquam tale quid conatus Qt Attamen omnes praeter Riceobonum, apud quem secundum locum obtinet, Primo loco posuerunt hoc fragmentum, quaSi novum quid in hoc libro tractaveri uuae sit causa neque agener neque reliqui Xplorare studuerunt. Accuratius de ea re scripsit

Blum I. I. p. 113 erade dies quae sunt in lag. 82 tris hauptasichlie mi die Dar- stellans de non iam Cato94berstatamen ea. dicit annos a regibus expulsis usque ad bellum Punicum primum. Aber ebens 9ut undisoch meli die Ronlyseteit. GIeschaeohDubetaehi e iae eine ad eschressit die andere. Reetissime ille quidem,

47쪽

sed quae sit auSa, cur hanc sententiam quarto OtisSinium libro inseruerit Cato, ne

Blum quidem explicavi Mihi quidem sic res se habere videtur. Memoria belli Punici primi in libro quarto inesse non poterat, quod bellum illud detraetis imperatorum nominibus scribi omnino non poterati Inspice Floromna utropiorumque breviaria, quibus breviora breviaria cogitari non possunt, imperatorum nomina non desiderabis. An brevius catonem de iis rebus scripsisse putabimus, quum unius caediei virtutem tot laudibus extullat Puaeritur, qualis fuisse putamlus sit liber, in quo detractis imperatorum no- intactus apitulatim dicenti dicere liceat perscriptum esse hellum Punicum primum.

Deseriptis Italicarum civitatum originibus aut sinis erat imponendus operi aut transeundum ad ea loca, quae Italiae proXime adjuncta sun Transiit Cato ab agro Rhegino ad Stelliam. Hanc insulam bellum Punicum primum Romanis aperui Erat tum insula post

Pyrriti discessum in ditione Carthaginiensium excepta civitate Mamertina paucisque in ora qua ad orientem Olem Vergit oppidis, quae Syracusanis parebanti Scribendum igitur erat de Poenis, qua in re multo majoribus difficultatibus circumveniebatur Cato, quam in Italicis civitatibus. Ipsos Poenorum libros, etiamsi cupiisset, consciere non poterat, nam Punicae linguae peritum eum suisse nemo unquam suspicatus est. est ea sussicere poterant, quae legatus Carthagini aut consul in Hispania audivera Itaque reliquum nihil erat, nisi ut ad bellum illud, quod insulam Romanis aperuerat descendereti Sed quum ei in animo non Sset ipsum bellum narrare, ea tantummodo commemormit, quae ad rem, quam ibi proposuerat, apta esse viderentur tua in re nec imperatorum nomina adscriberet neceSSe erat et opus erat quasi excusatione, ne quis annales belli exspectare Hoc igitur fragmentum 82 sibi voluisse videtur. Facile perspicitur Verrucam illam lag. 43 Sse ex iis, quae in agro Camarinensi admiranda videbantur intelligitur etiam, quo jure is, qui capitulatim se dicere profitetur, in quarto libro Catonem perSe- eurum esse bellum Punicum primum dicere potuerit Pluribus verbis uti si voluisset, seribere debebat Nepos inesse descriptionem Siciliae ex memoria belli Punici primi maxima ex parte repetitam. s. n quinto secundum bellum Poenicum persecutus es Eliam hoc loco reliquiaS, quas incertae sedis esse diximus, expediam. Frgg. 10 et 108 etiam agener

pro incertis habet lag. 109 illi polliciti sese facturum omia ad finem belli Punici se-J J . cundi, lag. 10 Gercitum suum pransum, paratum, cohortatum durit foras atque n-- serurit ad bellum Aetolicum D 1, quod eorum nemo quisquam quicquam misit ignotum

est ad orationem adversus M'. Acilium Meyer. p. 24 reser Ipsa fragmenta . l. tranS- scripsi, quo facilius perSpiceres, quam incertis fragmentis certam sedem nonnunquam assignaverit agener Mihi nihil certi inesse videtur, nisi quod lag. 11 ex oratione aliqua Ss ipse quoque arbitror quod si pro certo assimare auderem, ei Orationi adjungerem, quam huic libro insertam fuisse constat, i. e. orationi pro Rhodiensibus habitae. - certae Sedis sunt Dagmenta duodecini, ex quibus duo ad Illyriam Sunt reserenda,

48쪽

duo ad ipsum bellum annibalicum, reliqua ad orationem pro Rhodiensibus habitam. Atque in rebus IllFricis quidem bis factam esse videmus aronis mentionem. Nam c. Mareius Figulus iterum consul anno quingentesimo nonagesimo octavo a Erat Dalmatas parum prospere primum, postea feliciter pus rediit, et μέχρι Ἀαρωνα ποταμον ἐκ- ωφευγων. an rem certe in quinto libro non narravit Cato. Erat ea regio sedes belli, quod primum gesserunt Romani contra Illyrios Seribit enim Polybius B, 11, qui in his rebus solus est auctor, Cn. Fulvium centumalum Florim, b eos. occupasse Issam, deinde pergit των δὲ πολ-ρκον-ων την Ισσαν οἱ μεν ἐν et Φαρο δωτον ηινθριον αβλαβεις ἔμειναν, οἷ δ' iam παντες ἔντον εἰς τὸν Ἀρβωνα σκεδασθεντες. Arbo qui sit nescimus, Sed dubium videri non potest perspecto Ioeorum situ, quinemendandus sit locus Polybianus. Nam quibus artibus olim Ioeum expIieare conati sunt, ut suspicarentur Arbo antiquum esse nomen Epidauri mannen Geogr. VII, p. 3503, id nec testimoniis veterum nee Situ atque natura Epidauri probatur. Pui vero Arbe insulam significatam esse putant, non intellexerunt procul abesse ab his locis eam insulam. Plin. m, 21 140. Immo emendandus est locus pro TONAPBΩΝ lege TON μBΩNA et emenda mendum sane vulgatum bis apud Ptolem. ΙΙ, 17, 2, VIII, 7, 7 nune demum eorrectum pro A N scribentium APBΩN. Iam videamus reliqua Naro inter Pyraeos et Liburnos e regione Corcyrae insuIae in mare Adriaticum influit. Interjacet inter ostium numinis et illam insulam Hyllis paeninsula, . Θlle in septemtriones et occidentem solem spectans angustum, sed porrectum efficit sinum, in cujus ostio quasi propugnaculum est Pharus reliquaeque insulae. Sunt igitur eae insulae pro agro Illyrio, i. e. ex interpretatione Gellii, quasi praesidia agri. Relagium praebuit flumen in extremo tantum ostio longis navibus navigabile tutum Illyriorum liburnis. Atque de Illyricis fragmentis nobis quidem dubitatio relicta non videtur dua re commotus Niebuhr seripseri l. 1. de illyrische ries is ira seciaten Buch ovehommen sedi, nichi imfunnen, non intellexi. - Frgς 9 et 2 quo sint reserenda, dubium non est de lig. 96 supra III, p. 36 ciam scripSi satis est h. I. unum adscripsisse teStimonium e multis Valer. Max α 5 ext. 3. Frg. 95 iterum perlustranti mihi locum num recte huic libro adseripserim agener et Rost ex ordine, quem salso, ut supra demonstravimus, instituerunt, quarto libro inseruerunt jam dubium mihi videtur. Locus Vergilianus, quem interpretatur his verbis Servius est ille quidem de Hannibali in Italiam transitu et laudatur praeter catonem etiam Livius. US ea verba, quod ego meminerim, non sunt apud Livium proxime aecedit id quod Livius in re plane alia dicit in IX, 54 Alpes prope ineaesuperabilem finem Italia esse Puodsi Livius illis verbis Catonianis in describendo itinere Hannibalteo Sus non est, etiam apud Catonem non necessario ad bellum Hannibali cum reserenda sunt, sed seeundi suisse libri putanda sunt. Puamquam non multum interest, quo loco ponas. - Iam ventum S ad ea reliquias, quae maxime doctorum hominum studia exeitaverint, ad orationem pro Rhodiensibus habitam. Habita est oratio anno quingen-

49쪽

tesimo octogesina m limo te s. Meyer lagg. orat Rom. p. 49. Nemo unquam suspicatus

est in quinto Originum libro insuisse bella Macedonica usque ad triumphum L. Aemilii Pauli itaque lalli contenderunt viri docti et Livium et Gellium, qui ex quarto Iliso laudarint hanc rationem. Attamen apud utrumque Scriptorem non es itumeri signum, sed nomen numerale Sine ulla codicum discrepantia; et si salsum libri numerum scripsisset Livius, grammaticu ille, cui plurima fragmenta debemus, certe in verba Livii non jurasset, sed errorem notaSSet Nipperde quidem saepius errasse dicit in hac re Gellium, erius rei profert exempla lag. 88, quod ipse quoque cum lag. 6 conjungere non dubitat et1rg. 113 male et contra omnium sere codicum auctoritatem, quod ipse concedit, tertio libro insertum. Vide ad quae urgumenta descenderit vir doctus. Si verum Scire volumus, negari non OleSt, in quinto ibro suisse orationem pro Rhodiensibus. Atque quod id fieri non poterat, Si res Romanae essent narratae a Catone, Sequitur Vel unius hujus fragmenti ratione habita, ut res Romanas non narraverit Cato Iustam historiam

belli Punici secundi in libro quinto insuisse nego tribus usus argumentis, quod sine ducum nominibus ne hoc quidem bellum describi potest, quod omitti non poterat bellum

Hispaniense; hoc autem in quinto libro narratum non esse demonstrat lag. 112 stulte enim fecisset, Si in Septim demum libro de bero per bellum secundum sexcenties necessari commemorando docere voluisset eos, qui legerent. Tertium est id ipsum argumentum, quod inerat in libro quinto oratio pro Rhodiensibus habita. 9uaeritur, quomodo nihilominus capitulatim dici possit, inesse in eo libro bellum Punicum secundum.

Multus erat Cato in beneficiis Rhodiensium commemorandis 1rg. 99 et 104). χχὰν

λη τετταράκοντα προς τοις κατον κεκοινωνοκως ὁ δῆμος Muαιοις των ἐπιφανεστατων καὶ καλλίστων εργων P0lSb. XXX, 5); quani amicitiam quomodo conlprobaverit aut comprobare potuerit, priusquam Romani arma ad orientem versus converterent, nisi adjuto mereatu Romanorum, conjicure non OSSumus tum vero Philippum a societate Hannibalis avertere non destiterunt. Riv. XXVII, 30, XXVIII, T). Vides igitur quam helli partem persecutus sit Cato. Adde quod eodem bello Punico secundo pars Siciliae, in qua Hiero regnaverat, imperi Romano adjuneta est. Non igitur totuni bellum narravit, sed quO- modo per id bellum aliae civitates aut in ditionem Romanorum redactae sint aut suturae deditionis quasi initium actum sit. Non dico Rhodienses, sed MacedoneS. Pua in re quoniam Cato non re Romanas perseripsit, sed quid in singulis civitatibus admirandum

et fieret et videretur, nec qui bii ducibus res gestae essent opus ei erat narrare, nec Potuit dubitare inserere orationem, quae res Romana perscripturo sane alio loco erut addenda. 10. reliquaque bella pari modo persecutus est, usque ad Praeturam

Servii Galbae, qui diripuit Lusitanos. Primo loco praetermittendum non Videtur, quana caute addiderit Nepos illud pari modo, quamvis brevitatis . . perStudi OSuS. Significat, etiam reliqua bella pari modo atque bella Punica . . OV atque inuSitato modo erScris tu es Se Deinde ne id quident negligendum censeo, X Nepoti Summario

50쪽

bella tantummodo Scripsisse Catonem omissae igitur sunt res urbanae nec inest in reliquiis, quo salsa epotem tradidisse coarguat, nisi sorte lag. 34 ex e numero esse putabimus. Iam videamus, quid de Singulis rebus Statuendum sit Bello Punico secundo composito Sque ad praeturam Servii Galbae, qui praeerat Hispaniae ulterior M. Claudio Marcello L. Lucullo oss: anno sexcentesimo tertio cI. Liv. epit 4 et Appian Iber. 49 sq. Romani gesserunt bella contra Philippum Persenque Macedones, contra GallP, Celtiberos Hispanosque, Lacedaemonios, Ligures, Antiochum Aetolosque, Lusitanos Istros, Sardos Corsos, Dardanos, Illyrios, Dalmatas Alpinos. Tot sunt bella, quot duobus libris vix ac ne vix quidem comprehendi possunt; nec ea est vis vocis reliqua luaeritur igitur quae bella pari modo atque Punica narrasse videatur Cato. Atque quod ibri

sexti unum est Dagmentum, inquirendum est in Septimum librum. Fragmenta sunt

undecim, quorum duo 112 et 113 sunt de iis, quae in Hispania memorabilia videbantur

lagg. 114-116 de luxuriae instrumentis quibus ad corporum cultus curationeSque ute-lbantur imprimis mulieres. Notissimum quidem est Catonis consulis studium in tuenda lege Oppia nec minus notum, quanta severitate in cenSura ad coercendam luxuriam usuSSit. Sed ea . . commemorari non poterant omittere autem non poterat Cato lin iis, quae admiranda in Hispaniis fiebant, Hispanarum mulierum vestimenta, quae etiam

Artemidori Ephesii mirationem in se converterunt, τα περιτρανγλια σῶζρα, προκόμια ἐα ιλωμένα reliqua, et verasimile est Catonem ea non modo commemoruSSe, Verum etiam inicum Romanorum linuria comparasse. Narrat Strabo III, 4, p. 266 auchn του ανδρας διδόναι ταῖς Θαιξὶ προῖκα, quem morem Roth Spectasse putat Catonem dig. 135, quum dieit, Dotes filiabus suis non dant sed lag. libro septimo inserere nolui, quod mos dotis dandae qualis uerit apud antiquissimas Italiae gentes Poenosve mihi non constat. Potest

etiam lag. 122 jurum Dyumque cultores ad Celtiberorum simplicitatem referri. norat etiam in hoc libro oratio catoniana, quam dixit in Serv. Galbam, qui diripuit Lusitanos. Praeter duas has orationes pro Rhodiensibus et in Galbam alias Originibus non inseruit. ana orationes Catonianas Cicero Brut 17 65 invenerat amplius centum quinquaginta: ex quo numero nunc vestigia non ista orationum relicta sunt. Meyer. p. 8. In iis erant permultae, quae ad rem publicam spectabant, et si eas vano sui amore iii duetus Cato inirigines quales

fuisse vulgo existimant inculcare Volui Sset, Saepissime erutarei facultas esSet lata.. . Sed duas illas tantummodo orationes in Originibus insuisse testantur veteres et ita es an stur, ut nullus scriptae: Bqmanu praeter uintilianum II, 15, 8, lag. 120k earum orationum mentionem fecerit, quin semel aut saepius addiderit, ri Sinibus h s. orationes ess inclusas ses pro Rhod loco ad lag. 97 laudatos in. Gamam est...de ora Is 63 227. Brut 23 89 21, 81 Liv. epit. XLIX. Valer. Max VIΗ, 1, 2. Gell. XIII, 25: 15. Hoc fieri vix poterat, si etiam aliae orationes Catonianae in Origi hibus insuissent: Addidit igitur orationem in Galbam septimo libro, quod inerat multarum rerum narratio, quae in Hispania admirandae fierent. Et quoniam non disertas atque definitas historicorum