장음표시 사용
11쪽
PRAEFATIO licere recusantes ad ossi etiam redire cogeret Sed condicionibus, quasserebat, ab exercitu reiectis iuga
salutem quaerere coactus est. Appian B. iv. II, 92. Dio Cass. XLII, G2 mox seditione pacata Caesar in Afri eam traieetus tum quoque Salustii opera usus est. Nam classi praefectum in insulam Cercinam misit ad commeatum, qui ab hoste eo collatus fuerat, intercipiendum. Cf. Auetori Africani. e. 8. 14 34. 97. Quare bene gesta, cum Victis
rege Iuba et Pompeianis in Africa
debellatum esset, Salustius Proconsul Numidiae, quae inci rovinciae formam redacta erat, relictus ist. Muam quidem Provinciam, ut declamatoris verbis utar, ita a Stavit. ut nihil neque passi sint eque eXpectarint gravius in bello socii, quam experti sunt in Pace, hoe Afri eam interiorem obtinente.
Quam ob rem cum in urbem redis Set, repetundarum accusatus, Sed Caesaris iussu absolutus est Dio
esse dicitur ne causam diceret.
Sed tanta pecunia etiam tum ei relicta est, ut et hortos pretiosissimos in colle Quirinali et Caesaris villam Tiburtinam emeret Decl. e. T. Et horti ciuidem Salustiani irOPter elegantiam saepius et a Tacito et a ceteris historicis, Dione
Cassio, Vopisco, Procopio, commemorantur, et Salustiana domus inter portam Salariam et Nomentanam sita diu propter splendorem regiae oco fuit, quippe quam ero Vespasianus et Nerva Hadrianus regni sedem et domicilium ha-
buerint. s. adit Histor. III, 2. Annal. XIII, 47. Dio Cass. LXVI Procop. bell. Vand. I, 2. Vopisc.
c. 44. Ceterum post Caesaris caedem Salustius remotus a republiea reliquam aetatem in bonarum artium studio et inprimis in historia
scribenda consumpsit. Quo tempore Terentiam, cui Cicero untium remiserat a. u. DCCVIII , in
matrimonium duxerit, non Satis constat Hieron adv. OV in I,
483 neque diuturnum fluit coniugium ipse enim Salustius diem si premum Obiit quadriennio anto bellum etiaeum III id. Maias L. Gellio Publicola, M. Cocceio Nerva
ron. MDCCCCLXXXI. Haec quidem de vita Salustii ab
antiquis eriptoribus tradita sunt,
quae admodum manca atque abrupta esse nemo non intelligit. Et inprimis quidem quae de moribus
scriptoris traduntur, a recenti Oribus seriptoribus saepius in dubium vocata sunt iam nim Pompeius Lenaeus, Pompeii Magni libertus, amore patroni ductus, quem Salustius incit istoriis oris probi, animo inverecundo dixerat, Salustium acerbissima satira clueorasset et ad mores eius singillatim expriuiendos lassaurum et lurconem et nebulonem popinonemque vita scriptisque monstro Sum eum RP-pellasset, Praeterea Pris eorum a tonisque verborum cineruditissimum furem Sueton Mes illustr.
Gramin. c. 15), eumque declamatio Pseudo-Ciceronis multas alias eon. tumelias indilidisset, tune unum fontem infamiae Salustii esse statuerunt meque multum tribuerim seriorum scriptorum iudiciis, velut
Laetantii, qui Inst. Div. II, 12. Salustium, hominem nequam foedissimis voluptatibus serviis se et iudieii gravitatem vitae iravitate dissolvisse iudicat, vel Macrobii, qui Sat. II, 9 eundem gravissimum alienae luxuriae obiurgatorem et censorem appellat, de nimie Symmachi apud quem Epp. V, 9. haec
verba leguntur: laluerit hoc scri-
ptor stilo tantum probandus; nam morum eius damna non sinunt, ut ab illo agendae vitae petatur auctoritas. Facile enim fieri potuit, ut et satira Lenaei et quae niter Ciceronem atque Salustium fuisse credebantur inimicitiae, ad Salustii existimationem violandam plurimum face
rent. Sed reliqui sunt gravissimi testes, A. Gellius, M. Varro, Dio Cassius. denique seonius Pedianus, quem Vitae Salustii avet O rem scholiasta Horatianus ad Serm.
I, 2, 4I. maximi flagitii testem laudat Neque Varronis rauctoritas potest infirmari, quem Gellius'. l. , ut fidem vel bis adstrueret, hominem in litteris atque vita fide multa gravem fuisse iudieat cuius iudiei plus etiam tribuendum, quod Varro librum, qui Pius vel de Pace inscriptus erat, in quo de Salustri adulterio egit, antequam Salustii nomen scriptis inclaruit, in vulgus ediderat. Salustii igitur e eentO-irum excusatio non ex malignitate
Seriptorum, sed ex moribus illius aetatis petenda est. Etenim haec tum vita hominum erat Morrumpere et corrumpi neculum Oea-jbatur, et ut Salustii verbis utar, Pro pudore, pro abstinentia, Pro virtute audacia, largitio, avaritia
vigobant. Sed libido stupri, ganeae ceterique cultus non mutorineesserat. viri muliebria lati, mulieres pudicitiam in propatulo habere. Quod si quis etiam a culpa vacuus in hoc hominum genus inciderat, cotidiano usu atque illecebris facile par similisque ceterisessietebatur. In tanta et tam corrupta civitate eo ipso tempore Salu-lstius rem publicam capessiVit, quinet partium studiis et factionibus otlibertas eversa et mores, disciplina maiorum, ius decus, pietas, fides' perierant. Inter tanta vitia imbecilla Salustii aetas ambitione Or- rupta tenebatur et propter honoris cupidinem eadem qua ceteri fama
atque invidia vexabatur Quaescum ipse initio Catilinae pronun tiaverit, facile est ad intelligendum, eum vitae prioris iuvidiam
non negare, sed potius liber eou- sessione lenire Volui SSe. Sed Seneca auctore, fidelissimus est ad honesta ex poenitentia transitus et Salustius eo insignem laudem meruit, quod iuventutis petulantia rectum iudicium corrumpi
moriae principis terrarum populi pro virili parte et ipse consuluit et historiam et temporum testem et lucem veritatis esse probavit. Quo quidem veritatis studio summi cuiusque viri laudes mihi aequasse videtur in primum quidem libellum de Catilinae coniuratio ni conscripsit, quod facinus inpri- mis memorabile existimavit se eleris et periculi novitate quem librum non ante Caesaris mortem
evulgatum fuisse facile ex eo, quod de Caesar Dei iudicium, intelligitur. Cui quidem scriptioni quantum temporis impenderit, haud sa-elle dixeris. Quamvis enim historiae studium iuvenis admodum II-sceperit, a quo incept eum ambItio mala detinuerat Catil. 3.), tamen nil elaborasse, nedum PerPO-livisse atque absolvis Se Videtur.
Sed falsum utique est Asinii Pollionis iudicium, qui Attotum Philologum magno ei adiumento sitis Se autumat, quippe riui breviario
omnium uerum Romanarum, ex quo quae vellet eligeret, eum instruxerit. Quamvis enim Asinius acerrimus iudex fuerit, tamen At-40ii opera nimium tribuisse Videtur, quod etiam antiqua verba et figuras ab eodem Atteio in usu a Salustii collectas fuisse iudicat;
quom errorem iam Suetonius nota
vit d. ill Gramin. e. 10. Sed Catilinam subinde secutum est bellum Iugurthinum, non modo quod eius rei momoria praetura in Africa gesta renovata fuerat, sed quod omne Creusae malorum, quibus lacerata fuerat res publica, ex illis potissimum temporibus videbantur esse repetendae, quibus et nObilitatis superbia omnium 1V1dIam subierat et luxuria et avaritia
12쪽
vinclicandam libertatem accende-Tat. Tum demium ad Historiarum libros seribendos animum
appulit, quibus res P. R. indo ab anno LXXVIII usque ad LXVI. complexus, Lepidi tumultum, bellum Sertorianum, iraticum, Servile, Mithridaticum et seditiones tribunicias tradiderat, eo quidem consilio ut, cum Sullae dominatione legibusque ab eo latis nobilitatis opes restitutae atque plebes oppressa esse videretur, bellis extemiis atque domesticis et seditionibus tribuniciis summam rerum iterum ad populum translatam esse doceret. Cuius quidem libri quanta fuerit praestantia vel ex orati Ouibus et epistolis intolligi Potest, quae ex historiarum quinque libris excerptae fuerunt. Sed auctore A. Gellio . A. IV, 15. elegantia orationis Salustii verborumque facundia et novandi studium cum multa prorsus invidia fuit, multique noti mediocri ingenio viri conati sunt reprehendere Plera sue et obtrectare, in quibus plura inscite aut maligne vellica-Dant. Quorum iu numero sui Asinius Pollio, qui Salustii scripta reprehenderat ut nimia Priscorum verborum assectatione oblita. f. Sueton. l. l. et Gellius N. A X, 26. In eandem sententiam Pompeii Lenaei satiram scriptam fuisse supra
vidimus. Idemque secutus esse Videtur auctor incertus epigrammatis, quod apud Quintilianum Inst.
Crispe, Iugurthinae conditor hia
Suetonius quoque Salustii obseuritatem et audaciam in translationibus notavit t. l. Sed iniquos Orn-tionis iudices inprimis habuit ue quales, qui in eodem studiorum
genere Versabantur, et Primum quidem Trogum Pompeium, a quo Teprehensus est, quod contiones directas et orationes operibus in-εerendo modum excesserit Iustiti.
Histor. XXXVIII, 3.), et Livium,
qui ei nimiam verborum antiquitatem et insolentiam et brevitatis studium obiecisse videtur Seneca Controv. IV, . 24. p. 274. Bip.). Alii contra omni eum laude cumulant, maxime Quintilianus, qui suo iure Salustium cum Thucydide Omparat X, 1, 101, et immortalem illam Salustii velocitatem X, 1, 102, brevitalemque, qua nihil apud aures vacuas atque e duas potest esse perfectius X, 1, 32. Donnisi oratori vitandam esse iudicavit. Accedit Velleius, qui II, 36. Salustium Thucydidis aemulum dixit, et Tacitus,
tissimus auctor appellatus est Annal. III, 30. Imo Martialis eum omnibus Romanis historicis praeferendum esse duxit pigr. IV.
hic erit ut perhinen doctorum corda
et Augustinus tanto eum honore habuit, ut ad suum de rebus RO-manis iudicium confirmandum Plurima ex hoe fonte hauriret, quippe sui Salustium nobilitatae veritatis historicum app0llaverit de Civ. Dei I, 5 ΕΡ. . ad Marcel. Cum igitur tantis laudibus celebrata fuerit Salustii oratio, mirum videri non potest, in coin-mentariis grammaticorum eius libros fuisse celebratos Saepius Aemilius Asper Salustii commentator laudatur p. 1'rob. ad Virg. Eclog. VI. l. Serv. ad Aen. Ι, o et ad Georg. IV, 166. Hieronym in Rufin I, 16 Charis. . 116. Pomp. Comment in nrt DO- nati 29, 3, uno loco Statilius Maximus a P. Charis. II, 4, 36. . 116. Lind. Sed grammaticos in Salustio explicando et excutiendo multum versatos fuisse luculentissimi testes sunt Cornelius Fronto et Aulus Gellius, qui plurimos locos ex Salustii historiis excerpserunt,
examinarunt, explicaverunt. Idem
Gellius alio loco I, 15.18. XVIIJ, 4. IX
doetissimos grammaticos Valurium Probum et Sulpicium Apollinarem de verbis Salustianis disputantes indueit Sed Hadriani aetate, ubi asperita quaedam agrestis non minus laudis habuit quam comptissima verborum elegantia, Zenobius quidam Salustium adeo in Graecum vertit. Inde ab eo tempore tanta auctoritas libris Salu stianis necessit, ut apud grammati eos Charisium. Donatum, Servium Nouium Marcellum, Priscia-Dum frequentissima sit Salustii
commemoratio. Quo genere isti locutionum collecti est, ab Arusiano Messio vel rut Angelo Maio plaeuit, a Cornelio Frontonefacta, ubi locutiones tanquam exempla ad imitandum ex probatissimis auetoribus, Cicerone, Salustio, Virgilio Terentio, proposita sunt uua ex re facile intelligitur,
Saliistium, ut quidem grammaticorum iudicium fuit, inter Omnes historicos Latinos facula diae palmam tulisse. Reliquum est, ut de duabus epistolis ad Caesarem senem de re publica ordinanda, quae in- ου eribuntur, et olim Salustii osse perhibebuntur, meam utique Sententiam paucis exponam clam hodie quidem eminem fore putaverim, qui has epistolas a Salustioni Caesarem Scriptas esse existi-niet; sed haec est quae Stio, quo-m , do fieri potuerit, ut hae epistola ad imitationem orationis Salustianae seriberentur uotius enim Orationis color a Salustiano χicendi genere non modo non abhorret, Sed auctores potius omnes stili
Salustiani flosculos collegisse videntur, quo plus fidei atque auctoritatis libelli haberetit. A duobus
enim adolescentulis, artis rhetoricae studiosis, qui eodem doctore usi. Salustianae orationis imamenta et sententiarum lumina ae- nullabantur, has epistolas scriptas laudico qui, cum certamen quoddam itinenti inter se instituissent, unde clarum fieret, uter plus in Do studio Perfecerit, hoc uΣerunt, Salustium per litteras Caesari suasisse, quid potissimum in re publica constituenda Sequeretur. Multata eiusmodi quaestiones iude elamatorum scholis tractatas fuisse ex Senecae patris Controversiarum libris facile intelligitur. Sod ne huius potissimum metati
epistolas adscribam prohibet temporum confusi et quod in summo errore in maximarum aerum ignoratione Versari videntur auctores; qui de re pluribus egim ditione Galustii, quae innuo
edita est, . 558 sqq. Quare auctores Pistolarum totius inter Fr0ntonis miscipulos numeraVerim, qui ut ipse Orationis eleganitiae studuit, cita nimius admirator antiquitatis atque inprimis Salustianae rationis fuit. Alia struti declamationum, quae Ciceronis et Salustii nomina prae Seserunt, et Augusti aetate scriptae esse videntur, quippe quas Quintilianus genuinas habuerit. Verbuenim et sententias e Pseud O-Salustii de flamatione laudavit et ne verbo quidem significavit, sibi parum certam videri eius auctoritatem Inst. r. IX, 3 89. IV, 1, 68.
Quo quidem errore ut Quintilianum liberarent, multa homines docti excogitarunt, quae magis etiam absurda sunt quam quae refellere conabantur. Mua de re vide quae
in ditione claudata Salustii fusius disputavi p. 564 sqq. Itaque has te clamationes 'riginti fere
annis post mortem Salustii composita esse putaverim. Quae enim inimi eitiae Ciceroni eum Salustio intercessisse tutabantur, te clamatoribus harum rationum Scribendarum materiam Medisse bidentur. In Cioerone enim ne eu- sando et defendendo inprimis occupatos fuisse declamatores Ocent exempla quae Seneca Suasoriarum libro proposuit p. 31--52. ed. Biponi. Iam ex iis, quae supra disputavimuS, Satis manifestum est, nullum fere Seriptorem saepius aut a gram
13쪽
inatteis tractatum aut a librariis scriptum fuisse quam Salustium, et inprimis quidem Catilinam atque Iugurtham. Num Historiarum
alia est ratio ex quibus cum iam alter P. Chr. n. Saeculo, ut ego quidem statuo, orationes et epistolae excerptae essent ses. Ornet. Fronto ed Mediol. p. 122 309. integer liber minus saepe exaratus esse Videtur, cuius exemplaria neque onio Marcello, neque Prisci an defuisse facile credideris. Et ad frequentem Salustii lectionem plurimum fecisse videtur umistini auctoritas, qui totiens Salustio teste usus est, ut suum de Romanorum Perversitate iudicium confirmaret. Salustius enim nullii re magis quam severitato et gravi vitiorum censura et hominibus Christianis et paedagogis commendatus est, ipsaque rationis obscura brevitas et amputatae sententiae grammaticis largissimam materiem observationum praebuerunt. Inde actum est, ut amplius ducenta exemplaria Catilinae luidem et Ius, urthae etiamnum in bibliothecis asserventur, quorum longe plurima et inprimis quidem chartacea satis negligenter exarata sunt. Nam Propter orationis proprietatem et uilectatum illum antiquitatis colorem plures etiam ansae ad corrumpendum dabantur, quod in eo sere multorum grammaticorum studia versabantur, ut Omnia sent sentiarum Ornamenta ad vulgarem loquendi
usum revocarent Gelli Quian auctore IV, 15. elegantia orationis Salustianae cum multa prorsus invidia fuit, multique non mediocri ingenio viri conati sunt reprehendere pleraque et obtrectare, in quibus plura inscite aut maligne vellicabant. Nec minus saepe accidit, ut, quod Salustianae orationis proprietatem admirabantur, Plus otiam insolentiae ei iungerent. Cuius iudicii perversitatis neque apud Nonium neque apud Priscianum documenta desunt Ita Valerius Probus Salustium queui Proprietatum iuverbis retinentissimum
esse statuebat, Catil. . non elo- yuentiae sed loquentiae scripsisse
iudicabat et brevi ante quam decedebat, si legere coepit. f. Geli.
N. A. I, 15, 18. Idemque XX, 6, 14. imperitissime se eis se statuit, qui inplerisque Salustii exemplaribus
scripturam Sinceri S simam corrupissent. Nam cuiu la in Casilinuscriptum esset, saepe maiores
vestrum miseriti plebis Romanae vestrum obleverunt et vestri superscripserunt eae quo in libros plures mendae istius indoles nanavit. haec memini mihi Apollinarem dicere.
Addo Goll. N. A. IX, 14, 26. Ego
quoque in Iugurtha Salustii summae de et reverendae Detustatis libro die
casu patrat inveniscriptu n. verba haec ita erant viae decima parte diere lilii a Quid quod Asper apud Charisium p. 177. in epistola Mithridatis locum noli ilissimum, celertim consilium est Tigranis, regno iu-t mro, meis nilitibus, te verbis belli pru lentibus interpositis mutavit
Ex quibus to eis facile intelligitur,
iam tum fuisse scripturae diserepantias in libris et diserimen quoddam antiquiorum et recentiorum exemplarium et novas lecti Otios agrammati eis et criticis esse inductas. Neque tamen peculiarem quandam, quam appellant, totius
operis recensionem inde ortam esse existimo Grammati eorum enim animadversiones ad I auea Sententiarum ornamenta et ad quandam stili prolirietatem pertinuerunt.
Multo maior diversitas in libris in euria et negligentia librariorum
orta est Vicetiun ullum exemplOrum, quae nunc Sunt, integrum Salustium exprimere putaverim Omnia manea, mutila truncata Sunt. Ita nescio quo casu factum est, ut
in sine Iugurthae inde a verbis cap.
103. eae omni copia necessariorum usque ad verba cap. 112. pacem vellet, daret Feram in multis exemplaribus et in 1 timis ciuidem libri sinas. 1. Parisin Z Tegem flensilete , omnia quae me ita erant
omissa essenti Qua quidem ex recolligi posse videtur, Omnes libros, in quibus haec pars desideratur,
unum aliquod exemplum esse secutos. Sed longe maior pars librorum et maxime quidem chartace O-rum hanc quidem lacunam non habet, sed ne illi quidem integri sunt
Verba enim Iugurth. e. 44,b. 'in Ἀ-bantur ea, neque in omnibus libris desideratitur, excepto Leidensi C.
et antiquissimo codice Cypriani a Popina, qui fortasse idem fuit cum
Loidensi C. Accessit O Stea avet Oritas Frontonis, qui Epp. II, 4. eadem Verba servavit, nisi quod ea omissum est, et in duobus Mediolansensibus libris verba ieque ea servata sunt. Denique Iugurth. c.
21,1 in longe plurimis libris ita scriptum e St celle et censere, eos cibi 'mis discedere ita se die illisque di gnum esse. Sed in Septem exemplaribus, quorum nunc quidem notitiam habemus Leid. G. Erlang. Vitiar. II. Senat. II. Heu SS. Frane. cod. pervetusto Cypriani a Pop-ma post v discedere haec verba
adduntur de controversiis suis iure potius quam bello disceptare. Quae
quidem ab ipso fialustio profecta esse Demo dubitaverit; et si nimad antecedentem sententiam illustrandam addita, tamen Pro Super- suis non habenda sunt quae enim significata erant, declarantur et explicantur, et in eiusmodi formulis quaedam verborum abundantia adeo solemnis est. Cf. quae nuper
de hae re disputavit Car. Lud. Rotli ius in Mus Philolog Ithen. 1854. p. 12: sqq. et P. 30 Sq. Tertius locus accedit, qui a plurimis libris omissus Salustio restituendus est, si quidem Rothi iudicium sequoris Is enim cum in nonnullis libris, in uno pervetusto Cypriani a Popina, in duobus tribusve Leidensibus G. D. C. Vinariensi secundo Cortii, quem ille melioribus adnumerat, Catil. cap. 6. Post Verba quam facile coaluerint nae interposita togisset ita brevi
multitudo diversa atque vaga concordia civitas facta erat, ea Salustio vindicare non dubitat, his fere rationibus ductus. Primum eadem verba apud Augustinum pist ad Marcellinum olim , nune CXXXVIII leguntur, qui se haec ex auctoribus
Romanis au Sisse profitetur, cum
iam in antecedentibus hortulos suos ex Salustio irrigaverit. Tum
Rothius ita, quod apud Augustinum deest, bene utile cedentibus conVenire Statuit, quod rem insolitam commode explicet contra n
ieeronis libro de re publiea, cui priores editores et inprimis quidem Cyprianus a POpina haec verba ad-Seris Serant, ea esse aliena, quippe quae autum ab historie diei potuerint. Sed ii omini doctissimo hoc respondendum esse videtur. Latinitas quidem Sententiae, quam
sentanea. Primum igitur multitu tot bono diei non potuit, postquam Troianorum et Aboriginum metitio fuit iniecta, id inlines potius dicendum. Tum epitheta non bene quadrant dioersa enim ad utrumque Populum, vaga ad solos Troianos
pertinet. Aecedit quod cioitas lioeloe philosophi cuiusdam definitionem sapere videtur exprimit enim concilia coetusque hominum iure sociatos te in Omia. Scip. . , quibu8eum conferenda sunt verba Augustitii l.l. Padest enim cicitas, nisι multitudo hominum in quoddam iu- culum redacta concordiae CL Cie.
de rep. I, 25. 26. Salustius auteni hoc dicere noluit, quippe qui Oeabulo coaluerint usus est Quod omnibus admirationi fuit, explicare noluit; non enim sola concordia, sed etiam mutuis invicem utilitatibus diversi generis homines inter se consociantur. Et concordia ΡΟ-tius pro diuturno civium vitieulo habenda est quo a dissensionibus civilibus defenduntur, quum eiusvis iam in condenda civitate cernatur. Quare illa ανακεφαλαίω9ις,
quam Rothius in cap. s. sibi in-
Venisse visus est, admitti non O-test. Denique si verba ita, erat
pro Salustiuuis habenda Suut uullo
14쪽
Diodo oratio pergere potuit se libant, antiquissimus yaticanus IV.
cendum erat quae postquam Vellesse videtur. Eiusdem agitur aeta- sed ea postquam neque ricibus addit is et inutili et integri codices a- poterat; nam vocabulo li Osito, quod lustii extant. Iam ut magni odi-apsana rem exprimit, civilias, non PO-tuit eadem res generaliori vocabulo, res eorum, significari. Quae cum Salustianorum numeri divisio quaedam instituatur, quadrifariam eos dispertiri licet. Cum enim ne enim sui eo initia res scilicet civi unus quidem liber genuinam SaluStilia sive res civitatis. Quae qui-lorationem in quantum fieri potest dem omnia ita comparata sunt, ut lintegram et incorruptam reprae verba illa a seiolo quodam Iibrarii, sentet, prima classis est eorum, qui timem, quod ipsum et in cap. 21. et in cap. 44 et Inde
Iam quam tacite fieri potuerit, ut tias habent. Altera classis est o
Veri, a time intur ea, neque mit rum, qui magnam illam lacunam interentur, nemo non intelligit oculi enim a primo ineque ad alterum
fine Iugurthae expletam habent;
quorum triplex genus est aut enim aberrarunt, et id solum mirandum tantum finem lugurthae habent, si quod hoc vitium omnes corre- quorum longe maXImus numerusciores fugerit. Altera quoque la est, aut simust ca . 21. lacunam xc una similis est discedere enim et pleverunt, ut Levi. . et Vetu Stus discreptare quamvis sint diversa, a liber opinae, aut lacunam c. q. men in eundem errorem imperitos expleverunt, ut sex libra, quo suiu ducere potuerunt. Hoc tamen ira memora 1. concedendum est. in paucis iis lectio uis igitur illustiana au- verbis hos libros propius contingere genuinaui Salustii orationem quam ceteros omnes, in quibus halectoritas a saeculo X. repetenda est. Eo quidem tempore altera Pars codicum, eaque melior casu verba omissa sint Librarius acuti quodam in fine Iugurtha mutila
ore oculo ductus litterarum secutus est vel corrector religiosus uno ulterove loco laeuuas explevit. Sed gravius utique vitium eos libros invasit tu quibus magna pars Sublinem Iuguri liue missa est, qui ab exemplo descripti esse videntur, in quo plures lagellae aut igne Ou-
erat altera integra sed etiam iu-tegra libri non nutibus Licianis carebant, ut apparet ex eapp. 21.et44. Quae laetitiae cum etiam in priore genere librorum inveniantur, hoe documento est iam utile hoc tempus codices librariorum incuria passim suis se mutilatos et corruptos, quod maxime in Iugurtha
factum, ubi plurima vitia notanda sunt, ut cap. 68 in primo latere, Ti.
omnes ex uno fonte fluXerunt Sunt autem, quod iam supramo acta erant, eae perfugi: 73. sed pati lotatum est, antiquissimi codices,sie-l decreverat Tia. iubet duobus scis, i. culo X vel l seripti Basiliensi aequaliter , 2 permit ianiti8, IbII. Parisinus, ei densis L, insie deleusis, Turieensis etc. Sed in his ipsis multae sunt discrepantiae, quod alius alio magis a communi origine recessit. Qui ubi consentiunt, tantum unius testis loco habendi sunt Librorum autem, qui integrum Catilinam et Iugurtham quattuor capitibus in finelia gliri hae exceptis; desiuit enim in verbis iuο-
ruam Iu/9urthae copiam, contine-dem deserta - et utrimGue prae Nae, I aulo processerat, 3 in castelli planitiem pervertit 98. gerebant, 99. vectigales, 100. ut ceperat hiberna propter uuae Omnia ad unum et commune ni corruptionis sontem sunt
referenda. Quibus quidem vitiis omnis ista sumiliarum, quae appelliintur diversitas tollitur in multis enim corruptelis vel dissicilioribus lectionibus lautus omnium li-
XIII brorum consensus est, ut nulla iudieii diversitas in scriptoris verbis aut defendendis aut reiiciendis cernatur. Et haec quidem hactenus de codd. mss. Catilinae et Iugurthae.
Historiarum, praeter quingenta et quod excurrit fragmenta, quae ex grammaticis, Aulo Gellio Arusiano Messio, mari Fabio Victorino, Nonio Prisciano, Chari
paucis laceris flagellis servata sunt. Eclogae exstant, quattuor orationse Lepidi, Philippi, Cottae, Licini Maeri, duae epistolae Pom- poliis Mithridatis una cum orationibus undecim quattuorque epistolis o bello Catilinario et Iugurthin excerptis, adiunctis praeterea Pseudo malustii epistolis duabus
ad Caesarem senem de re publica ordinanda. Haec omnia coniunctim exhibet Cod. Vaticanus 3864.
liber omnium antiquissimus Saee. X. Scriptus, ad cuius libri auctoritatem paucis exceptis tota harum reliquiarum lectio tonsorinanda est. Etiam in orati et episti ex Catilina et Iugurtha excerptis hic liber aut cum optimis consentit aut eruditi librarii manum exhibet, ita
ut emendatius aliouod exemplum eum secutum esse facile intelligas. Multo minus tribuendum est Ua
Saee. XV seripto. In hoc insunt dumtaxat oratione et epistola ex libris Historiarum excerptae mos solos odi eos fragmentorum Salustii nunc in bibliothoca Vaticana asservari mihi affirmavit Angelus Maius. Sed laudantur praeterea Scriptura libri Vaticani tertii ot Nicolai Fabri o Cardinalis Briconeti, quae
ex quo sonte fluxerint, etiamnum incertum ist f. edit. Gruteri Francos 1607. p. 406. Denique Vaticanus Bongarsi commemoratur ab rellio, quem a minus aesturata Vaticani primi et secundi collationeVix diversum esse putaveris Neque quos codices iaceonii et Ursini commemorat Gruterus p. 605, satis auctoritatis habere videntur. Iam Fabri et Bri conet te etiones quae laudantur, haud dubie vetus oditio intelligenda est, cui notulas adseripsisse videntur. f. ed. Ha-vercamp. p. 105. Et si qua lectione Vaticani, quem Bougarsius citat, ab auctoritate primi et se eundi
recedere videntur, in confusa lectionum et coniecturarum Ommemoratione facilis error fuit. Menique Balliolensis assii vix dignus
est qui memoretur et codicis Vit-tembergensis lectiones ita comparatae sunt, ut nihil aliud quam corruptionum causas aperiant. CLEphemer litter Marburg a. 1838.
lustii Historiarum libris aurici
Tot tantisque subsidiis usi cum priores editores Laurentius Valla, omni bonusLeonicenus, PomponiuSLaetus,claeobus Bononiensis, Bartholomaeus Zanchus, Ioannes Chrysostomus Soldus, Vincentius Casillioneus, Iodocus Badius Ascensius, Ioannes Rivius, Henricus Glareanus, Coelius Secundus Curio, l-dus Manutius, Cyprianus a POpma, Ludovicus Carrio, Petrus iae conius, Fulvius Ursinus, Ianus D Ouga, Christophorus Colorus, Helias Put- schius, Ianus ruterias, Iosephus Wassius, multum et ad integritatem Salustianao irationis uestituendam et ad sententiarum Ornamenta et ad verba illustranda contulissent, denique saeculo XVIII. Oxtitit Gottite Cortius, qui Omnibus, quae adhuc inventa erant, Subsidiis multo diligentius examinatis atque eXeussis normam iudicii, ad quam totius orationis Salustiana orecensio dirigeretur, Salustianam illam irovitatem sibi invenisse fisus est, et, qua erat doctrina tingenii acumine irnatus, multa aliena expunxit, pristinum rationis nitorem aestituit. Salustium multo emendatiorem edidit Sed ut fere sit, ut nova quadam regula inventa, qua vera et falsa iudicentur, huic legi iusto plus tribuamuS, Cortius nimio quodam emendandi
15쪽
XV studio abreptus, cum potissimum ad
novum illam normam totam Salustii orationem exigeret, neque Satis compertum haberet, quantum cuique hibro auctoritatis esset tribuendum, omnem modum egreSSuS, cum scholiastarum additamenta
tollere vellet, saepius elegantiam orationis Salustianae corrupit. Sed plurimum tanti viri auctoritas apud Seriores editores usque ad nostram aetatem valuit, neque Sigebertus Havercampius, qui Salustium cum notis variorum edidit, ad reprimendam Cortii audaciam satis praesidii in suis libris sibi invenisse visus est Itaque ut tandem aliquando
verus color Salustianae rationis Te Stitueretur, optimus quisque liber denuo erat examinandus, cum im- Pressis comparandus atque ad certam quandam iudicii Dormam ottota iratio exigenda inprimisque verborum ordo constituendus. Quam ob rem primum omnes bi-hliothecas pervestigavi, ut, si quid subsidii lateret, in meum Sum Ou- verterem. Tum Basiliensem primum saepius examinavi, quod vix cuiquam mirum esse videatur nisi scaevo censori, qui et ipse exemplo est quam recte dictum sit nomen et omen. Ut enim reuiusque codicis ratio et natura intelligatur, saepius ille perlegendus, cum aliis melioribus et cum impressis iterum iterumque comparandus est Ita etiam
Vaticani primi, quem εο Primus o latebris bibliothecae V aticanae in lucem protraxi, triplicem collationem adhibui primam, quam ipse institueram, Heysius in On- nullis locis supplevit; Heysianam amici diligentia emendavit, qui iterum hunc codicem examinandum suscepit. Etiam Parisinum 157 6. Bibl. Sorbon denuo contuli, ut iam
nihil dubitationis de huius libri
lectionibus relinquatur. Praeterea
codicis Emmerati Monacensis Ea00. diligentissimam conationem
in meam gratiam consecit iuvenis humanissimus Eduardus Woel min,
doctisimus Caecilii Balbi editor. Denique Car. Lud Rothius, vir
eoniunctissimus it inmicissimus, varietatem iodicis incidensis C, quem ipse denuo examinavit, mihi inspiciendam permisit. Sed spes, quam conceperam, mes sesellit. Cum enim v. d. iudicasset ex codicum, qui in Iug. c. 2 l. et 44. Supple
rent, coliatione multum adiumenti ad Salustii lectionem constituendam neces Surum, ego quidem nihil inveni, quod ad diversitatem illam familiarum firmandam saceret. Accessit Cod. Genevensis, liber satis bonus, quem cum editione assii in meum usum contulit Emanuel Selinoli, discipulus olim amatitissimus, nune cariSSimus collega Praeterea codicis Lipsiensis, qui diversus est a Cortianis, tollationem debeo Ioan Casp. rellii humanitati, qui eum ex soli edis Helerianis
comparaverat Muorum quoque Francogallorum codicum mihi co
censis, quos, quod Saec X. Scripti esse dicebantur, diligentius examinavi, Sed saec. XIV. exaratos esse iudico accessere duo AuguStani,
tres merbipolitani multique alii
libri, quos commemorare non OPUS est. Adde, quantum lucis recentiores editores, qui vivi per Ora hominum volitant, Salustii libris attulerint. Et mihi quidem tot tantisque bonis cumulato nihil magis timendum fuit, quam me expectationi
tis saceret Sed omnes officii mei
partes cum summa fide implere studui Neque io loco expectandum est, dum contra maledicorum hominum convicia respondeam.
carm. XCVHI. caninae, quam Appius dixit. loquacitati et procacitati aeternam turpitudinis notam inussit qui enim censuram lomentum aut nitrum putant, venas sibi omnes et viscera aperiunt. Sed querelae, ne tum quidem gratae suturae, cum sorsitan et necessaria erunt, ab initio certe huius operis absint. cum bonis potius
ominibus votisque incipiam, ut quam in Saliisti emendando posuit
operam curamque intedigentium iudiei adprobaverim. Ceterum instituti haec est ratio, ut in lecti-lonae constituenda Basiliensem .lVaticanum I. et Parisinum Z Optimos duces sequerer, a quoruIn auctoritate si recedendum fuit, id diligo uter adnotatum est Historiarum reliquias quod attinet, integras orationes et epistolas a mino-lribus fragmentis seiunxi Neque me poenitet consilii; certa enim ab incertis melius Separantur. Neque placuit hariolari, qui potissimum locus verbis abruptis lacerisque sententiis, de quibus multa in utramque partem disputari pos- Sunt esset assignandus mi sine probabili aliqua ratione OSitum, sed itura quo progrediar quam ut veri videam similia non habeo. Praeterea veterem, quae dicitur Orthographiam hae in editione exprimendam curavi, cuius plurima vestigia passim in optumo quoque libro inveniuntur, quod ad proprietatem orationis Salustianae rectius aestimandam ille antiquitatis color satis multum facere videtur. Ut
enim antiquissima quaeque Sermonis monumenta optime vivam pris eae illius aetatis imaginem repraesentant, ita adulescentulorum animi his ingenii peculiaris indiciis
maxime advertuntur et afficiuntur. Qua de re conferenda sunt, quae in oditionis maioris tertio volumine,
editum fuit, sustus exposui. Muliis, quae ibi collecta sunt, veteris Seri-Pturae exemplis pauca addi poterant, in codicibus nuper eouatis inVenta, ex gr. quoius semel in Vat. Primo Quom saepius scriptum et id genus alia. Sed Salustium et antiquarium et verborum novatorem
fuisse, ita ut ex Catonis Origistibus prisca et obsoleta vocabula exseripsisse diceretur, iam supra XPOSitum est. Quod quidem antiquae
orationis studium non solum in Verborum electione et incertis quibus dam formis et terminationibus, sed otiam in ipsa scribendi ratione, i. e. in orthographia expressum fuisse fidem faciunt potissimum, quae
Pseudo-Salustius, auctor ille incertus epistolarum ad Caesarem Senem de ordinanda re publica, ut Salustii ingenium expresSisse Videretur, sibi permisit. Ceterum satis con Stat, in multis vocabulis Iulium Caesarem primum ab antiqua seribendi ratione recessisse et exilio
Quare multa huiuscemodi, quae iam prisca habentur, vel ceteris illius aetatis scriptoribus usitata fuisse videtitur. Quae igitur Lucretio, Catullo, Varroni et saepius ipsi Ciceroni conceduntur, ea neque a Salustio aliena fuisse puta
Ceterum in ipso contextu, qui dicitur, editionem meam maiorem a.
LII. secutus sum ita, ut ab ea non recesserim nisi ubi repetita vetorum, recens instituta novorum librorum collatio meliora docuisse videbatur. In codicum auctoritato adscribenda satis habui ea nota Sse,
mandam facere videbantur Raro accesserunt lectiones memorabiles, nondum adhuc ex libris exscriptae, vel quibus certam quandam probabilitatis speciem inesse aliquis putaverit. Nullo melius enim litterarum studio consuluerunt, qui lectionum, quae dubiae esse videntur, auctoritates iecurate rudSeripse
runt, quam qui tumida ingenii arro antia et praefracta quadam iudieii
portinacia errores defendunt Usus sum autem libris maximo his: B - Basiliensi Saee. X. Z - Parisino 1576. saee. XI. V Vaticano I. 3864. Ree. X. T - Turicensi saee. XII. D Einsio dolensi saec. XI. - Loidensi saec. XIV. M - Emmerano E. 100. X-bibl. Sorbon. 0. Saee. XI. CATIL. c. 1 fragilis virtus B, erat fragilis est, virtus il magis in B sup r.
solute dici nemo est qui nesciat, ita
ut magis non satis certum esse Vi-
16쪽
deatur. compertii in C, compertum est et t. sed . substantivo in sententioso Salustii dicendi genere facile caremus il homines arant omnes arant BZTE CX et alii plurimi. t ut que incultim quod melius antecedentibus uespondet. incultique ceti l transeoere BTC et Supr. Vers. Z transiere EX Serv. ad V. Ge. I, 3. t aliquo recte statuerunt intpp. ex vetere ali luo ortum esse. ira sequitur ZTE, sequatur DCX et in sec. Supr. Vers. Z l a studio BZTEX. leadem quae X et r. man. Z, eadem quam et se e man. Z, SuPr. Vers. , eademque fori scribendum eademque quae ili. cuius rei lubet ZEX, cuius libet rei ceti l et ut paulatimi, ut paulatim et t. l . coaluerint ita breui multitudo diversa atque vaga concordia civitas facta erat adit C. de quibus quid statuendum esset, vidimus supra p. XI. se convortit BZCX, convorti cet t. i. sicuti repone sicut ex BZEX. l 13. terraque
marique Sec. m. B, terra marique
ceti accendebiant I incendebant Supr. Vers. B. modis omnibus Η, omnibus modis ceti l 14. itaque adii. B. t molles aetate et fluae BZX, molles et aetate suae ceti l 15 color et eae-
sanguis BZ, colos eas ui, uis Probus
llaei increpabat BTE et omnes sero reliqui libri erat increpat i ta adiceret pro adigeret omnes quos iu-spexi libri ex optumis BZTEC ad quos accedunt minus bonitas. II. III, adeoque qui, ut Bas. IV. V. diceret habent, illam lectionem Onfirmant. quod non Pro corru Ptii, sed pro mutata scriptura habendum, quod litterae citi in multis vocabulis, velut Caius et Gaius, Geius et eius et in numeris ordinalibus saepissime Promiscue usurpantur cf. te. TOP. d. r.
min. p. 400 l ab G C, quod contra auctoritatem codd. BZTEX recepi, quia litteram h saepius salso adiectam vidi, neque pron demonStr. h. l. ulla vis esse videtur ceterum paulo ante etiamnum dictitare retinui, etsi mei quoque variant dictam rem C in re rasum, in E eo dicto et reliqua erasa coniiciat aliquis dictitarunt sed infinitivus necessarius, quod auctor loco verborum fuere qui dicerent, quae initio scripsit Verbum dicendi iterum interposuit et quidem forma, quae consuetudinem et iteratam actionem ex 'rimit, nequis talia potius a se et quam aliorum testimoniis confirmata putaret. 23 moverant scriptum Ontra omnes sere libros; sed in is Supra Vers et in X moverant bis a Supra Vers adiecto, quaSi amaverant scribendum sit is agitare ferocius B, ferocius agitare ceti. t 25. viro, liberis Z. Arus. p. 230 ed. Lind. Fronto . 1 med. ROm. viro iatque liberis D TECX. l 26. vas consuli fecerat BC, cluas consulibus in camno fecerat TE, sed consuli corr. Eretiam in Zbpuncto not. concessere B, cessere ceti l 27. consuli consul
bus BZT, sed in rabiuneto not. lintenti parati Z intenti paragio X, unde que delendum aliquis con-ileiat. li 28 coloniis nitri supra Vers. adiecto Z, colonis ceti l fecerat, sed nisuPra Vers. ead. m. addito B l 29. nullivi et corr. , millius ZECX. l30 missi hi utrique ZC. missi, si utrique , missi utrique . Pronomen aliquis eiiciendum esse statuat, nisi saepius hi et, inter se commutarentur: sic et Ox iisque permissum X. sestertiorum ducenta milia TE, sestertiorum ter ducenta milia , terducenta milia sestertia Z l 31 lege plauticiam. sicut BZTE l luculentem B. hostem parricidam SuPr.Vers. atque addito n. t aestinguam BTEC, restinguam Z X. l 32. antecspere Supr. vers. multa adiecto E. 33 feneratorum BZ, faeneratorum V l patriae BZX, patria VI E l nostrum cuiquam . t maiores nostri BTECX,
maiores vestri V et corr. Z l communi
adit BC. Dpleps B. 35. magnis in
meis BZ in magnis V sori leg gratam in magnis is quin quia SuPr.Vers. habet B. possim J non Supr. Vers. add. Z, non possim ceti. ini non inras. quom et alienis sed et alieni BV sed alienis cum et eae supr. Vers.
add. EZ. et alienis X. l 36 flamini nium flammam M. t arretino , sed
cto reatino B et omnes fere reliqui. condempnatos Supr. Vers is adit. Z l senati Z et supr. Vors us nil d. E. t ac veluti corr. Hauptius atquetiti tabes omnes fere libri, atque ubi, sed iunet not. Z in Datque era- Sum. 37 praeceps erat' erat libri omne S, erat conte etiara est: erat Bongarsius ex libro incerto laudat. l praestabat pr. m. Z l id adeo malum pr. m. Has III, id malum adeo nas. 1 V, ideo malion ZTEX. ita saepius in Salusti accidit ut libri vel
minus boni manum auctori SerVR-rent i 38 senatus supr. Hi S i addito E. 39. ceterosque A TE, sed ceteros T que Supr. Vers habet Z. Π-do fuerunt qui ceteros contieerent.
l quo plebem in magistratu placidius
tractarent haec Verba nunc Veruesse iudico opponuntur optimates hominibus popularibus pauci phirimum valuerunt et quo magis etiam vis advorsariorum frangeretur, eos tamquam patria proditoros inius vocarunt eo quidem consilio, ut plebs ducibus amissis qui in foret velut magistratus ea placidiore ut 0rentur il novandi ex ruteri coni. , novandis libri quod etsi latinum CSSe nemo negaverit, tamqn illi id eandem sententium paulo Reeuratius exprimit et sane fastilis fuit mutatio, quum sequens Oe a liti. inciperet eaesanguibus ceteris ceteris necessit se H quod Oe ad neuendam oppositionem saepius a S. uSurpatum non sine vi additum est: primum enim de parti uin vi et Orin locutus est, tum d Paucis potentibus agit, qui suis ipsorum partibus imperare cupierunt vore hoc dictum esse eventus docuit. 40. percunctatus Η, percontatur L TE. videt illos illos vidit E suPr. Vel S. Z l e ectare sperare Ino in ras. T. lectio memorabilis, quae doctam librarii vel grammati ei manum ostendit i accersi I ZT, arcessit E. l ob Roma ab om. TEC SUPr. Vel S. L et B L. Prob. art. min. 9. 700 et
702. 41 certum praemium TE. 42.
citeriori atque ulteriori TE, sed SuPr. Vers udd. E. t tu citeriore Gallia omnes libri, idque retinendum, quod, quae Cic. p. Mur. 41, 89 et Cat. Is 3, 5 et 12,26 tradit, eum nostro loco non pugnare videntur; faeli senim fieri potuit, ut in tanto rerum diserimine alter Murena ex ulterior Gallia in citeriorem arcesseretur. Salusti enim auctore Metelliis tantum agro Piceno Praesidebat. f. Cat. 57 et 30. G. cor stituerat ETC, constituerunt ZEX. lsuum quisque Z, suum quaeque BTCX. i statilius, sabinius TE, statilius
et abinius . t 44. qui sim BZX, quis si=n E in supi . vers. add. l45. pomptino X, promptino BE, promptiuio T. permittit illi ZT tPr. m. X, permittit illis E l 46.
detur il 47. fide publica ECX fidei publicae BZ l habeantur BZ, haberentur TEC. l . plebs TE pleps
B. adductus ad senatum erati, ad senatum adductus erat , adductus erat ad senatum , ad senatum adductus est . unde aliquis coniiciat Veri, Subst rectius omitti l ad urbem ad Om. E. t magis leniundaJ magis in C. quod cum in aliis libris sedem mutet faeil alicui suspeetum videatur. 49 mobilitatem et Upr. Verg. , vanitate T cuui glossa inconstantia in B est nobilitate et supr. vers. mobilitate. fit orabat in audaciam JHLTE CX es Epist. Mithr init ad belli societatem orantur , edd. in audaciam orabat. lyraeterea CX et praeterea BZTE, quod retineri potuisse non negaverim ilia. p. 23. qui reges atque pM-puli BZECX, qui populi atque reges T quae pro qui V et Arus P. 209 d. Lind. iton E in ras. l ωι-suluerint BZTEC X consuluerunt . quarum lectionum illam etiamnium PraeStantiorem duco primum enim libri a uetoritas multis in locis inferior est, neque Arusianum Optimis libris usum esse arbitror, sed a B
17쪽
XIXgri immaticis passim correctis sed ne auctor ipsum exemplorum son-Dlurimum auctoritatis lectioni me tem cum iis, quae inae fluxerint,liorum librorum ex usu Salustii ac confudisse videretur res enim be- cedit, qui in sententiis Variandi ne gesta potest quidem esse pro vel maxune excellit. Primum igitur exemplo, sed hoc hominum est udo tominibus perversis loquitur, dicium; sed mala exempla suppliciatum de malis consultis in priore coniuratorum dieit, quod ea ad
parte sententiae coniunctivus se evertendos bonos cives valere po-quitur, quod maxime hominium in tuerunt rebus igitur On Plane re-
genia spectat, qui libidinibus in iiciendum osse facile concesseris,
Pronum abripiuntur, in altera ea sed suspectum est non mitius quam gerent, quatitum inter Primum et j X. quod oe haud dubie ex eius Secundum membrum interesset, ortum quod a grana uiaticis addi- formam rationis aequandam esse tum fuit, Dei inaros absolute dice-
censebant i neu in vis nec magis retur il hi primo coenere Dii coepere V si sentetitias diserunt BZTE CX V. tilios hui'usmodi BC , alios ei isse uentium . . t permovit - accen inosi ZVTE. varietas memorabilis, det permocet, accendit V. tuas quia eorum Ol inionem refellit, qui lectiones ideo laudo, ut intelliga tantum his et iis, tu otii inter se mu-
tu Vison semper meliora es Se e tuta esse statuunt utrumque Salvacutum uana tur sententias eo ue-llatinitate diei posse non est ducessarius est, quod Caesar de iis biunt, sed pron. dem ut aerimoniae loquitur, qui sententiam dixerint ingenii Salustiani magis consentali p. a. severior V et r. m. , Deum, ita maiorum vim orationi ad- saeclor et see mi T. prius dit i an villas B, aut it tm ceti. lleo multis Probatur, quod Caesar
non modo saeviorem, sed etiam Paulo Severiorem Poenam multo
P. 25. atque ego haec sique haec mou, qui verborum ordo fori plus commendationis habet i in manurum reprehensionem incurrere sta sis tu manus sui . f. in Potestatuerit accedit, quod multo saei liu tem habere Iug. 112. in potestatem
Se emor in saec/or nautari quam
contrarium fieri potuit. l certo scio VTECX, certe scio BZ. cum de viliuius sentetitia iudicia vv. d. discrepetit, pluriuiorum librorum
Cola Sensui cessi et sane dubites iitrum certe an certo Caesaris iudicio maiorem vim addat et honori Silatii plus tribuat. Prius cuin quadam asseveratione animi tersuasionem confirmat, alterum rem manifestam esse de citarat. m sententia, in eos verberibus condempnatis lectiones V satis memorabiles, sed quae ad receptant lectionem mutandum nihil valuant i eae rebus bonis BZVCX eae rebus domesticis TE. rebus non necessarium esse nemo non intelligit, sed tuaeritur, quomodo hoc Oe. in Ptimos codd. irrepserit iam aliquis ta- tuerit, rebus ideo fuisse adiectum, es Se iii gratiam habere ib. 111 innumerum amico tum ducere ib. 14. larma tela atque militariam es Iug. 80 ordines habere, signa equi imPerium observare, item alia in ilitaria sacere), arma atque tela mil. ceti licircumvenire innocentes Omnes fere
libri, circumveniri in n. . quam lectionein etsi boni libri auctoritate firmatur, anten recipere nolui, quod non circumvenit et feri, sed
circum v et alia iungenda Sunt etiam ordo verborum magis activam ruam passivam formam commen-at accedit luod in multis aliis libri V auctoritas inserior est: s. quae mox sequuntur maior illis om. in et ne quis pro theu I.), multaque, quae supra laudata sunt i 52 longe
alia mihi V l mecum ipse E. t magis quum quam C. t maleficia male- fuctu ZTE, quod aperte salsum
p. 26. ne illis sanguinem E. t sceleratisJ scelestis V utrumque Salustio usitatum, sed Vulgata ut pleniorem sonum habet, ita ardorem oratoris magis exprimit. l minores sunt m nores B. si in in tanto V. attentiusJ intentius V. p. 27. nullum est nullum V, fori recte. et dubitatis m. V. miseremini Z et Supr. VerS B, misereamini DTEX. convertatur ΠΤ, concerta ZV, vertat EC l prospera omnia BZ omnia prospera TE, o. prospere V l vero parcite . t diis atque hominibus BV l iterum LX, iterum iam , alterum iam EC alterum Supr. VerS. T. P. 28. irbisim . . locculte potest ita censeo ego TE, ita ego cense B V. in m fima iu
sicuti repone sicut ex BZ nulla
mihi Z, mihi multa TEX, mihi C. lparentum parente C parientium coni.
lam assequebatur DT, illum a corr.)udsequebatur ZX, illum sequi alui E.
Aug. 0 C. D. V, 12. lib. quae ad supplicium postulabant sed niunet. not. Z ad etiam ini fuisse videtur il ascenderis BZTE CX descenderisias III l iuncta, non lucta, omnes fero libri l inculta BZ TE, incultu X. vindices,indices vel iudices omnes fere libri eorrupte e nostris in E ante indice rasura, in ei indices. praeceptum in B. 6.
dum romae geruntur, SVPr. VerS haec
adiecto, B li quoius initi0 quorum
initio C. i lentulo et ethego ceterisque BZ TEX, lentulo cethes et ceteris ceti l 58 verba virtutem UPr. VerS. Diris adit. T verbo, sed, inras. B. adgrediamini BZ TEX, a mgredimini V. licuit obis V libuit vobis B, licuit nobis ZTI sed etiam nobis ferri potuit, quippe quod ni n-
nullis Oppositum es t. t maXumum est B, is maae est ZV, his est main. TEM. 59. ab deaetera rupe amet a BZTE, nisi quod rupes pr. m. B, ut
o C. rupe GDFeras, rupem Speram,
rupis Spera v. d. coniecturae ilreliquorum E tumulti r. m. , tumultus ceti l inermos X. l atque praefectus B, auipraefectus steti l 60. unde ferentariis BZ X, nisi qu0dis
gniferis ferentariis , unde a ferentariis ceti l possetJ possit Z l accer-Serem, accersire L accessere TE. lpugnare, ipse saepem, Pugnare ipse,
saepe ceu li Catilina in libris sedem
mutat in Hisee. m. POS postquam
est, in TEX m. in E post Ddet glossa Superscripta scili et catilina limi quanta vis corr. D, quantaque is ceti. nisi quod quantaque
animi fuisset Dis E l e castris LX, de castris ΖTC. pars m.B forta S Sebis alii positum fuerat. IUGUM TH. c. 1 quippeJ quippe quue C. t tempus aetas ingenium L. t auctores TC actores ZEX: in
C l tibi BZTEC, utileti l 3. ius fuit BZ C, usus his supr. Vers. fuit , is fuit E il lique tuli B, tuti utique C, ut tuti T, tuti E, uti tuti Supr. VerS.)Z l aliud alio indo Z. l . perinde BN proinde ZET. clara magnificali, clara et magnifica et t. l . dein
quia tunc primum B dehinc quia primum tunc Z. obuiam itum obolastim
BN l expediam BZC, eaepedio EX.l in amicitiam ECX, in amicitia BL T.
t dereliquerati, reliquerat eit. l .luaeus , luxui BZ TE. et minimum B TE, minimum Frontol. 163. d. Ilom. T. Hispanium J hispania B liparando et saepe obviando B. quibus rebus sibi BTE, quis rebus XL. l . in bello numantino Z. certo scio BZ, certe scio E. t senatui popul0que omauo Z. eae m. EX et Vat. IJongarsii l 10 iugurtha ei et plurimi alii, te iuguri 3T honorat istι, ineravisti obtestorqueBZV, obtestor sit de pariuntur
his tribus tribus TE: his in Z Supr. Vers. adoptatione BZ adoptione
TE C. t 12 consscit BZ, perfecit
c ynfecit Supr. Vors per E. postquam aedes irrupere . l cum hiempsal interimi, cum interim hiempsal TE. ut iussi fuerant ei aut Supr. VerS,add.)B, ut iussi erant ZTE l 13. per totum fricam Z l brevi teliis ore
18쪽
ZTE. nequit non ivit . t multum laboris V. tuti sumus . t mistus ratus . t ipse ego EU,
TE: meos otii. V. amma e 1 3 E. t utque luctu V. l . l. nationesne a ui reges TE. neu foedera transi Orsoc quoius impio facinore Puetorem orthographiam . . tuetur
vers. ut ille BT. neu vicere neuiui iure B r. mors emori V l per vox populi Domani om. V. l 16 in amicis omnes sero libri: si a lectio quomodo defendi posse videatur, exposui ed. mai n. LII. P. I, l. inimicis solitis Commolianus tueri videtur inimicum Palat. IL pollicendo TE, pollicitando et Supr. Vers. . t fuma de omnes fere libri meliores famae ortasse vel invitis libris restituendum. IT. de his haud ALTI C. etiam . . spolior lectio videtur, Dequenti mutatione horum pronominum ob Scit
rata. in parte tertia ZI EC, in partem tertiam ceti l arbori omnes libri, inccedit Fronto p i 3 ed. Rom. sed rus P. 230 Lind. arbore it permixti sunt Z X, p. miceti l 18 qua no coegerat Ora . , fuerat enim quas, ut in optimis et plurimis libris i dilabuntur corr. B, dilabitur et L Persae m. n. l ur-menim, si mei si ceti l persae Supr. vers. habet . nomadas u et Supr. Vers. Z, numidas uti l mapalia B, mappalia Z conrupereJ. ii πν' ιmpere V l magis i. I. . L. Phadrumetum Z hadmi lmetum BE adrumetum T. 20 dis-lcessere BC decessere ZTE animum accendit supr. vers. interidit)B. dolores permotum adherbalem TE. lisuas manu suas in junct. not. l2l de controversiis suis iure potius quum bello disceptare. Vid. Supra P. XL qua verba tuenti ir Loid. G. Erlang. Vinar. II. Sen. II meuss. Franc cod. Pervetustus Cypriani a Popma. 22 Romae Dromam. liquod plura BTE et supr. vers. d addito L, uo Diui aceti l 23 modo fornii-dinem formidinem B. 24 saepe ad vosJ saepe vos patris mei patras V. t urgear BZ l incertus sum m- certum est etiam . et iam B liquid est reliquum BZVTEC, quid reliquum ceti l qua moverim, quo moveri, sed qua Supr. Vers. , a quo
moveri ZE, sed in Z a punct. Ot et
a Supr. Vers. Cestra vis commoveri
V. scribo scripsi V. cum multa alia, tum hao lectio docti grammatici manum ostendere Videtur il crurialus cmuciat in V. mani sBX eae manibus ZVTE. 25 enisum est BTC, enisum Z nisum E l honoribus sim et corr. , moratus aucti , honoribus E. t mmul et ob et punct. not. Z: aE rapiebatur BZV, rapiebat Ex se id in E lineola ad- pieta li diducta I et supr. vers ductu BZ l senatus B T, senatum. l
aliam, quod erat exprimendum, . alia quoque EX. l f inhaesemti, eui cloetioni ex Ciceronis Iuse. disp. IV, ii 24, influeret in Discera-
natu BZTE. sed cum haec verba sere per Sigia scribuntur . , haec mora librariorum inventa Putanda sunt i m. scauriis in B seriptum esse videtur. vagain T, qui
sed facilis mutatio vocabulorum populi romani et reipublicae et post syllabam re particulam ne excidi S- se facile credideris rem conficit dii tographia in C. monere p. r. ne remp. neque lib., quae lectio simul
causam erroris aperit. certe populus repeti non potuit. l eam dicam quam DT, ea dican quae EZ, sed in hoc lineolis supra additis, eam, quae et pr. m. B, qua de arietate
in adn. erit ad ed. mai. p. 487. fusius disputavi. sed hoe Satis manifestum est, i Ostquam Scriptor unam Memmii Orationem se perscripturum esse Pollicitus est, dicere non posse significare idem quod recitare, ut V. gr. dicere Orationeinde scripto, Sed idem esse quod X- ponere, narrare, Perseia ui non igitur potuit neutrum plurale usurpari ad rem satis desinitam dochirandam, praesertim cum in sequentibus huiuscemodi verbis dixerit; naui ea quae, Si accuratius explicanda sunt, Verba intelligantur me eeS SQ St.
quam disticultateni cum librarii bene intellexissent, inde illa lectio codd. C et B pr. m. orta, quae quasi medium tenet eam, quae, de qua alii videant ii l. p. 4: . quoque intilli B: Diciti V l exsurgitis ZVTEX, sui uitis B. sed vocabulum in lineae initio scriptum, ubi facile littera vel syllaba ex ei dere potuit. li 0-tentiae factionis V ll . 50. maiores
ni in maiorem riZ, EX et dieat aliquis maiorem vim orationi addi, si auditorum maiores adpellet; sed res fere eodem redit, Si Orator se quoque complectitur. Praeterea codicum auctoritas in facili mutatione litterae v et u fere nulla. lsuomet suimeti l si acco, qui re- 'num parare aiebat u Supr. Vers.
rites, in imperio lati BZ TEX, cos imperio nati sunt ii Z VX, sunt hi UTE l idem cupere V curam libertatis V l vobis fecisse V etiam hoc haud dubie a correctore mutatum. li bi iussis vris VEC, iussis ris ad X. l ad remp. BV et SuPr. Ver8. Z iu remp. E. t populus RomanusJp0puli romani B. viro flagitiosissimum X, virum l. BTE et Sec. m. Z, iras l. r. m. . t alterna soli. BUX Delu i hostibus pro uociis B TE. alterum hostιbus in TisuPr. vers. obmutatis , amittatis . ilvindicantur . t relicum V l beneficii memorem esse quam malescii V: memorem etiam BZEC; tu in supr. Iers. 32. dicundoJ indicendo BTEX,
indicundo di impunet not. , dicendo e nostris Puris.' I. Bern. I. accersebant Z et sec. m. B aceersebat Eet r. m. B. vendere unus Wassii, ut videtur, venderent BZTECN. laserenti l cassius praetor ET, cas- Siti P. r. X. Praetor erasum in B,
id quod ex ditio graphia ortum liquoniam se X, quo sera et in ras. H. 33. nisi socios B TX et supr. VerS. , ni socios . t non saluti sociis , non sociis saluti et t. l 3b animadDertit BE animadcerterat . in Z spatium inter ani/n
adCertit is sumptum supplicium B. l, urbem Z l 36 lud care libri, u-ui dari Arus. p. 215 Lind. t tunc al-b Gni, tum albinum Z TEX. l T. Aulus albinus ZE, sed in caulus
Supr. Vers. 38 subdole B T, subdolus E, sed Z e supr. Ver8. quae lectio sex syllabarum confuSione subdole eius orta. Aulum albinum ΖΕ, Sed Supr. Vers a/ιltim, et Similiter in sequentibus, ubi idem nomen redit it cli ι X et Supr. Vers. Z, iis B TE. truchum B, threcum et SUPT. vers. a Z l inrupere erupere B. mendum Scripturae si nostri plerique foeda fuga B. qui verborum ordo fortasse restituendus est. l decederet X. 39. quae cerat BZ X, Uaesit erit E. t accerserem et Supr.
Vers. , arcessere E et Pr. m. , accersire Zet Supr. vers. E. t 4 3. g. mamillus omnes fere libri q. mamillus graccus Sul r. VerS. Se . m. Z. Cf. adn. erit e l. ni. p. 495 senati δε- creta ZE, senatus decreta B.neylesisset BZ utroque loco formae antiquiores retinendae t et per socios B, Sed per Se e. m. add. decret erit Doluerit
erit. d. Diat. p. 495. mamillii T ana Supr. Vers. ), mamillia C, mamilia i supr. vers. Z l 41. acerbiusque sit BZ acerbiusque fuit Cett.' semet ipsam B TEC et ut videtur
Z, semet ipsa steti et Dominativus et aecusativus recte dieitur, sed thoe
19쪽
XXIIIIoc vis augetur, quod avaritia nota: ut alios potius, sed ad se ipsam overtendam valuisse dicitur si pernitatione in nostri Omnibus fuerat, sed sec.m in ZTsIllabam ne delevit. I 42. necaverant ZEM et supi . Vel S.
T. omnibus cit: ZE. mi Vulatim la, Mi Dyillatim TE, utrumque X. l 43. Auli albini vel hoc loco , sed auli
eligere scribere es eius i. ed.
Sule SuPr. Vers. add. . et in E proconsul est quae varietas ex perversa explicatione si gloriam orta
osti l inbellis TEC, in Ullis B.
illud rectius; nam inbecillis nil aliud significat quam quod in Sequentibus inest is neque muniebantur ea cf. adia crit e l. mai. P. 501.
et praefat. p. XII. l 45 in postremisJ in posteris L. t 4 L altu in ullo dioersos B accedit cod. Thuani 609. I 'ar.).
quod fortasse exprimendum erat. l cum paucis liabus B cum ante m-
tento Ponendum,. id quod signis quil susdam significatur il postremo
omnia omnia Z emitari emeridatum, libri temptare i ii vi paterentur oportunitates loci haec qui lemo nauium codicum lectio, quae nul- ceti l conspicatur Donatus ad Ter. Eun. II, 3, 2 conspiritur omnes libri si degredim et pr. m. ZC, di-oredi I et se e. m. ZC. s. Arus P. 232. praetergressum ex nostris O-liis , praetergressos ceti l campi fuerant E campus fuerat; et se e. m.
die vesper erat Ε, vesper erat die dirisuPr. vers. T. pluresque velocitas
B. neque interim remitti C. t M.
sicut imperabantur E. l a , sique Vin. Vrat. li Guel LIII. IV, eth ueno Stri. l detractant Ilist. L. III. fragm. Vaticatium p. 12 l. v. 1 decretanti, detrectant TE. 54. regis etiam tum animum CX, etiam regis tum a. BE, etiamtum misi T. inimi umomnes sere libri, inicum Ven. unde vula iniquum fluxisse videtur sed
etiam alia inimicum Pro iniquum
positum esse videtur. v. p. ex Pont II, 8, 38. numina in Drecibus
non inimica meis. Plin. N. H. XVII,
23 maritare ulmos nisi validas ibiι-
micum. intersim C. cod. Putsellii, Serv. ad Aen. V 546 interficit BTE.
t eae copia, veram lectionem, Olus Guel IV servavit, eae inopia omnes
phure et aeda mutam ardentia DCCX, i, modo defendi iotest imire p. suli Hir et taedam m. Sede SuPr. olim oportunitate emendandum dii vers. et auia et not. et sulphurexi alii oportunitatis, ut gen ab an te iam mulam ardente T. l 58 frutecedente seretur, cuius strati BT C et r. m. , frustrat Erei mihi ulta Ill Iliallum sui Petit et Supr. vers. Z l velit tantii uin glos- exemplum Postrem Proposui sa numisesta, quae a quattuor coniecturam ob quod tacite ante Wassii libris abesse dicitur sed oportuit excidere potuit, et ut mea haec solum quaestio est, num et- opinio confirmaretur, a typotheta iam tilem eiiciendum sit, quod me invito omissa est ceterum ea non necessarium duco atque tu coniectura confirmatur lectione militum C. in niti nisi eae insidiis cod. Gueis. II, ubi propter oportuni- BZ dit tographia i in his urbibus B, tales scriptum imo nunc demum i in is . . t Quae a l. e TE ut videtur)deo in Leid. C ob oportun legi, ita X Arus. p. 221, quae ab se BZC. 62.
ut res satis certa esse videatur il accersi Pr in B, arcessi See. m. B, et commeatu, quod Olim necessari arces latir Zc. s. d. mai. p. 9. 63. iam duxi, iam non amplius defen- adpetere BZEC, consulatum adpeteredo. 48 humo arida atque arenosa cetti, nisi quod T con putatum Supri T. 49. pro quoiusque cuiusque Vers. Post udebat habet consula-BZTE. x io tris solus Erlang. tum etiam in X et cod. Thunni de- tuetur particulam. digrediens B esse videtur quare nil dubito, quin TEX deIrediens supr. vers. X et recte eiectum sit it primum com-
motus - Primum eius BZTE. altorum primum utique expellendum, lsed utrum prius an secundum, in
aliaque alia Z llisaccenses See. m. Z Fayeuses 'Pr. , vacenses B. 67 ad arcem vel apud arcem, quod in paucis libris est, itide ortum, quo iurepidare librarii absoluto dici posse dissiderent sed cf. ed. mai. . 513. I 08. vaccae B TE, vagae, Sed cSUPr. VerS. Z l eae conspectu . t late, quod in paucis libris est, pro latere haud dubie reponendum. t 69. eae collatio longe plurimi libri, otiam BEX, sed in L col supr. vers. itid0mque in T latio esse videtur,
quod unum rectum; non ni In Patria hominis commemorauda, Sed quo iure esset indicandum erat li 0 die noctuque omnes boni libri tuentur, diu n. Hau l claru/u acceptumque non Sollieitandum. f. ed. mai. P. bll. acceptabilem quem lectio ex interpretatione participii orta. metelli Dirtutem TC, et ita
verba transponenda sunt i 72. alio atque alio loco contra Omnium librorum auctoritate in receptum atque otio incuria librariorum mi S Sum. t 73 eae perfustis Sive eae servis cOVHO-vit longe pluriin libri eae perfugis
aperte falsum, sed etiam eae servis merum glossatorum additamentum habendum est. l acceperant B TEX. sed acceperat forta S Se rectius, quod pluralis tantum ecterminatione vocabuli plebes ortu e S- se videtur il decori fuit BTE, d. fuerat Z et r. m. C. unde coniectura, utrumque esse eliciendum. in maius ZE, in manus B il nantio mancius EC manlio manthio , manlio mancilio B praenomen alii , sedc habet , quod verum puto. sed
senatus paulo ante Metello Numidiam decreverat sic hie locus vulgo
scribitur sed is haud dubio iam mature mutilatus fuit senatus in Bmg. adseriptum, itidem in LX o in Parisinis C; quod inde ortum, quo dis per Sigia scriptum fuit sed TEC tantuni haec verba habent:
sed paulo decreverat cuius vitii causa haec esse videtur, quod oculus librarii a paulo ad Metello aberra-Verat, ita ut vera Scriptura fuisse videatur senatus paulo ante Metello decreverat. d. Vel decio, quod nonnulli
addunt, nihil aliud quam dittographia sequenti SVOeabuli decreυ. Verba Numidiam et provinciam et sed Pro glo8Satorum additamentis habenda; nam etiam sed in e deest ili4 quisquam hominum B, qu omnium Z T qu. hominum omnium E, Olemni horum duorum vocabulorum perinutatione sed hominum haud dubie nostro loca convenientius liet aliquanto num B TE multiquo
alii libri qui quidem error difficilis ad explicandum est i tutata Sunt B T, tuta sunt ZEX, tutatis cod. Ge nev sed ini numidis Supr. VerS. et in Z in Dag. adscriptum syllepsis per genera tutor tibi ita ut iam vetus lectio fuisse videatur numidis
magis pedes quam arma tuta Sunt.
quod ut dici posse non negaVerim,
ita Velleio et Floro hane dicendi
rationem magis quam Salustio convenire putaverim. ib. tibi EM ct Supr. Vers T ibique BZ CX praesto fuerit BZ TX, pr fuerint E pr. sint C. quod ut ad grammaticorum
regulas accomodatius, ita pro interpretamento habendum si quod numidis BZ TX, quo numidis, et Lipsiensis Orollii l 76. deinde iubet
BZE, sed in Z iubet in ras. duobus Supr. Vers in CX. iubet duobus
vel hoc loco vetus lectionis diserepantia et primum quidem iubet a grammati eis adiectum est ad infinitivum explicandum; quod per
incuriam librariorum cum duobus mutatum tum utrumque adseriptum neutrum habet , id quo haud dubie re etius eademque ratio verborum superque eas, quae et
ipsa ab insulsis hominibus adscripta sunt i ii semperquem que et ipsum librariorum additamentum, ut hoc orationis membrum ad pro-tasin traherent i nave BTEX, gnave ZC. lG8 ulta alia, alia in alterum
alia omnes libri omittunt, de qua
20쪽
colafirmat Arus P. 237. ui sines cerneret Z lecti ut emorabilis quae et ipsa ad suspicionem Ouondam valet i in inagno magno . t se iu- denti, se esse vident TE. esse facile sexcidere potuit, quod finis vocabuli poste tores et se idem Oea-bulurn repraesentant i aliterque ho-Η. errore librarii, ut videtur.
l incepto bello T inc belli BZE. quod qui suspectum habuerit, ei libenter adstipulor it ilia occhi optiui libri f. boccho et t. l Pro υ- cia obtinet. f. d. mai. p. 521. 22. l
tati bi Bas. IV. hinc facilis coniectura mo ex moras Vel moras X NOX Ortum esse fuere etiam qui utrumque recte poni Posse Statuere ut mo enim Pro Paulo post O-
sit uni facile additamentum morascyltondo admittit. li 2 quis rebus Z, quibus rebus D TE. b inum aut honestum BZTEX Deque id contra usumlin Quae pia nat . sed atque usitatius.li tultitiae B TE, stultitia Z P0
et iii add. BZ T. genitivus, etsi lini tantum librariorum interpretamenta Sauit, fortasse plus commendationis luit, et i M. plebi militiam volenti EUN plebi in volente , plebe m. Γο- leti ei veram lectionem confirmat Pri eian. XVIII 20. p.181. . . p. 77. dehinc per unamiam et Per superbiam
pluris plurisque , pluris est Z TE. l . f. uti in nisi, ut Omnis ceti l aut is impertitorem M ti quod alii libri ad lunt, ignorati, Duuet uot habet . t aut legere et legere I fuciunt EC X et pr. m. L. faciant BVT et supr. vers. . l . .' inopiam fateor V, inop patior B TEC. p. 80 incultum moribus B incultis moribus TCX. l et eae piar te . si ci initimini mecum idnitimini B. sua ii sed et iuras C, D ut e tratilia levia aliis locis haec omnium codicum, ut videtur, lecti O. Verba transposuit Ciaeconius il M. eaeciapitur accipitur Z et supr. vers. B. laccideret Z X accedere ceti l 89. li-
ιν TX, Vbis Ζ, libris B. 90. anaim B et plurimi libri, quod fortassero ponendum. l l .ae qualiter Om. B., quod fortasse ex Catil.56. repetitum.
cit C. Bas. IV, inc patravit at in longo plurimis verbum missum, unde re- et Cortius statuit, lacunam fuisse, quam librarii pro suo quisque ingetito explerent quod item infra doVOe deserta statuendum, quod vix tres Iortii libri se Herbi p. a utenaecher comparatu e X hibent enusam satis probabilem huius laeu-nae vix invenoris, nisi uod oesere manifestum esse videtur, nem Iugurthae temporis ciniuria mali habitum multoque magis interpolatum esse, inanesque sere codices o conantiani fotito fluxisse. t eombucit B in contextu, corrumpit in m g omnis nutura Z, Omnia natura DCX in per Supr. Vers. Sed Pr. m. omni scripsit is et mi mentiqet, quod omnes fere libros, etiam BZ. Occupavit, aut Per transpositionem eorrigendum, et Gyria, aut eliciendum est j praecisum vel sine libris emendandum, praecisae eorrupte omnes fere libri propter sequens vineae si quum eae X, quum uel utrumque Om. . recte si ne-
pue pro opere oro in B propter lit-lterarum similitudinem im l 93. prospere BZ TX, prosperata quam lectionem, si meliores libri addicant, raetulerim i animum advertit it pr. m. Z, sed adiunet not., inlinum Dertiti T. in castelli plantiatiem peruenit BZ, sed in cod. Paris. 6086 supr. vers. vel perscripsit vel in est ν ivit, in Mias. IV. perscria uis, an eid. . emotat. nuper fuit qui mendaret perscrutatur. Orellius olim perrepsit omnia in certa, nisi quod vel hoc loco exem plum Salustii mutilum fuisse vel verbum excidisse videtur il eadem et Pr. . , sec. m. T, eodemi et
sec. m. Z l cum his B, cum iis Z. l94 nisui visu Z. nisu emendandum. t vineas evressus B T. lectio ex repetitione prioris litterue orta. super obeuntium corpora: varia lectio adhuc nondum notata. quemquam hominum B vulgari errore li95. quos uti T ut videtur CM Guelf. III, quod uti alii, qui ut Zias. IV. plurimi libri, quem ut Paris D ul'. Uurti l 96. p. dictum est B e repetitione prioris syllabae it corrumpit T corrupit Z li quivisset , quiuit Z TCX, alii queunt vel quiserit, sed illud utique rectius Damnon modo tempori noti exprimitur, sed etiam consilium hostium significatur il concurrunt, Supr.
Vers incurrunt dii. B. sed prius satis usu Probatum. f. d. vi P.
533. 98. munimenta serebat vel Ierebant Omnes fere libri, etiam BZTCXII, quaerebat, quod unice Verum, in PaueiSEeeur l. Leid. A.E. etiam in Zir. m. quaerebant i quia non fugerant, pro ita optimo luetionem codd. fugere aut BZ TX emendari posse fuerunt qui Statuererit, neque diutius eorum iudicio refra- 0r, quod vi particula aut in hae structura non Satis certa esse videtur praeterea C aut om l 99. ante iam somnoi iam ex priore iam defessis repetitum. vigiles vectigales vel vectigalis, Omnium codicum lectio, iterum communem librorum fontem suis Se comprobat, eaque ex falsa verae lectio iis interpreti tione orta, quod tales compentium seriptura habebatur. aut portis erumpere iubet LX aut etiam , sed a C et Bas. IV. et aut quidem aperte salsum et ac Sive atque emeti clandum iubet, quod Trion habet, ex Superiore repetitum. l ceperat Paccederat . a extrema prioris vocabuli littera repetita ceterum Septem ablativi, qui Sese excipiuiit, ita explicari posse videntur, ut se Prioribus strepitu, clamore, nullo subveniente, nostris in-8tantibus, tres posteriores tumultu,
formidine, terrore respondeant, qui P-Pe qui inde consecuti sint i plures Pr. m. B, que re e. Supr. Vers nil l. l100. dein marius, ut coeperat, in hiberna propter Supr. Vers it ad i. quae m. BZ it m T alii, qui proficiscitur habent. Sed quae tuetur Genev Wireel, alii locus eorruptuS. neque lecti cod. Palatini III vitio medetur, m. profectus, uti coeperat, in hiberna propter X etiam in m. sed Bas. IV. ita in Aberna proficiscitur quia iter Inter. iter var lectio Verbi, quia Corruptum e quae B antiquitus inhiabernavit legisse videtur quod si re et Statuitur, hoc ut, quod supra legimus , obviat is, corruptionem quinti saeculi ostenderet. Salu stius haud dubie nullum verbum posuit, unde factum, ut quae mitteretur; accessit similitudo litterarum et . itaque lectionem, quam eXpressi, veram puto. equites et auaeiliarios B et See. m. Venu-
ViOS. Cf. Supra e 46. futuri optimi libri recte; cf. ed. mai. p. 53b futurum eti l res p. rei p. B. error librarii l 101. ita iugurtham C et See in B, item iussurtham , item iusiurthae r. m. aeque a liguos ZTEX, aeque alio B l turmatim)catervatim g B. si qui in TX, siqua in B l proeliantur ZT, proeliarenturi errore librarii l 102. de Se t. f. d. ni. p. b36. avorsum ecterent BZ TX uti, quod in Bas. IV. ante ingenium est, facile post avorsum excidere potuit, ibique habent nonnulli Rivii libri l let cla nobis BV nobis lecticia quunὶ T. t u principio inopii et Sec. m. . inopi om T alii, sed bene se habet. Cf. d. mai. p. 536. placuit UX, complacuit , placuisse . infinitivus, quod in Solentior est. 1agis probatur. Sed cf. l. l. p. 37. demitte , dimitte BZ l pauca in B, habent: TX 103. feliciter, quod
Cortio spurium videbatur, in innibus libris esse videtur, sed Sive erum sive falsum, et ipsum OmIuu-nem librorum originem OmPrObat. veneranti et Pr. . , Venerant re e. m. . t eae omni copia necessariorum post haec verba in antiquissimis libris lacuna usque d