장음표시 사용
31쪽
G. SALUSTI CRISPImos saligant; ne illi corri iptis moribus victoriae tempe
12. Postquam clivitiae honori esse coepere et ea gloria, imperium, Potentia sequebatur, hebescere irtus, Paupertas probro haberi, innocenatia pro malivolentia duci coepit igitur ex divitiis iuventutem hixuria atque 'aritia cum superbia in 'asere rapere, consumere, Si in ParV Pendere, aliena cupere, pudorem, pudicitiam, divina atque humana promiscua, nihil pensi neque moderati habere operae pretium est, quom domos atque villas cognoveris in v bium modum exaedificatas, visere templa deorum, quae nostri maiores, religiosissumi mortales, secere. Verum illi delii bra deorum pietate, domos suas gloria decorabant, neque victis quidquam praeter iniuriae licentiam ripiebant. at hi contra ignavissum homine per summum celus omnia ea sociis adimere, quae sortissumi viri Victores reliquerant proinde quasi iniuriam sacere id demum esset imperii uti. . . , 13. Nam quid ea memorem, quae nisi his qui videre nemini credibilia simi, a privatis conpliu ibus subvorsos montis, uiaria construci a esse quibus mihi videntur ii
dibrio fuisse divitiae quippe quas honeste habere licebat,
abuti per turpitu sinem properabant. Sed lubido stupri, ganeae ceterique cultus non minor incesserui viri muliebria lati, mulieres pudicitiam in proliatulo habere vescendi causa terraque mari lue iamia ex selirere, dormire priusquam omni cupido esset, non famem aut sitim neque frigus neque lassitudinem opperiri, sed ea omnia hiXu ante apere haec iuventutem, ubi familiares opes defecerant,:id facinora accendebant animus inbutus malis artibus
liaud sacile lubidinit,us carebat eo profusius modis Omnibus quaestui atque sumptui deditus erat.14. In tanta itaque tamque corrupta civitate Catilina, id quod factu sucissumum erat, omnium flagitiorum atque
facinorum ircum Se tam tuam stipatorum catervas habebat nam quicunque inpudicia', adulter, ganeo manu, Ventre, pene bona patria hi ceraverat, i utque alienum ae grande conflaverat quo flagitium aut acinus redimeret, praeterea
Omnes undique parricidae, sacrilegi, convicti iudiciis aut pro saetis iudicium timentes, ad hoc quo manus atque lingua periurio aut sanguine civili alebat, OStrem Omnes, quos flagitium, egestas, conscius animus exagitabat, hi Catilinae proxumi sumiliaresque erant quodsi qui etiam a culpa vacuus in amicitiam eius inciderat, cotidiano usu CATILINA. 7 atque inlecebris acile par similisque ceteris es sciebatur. sed maxume adulescentium familiaritates adpetebat eorum animi molles aetate et fluxi dolis liaud difficulter capiebantur nam ut quoiusque Studium X aetate flagrabat, aliis scorta praebere, alii cane atque equo mereari, Ostremo neque sumptui neque modeStiae Suae parcere, dum
illos obnoxios fidosque sibi saceret. Scio fuisse nonnullos qui ita existumarent, iuventutem, quae domum Catilinae frequentabat, parum honeste pudicitiam habuisse sol ox aliis rebus magis quam quod quoiquam id compertum so-ret, haec ama Valebat. 15. Iam primum adulescens Catilina millia nos unda stupra fecerat, cum Viro in nobili, cum sacerdote Vestae, alia huiuscemodi contra ius fasque. Ostremo Captus amore Aureliae restillae, quoius praeter formam nihil unquam bonus laudavit, quod a nubere illi dubitabat, timens privignum adulta aetate, pro certo creditur ne at silio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse quae quidem res mihi inprimis videtur causa suisse sucinoris maturandi. namque animus inpurus, dis hominibusque infestus, neque vigiliis neque quietibus sedari poterat; ita conscientia mentem excitam Vastabat igitur color ei Xsanguis, foedi oculi, citus modo, modo turdus inee88us prorsus in saeie voltuque vecordia inerat.16. Sed iuventutem, quam, ut supra diximus, inleXerat, multis modi mala sucinora edocebat excisis testes signatoresque salsos commodare fidem, fortunas, pericula vilia habere, post, ubi eorum famam atque rudorem adtriverat, maiora alia imperabat; si causa peccandi in prae-8en minus Suppetebat, nihilo minus insontis sicuti sontis circi Venire, iugulare scilicet, ne per otium torpescerent manu aut animus, gratuit potius malus atque crudelis erat iis amicis sociisque confisus Catilina, simul quodae alienum per Omnis terra ingens erat, et quod plerique Sullani milites, Iargius suo usi, uapinarum et VietΟ-riae Veteris memores civile bellum Xoptabant, opprimundae rei publicae consilium copit in Italia nullus exercitus; Un I ompeius in extremis terris bellum serebat ipsi con-8ulatum petenti magna spes Senatus nihil sane intentus; illine tranquillaeque res omnes sed ea prorsu Opportuna
l . itur circiter alendas Iunias, L. Caesare et G. ligulo consulibus, primo singulos adpellare, hortari alios,
GOS temptare opes suas, inparatam rem Publicam, magna
32쪽
G. SALUSTI IRIS PIpi aemia coniurationis docere ubi satis explorata sim quae
voluit, in uniana Omnis OnVocat, quibu maXum neceSSitudo et plurimum audaciae inerat e conVenere Senatorii
ordinis P. Lentulus Sura, P. Autronius, L. Cassius Longinus G. Cethegus, P. et Servius Sullae, Servi silii, L. Vargunteius, Q. Annius, M. Porcius Laeca, L. Bestiti, Q. Curius Praeterea ex equestri ordine M. Fulvius Nobilior, L. Statilius, P. Gabinius Capito, G. Cornelius; ad hoc
multi ex ob iliis et iunicipiis, donii nobi dis orant Praeterea conplures paulo occultius consili huiusce participes nobiles, quos magis doti linationis spes hortabatur quamini illa aut aliqua necessitudo ceterunt iuVentu Pleraque,
sed maxuni nobilium, Catilinae inceptis avebat; quibus
in otio vel magnifice Vel moli iter vivere copia erat, inceri alii O certis, bellum quam pacem malebant fuere item ea tempestate qui crederent M. Licinita in Crassum non igna rum eius consili suisse; quia Gn. Pompeius invisus ipsi magnum exercitum uetabat, quoius is ope Voluisse contra illius potentiam crescere, inrid conssum, si coniuratio valuisset, facile apud illos Principem se Oro. PH. Sed antea item coniuravere pauci contra rem publicain, ut quibus Catilina fuit de qua quam Verissume potero, dieam L. Tullo et M'. Lepido consulibus, P. Autronius et P. Sulla designati consules, legibus ambitus intei rogati poenas dederant. Post paulo Catilina, pecuniarum repetuit darum reus, prohibitus erat consul itum Pelere,
quod intra legitumos dies profiteri nequiverit erat eodem tenipore Gn. Piso, adulescens nobilis, Summae audaciae, egens, saetiosus, quem ad Perturbandam rem publicam ii Opia atque mali mores Stimul ibant cum hoc Catilina et Autronius circiter nonas Decembris consilio communicato parabant in Capitolio ablandis Ianuariis L. Cottam et L. Torquatum consula S interficere, ipsi suscibus conreptis Pisonem eum exercitu ad Obtinendas duas Iispanias mittere ea re cognita, rursus in nonas Februarias consilium enodis transtulerant iani tu in non consulibus modo, sed
plarisque senatoribus perniciem machinabantur quodni Catilina maturasset pro curia signum sociis dare, eo die post conditam urbem Romam pessumum acinus patratumibret quia nondum requentes armati con Venerant, ea res consilium dii emit.
19. Postea Piso in citeriorem Hispaniam quaestor propraetore missus est, adnitente Crasso, quod eum infestum inimicum Gn. Pompeio cognoVerat meque tamen SenatuS
provinciam invitus dederat quippe oediana hominem a ropublica procul esse volebat; simul quia boni conplures praesidium in eo putabant, et iam tum potentia Pompei formidolosa orat sed is Piso in provincia ab equitibus Ilispanis, quos in exercitu ductabat, iter aciens Occisus est sunt qui ita dicunt, imperia eius iniusta, superba, crudelia barbaros nequivi88e ait alii autem equites illos
Gn. Pompei veteres fidosque lientis voluntate eius Pisonem adgreSSOS; nunquam HiSpano praeterea ala sustinus sedisse, sed imperia aeVa multa ante PerpeSSOS. OS eam rem in medio relinquemu8. de Superiore coniuratione ε iis dictum. 20. Catilina, ubi eos, quos paulo ante memoraVi, On- venisse videt, tametsi cum Singuli multa Saepe egerat, tamen in rem ore credens uni er8o adpellare et collo iuri in abditum artem aedium sece8Sit, atque ibi, Omnibus arbitris procul amotis, orationem huiuscemodi habuit. -Ν virtus fidesque vostra pectata milii orent, nequiquam oportuna re cecidisset; spe magna, dominatio in manibus rustra fuissent meque ego per ignaViam ut Vana ingenia incerta pro certis captarem. sed quia multis et
magnis tempe8tatibu Vos cognovi sortis fidosque mihi, o
incipere, simul quia vobis eadem quae mihi bona aliique esse intellexi; nam idem esse atque idem nosse, ea demum firma amicitia est Sed ego quae mente agitavi omnes iam antea divorsi audistis meterum mihi in dies magis animus accenditur, quom conSidero, quae condicio vitae futura sit, nisi nosmet ipsi vindicantus in libertatem iam OS quam res publica in paucorum potentium ius atque diei nem concessit, Semper illi reges, tetrarchae vectigales e88e, POPusi, natione ratipendia endere; ceteri omnes, Sirenui, boni, nobiles atque ignobiles volgus fuimus sine gratia, Sine auctoritate, ia obnoxii, quibus, si res publica Valaret, formidini essemus. itaque omni gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt, aut ubi illi volunt nobis reliquere pericula, repulsas, iudicia, egestatem quae quousque tandem patiemini sortissumi viri nonne emori per
'irtutem praestat quam vitam miseram atque inhone8tam,
ubi alienae superbia ludibrio fueris, per dedecus mi tere Verum enimvero pro deum atque hominum fidem
Victoria in manu vobis est, viget aetas, animii Valet; COI tra illis annis atque divitiis Omnia consenuerunt uantum-m0d incepto opus Si cetera res Xpediet. etenim quis
33쪽
G SA LUSTI CRISPImortalium, quoi arile ingenium est, tolerare potest, illis
divitias superare, cluas Profundant in extruendo mari et montibus coaequandis, nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse illos binas aut amplius domos continuare, nobis larem familiarem nusquam ullum esse quom tabulas, Signa, toreumata emunt, nox diruunt, alia aedificant, postrem Omnibus modis Pecuniam trahunt vexant, tamen summa lubidine divitias suas vincere nequeunt a nobis est domi inopia, sori aes alienum, mala res, Spe Duilio
asperior denique quid reliqui habemus praeter miseramantinam quin igitur expergiscimini en illa, illa, quum saepe optastis, libertas, Praeterea divitiae, decus, gloria in
oculis sita gruit sortiana omnia ea Victoribus praemia Posuit res, temPus, Pericula, egestas, belli spolia magni- se magis quam ratio mea Vos hortantur. Vel imperatore vel milite me utemini; neque animus neque corpuS bis aberit haec ipsa, ut spero, Obi8cum una conSul agam, iii si sorte me animus sallit, et os servire magis quam imperare parati estis. 2 l. Postquam accepere ea homines, quibus mala abunde omnia erant, Sed neque res neque Spes bona ulla, tametsi illis quieta movere magna merces Videbatur, tamen Postulavere Plerique, uti Proponeret, quae condicio
belli soret, quae praemia armis peterent, quid ubique opis aut spei haberent tum Catilina polliceri tabulas novas,
proscriptionem locupletium, magistratus, sacerdotis, raPinas, alia Omnia, quae bellum atque lubido victorum fert. Praeterea esse in Hispania citeriore Pisonem, in Mauretania cum exercitu P. Sittium Nucerinum, consili sui pa iicipes petere consulatum G. Antonium, quem sibi collegam ore speraret, hominem et familiarem et omnibus
nocessitudinibus circumventum cum eo Se On8ulem initium agundi facturum ad hoc maledictis increpabat omnis
bonos, Suorum unum quemque nominans laudare admonebat alium gestatis, alium cupiditatis suae, complurist,ericuli aut ignominiae, multos victoriae Sullanae, quibus
ea Praedae fuerat. Postquam omnium animos alacris Videt, cohortatus, ut Petitionem suam curae haberent, O
ventum dimisit. 22. Fuere ea tempestate qui dicerent, Catilinam, or tione habita, quom ad iusiurandum popularis sceleris sui adiceret, humani corporis sanguinem vino permixtum in pateris circumtulisse inde quom post Xecraticinem Omnes degustavissent, Sicuti in sollemnibus sacris fieri consuevit,
aperuisse consilium uiam, atque eo dicitiare secisse, quo inter se magis fidi forent, alius alii tanti sustinoris conscii. nonnulli set et haec et multa praeterea existumabant ab iis, qui Ciceronis invidiam, quae postea orta est, leniri
credebant atrocitate celeri eorum, qui poena dederant. nobis ea res pro magnitudine arum Comperta est.
23. Sed in a coniuratione sui Q. Cimus, natus haud obscuro loco, flagitiis atque facinoribus coopertus, quem
censores Senatu probri gratia moverant. huic homini non minor vanitas inerat quam audacia; neque reticere, quae
nudierat, neque suamet ip8 Seelera Celaitare, prorsus neque dicere neque facere quidquam pensi habebat erat ei cum Ful'ia, luliere nobili, stupri Vetus consuetudo quoi quom minus gratus 88et, quia inopia minus largiri poterat, repente glorians maria montisque polliceri coopit tminari interdum erro, ni sibi obnoxia soret, postrem so ture seroetu quam Solitus erat in Fulvia, insolontia Curi causa cognita, tale ericulum rei publicae haud occultum habuit, sed sublato auctore de Catilinae coniuratione quae quoque modo audierat compluribus narravit. ea res inprimis studia liOminum accendit ad consulatum mandandum M. Tullio Ciceroni. namque antea pleraque nobilitas invidia aestuabat, et quasi pollui consulatum credebant, si eum quamVi egregius homo novus adeptus foret.
sed ubi liericulum ad 'enit, invidia atque Superbia post fuere. 24 Igitur comitiis habitis consules declarantur M. Tullius et G. Antonius, quod actum rim populari Coniurationis Oncusserat meque tamen Catilinae furor minuebatur, sed in dies lura agitare, irma per Italiam locis 'POriunt Parare, Pecuniam sua aut amicorum side sum- litam mutuam Faesulas id Manlium quendam Ortare,
sui postea princeps fuit belli aciundi. ea tempestate plurimo quoiuSque generis homines adscivisse sibi dieitur,
muliere etiam aliquot, quae primo ingenti Sumptus tu-Pro cori oris toleraverant, post ubi aetas tantummodo quaesiui neque luxuriae modum fecerat, aes alienum grande consaVerant ter eas se Catilina credebat posse servitia Urbana Solliciture, urbem incendere, Viros earum Vel adiungere sibi vel interficere. . 25. Sed in his erat Sempronia, quae multa saepe iarilis audaciae facinora conmiserat haec mulier genere a que Orma, praeterea viro, liberis satis fortunata fuit litteris Graecis et Latinis docta, psallere et saliare elegantiu8, quam necesse est probae, multa alia, quae instrumenta
34쪽
luxuriae sunt sed ei cariora semper Omnia quam decus atque pudicitia fuit pecuniae an famae nainu parceret, haud uelle discerneres lubidine sic accen8a, ut Saepius peteret Viro quam peteretur. Sed ea Saepe anteliae fidem prodiderat, creditum abi in aVerat, caedi conscia fuerat, luxuria atque inopia praeceps abierat. Verum ingenium eius haud absurdum posse versus sacere, iocum OVere,
sermone uti vel modesto vel molli vel procaci prorsus multae facetiae multusque lepos inerat. 2 J. Iis rebus conas uratis Catilina nihilo minus in
ProXumum annum consulatum Petebat, sperans, Si deSignatus foret, uelle se ex Voluntate Antonio Surum neque interea quietus erat, sed omnibus modis insidias par bat Ciceroni neque illi tamen ad cavendum dolus aut astutiae deerunt namque a principio consul latus sui multa pollicendo per Fulviam essecerat, ut Q. Cui ius, de quot aut ante memoravi, consilia Catilinae sibi proderet ad
hoc collegam suum Antonium pactione proVinciae Perpulerat, ne contra rem publicam Sentiret circum se praesitidia amicorum atque clientium Occulte habebat postquam dies comitiorum venit, et Catilinae neque Petilio neque insidiae, quas consuli secerat, prospere con ceSSere, constituit bellum sacere et extrema oninia Xperiri, quoniam quae Occidi temptaverat aspera foedaque Venerant.
27. Igitur . Manlium Faesulas atque in eam partem Etruriae, Septimium quondam Camertem in agrum Pieenum G. Iulium in Apuliam dimisit praeterea alium alio,
quem ubique oportunum sibi ore credebat interea Romae multa simul moliri, consuli insidias tendere, parare incendia, portuna loca armatis hominibus Obsidere, ipse cum telo esse, item alios iubere, hortari, uti semper intenti paratique essent, dies noctisque festinare, Vigil ire, neque insomniis neque labore satigari postremo ubi muli agitanti nihil procedit, rursus intempesta nocte coniurationis Principes convocat per M. Porcium Laecam, ibique multa de ignaria eorum questus, docet e Manlium praemisisse ad eam multitudinem, quam ad capiunda arma ParaVerat, item alios in alia loca oportuna, qui initium belli sacerent, Seque ad exercitum proficisci cupere, si prius Ciceronem oppre88i88et eum suis consiliis multum obficere.
28. Igitur perterritis ac dubitantibus ceteris, G. Co
nelius eques Romanus Operam suam Ollicitus, et cum eo L. Vargunteius enator constituere ea nocte Paulo OSt
cum armatis hominibus sicuti salutatum introire ad Ciceronem ac de inproviso domi suae inparatum confodere Curius ubi intellegit, quantum periculum consuli inpe deat, propere e Fulviam Ciceroni dolum, qui parabaturonuntiat ita si ianua prohibiti tantum facinus frustra susceperant. Interea Manlius in Etruria plebem sollicitare,ogestate sumit ac dolore iniuriae novarum rerum cupidam' quod ullae dominatione agro bonaque Omnia amiserat, praeterea latrones quoiu8que generis, quorum in ea re ione magna copia erat, nonnullo ex Sullanis colonus, quibus
hibido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant. 29. Ea quom Ciceroni nuntiarentur, ancipiti malo pe motus, quod neque urbem ab insidiis privato consilio longius tueri poterat, neque Xercitus Manli quantus aut quo consili foret satis comperium habebat, rem ad senatum reseri, am antea Volgi rumoribus eXagitatam itaque, quodl lerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid res publica detrimenti caperet.
ea poteSia Per Senatum more Romano magistratui maxumst permittitur, Xercitum parare, bellum gerere, Coercere Omnibus modi Socios atque civis, domi militiaeque imperium utque iudicium Summum habere aliter Sine populi iussu
nulli earum rerum consuli ius est.
30. Post paucos dies L. Saenius senator in senatu litteras recita Vit, quas Faesulis adlatas sibi dicebat, in quibus scriptum erat, M. Manlium irina iepisse cum magia multitudine ante diem VI. kalendas Novembris. 8ninit, id quod in tali re solet, alii portenta atque prodi ria
nuntiabant, alii conventus seri, arma portari, Capuae atque in Apulia servile bellum moveri. igitur senati decreto Q. Marcius Rex Faesulas, Q. Metellus Creticus in Apuliam circumque ea loca missi hi utrique ad urbem imperatores erant, pediti ne triumpharent calumnia paucorum, quibus
omnia honesta atque inhonesta Vendere mos erat. Sed prae-t ire Pompeius Rusus Capuam, Q. Metellus Celer in
agrum I cenum hisque permi88um, uti pro tempore atque Periculo Xercitum compararent. ad hoc, si quis indica- 188et de coniuratione, quae contra rem publicam saeia erat, Praemium servo libertatem et sestertia centum, liberompunitatem eius rei et sestertia ducenta itemque deor Vere, uti gladiatoriae sumilia Capuam et in cetera muniacipia distribuerentur pro quoiusque opibus, Romae perci iam urbem vigiliae haberentur, usque minore maui Stratus
3l. Quibus rebus permota civitas atque inmutata urbis
35쪽
G. SALUSTI CRISPIsacies erat ex summa laetitia atque lascivia, quae liuturna quies pepererat, et ente mitis tristitia invasit sestinare, trepidare, neque loco neque homini quoiquam satis credere, neque bellum gerere, neque Pacem habere, Suo quisque metu pericula metiri adclio mulieres, quibus rei publieae magnitudino belli timor insolitus incesserat, diliciare Sese, munus supplices ad caelum tendere, miserari parvos liberos, rogitare, omnia PaVere, superbia atque deliciis omissis sibi pati ineque diffidere at Catilinae crudelis animus eadem illa movebat, tametsi praesidia parabuntur et ipse L go Plautia interrogatus erat ab L. Paullo postremo dissimulandi causa aut sui expurgandi, sicuti iurgio hi cessitus foret, in sen: tum venit tum M. Tullius consul, sive praesentiam eius timens sive ira conmotus, orationem habuit luculentam atque utilem rei publicae, quam postea scriptum edidit sed ubi ille adsedit, Catilina, ut erat paratus ad di 8Simulanda Omnia, demisso voliti, voce Supplici OStulare, Patres conscripti ne quid de se temere crederent ea amisia o tum, ita se ab adulescentia vitam instituisse, ut Omnia bona in spe haberet ne aestumarent, sibi, patrici liomini,
quoius ipsius atque maiorum plurima beneficia in plebem
Romanam essent, Perdita re Publica Pu esse, quom eam
servaret M. Tullius, inquilinus civis urbis Romae. ad hoc maledicta alia quom adderet, Obstrepere Omnes, OStem atque u in icidam vocare tum ille furit, undus: Quoniam quidem circumventus se inquit ab inimici praecep regor,
incendium me urn ruina extinguam.
32. Dein Se e curia domum proripuit ibi multa ipso secum Volvens, quod neque insidiae considi procedebanto ab incendio intellegebat urbem vigiliis munitam, optiminum actu credens exercitum augere ac prius quam legio nes Scriberentur, multa antecapere, quae bello usui forent, nocte intempesta cuni pauet in Ianliana castra prosectus est sed Cethego atque Lentuli ceterisque, quorum cogno erat promptam audaciam, mandat, quibus rebus possent opes factionis confirment, insidias consuli maturent, eaedem, incenilia aliaque belli acinora arent; Sese Propediem cum magno exercitu ad urbem accessurum dum haec Romae geruntur, G. Manlius ex Suo numero legatos ad Marcium Regem mittit cum mandatis huiuscemodi. 33. -Deos hominesque testamur, imperator, O arma neque contra Patriam cepisse, neque quo periculum aliis saceremus, Sed uti corpora nostra ab iniuria tuta forent, qui miseri, egentes, violentia atque crudelitate seneratorum
plerique patriae, sed omnes sum atque Oriunis expertes sunm8 neque quoiquam no8trum licuit more maiorum te re uti, neque amisso patrimonio liberum corpus habere, tanta saevitia eneratorum atque praetori fuit. saepe maiores
nostri miserti plebis Itomanae, decretis suis inopiae lues
opituliati sunt; ac OVi88ume memoria inO8tra propter magnitudinem aeris alieni, Olentibus Omnibus bonis, argentum aere communi solutum est saepe ipsa plebes, aut doniinandi iudio permota, aut superbia magiStratuum, armata a Patribu SecesSit at nos non imperium neque diritius petimus, quarum rerum causa bella atque certamina omnia inter mortalis raunt, Sed libertatem, quam nemo bonus nisi cum anima simul amittit. te atque Senatum obtestamur, consul iii miseris civibus, legis praesidium, quod iniquitas praetoris eripuit, uestiit alis levo
nobis an necessitudinem inponati8, Ut quaeramuS, quo nam modo maxume hi Sanguinem nostrum PereamuS.
34. Ad haec Q. Marcius respondit: Si quid ab senatu petere vellent, ab armis discedunt, Romam supplices prosei Scantur ea manSuetudine atque misericordia Senatum populi unque Romanum Semper fuisse, ut nemo n- quam ab eo frustra auxilium etiverit. at Catilina ex itinere plerisque eonSularibus, praeterea Optum quoique, litteras mittit: Se salsis criminibus circum Ventum, quoniam siletioni inimicorum resistere nequiverit, fortunae cedere, Massiliam in Xilium proficisci non quo sibi tanti sceleris conscius esset, sed uti res publiea quieta oret, neV CX Sua contentione editio oriretur. - ab his lono odivorsas littera Q. Catulus in senatu recitavit, quas si binomine Catilinae redditas dicebat earum exempli uia infra
3b se L. Catilina Q. Catulo. Egregia tua de recognita, grata mihi magnis in meis periculis, fiduciam
Continendationi meae tribuit quamobrem defensionem in ΠOVO Onsilio non Statui parare, satisfactionem ex nulla con Scientia de culpa proponere decrevi, quam mediusfidius Verum licet cognoscas iniuriis contumeliisque concitatus, quod fructu laboris industriaeque meae privatus Statum dignitatis non obtinebam, publicam miserorum cauSam pro mea consuetudine Suscepi, non quin aes alienum meisia uia inibus ex possessionibus solvere pos8im, quom et
alienis nominibus liberalitas orestillae suis liaeque co- Pu persolveret; sed quod non dignos homines honoretionestatos Videbam, meques salsa suspicione alienatum
36쪽
esse sentiebam hoc nomine satis honestas pro me casu spes reliquae dignitati conservandae Stim secutus. Plura quom scribere essem, nuntiatum est vim mihi parari.
nunc restillam commendo tuaeque fidei trado eam ab iniuria defendas per liberos tuos rogatus laveto. 36. Sed ipse paucos dies commoratus apud G. Fla minium in agro Arretino, dum vieinitatem antea sollicitatam armis exornat, cum suscibus atque aliis imperi insignibus in castra ad Manlium contendit haec ubi Romae comperta sunt, senatus Catilinam et Manlium hostis iudient ceterae multitudini diem statuit, ante quam sine fraude liceret ab armis discedere praeter erunt capitalium condemnatis. Praeterea decernit, uti consules delectum habeant. Antonius cum xercitu Catilinam persequi maturet, Cicero urbi praesidio sit ea tenil estate mihi imperium populi Romani multo maxumo miserabile visum est, quoi quom ad occasum ab ortu solis nulla domita armis parerent, domi oti iura atque divitiae, quae prima mortales putant, diluerent, suere tamen cives, qui sequeremque publicam obstinatis animis perditum irent namque duobus senati decretis ex tanta multitudine neque praemio induetus coniurationem Patefecerat neque X castris Catilinae quisquam omnium discesserat; tanta vis morbi ac veluti tabes iterosque civium animos invaserat. 37. Neque solum illis aliena mens erat, qui conscii
coniurationis fuerant, sed omnino uncia Plebes OVariani
rerum studio Catilinae incepta probabat id adeo more
suo videbatur sacere nani Semper in civitate, quibus opes nullae sunt, bonis invident, malos extollunt, vetera Odere, nOVa XOptant, odio suarum rerum mutari omnia student, turba utque seditionibus Sine cura utuntur; quoniam egestas facile habetur siue damno. Sed urbana plebes, ea vero Praeceps erat de multis causis prinium omnium, qui ubique probro atque Petulantia maxume praestabant, item alii per dedecora utrimoniis amissis, postremo omnes, quo ilagitium aut a 'inus domo expulerat, hi Romam sicut ii sentinam confluxerant deinde multi memores Sullanae victoriae, quod ex gregariis militibus alios senatores videbant, alios ita divites, ut regio victu atque cultu aetatem agerent, sibi quisque, si in a mi foret, ex Victoria talia sperabat. Praeterea iuventus, quae in agris manuum mercede inopiam toleraverat, pri-Jatis atque publicis largitionibus excita urbanum otiuna ingrato labori praetulerat; eos atque alios omnis maluiu CATILINA.
publicum alebat quo minus mirandum est homine egenti8, mali moribu8, a Xuma spe, rei publicae ii ta ac sibi consuluisse praeterea quomina Victoria Sullae parentes proscripti, bona erepta, ius libertatis inminutum erat, haud sane alio animo belli eventum expectabant ad hoc
quicunque aliarum atque Senatu partium erant, Contumbari rem publicam quum minus valere ipsi malebant id adeo malum multos post anno in civitatem revorterat. 38. Nam postquam Gn. Pompeio et M. Crasso eo sulibus tribunicia potesias restituta est, homines adule-SCenteS, Summam poteStatem nacti, quibus aetas animusque sero erat, coepere Senatum criminando plebem e
agitare, dein largiundo atque pollicitando magis incendere;
ita ipsi clari potentesque fieri contra eo Summa ope nitebatur pleraque nobilitas Senatu specie pro Sua magnitudine namque uti paucis Verum absolvam, post illateinpora quicunque rem publicam agitavere, honeSti nominibus, alii sicuti populi iura defenderent, par quo
Senatu auctoritas a Xum foret, bonum publicum simulante8, Pro Sua quisque Potentia certabant; neque illis modestia neque Diodus contentioni erat utrique Victoriam crudeliter Xercebant.
39. Sed postquam Gn. Pompeius ad bellum maritumum atque Mithridaticum missus est, plebis opes inmi-
nutae, aueorum potentia crevit hi magistratus, pro incias, aliaque Omnia tenere, ipsi innoxii, forentes, Sine metu aetatem agere, ceterosque iudiciis terrere, quo lebem in iugistratu plastidius tractarent sed ubi primum dubiis rebus novandi spes oblata est, Vetu Certamen animo eorum arrexit quod si primo proelio Catilina superior aut aequa manu diseessisset, prosecto magna cladeSatque calamita rem publicam oppressisset neque illis,
qui victoriam adepti forent, diutius ea uti licuisset, quin desessis et exsanguibus ceteris qui plus posset imperium
atque libertatem extorqueret fuere tamen extra Coniurationem complures, qui ad Catilinum initio profecti sunt;
in his erat A. Fulvius, sonatoris filius, quem retractum ecitinere parens necari iussit isdem temporibus Romae Lentulus, sicuti Catilina praeceperat, quoscunque moribus aut fortuna novis rebus idoneos credebat, aut per Se aut per alios sollicitabat, neque Solum civis, Sed quoiuSque
modi genus hominum, quod modo bello usui Oret. 40. Igitur P. Umbrono cuidam negotium dat, uti legatos Allobrogum requi irat eosque, si possit, inpellat ad
37쪽
societatem belli, existumans tibiice privatimque ore alieno OPPre8SOS, Praeterea, quod natura gens Gallica bellicosa esset, facile eos ad tale consilium diluo posse. Umbrenus quod in Gallia negotiatus erat, Pleris Hie rha cipibus civitatium notus erui atque Os noverat; itaque sine mora, ubi primum legato in soro conspexit, percunctatus auea de statu civitatis, et quasi dolens ius casum, requirere coepit, quem exitum tantis malis sperarent postquam videt illos queri de avaritia magistratuitio, accusare senatum, quod in eo auxili nilii esset, mi sortis suis remedium mortem expectare: At ego' inquit vobis, si modo viri esse voltis, rationem ostendam, qua tanta ista mala effugiatis. haec ubi dixit, Allobroges in maxumam spem adducti Umbrenum orare, ut sui misereretur nihil tam asperum neque tam disseile esse, quod non cupi sissume facturi essent, dum ea res civitatem aere alieno
liberaret ille eos in domum D. Bruti perducit, quod soropropinqua erat neque aliena consili propter Seml ironiam; nam tum Brutus ab Roma aberat praeterea Gabinium
accersit, quo maior auctoritas sermoni inesset. O Praesente coniurationem ni erit, nominat Oeios, Praeterea multos qui iusque generi innoxios, qui legatis an iniit, amplior esset deinde eos pollicitos operam suum do inum dimittit.
l. Sed Allobroges diu in insterio habuere, qui hiam
consili caperent in ahera parte erat aes alienum, tu sumbesi, magna merces in spe Victoriae, ut in altera maiores opes, tuta consilia, Pr incerta sit certa praemia haec
illis volventibus tundem viei sortiana rei publieae itaque Q. Fabio Sangue, quoius Patro 'inio civitas Phu innim utebatur, rem omnem, uti Cognoverant, ii periunt. Cicero,
per Sangam consilio cognito, legati Praelepit, ut tu si iunconiurationis vehementer inrident, ceteros a b ant, bone polliceantur, denique peram, ut eo quam a Xum mn-nisostos habeant. 42. Isdem fore temporibus in Gallia citeriore atque ulteriore, item in agro Piceno Bruttio, Apulia motu erat. namque illi, quos ante Catilina Emiserat, inconsuli aevehiti per omentiam cuncta simul agebant nocturnis conciliis, armorum atque telorum portationibus, festinando, agitando omnia, plus timoris quam periculi esse-cerant. X O numero conpluris Q. Metellus Celer praetoro senatu ConSulto, causa cognita, in Vincula coniecerat;
item in citoriore Gallia G. Murena, qui ei provinciae legatus Praeerat.
43. At Romae Lentulus cum ceteris, qui principes
coniurationi erant, paratis, ut Videbatur, magni copu8, constituerat, uti quom Catilina in agrum Faesulani uia cum exercitu Venisset, L. Bestia tribunus plebis contione habitaquereretur de actionibus Ciceronis, bellique gravissumi invidiam optumo consuli inponeret e Signo proxuma nocte cetera multitudo coniurationi Suum quiSque negotium Xequeretur. Sed ea divisa hoc modo dicebantur: Statilius Gabinius uti eum magna manu duodes in Sinnat Oportuna loca urbis incenderent, quo tumultu suciliora situs ad consulem ceterosque, quibu insidiae parabantur, fieret Cethegus Ciceronis ianuam Obsideret eumque vi adgrederetur, alius autem alium; sed filii sumiliarum, quorum e nobilitate maxuma ar erat, parente inte secrent, simul caede et incendio perculsi omnibus, ad Catilinam erumperent inter haec urata atque decreta Cethegus semper querebatur de ignavia sociorum illos dubitando et dies prolatando magna Oportunitate Conrumpere, acto, non OnSulto, in tali Periculo opus esse, Seque, Si pauci adiuvarent, languentibus ullis, inpetum incuriam saetiarum natura serOX, VehemenS, manu Promptu erat maXumum bonum in celeritate putabat.
44. Sed Allobroges ex praecepto Ciceroni per Gabinium cetero conveniunt ab Lentulo, Cethego, Statilio, item Cassio postidiant iusiurandum, quod signatum ad civis perserant aliter haud facile eos ad tantum negotium inpelli posse ceteri iiihil suspicantes dant Cassius semet eo brevi
Venturum ollicetur ac paulo ante legatos cui be proficiscitur. Lentulus cum his T. Volturcium quendam Crotoniensem mittit, ut Allobroges prius quam domum Pergerent, cum utilina data atque accepta de Societatem confirmarent ipse Volturcio litteras ad Catilinam ut, quarum exemplum infra Seriptum est. Qui Sina ex eo, quem ad te misi, cognosces sae cogiteS, in quanta Calamitate Sis, et memineris te virum Sse considereS, quidiuae rationes postulent auxilium peius ab omnibus, etiam ab infimis. se ad hoc mandata verbis dat: Quom ab Senatu hosti iudicatus sit, quo consilio servitia repudiet in urbe parata esse, quae iuSSerit; ne cunctetur ipSe propius aecedere.
45. Iis rebus ita actis, constituta nocte, qua proficificerentur, Cicero Dorcio atos cuncta edoctus L. Valerio X laec et G. Pomptino praetoribus imperat, ut in Ponte
Mulvio per insidias Allobrogum comitatus deprehendant;
38쪽
G SALUSTI CRISPIrem omnem Perit, quotiis gratia mittebantur, cetera, uti facto opus sit, ita agant, permittit illi homines militares, sine tumultu praesidii conlocatis, sicuti praeceptum erat, occulte Pontem Obsidunt postquam ad id loci legati cum Volturcio venerunt et inuit utrimque clamor exortus est, Galli, cito cognito consilio, Sine mora praetoribus e tradunt. Volturcius primo cohortatus ceteros gladio se a
multitudine defendit, deinde ubi a legatis desertus est, nauli a pirius de salute sua Pomptinum obtestatus, quod notus ei errat, Ostremo timii his ac vitae dissidens velut
hostibus sese praetoribus dedit. 4 ,. Quibus rebus consectis Omnia Propere per nuntios consuli deel arantur at illum ingens cura atque haetitia simul occupavere; nam uotabatur intelle gens Oi iuratione patefacta civitatem ericulis ereptam esse, porro autem anxius erat, dubitans, in maxumo scelere tantis
civibus deprehensis, quid facto opus esset poenam illi rum sibi oneri, inpunitatem perdundae ro publicae foro credebat io itur confirmato itinio vocari ad sese iubet Lentulum, Cetherama, Statilium, Gabinium, item quendam Caeparium eri acinensem, qui in Aliulium ad concitanda servitia prosei se Parabat ceteri sine mora veniuunt Caeparius Paulo ante domo egressus cognito indicio sex urbe profugerat consul Lentulum quod Praetor
erat, ipse Diania tenen in Senatum perdueit reliquos cum custodibus in aedem Concordiae venire iubet eo senatum advocat, magnaque requentia eius ordinis Volturcium cum legatis introducit, Flaccum Praetorem scrinium cum litteris, quas a te aiis acceperat, eo lem adserro iubet.
47. Volturcius interrogatus de itinere, de litteris, stremo quid aut qua de causa consili habuisset, irimo fingere alia, dissimulare de coniuratione post, ubi fido
publica dicere iussus est, Onania iiii H esia erant, Perit docetque se paucis ante diebus a Gabinio et uopari, socium adseitum nihil amplius scire quam legulos tui tummodo audire solitum ex Gabinio, P. Autronium, Ser. Sullam, L. Vargunteium, multos praeterea in ea coniuratione esse eadem Galli utentur ac Lentulum dissimulat tem coarguunt praeter litteras sermonibus, quos ille habere solitus erat ex libris Sibyllinis regnum Romae tribus o noliis portendi Cinnam atque Sullam antea se tertium esse, quo satum ore urbis Potiri praeterea ab incenso Capitolio illum esse vigestumni annama, quem nePe X
prodigiis haruspices respondissent bello civili cruentum CATILINA.
sore igitur perlectis litteris, quom prius omnes Signa sua cognovi Ssent, Senatu decernit, ut abdicato magistratu
Lentulus, itemque ceteri in liberis custodiis habeantur. itaque Lentulus P. Lentulo Spintheri, qui tum aedilis erat, Cethegus Q. Cornificio, Statilius G. Caesari, Gabinius M. Crasso, a parius nam is paulo ante ex fuga
retraetus orat Gn. Terentio Senatori traduntur. 48. Interea, lebes coniuratione patefacta, quae primo cupida rerum novarum nimis bello silvebat, mutata mente Catilinae consilia execrari, Ciceronem ad caelum tollere; veluti ex servitute repta gaudium atque laetitiam agitabat namque alia belli acinora praedae magis quam detrimento ore, incendium Vero crudele, inmoderatum ae sibi maxumo calamitosum utabat, quippe quoi omnes copiae in usu cotidian et cultu corpori erant. Post eum dioin quidam L. Tarquinius adductus ad Senatum erat, quem ad Catilinam proficiscentem ex itinere retractum aiebant is quom se diceret indicaturum de coniuratione, si fides publica data esset, iussus re Consule quae Seiret edicere, eadem sere quae Volturcius, de paratis incendiis, de caede bonorum, de itinere hostium senatum docet; Praeterea se missum a II. Crasso, qui Catilina nuntiaret, ne eum Lentulus et Cethegus aliique ex coniuratione deprehensi terrerent, eoque magis properaret ad urbem accedere quo et ceterorum animos reficeret et illi facilius periculo eriperentur. Sed ubi Tarquinius Crassum Onainavit, hominem nobilem, maXumis divitiis, Summa potentia, alii rem neredibilem rati, i ars tametsi Verum existumabant, tamen quia in tali tempor tanta vis hominis magis leniunda quam exagitanda Videbatur, l)lerique Crasso ex negotiis privatis obnoxii conclamant indicem salsum esse, deque ea re postulant uti reseratur itaque consulente Cicerone frequens senatus de ernit, Tarquini indicium si alsum videri, eumque in vinculis retinendum, neque amplius potestatem saetundam, nisi de eo indicaret,
quoius consilio tantam rem mentitus esset erant eo tempore, qui existumarent, indicium illud a P. Autronio machinatum, quo sucilius adpellato Crasso per societatem periculi reliquos illius potentia legeret alii Tarquinium a
Cicerone inmissum aiebant, ne Crassus Ore SUO SUSCepto malorum patrocinio rem publicam conturbaret ipsum Cra8Sum ego postea praedicantem audivi, tantam illam contumeliam sibi a Cicerone inpositam. 49 Sed isdem temporibus Q. Catulus et G. Piso neque
39쪽
precibus ne itae alia neque Pretio Ciceronem inpellere potuere, uti per Allobroges aut per aliun indicem G. Caesar salso nona inaretur. nam uterque cum illo gravis ini-niicitias exercebat Piso obpugnatus in iudieii pecuniarum repetundarum propter quoiusdam Transpadani supplicium iniustum Catulus ex petitione pontificatus odi incensus,
quod in extrema aetate, maxumis honoribus usus, ab adules rentulo Caesare victu diScesserat re autem OPO
tuna videbatur, quod is privatim egro in liberalitate, publice maxumi muneribus grandem pecuniam obebat sed ubi consulem ad tantum iacinus inpellere nequeunt, ipsi sin-
milutina circumeundo atque ementiundo ea, quae e XVolturcio aut Allobrogibus audisse dicerent, magnum illi
invidiam conflaverant, usque deo, ut nonnulli equites
Nomani, qui praesidi causa cum telis erunt circum aedem Concordiae, Seu perieuli magnitudine seu animi mobilitate inpulia, quo studium suurn in rem ut lieam clarius 8Set, egredienti ex senatu Caesari gladio minitarentur.5M. Dum lineo in senatu agitiatur et dum legalis Allobrogum et T. Volturcio conlii Obato eorum indicio, Prae-ania decernuntur, liberti et pauet ex clientibus Lentulidi'orsis itineribus opifides atque servitia in vicis ad eum erit sinuadum sollicitabant, partim exquirebant duces multititia linum, qui pretio rem publicam vexare soliti erant. Cethegus autem per nuntios familiam atque libertos suos, lectos et exercitatos orabat in audaciam, ut grege facto cum telis ad sese inrumperent consul, ubi ea parari cognovit, dispositis praesidiis, ut res atque tempus On bat, Convocato Senatu reseri, quid de his seri placent, qui in custodiam traditi erant sed eos nisi ante requens Senatus iudicaverat contra rem publicam fecisse. tum D. Iunius Silanus, Primus Sententiam rogatu8, quod eo tempore consul de8ignatus erat, de liis, qui in custodiis tenebantur, praeterea de L. Cassio, P. Mirio, P.
Umbreno, Q. Annio, si deprehensi forent, supplicium
Sumundum decreverat isque postea, permotus Oratione
G. Caesaris, pedibus in sententiam Tib. Neronis iturum se dixerat, quod de ea re praesidiis additis reserundum
censuerat. Sed Caesar, ubi ad eum ventum St, rogatus sententiam a consule, huiuscemodi verba locutus est.
5L - 'ninis homines, patres conscripti, qui de rebus dubiis consultant, ab odio, amicitia, ira atque misericordia vacuos esse decet haud facile animus verum providet,
ubi illa obsidiunt, neque quisquam omnium lubidini simul CATILINA.
ot usui paruit ubi intenderis ingenium, valet; si lubido
possidet, ea dominatur, animus nihil alet magna mihi copia est memorandi, P. , qui rege atque populi ira aut misericordia inpulsi male On8uluerint; sed ea malo dicere, quae maiores OStri contra lubidinem nini sui recte atque ordine secere bello Macedonico, quod eum reo e Perse gessimus, Rhodiorum ciVitas, magna atque ma nisea, quae Opuli Romani opibus creverat, infida et advorsa nobis fuit Sed postquam bello consecto de Rhodiis consultum est, maiores nostri, ne quis divitiarum magis quam iniuriae causa bellum inceptum diceret, inpunitos eos dimisere item belli Punicis omnibus, quom Saepe Karthaginienses et in pace et per inducias multanestiria facinora feci Ssent, nunquam ii Si per oeca Sionem talia secere magis, quid se dignum foret, quam quid in illos iure fieri posset, quaerebant hoc item cibi proVidendum est, . , ne plus apud vos valeat P. Lentuli
et ceterorum Scelus quam Ostra dignitas neu magis irae vostrae quam sumae conSulatis nam si digna poena Pro saetis eorum reperitur, novum consilium adprobo; in magnitudo celeris omnium ingenia exuperat, hi utendum censeo, quae legibus comparata Sunt plerique eorum, qui ante me Sententia dixerunt, composite atque magnifice casum rei publieae miserati sunt quae belli saevitia esset, quae viciis acciderent, enumera Vere rapi VirgineS, PuerOS, divelli liberos a parentum compleXu, matre familiarum pati, quae victoribus conlibuissent, sana atque domos poliari, caedem, incendia seri, postrem armi S, adaVeribus, cruore utque luetu omnia compleri sed per deo inmo talis, quo illa oratio pertinuit an uti Vos insesto coniurationi saceret scilicet quem res ianta et tam atrox non Permo it eum orati accendet non ita Si neque quoiquam mortalium iniuriae suae parvae videntur multi eas
gravius aequo habuere sed ulla aliis licentia est, P. C. qui demissi in obscuro vitam habent, si quid iracundia
deliquere, aue sciunt sania atque fortuna eorum areSSunt qui magno imperio praediti in Xeel8 aetatem agunt, eorum saeta cuncti mortales novere ita in maxuma O tuna minum licentia est; neque studere, neque di8Se,
sed minum irasci decet quae apud alios iracundia dicitur, ea in imperio superbia atque crudelitas adpellatur. equidem ego Sic aestumo, P. C. Omnis cruciatu minoreSquam stacinora illorum esse; sed plerique mortale postrema
meminere, et in hominibus impiis sceleris eorum obliti de
40쪽
SALUSTI CI ISPIpoena disserimi, si ea paulo everior fuit. D. Silanum, virum sortem atque strenuum, certi Scio, quae ili Xerit, studio rei publicae dixisse, neque illum in tanta re gratiani aut inimicitias exercere eo mores eamque OdeStiam viri cognovi. Verum sententia eius mihi non crudelis,
quid enim in talis homines crudele sterio otest sed
aliena a re publica nostra videtur nam Proseet aut metu aut iniuria te subegit, Silane, consulem designatum, genus Poenae in decernere. de timore Supervacaneum est disserere, quom praesertim diligentia clarissumi viri, consulis, tanta praesidia Sint in armis de poena pos8um
equidem dicere id quod res habet in luctu atque miseriis
mortem aerumnarum requiem, non erueiatum esse, eam cuneta mortalium mala dissolvere, ultra neque curae neque gaudio locum esse. sed per deos inmortalis, quam-oln in in sententiam non addidisti uti prius verboribus in Q ire animadvorteretur an, quia lex Porcia vetat atali: tu logos item condempnatis civibus non animam eripi, set exilium Permitti iubent. an, quia gravius est Verberati quam necari quid autem acerbitin aut nimis gravo est in iomitio tanti faei noris convictos sin, quia levius est: qui convenit in minore negotio legem timere, quom eam in maiore negleXoris at enim qui reprehendet, quod in palmeidas rei publieae decretum erit tempus, dies, fori ama, quoius lubido gentil)us moderatur illis merito accidet, quidquid evenerit. ceteriun vos, quid in alios statuatis, considera te. omnia mala Xempla e frebus bonis orta sunt; sed ubi imperium ad ignaros ei vos aut minus bonos tervenit, novom illud exemplum ubdignis et idoneis ad indignos et non idoneos tranS soletur. Laeodadmonii devietis Atheniensibus triginta viros inposuere, qui rem publicam eorum tractarent ii primo coe-Ρere PeSSumum quemque et omnibus invisum indelimatum necare ea populus laetari et merito dicere seri post ubi paulatim licentia crevit, iuxta bonos et mulos lubidinose interficere, ceteros metu terrere. ita civitas servitute oppressa stultae laetitiae gi avis poenas dedit. nostra memoria victor Sulla quom Damasippum et alios huiusmodi, qui malo rei publicae creverant, iugulari iussit, quis non 1actum eius laudabat homines scelestos et saetiosos, qui seditionibus rem publicam exagitaverant, merito necatos aiebant. sed ea res magnae initium cladis fuit. iam uti quisque domum aut villas, postremo a aut Vestimentum aliquoius concupiverat, dabat operam, ut is in proscript CATILINA .
rum numero esset ita illi, quibus Damasippi mors aetitia suerat, Paulo post ip8i trahebantur; neque prius suis iugulandi fuit quam Sulla omnis suos divitiis explovit latque ego haec non in M. Tullio neque iis temporibus vereor, Sed in magna civitate multa et Varia ingenia sunt. potest si tempore, alio consule, quo item exercitus in manu Sit, si alsum liquid pro vero redi ubi hoc exemplo per senatu decretum consul gladium eduxerit, quis illismum Statuet aut quis moderabitur maiores nostri, ineque consili neque audauiae umquam guore neque illis
superbia obstabat, quo minus inliena instituta, si modo proba erant, uitarentur arma tela atque militaria ab auiautibUS, Signia magistratuum ab Tuscis pleraque Sunal Serunt Postremo quod ubique apud socios aut hostis idoneum Videbatur, cum Summo studio domi Xequeba tua , natari quam videre bonis malebant. sed 00dem illo tem Pore, Graeciae Orem imitati, verberibus animadvortebant an iVis, de condempnatis summum supplicium Sume-buni postquam res publica adolevit et multitudine civium 1actione Valuere, circumVenire innocentes, alia huiuscemodi sieri coepere, tum lex Porcia aliaeque leges paratae sunt, quibus legibus Nilium dampnatis permissum est. eo ohanc eati Sam, quo minus noVOm consilium Capiamus,m l rimi magnam Puto. prosecto virtus atque sapientia maior in illi ivit, qui ex arvis opibus tantum imperium iecere quam in nobis, qui ea bene arta vi retinemus. placet igitii eos unitti et augeri Xercitum Catilinae miniame, Sed ita cen8eo publicandas eorum pecunias, ipsos in vinculi habendos per municipia, quae a Xum Opibus Valent neu qui de his postea ad senatum reseratneVe cum populo ligat; qui aliter secerit, senatum exi-εtumare eum contra rem publicam et Salutem Omnium
. . b- POSiquam Caesar dicendi non sedit, olori orbo
alius alii Varie adsentiebantiu a M. Poreius Cato oo a tus sententiam huiuscemodi orationem habuit. Longe mihi alia mens est, . , quom res atque pericula OStra On-εidero, et quom Sententia nonnullorum pSe mecum reputo illi mihi disseruisse videntur de poena eorum, qui Patriae, Parentibus, aris atque focis suis bellum paravere; re auteIn monet cavere ab illis magis quam quid in illos
Statuamus, consultare. nam cetera maleficia tum persequare, ubi facta sunt hoc nisi provideris ne accidat, ubi eVenit, frustra iudicia inplores capta urbe nihil fit reliqui