De adiectivorum compositorum usu Euripideo [microform]

21쪽

pg. 22. Quarum cum altera in eo ensetur quod casus pendens cum nomine mente ad notionis unitatem coalescit, consentaneum est, tum maxime locum habere traiectionem, eum duo vocabula de industria per circumlocutionem posita sint ad singulam notionem eum gravitate quadam et ornatu exprimendam. Fugiens autem exilitatis dictio tragica cum sit creberrima in admittendis hominum rerumque circumlocutionibus, sane amplissimum praebet ampum, in quo possit exspatiari traiciendi audacia. l. Omnem vero de qua agimus transserendorum adiectivorum audaciam originem dueere ab iis locis, quibus substantivum regens eum suspenso unius rei notionem designat. Optime possunt probare pronomina possessiva, quae legitime accommodantur nomini princi

παγ c. l. 390 τουμῖν φρενων νεπον. s. ΚIotZ ad Alc. 537. Mathiae. r. r. pg. 835. eque vero semper traiectum esse pronomen, docebit locus Androm. v. 063.

illis quos modo posui simillimus: σου aratδὴ παιδί Laroad 339 ἐμων ΦΨωνευνῶ. - Atque ab his quidem initiis lenissimis dictio tragica ad tantam provecta est transferendi audaciam, ut quid fuerit extremum audentibus difficillimum sit dictu. Recte quidem Iacobsius in Anthol. Pal. I. 230 ad vocem φηκτρη κνησμα αδηροδετον monet, in periphrastica circumlocutione plerumque epitheton opulari cum eo quod periphrasin

faciat; verumtamen si uastiaeus ad Phoen. v. 30 eontendit, ibi tantummodo locum habere casuum enallagen ' ubi vel substantivum cum genitivo periphrasi inservia vel genitivus commode abesse possit, profecto nimis severe iudicavit vir doctus. Vide enim ne respuant hanc regulam haud pauca ex iis, quae iam allaturus sum, exemplis Euripideis. Ac primum quidem eos proponam locos, quibus ad personarum rerumque dignitatem ipsa verborum gravitate depingendam periphrastico poeta enuntiat usus est. on. 1260 ταυ-

' Lobeeh. Phrynich. g. 304 Quae communis usus recepit ea poesin dedecent; quae haec sibi vindicavit, oratores non attingunt. Ita tenui et medio dicendi gener πάπιος et υἱωνος congruunt; in 'ublimiore, quale spirant tragicorum diverbia, aliquid electius anquiritur πατρος πατηρ, παιδος παῖς hine aliquot gradibus altius ascenditur ad ae Ῥοπάτωρ et πατροπάτωρ, quae iam longe

supra communem usum elata sunt.

22쪽

μου meata Substantiva δμμα arai u a, ἐστe his locis, ut pereaepe aliis eireu Mutioni inserviunt; adiectiva vero, quae proprie ad genitivos applieanda erant, casu potius regentiadaptata sunt Quamquam rigitur concedendum erit Iacobsto, plerumque in periphrasi epitheta ei voeabulo apponi, quod primarium sit in cireueundo, tamen non semper poetae hae lege sese obstringi passi sunt aestis est versus Troadum illi, quem modo exseripsi, vicinus I 208 σκυλευμύτων φρυζίων χωσμον, qui ob ipsam verborum similitudinem. time rem iIlustrabit. Id do Troad 800: νίσου πωγυμονος ἔδραν, ubi epitheton copulatur cum notione ν σου, quamquam νύσου δραν procul dubio periphrasis est Cl. Rhes. 278: ποίας πατρώας ῆς ἐρημώσας πέδον. 4rg. 562: σῆς πατρωας πέδον. Iph. . 136: πατρώων οἴκων ἔδρας quae tamen minoris momenti sunt ideo, quod πατρώα pro una πατρίδος voce substitutum est. - Sunt haec dictionis mere periphrasti eae specimina,m quibus non multum recedunt El. 877: τέθρπmo Ἀγλίου σέλας mel. 341 τέ-vuram es sese ἐς χέλευθα. Iroad 860, G καλλιφεὶ rec θλίου σέλας Aesch. Prom. 91: πῖν πανοῖ γυ κυκλον γλίου. - Phoen. 163b γ τρίπτυχοι νεκρῶν θρῆνοt. Tycl. 5:MIyενης μοχλ οὐρος. r. 22b, βοστρυχων Πνωδες DBO a. is notam Alotrii.

In his enim omnibus tam arcte genitivi cohaerent cum nominibus regentibus, ut aptissime compares vernaculae linguae composita, ut Sonnenglani, Sonueliba hii, Sonnenbali, a obten, flage, Speerfanixi offens auri Quomodo autem affirmari possit, genitivum in talibus, ut supervacaneum, commode mitti posse, ego non adsequor. Quis enim tibi volunt s- θαπτα κέλευθα, τέθριππων σίλας absente, quae ad sententiam maxime necessaria est, ' κηλίου notione Addo pauca adiectivorum simplicium exempla. Ion. 1240: χανατου

μαενυαt ηλόου πριαπυZatc. El. 46J μα1δων κυκλος ἀελίoto. Alc. 217 γ μέλονα στολ- μῖν πέπλων. 2. Atque si iam e nonnullis eorum, quae consideravimus, satis elucebat, traiectorum adiectivorum usum nimis angustis a Matthiae a cancellis esse circumscriptum, id multo etiam magis patefiet, si ad ea animum adverterimus quae non poterunt expediri priore illa quam supra posuimus transferendi causa. at multa enim occurrunt traiectionis specimina, quae non admittant arctiorem casus suspensi cum regente coniunctionem. Itaque siquidem revera adiectivum ad casum pendentem proprie reserendum erat, aliam oportet investigemus hIpallage excusationem. - lenissimis ordiamur, primum asser nonnulla adiectiva simplicia,

quae populi vel gentis notionem exprimunt Andr. 159 ' πειρῶτα ψυχη Γυναικων qnocum licet conferri Aesch. Pers 246 Περσχὼν δράμημα φωτος Soph. rach. 993 Κηναία nari βωμων Aristoph. Lysistr. 196 θύσων οἴνου πύμνιον. Lucret. I. 475 Alexandri Phrygio sub pectore. v. 24 emeaeus hiatus leonis memoratu imprimis dignum est

23쪽

nimam mihi videntur spirare audaciam; nam cum eonstet, singulos lotos tanto plus habereos usionis quanto minus notio adiectiva accommodata est ad substantivum regens hisi is non multum refert utrum proprie epitheton iungas cum genitivo, an cum substantivo eonfoetes primario. on minus bene enim quam oc etiam νέκυς dici potest amriδανης , sleuti senis oculos recte meoυς vocare possis etiam lacrimarum sontes ex luminibus stillantes hoc epitheto apte describuntur. Deinde δρύχου c, Maea non tam sanguis est serpentis, quam caedes quare cur conjungi nequeat VI Do μέν ego non video.

In Orestis sabula elopis equos, quippe qui a Neptuno de donati et aligeri fuisse traderentur a mythologis, optime iure πανύς epitheto poterat depingere quod vero elicissima quadam audacia non tam ipsos equos, quam equorum impetum alatum voluit dicere,

quis est qui reprehendatr Sed reliqua iam videamus exquisitiora Phoen. 1058 lataria πυρra habes λῆθρα rct

quamquam si severa logices praecepta respicis. κῆδρα nullo modo septem turribus instructa possunt vocari. - Τhetidem deam fuisse marinam in vulgus est notum verum tamen Thetide ortum Electr. 50: leti ς νώον ovo suo periculo nuncupavit uripides. - Longe tamen plurima huius generis exempla ea poterunt explicari poetarum

licentia, qua id solent rebus tribuere, quod proprium est animantium Andr. 399: Wayὰς μὰν Εκτορος τρωγώτους Rhes. 606 'Εχωρος καρπιομους Wayύς Troad J64:

ῶ νεηθciaec ammmc προπολευμ ωφνας . non sine summa enim violentia epitheta ista cum substantivis coniunguntur. alia si ad severam rationis normam dirigere volumus. nullo modo stare possunt; verum etsi justa explicatione carent tamen satis solent excusari violentissimo qui singulis locis depingitur affectuum motu Ceterum tenendum est ne hoe quidem nomine Sophoclem diligentissimum poetam, a semet ipso descivisse, siquidem exquisitiora huius generis specimina sapienter evitavit. --tque Si iam quaerimus, quae 3

24쪽

sit altera illa tminsferendi eausa, idcirco epitheta saepenumero non suis videntur applicata nominibus, quod vis eorum tantopere praevalet, ut pro ieentia tragici semonis enm sibi locum deposcant, unde et ad nomen regens et ad genitivum reserantur cf. I. Selimidi. l. i. g. 23. - Cumque omnino perdifficile sit latu, quibus finibus se tenuerit poetarum in transserendis adiectivis Budacia, non medioeriter augetur rei difficultas, eum ne odieum quiadem auctoritate semper satis possimus confidere haud raro enim dissident inter se atque discordant. Sic ex gr. Phoenissarum v. 16 35 γπm in θρηνους νεκρον in nonnullis

codicibus aliter legitur τριzππων νεκρῶν o cui in Alcestidis v:'538 alii libri ξένων πνῖς iliacis ἔστων exhibent, eum alii praebeant ἄλλην Phoen. 604 retantini librorum

seripturam ω θεω βωμοὶ πατρωot correxerunt, cum mallent πατρωων. Quare etiamsi

non prohanda est criticorum levitas, qui interdum, quo cuiusque libido serebat, transvertere adiectiva non dubitaverunt Lobeck ad lac. g. 83J, tamen recte videntur secisse intem pretes recentiores, qui contra Hermanni auctoritatem ad Viger. g. 891 locum duplici hrpallage insignem corrigerent. Herc. s. 396, ubi nunc legitur χρυσεον πεταχων detes μηλος ων χερὶ καρπον μυξας pro eo quod est in codice χρυσέων . . . μηλOFύρον .IV. meliquum est ut de to adiectivorum compositorum generes brevitem expon8m, quod vix expedias nisi compositi membra divelleris amque uti iam supra dixi, multae

notiones, quae communi Sermonae seiunctim enuntiantur poetis ad unitatem Vocabuli ,. conectuntur, quo gravius ac vehementius poetica Vis earum ac cohaerentia eluceat. Quare

ei qui poetae graeci verba nostr usui accommodare vult, solidum compositi corpus in membra quasi disiciendum est Ac primum quidem fieri potest, ut pars compositi adiec- tiva vel adverbialis ad nometi, unde pendebat, sese applicet, pars autem substantiva sui iuri fiat genitivoque casu enuntietur Sic Hipp. 57: κακον poωτη νη πιοῦ nihil aliud potest significare nisi κακίστην νυμμης νησιν, pariter atque με t σὐν κτυπω apud Aeschylum Choeph. 43 non est . sonitu celeri manu consecto sed potius stridulo manuum sono i. e. ξρ κτυπο χερούς s. Ellendi. s. v. μεσομφαλος. II. g. 84 Similia sunt lag. 462 'χα πιχύρους dotως - καλὰς χορων dot ς Iph. a. 12: ab καλλίνικον πιέφανον, 'Iλίου - auo νίχης της af Πίου στέφανον. El. 865 καλλίνικον μυ thoen. 858 . . καλλίνικα στ1ςη Adde nonnulla syllaba AE derivata: Iph. a. 1139 sotato πυρ - καλον sive ευpεyyὶς λίου πυρ Phoen. 1618: εὐτεκνος ξυνωρίς generosum par liberorum χα η τεχνων . Ion. 424 γ ευτέχνους χρησμους si ἐνενειν χαλοὐ περὶ τέκνων χρησμούις argument. Rhes. εὐσέληνον Ῥέπος - καλὼν σελήνης φέrroc. CL ' Schoen. ad Eur. ph. . 1083 illius edit. Longe tamen usitatior ea est ratio, ut adiectiva ex substantiu et adiectivo composita ita debeunt dissolvi, ut utrumque membrum genitivo ponatur: quod compositionis genus,

25쪽

rarissimum apud Aeschylum, ne dicam plane inusitatum, aliquoties legitur in sabulis Sophocleis

saepiusque recurrit in Euripideis monnulla ex iis, quae modo percensuimus, iure haereas , an rectius hue reseras . Nec minus incertum potest videri, utrum Hipp. 68: αυπατέρει aiadu rectius interpreteris δαμνα πατρῖς αυλαν an πατρῖς εὐδαίμονος αυλών. ioeo tamen, qui verborum similitudine ad illum proxime aecedit, Ion 1073 α τῶν εὐπατρίδυ TVS O αυν, eo perducimur, ut posteriorem amplectamur interpretationem. - es. 260: xa θαμβρος Noe aperte luctus est, qui versatur in calamitatibus consobrini P utrum explices κακῖς αμβρου doc an malis κακου infelicis ob sic non multum refert quocunque autem modo res se habet, id certe tenendum est, eo nomine hoc ompositum . discrepare praecendentibus, quod jαμβρου genitivus est obiectivus; es. Schiri l. l. ig. 47. Iam Vero procedant quae sine ulla dubitatione aliter excipi nequeunt.

λυκέρων φονον - πολλων κερασφυρων ωων p. quamquam haec scholiastae sententia

ex tribus virginibus constans iugum. - Phoen. 1351 λευχom Sic κτυπους χεροῖν Sch

liasta intellegi vult traiecto adiectivo λευκοπήχεων χερων τυπους , quem sequitur Obeckius ad i. g. 3. analogiis nisus, quae sane multae praesto sunt, ut εὐπιθεις φες aliis id genus recte tamen opponit chirtilatus g. 102, nullo alio loco pari modo Ip-

allagen cum abundantia coaluisse. Itaque praeoptanda videtur alia interpretandi ratio; λευκοχχχεις enim maro intellegendi sunt λευκῶν an χεων κτυποι , genitivus autem Zεροι toti nuntiat ad augendam perspicuitatem per epexegesin additus est. - Idem est

usus adieetivi μεσύμφαλος, cuius exempla uripidea haec sunt Or. 331 με sapiast

26쪽

ista elaeu solleritam, Hel. v. l: κα πάρθενω μαία quod compositus uir Dei deter εminativum καλῶς παρθενιπαί, or μου ut utar Aeschyli invento Pro . 435. an πω sessivuin i quibus habitant καλαὶ παρθένos minime one dant viri docii vid. Lo eiu Paralip l m. 372. Schiri. m. M. anno Molia ad Hel. l. l. et ad Or. 964. Quamquam autem dubitari potest, mihi maximo probabis videtur Hermanni sententia qui aquas Nili nullius cum alius nuvii aquis comu urtas sed ex solis nivibus prognatas significari re,ntendit, praesertim cum provocare possimus ad Aeschyleum illud παρθένου Πῆς μέτα

Pers. 613 et ad Latinorum , aqua virgo i: ii 4 Quae adhuc perlustravimus, adiectiva erant composita ex adiectivo et substantivo; accedunt nonnulla, quorum pars Olterior a verbo derivata est, ita tamen ut si poetae verba ad communem dicendi usum revocare volumus, duo genitivi, alter substantivi, alter

participii, e composito sint eliciendi Cycl. 127 βορα et sum δυθρωποκτένω dνθρωπευν φονευθέντων. segi. 268 σχυλα βροτοφθορα - οὐδε βροτων αρέντων. cl. Soph. Anig 1022 ἀνορμφθύρου βεβρωτες aviam λίπος, si quidem genitivum statuimus esse adiectivi νδρύφθορος. - Alc. 184: φθαλμοτρ τω πλημμυρί - φ- θῶμον τεῖτομένων. ph. A. blb: μανίαν αἱματορρύτοις. - Denique ph. T. 1083: ἐκ πατροκτονου χερύς locus est singulari audacia insignis. mam qui inspexerit locum nullo modo poterit dubitare, quin manus patris significetur caedem filiae adserens πατρbς πιείνονω χεω); iure autem mirabitur, quod uripides nomen et participium activum in

unum compositi corpus conflare non dubitavit, cum pars compositi verbalis nominalem non regat, sed utrumque membrum ui iuris videatur esse. Atque cum rustra ni fallor studium ponamus in conquirendis aliis eiusdem audaciae exemplis ex tragicorum sabulis depromptis pauca eiusdem generis Specimina videtur suppeditare est renata lyricorum licentia Pind. Pyth. I. 72 ναυσίπονον βριν ignorn a navium ingemiscentium Anthol. Pal. IX. 321 κροταλων οὐ χανε cci De strepitus mulierum insanientium i s. l. Schmidit. l. pg. l. Lobeck ad i. g. 232. Matthiae ad ippol. v. 68. -