Philosophia juris vera ad duo haec de potestate ac obligatione, ut summa ac prima, quae definire intendit omnis jurisprudentia, capita, universum hujus sisthema referens pertentata à Francisco Julio Chopio

351쪽

quoque fuit ostensum) a quod quasi congeries plurium legitimarum facultatum existant, sitque v. g. urisdictio seu potestas u dicendi,&ferendi sententiam, d cognoscendi de caussa dc partes citandi, & exequendi aliqua facultas patria potestas descoercendi filium, facultas Musurpandi ejus operam,in fruendi ejusdem bonis majestas seu summa rerum publicarum potestas, leges ferendi,&bellum gerendi,&foedera faciendi , Ictributa exigendi c. potestas forsan, quia dominium rerum in iis quoque potestatibus est, quae maxime in vita sunt insignes, si ipsa rerum optima magistra expericlia, tale quid de dominio, prout vulgatissime id accipimus,

non assereret, ut tanten utique facit, saltem conjicere liceret, idem, huic accidere nempe acervum quasi esse plurimarum circa rem facultatum legitimarum seu potestatum certe usus, quem dixi, docet, quem dominum dicimus, alicujus rei, cum, quatenus dominus es dominiumque habet, habere olere in potestatem eadem re utendi, eandem sibi retinendi, tandem alienandi,&4- psam consumendi,& corrumpendi. Si ad juris sapientum obserat' ' vationem hie libet attendere, illi liti jusmodi plurimas peculiares facultates dominio rerum vindicant. Sicut enali facultas ita proe

priae idem graecis visa est, imi ipsas is cujusque quarum dominus

posse tamve erat, quasi proprio nomine; μαμ hoc est utibilia ,

β' μ' i ι heu sui facultative obnoxia dicerent i, nostiis in maxime caVen ἔδδ dis habetur, ut munipersum inutiles sproprierates est vox interens in J μζ6 domin i uis me abcedent uctitate utendifruendi oe& secundum ' η' γ δ hos in hac specie, alii quem quid habere, a vipereenisse,autpertine - equid ad aliqvem id demum dici potest cujus effectus eidem pro em - se d)Sicvj remes uti me nonpermittit injuriarum conveniri poteri θ - V possum remeauti, inque meo quid facere, enam si id cum aliquo DLy κ μ non nimio modo, incommodo alterius fiat f . quin diserte juxta μηρ ιδ Lysi horum aliquos usus fructus h. e. jus facultasque utendi, fruendive, sery rmice hul is ea vipars do nil erer extat Helius emolumentDm re coη μγ si tinens h); domino,qyatenus reliquo dominicaru facultarum cor'

352쪽

eo inprimis sensu, quo ad quemlibet, tanquam peculiariter pro laeillae pertinebant;&per hoc tanquam quae dominationi ejusdem obnoxiae essent. Appellabant simili sensu & latini possessiones: m-cerdum ait Paulus I Ctus s. propnecatem,spos verbum ou es lanis si ' - - 2gnificat sicut in eo cyripossessionessiuas legasset, restonsum uisimilia di cunt allii b).posse lanem igitur seu facultatem rei insistendi manu brenendive utique ut dominii aliquid, ipsa hac denominatione utri que tali sunt. Notabile est oc terminum a quo&cipiam continua , in utionem naturuis domin D JCtos possessionem ponere, statu eiuς miis ii de dominium rerum ex naturaliposessione ccpisse υ, resque naruralii P isnacquisitas, tamdiu nostras nossetque domini esse, donec easdem

attinendi tacultatem habemus la). Iacat, quoam quantum ali si quibus proprietatem rerum jura ut in competens quid 'itima DC ., b,

Iisdem possessionem derogent veluti servis filiisfamilias e Porro, quae possessoriae vicina quaedam facultas est , rem quandam G isti Perpetimsibi retinendi, ita quidem, ut invito illa penitus auferri u re nequeat; ejus dominica ratio textibus uris feresin sinuatur hoc hci bl modo : non videturperfecthc infit et qrod ex casu auferri potest i V fyidqrodnostrume Isin ab nostro ad anum t=xnsire nonpotin V non insoresate Gyiussit,per rapinam ab inuiso domino rem eθυπνe rio comparare πι neque enim quum eri invitum Telsuo pretio res ὰ sua vendere si . scita sium eu, hactenus etiam quoad pretii cori stitutionem vacuis committere Quae deinde facultatem han rem sibi retinendi servandive, inprimis contra vim extraneam do re

priae est, adversus sive aggretariam, sive alias injuriosam manum H; tum quae mediante potestate judietaria exercetur,4 in specie fere vindicatio, aut etiam in rem actio dicitur m estque pei

.,quam a quovis iniquo posses ore ac turbatore rem iisque uia, s minus, quive jus quodlibet dominicum in tem habet, judiciali re

353쪽

mino competens; de quo ita judicant prudentes: Nihil ram conpe-

I 'pμ ς η' ιὸhisque,dia dimittendi us habere. Quod quidem ad usque abjectio' nem μ), imo corruptionem dynostrae leges extendi annotant ; modo ne nimiam profusionem, eamque talem, quae vel in notabi, ' ri te aliorum detrimentum vergere possit, vel indicium insaniae ha- ας ς' i l, at ubi tandem ut istatur haec libertas, illa desiderat aequitas, quae He non ad inittit, ut alteri per alterum iniqua conditio inferaturius' I. acpe ' alienu provisione accura consulit illis, qui ipsi sua negct a q= ' tueri non possunt f) de caetero vicina alienandi facultati, in Mit si ipso domi inio est, faculta res suas multa obligatione onerandi alic- , rumque simultaneae potestati subjiciendi, quae exercetur, si s rvit 'Vt ,/ nil, coiistituiturig): si commo Lito, locato, precario,seudali,e aec ηδ J- phyleutico ure ut elida alteri concedit iii ignori Ebligatur R

V 8 q. sutit modi': u ii, generis alii, suas sibi per civilem justi disci-

- , plinam peculiares tractationes vindicantes Praeprimis autem in ρ p pastibus dornini e ensenda est illa tanto per per Romanam uris I p prudentiam discussa limitaque facultas isanis, disponendi Ve, et-i, T. . iam post moriem quid de rebus suis fieri velit. Cujus eae V V aequo competentiam exprimere annitens Constantinus Impςr. 6 ' Nihilenim ait tri, quod m. gis hominibus debeattir versabatur autere . in casu disponendi cujus cive de bonis suishqram uisuprema volun ratissoriqnam jam abud velle nonpossunt, liber sis bim, miscitum,qpoditerum non redit arbitrium. Quae syli dbminici, quae arbitrii libertas, qualisa civili lege pergrande Reipub aevum, per mille scilicet& ultra annos apud romanam gentem extiterit,uel unum hoc potos Myessiua est docere, Iustiniani k0 o mirantis ita ponat unusquis se su erc. a. suis ut dignum ere, si lex eju voluntaς sicut α antiquissima nobis IM,

primapeni' Reiflub. Romanorum, dissonens vit- uti legassitivus de resiua, ita inesto. Non est ut nunc pluribus aggeramus, quibus in terminis potestate mlhanc romana lesitima aequitas constituerit , Ion

354쪽

l. ngum enim id foret, Ma proposito nos averteret, quod nunc erat eas tantummod4 cursim observare facultatum species, quae signate constituunt dominium rerum, quod universim dicimus,4 praecipuae hae fere sunt, modo commemoratae, rursus desipsae suis partibus, suaque facultatum congerie ac numero constantes. XIlI Sed hic sertassis aliunde habemus expectare ictum , qyi fundamenta nostra impetens,&ramos,& truncum potitionis nostrae pertremere faciat si quidem cum impetu quisqvam oggerere hisce incrpiat: Non poste de dominio esse, partesque dominium constituentes haberii sth. aec, quae, etiam judice choro pruden' Oluariae .- tum, a dominio diversa ,separata, eidemque quasi Opposita cernun idiog b,

tur, 3 multoties incompetentiis eorum, qui non domini sunt, con vi stituta reperiuntur Veluti, fesso, cum qua nihil commuis habet ipγoprietasia, qua acquiri, teneri, ac alienari potest, citra doc inii , h,hiseis' vel acquisitionem, vel consistentiam, vel amissionem s). Rei sibi . 1,b is se attinenssine ultatem habet, etiam cui pignori res data est, dominus i. i, autem non est ejusdem, dominium demum in casum no a Glutio iis . nis perlegitimam addictionem exspectaturus c). Ἀζὰi etiam ille I ,2 iis . qui rei praecipuus,&percipiendoriam ex ea rubuum facultas est h δε non tantum aproprietat Famtιonem recipit jhie nec rimimiqri i deri,p.irsea se . quod si autem pinguior hic ce usus dominium non bicis, rei infert, minus inferent, quae ex hoc genere tenuioris sunt facultatis, bis, ιι

veluti sunt omnia reliqua quae jura praediorum& servitutes ars no stra appellat: veluti potestates eundi, ambulandi hominis pecus ve-

hiculumve agendi per quendam agrum, aquam hauriendi, calcem ,

coquendi pecora pascendi ponera, tignum stilliςidium immit- , δε illa,ctendi, altius tollendi, luminibus ossiciendi 5 c. f) minus adhuc qquia non perpetui ut hi, sed temporales sunt, usus condia stitius,

commodatarius, precarius,' similes dominium erunt illaturi Porro nec alienani ι facultas dominium Iert: 'Vando accidit ali-

355쪽

alienare potent a . similiter cliscus propecunia tributi quod sita die non est redditum b). Denique nec testamentaria diss)ositio sinas litici ter omni uin rerum, de quibus fieri ipsa potest, testatoris domini upraesupponit quando res aliena legari potellcc . Quomodo igitur, uetrii Oaric repeteret refragator aliquis, hae a dominio alicuae facultates, do inini poterunt haberi idque constituere ΤXIV. Suavem huic contritioni suggerit materiam emplastri Papinianus d) arripiunt Instituistis o confectam dant ope Iustiniani sui, cuati s interpretes nostri g quando ille facultatem utendi ruendi, cum nuda proprietate quam appellant2 seu cum nudae proprietatis jure conjunctim existentemplenam propris ratem designat isti in simili calu plenam in epotestatem domino ad signant; lii ipsam hanc plenam in re potestatem dominiumsten iappellant, ei denaque id quod minus plenia tale est opponunt, ac contica distinguunt id in rei momento dicentes si quidem concedendum est potestatem sive etiam acervum quendam potestatum domini ueste, do: ninium aliud plenius auctiusque facultatum esse, aliud non ita auctum, nec facultatum a de plenum. Qx aequidem obse vatio naturae hujus rei convenientissima est , sensu non tantum illo speciali ori, quo contenti sunt interpretes, plenum dicere dominium quale cunctu Droprietarium jus cum facultate utendi fruendi conjunctum; intellectu ampliori, quo per gradus multimodi defectus ac incrementi iunciarum in re facultatum ante 5- memoratarum, exilius plenius, minus magis, parum aut denique absolute plenum dominium aliqvibus existi personis. Nam qui&quicquid reliquarum, praeter utendi fruendi est ejusmodi facultatum, id dominis rerum tanquam aliquid dominicae in res suas potestatis, vindic.aria tribui solere, isus, is testimonia jureperitorum de singulis iis speciebus ante particulatim ad dueta pro-hant par spicianaus rem in exempli, Deus ter Opt. Max desin veritate rei, confessione omnis, veritatis caeles is eruditae naturae, dominus suminus, absolutissimus, plenissimus est , totius hujusereat universi is potestatem habet plenissimam, hanc mundi machinam, cum suo, qVem continet creaturarum exercitu, sibi addi. ctissime retinendi eamque per omnes usque particulas an inutias divi

356쪽

divino modo suo contingendi possidendive; quodlibet ejus conti placitum ipsius a quoquam vel infestatum vel occupatum bra chio potente sibi vindicandi, ad usus qualeslibet adlii bendi da di&concedendi ex iis cuilibet quidlibet; corrumpendi etiam, imo in nihilum redigendi, tum quando ipsi id placuerit, quicquid elementare natura haec novit. Iam vero omnes has,in si quas praete ea divina dominica omnipotentia, in mundana haec potestates

complectitur , tanquam plani mi Aziu dipiη domini partes liaceat verbis uti, quae capimus non possunt non aestimari quippeia absurde ponas aliquam aut aliquas earum facultatum Deo in creaturas hasce elementa res deesse, orte justissimo jure suo usurpandi, vindicandi, aut similes in necesie foret, dominium illud esse .minutius, aut amplum minus: quo autem demptu aliquid ni inuitur, id tanquam partem ejus esse nobis dictitat natura Transeamus ab archetypo ad typum: Audiatur aliquis dominus esse cujusdam sive praedii sive supellectilis, si ve alius generis rei , donee audienti non constat, de quibusdam ipsi, quem dominum percipit, faculi tibus demptis, per dominicam naturam discurrens,eidem homini. tanquam domino tribuit potestatem talem in eam rem, qua ille

eam ita sibi retinere possit, ne quisquam ipsi invito illam possit auferre: item pro lubitu possidendi usurpandi eam, item ubi vult

alienandi, dc similes reliquas ubi verὁ idem animadvertere forte incipiet, vel hunc aliquem jure suo retinere sibi hanc aliquam rem non posse, vel non habere jus ea utendi, vel etiam non pro placito alienandi; nescio, an non dominium illud quod ante conceperat amplissimum, per hujusmodi defectus deminutum, pro restricto ac deminuto incipiet habere quae autem rem ampliare, quibusque deficientibus eandem in aliquo deficere, ac deminutam judicare solemus illa pro partibus quoque ejusdem rei solemus reputar . Forsan igitur dubium non est, facultates illas, rem nempe sibi attinendi prensandive, vindicandi usurpandi, alienandi. reliquas, proprietatem, possessionem, usum seu illum,&ita porro nostris dictas, utique partes, easdemque constitutivas, plenioris, per hoc,

veri dominii esse.

ΣV. Sed ais,quid autem sibi ergo vult illud dominii ad hasce

357쪽

de hiij iis modi facultates plerasque omnes contrapositio,aut ab dem distinetio sicuti ex modo antecedentibus patet, contingere, ut facultates hae dominicae in rem quandam junctim uni personae inhaereant, eidem vecompetant; ita jam ante quoque observa Ez.c. . tum est axe isdem accidere posse, ut multifariam ab invicem se Num .lo rentur, alia huic alia alii personae competant: exindeque facile evenite, uti, quae antea junctim constitutae, ut partes quaedam simi- Iares, unum plenius dominium conficerent, singulae ab invicem separatae ob tenuitatem sui,& quod quasi minutae integri portiones ex illant, licet aliquid dominii sin pleraequestamen nomen dominii vulgari usu non satis sibi tueantur; quomodo videmus etiam aliis contingere rebus, ubi qui sinus, quae pars stulam quandam tapiens, quae gutta maris est, non marea sed sinus, situla gutta comunius appellitatur. Quod quidem eum ita est, utique constat, facultas aliqua in rem, dominicam rationem vere habeat, non ob sare, quod vulgo dominium ea non vocetur fortassis nec vocari communiter debeat, quia κακοgo,iaci quandam sermonis via deri possit sapere, per similem denominationem talium partium, ut plura maria, ita plura dominia dicere, maxime, qua minutiores

partes; quae in cumulo rei constitutae, numero unum faciant, ta-

Ii nomine communissime insignitum. 1 Unde porro nec absonata, debet manere illa distinctio,&per communem verborum usu frequentata dis locatio plerarumque istarum facultatum ab domi nio, sive ab aliqua aut aliquibus earundem, quibus tandem ut sudo, ad umbilico nomen dominii idem usus ad extremum approvit relinquendum, 'vae fortassis prae caeteris aut quanti, aut vir tia

tis suae praerogativa, id ipsum continenter retinere mereantur. V

rum quid igitur hoc nunc dominicae facultatis sit, id hic forte des

derabitur spectari. XVI. Ut solummodo eo decurramus per species domini ea lium potestatum insigniores quando apparet facultati rem possidendi seu attingendi, attinendi vE, ut iotestati fructus, eae rei e cipiendi, aut quovis alio modo usurpandi, inve utilitatem suan

dirigendi accidere insignes licet dominii plensoris partes sint uisaepius separentura reliquo domini cors ure, separatae qui

358쪽

dem nihi

atiantur trequentius, etiam usu prudentum, quam ut a

dominio distinguantur, pernum XIII his juxta allegata, & plurima per civilem jurisprudentiam loca minus suspicandum est, rationem illam κυωωτιιτ α residere in hujuscemodi Vindicandi inverem agendi aliqua facultas, aliis quoque, quam' i omnimode pro dominis habentur, tribuitur, veluti bonaes de possessiori, ei qui agrum vectigalem tenens, aliud dirigens dominium suo supe- a Da. . q. srius agnoscit; ac superficiariis similib9 a). Facultati alienandi quo G . dep,bcque diserte videmus tribui, quasi aliis quoque competat, qVam'Vi in em se Lveri sint rei domini byveluti creditori pignoris. quamvis hanc I g. r. q. quidem facultatem non simpliciter dimitterem,ac si per se ac pro seqq. de pria aliis quam dominis competat; uti nec faciunt jura eam in hac la. i. .sceri speeie adnotantia dum vel pactioni vel peculiari civili legitimae elipei . i. sdispositioni eam tribuunt, quibus utique constat, cuivis quidvis a desuperficin quodvis fere posse concedi sed missa dubitatione, & reliquis il b)1.3bib.

Iis iacultatibus quae videntur non es hujus, quam nunc' Verimus, ne. hcIs. Arnicae nisi multum animo fallor: Potesias, cimus perTec sibi dejαγλα. attinendi asserendive,uelnon attinendi, imittendire sese illa est,in qua quasi fundamentale dominii situm est. Sententiae propinquum di , aceris factum Bachovium, quando animadvertere se dixit dumimi . ectum in duo fere consipere, jure rem persterendισsibi as enae ' ρ 'Vinyisedere dissonendi. quamvis in medio relinquo, an proprie aut concise satis hec ab eo dicta sint omnia. scilicet effectum domini is .dicit, quod nobis ipsum dominii esse quas est, &disponendi de re facultas pro strictiori hac natura designanda, forsitan nonnihil l xior dicta est: cum plurima circa rem disponere etiam non dom,aiorum stricti dichorum est, veluti qui usum fructum in re,qui oppignoratam rem habent, aliam alio jure possident tametsi interea dine aliqua disponendi ratione vel strictissimum quodlibet dominiaum penitus forte non est id quod adeo etiam nostrae positioni inclusum volumus, quando attinere dc dimittere conjungimus: quorum posterius inprimis, imo utrumque non sine dispositiva quadam,circa rem ratione est,siquidem disponere,ad placitum aliquid ponere ac constituere, circa aliquid, est Verba autem positae descriptionis eo debea acciri sensu, quo quando facultas dicitur Atti .

359쪽

uendi vel non attinendi, id arbitrariam illam dominicae facultati cog tuam ad utrumque oppositorum progrediendi rationem exprimat: de qua num. X ante Adjecta vox dimittendive asese, maψis solummodo exprimere vult, id quod in effectu est, quove evadere solet istia aec facultas dominica in parte, qua juxta placitum rem sibi non retinendi est; nempe ut dimittatur res a nexu, quo hactenus ad personam, ut dominio ejus sublecta, sese retulit similiter, quando attineres asrere junguntur, posterius ad exprimendam esticaciam prioris, sive etiam id quod consenuens ac succedaneum illi est, pertinet, in casu, quo retentio conflictare habet cum adversario alio tum aufetendi nisu. Ubi ne statu suo facu Ita retinendi excidat'. domino res rei ve nexus contra illum vindicanda asserendaque est , sive jam dum facto adversantis Occupata teneatur , sive etiam impetatur asserere autem sibi rem cum tali flacacia sensus hie velim intellectum, quae alias fvindicare est, in respectu pari. Peramiendi verbum, idem dictum velim, quod retinere est ,

ialtem placuit plustulum illud, quod visum id fuit aliquanto notabilius consignificare ac quasi coinferre nexum attinentiam verebad personam Quod autem rem iretinendi cujusque facultas haec dicitur, pertinet ad insinuandam relationem, qua haec pers nam certam, prae aliis, peculiariter respicere ad rem quandam certam facit, simulque rem vicissim ad personam. Quae quidem relatio mutua, ut continentis nexus, notabilisque dominii constitueretur, addendum fuit, facultatem hanc perpetim esse talem. XVII. Non hic intacta transmittenda videtur ratio illa subjectiva, qua ad personam ita illa refertur, ut simul necesse sit persona huic, ex opposito quandam coexistente qualitate mi inesse qua ad rem vicissim, sese referat, intellige dominicam Scilicet talem aliquam subjective relativam qualitatem in re, in quam dominium, cui competere ponitur, esse, satis arguere videtur, qvod omni dominio personarum in personas, tale quid relatae qualitat in objecta persona oppositum sit veluti servitus, quae in specie dicitur, filialis, conjugalis, subditiva, dc si qua alia alignomini gnari potest,subjectio. Sed non pira est argumentis quaerere quod copiose inventum exstat Iuris periti, praeterquam , qvbaemu

360쪽

tuum, suum ejus, cuiusque, in bonis, in patrimonio nos o elle ., ad nos pertinere dicuntia : ipsi quoties quoties rei pγυγieratis faciunt mentionem, ea de ive tali cuidam dominio rem opponunt '

supponuntque, quod diversum et a facultate possidendi, utendi sest GH rfruendi, , si quae ulierius sunt, similibus b). unde apparet, dictam in re ovalitatem, ipsis quidempropriemtem esse dicique speciali ill I V

rei ad dominum dominiumque relatione atque hoc eo prorsus es /

fectu, quo res quaedam ita personae alligata annexaqve est, ut donee - Ψpstipue d ipsa dimittere eam sponte sua non vult, abstrahi ea ipsi, sua que fa-Jύς θ' cultati prorsus eximi non possit sed ipsa retinere ac vindicare eam Z 's V - sibi, si non in praesentem, saltem in futurum ulum possit loquor ,

autem de eo affectionis, quod communiter inest, deque calu quo.

persona dominans suo integrior persilit jure ac libertate; non 'ipecialibus ex caussis ita obligata, ut eo modo, sibi peculiariter ali pς νη

as competentia ad alios dimittere necesse habeat prout accidere potest, propter commisi um personae, ponderosam crediti obligationem aliam quamvis ne hic quidem certa individua rerum statim absoluta quaedam, ut dimittantur, necessitas solet impetere; uti alias accidit iis, qui forte fundum quendam,uius fructus, pignoris nomine, aut alio peculiari titulo tantum possident, eande tria hancce rem cum vita postque debitum solutum rursus obstricti dimittere; quia scit mediante aere plerumque sibi sua quisque ex nexu, quo mediante persona illa asscitur,liberare, eoque singula nil' minus sibi perpetim retinere ac vindicare potest. Id quod quandoque extendi videas in casum etiam intercedentis jam caducitatis e de .

r). Unde etiam est, quod vel maXime obaeratis singularum rerum νυν m. in suarum dominium, imo facultatem aliis quam quibus obstricti ibi .. sunt, eas tradendi, donec citra fraudandi animum id fiat variisq; modis aliis in vivis,4 post mortem de iis disponendi, non denegemus: secus ac aliis alia quaedam in re jura habentibus Applauderem si facultatem hanc perpetim rem sibi retinendi, ex eo quo Aproprietas in re ipsi supponitur, ad distinctionem,tum pleni pluriuin re facultatum dominii, tum reliquarum se junctim forte positarum dominantium in re potestatum n Me proprietatis, vel etiam ,