Itinerarium R. D. Thomæ Carve tripperariensis, sacellani maioris In fortissima iuxta & nobilissima legione strenuissimi domini colonnelli D. Walteri Deveroux sub sac. Caesar. Maiestate stipendia merentis cum historia facti Butleri, Gordon, Lesly & al

301쪽

manus delatus est & Parisios contra ium . fasque abductus. Nec multo post Carolus Ludovicus contra imperitum mouet, et , ut paulatim esset, qui opponeretur, Obviam missus est Petrus Gotae ad explo- .randum quorsum eius consilia tenderent , quem mox secutus est Imperatoris decreto Generalis Halafeldi, qui exercitui Caesareo ijs in locis cana . imperio praeesset. Hic primo quoque tempore hoc est vigesimo sexto Au

gusti armilustrium haberi voluit non procul Lipstadio, quo confecto Susal to Hammanam ad Fluvium Lipparsi

tam, ac tandem Tremoniam perreximus. Quarto Septembris cum nora

procul abesse intelligeremus Comites Palatinos cum suis cophs, duo Equi- tum millia contra ipsos mouere iussα sunt, sed cum ipsi iam per exploratores rescissent de nostro aduentu , totam, noctem in acie militem suam tenue

302쪽

171 ITINER ARI V M. runt,ita tamen ut ab aggeribus sitis non multum recederent , per quos nostris nullus dabatur accessus. Sub haec tempora Fama ad nses non obscuris rumoribus. detulit nescio tquas dissensiones contra suum&Bri tanniae Regem in Scotia gliscere, adeo Vt metuatur, ne paruae quidem ad-Euc scintillae in immane erumpant in cendium, Quod quidem bonus D Eus , pro ea qua est in genus humanumiprouidentia clementer auertat) ve lim vero subditos, omnes diligenti sti- me considerare totum Germaniae sta-- tum a primo ortu ad haec usque tempO ra : Quid amabo ad eas traduxit calamitates omnes Imperij: Principes tam potentes tam magnificos, quam quod Caesari duo obedientiam debitam ne garim. . Nollem sane videre vi ve rum fatear conterraneos meos pro G

mili delicto ijsdem implicari miserijs,.subdant ag tur se potius potestati eius,

303쪽

1 T I N E R A R I V M. et 2 3 qui ut Princeps est clementissimus, ita apud , Omnes exteras nationes iustissimi Regis obtinet nomen: cui nominliunde quam . a. coelo Sceptrum , id tum est quo subditos gubernet pQ pulos, C A P V T

IDe rebus bellicis gestis hoc anno in Imperis, ct de nostrosuccessu contra Carolum Ludovicum Principem Pa-

Postquam iam saepe saepius nomi

natus Mareschallus, Excellentissimus Dominus Comes de Haizfelde Tremoniae cum Architribunis consilium inierat , ac de militia in proximum tempus instauranda & prom uenda consultarat; omnem militem ad armilustrium non procul Hammo-

304쪽

-x aTINERA RIVM.ma instituendum scripto excivit, ad l quod nostra legio de quam primum contulit. Hoc in Itinere Relingit sium delati sumus vidimusque Par ethenonem & virtute .& antiquitate nobilem, non sine magna Fundat Tum prudentia , in usum staminarum nobili stirpe progenitarum , fundatum. Huc nullae aliae nisi ex nobili prosapia ad leguntur. Subduntur Ve- o dc parent omnes uni communibus sitffragijs ad id delectie, quam praem positam appellant , quae iura etiam i-osis cecularibus dicit, causasque capi -r- suos decernit, atque ius gladij usiarpat in eos qui in grauioribus delictis comprehenduntur. Haec An tistes sola perpetuo se castitatis voto MOHgat, aliae vero virgines non nisi ad tempus illud quo in monasterio sub o- hedientia& directione Praepositae su

305쪽

ITINERAR IV M. libitum fuerit inde cum bona superio--tis venia .discedere , & matrimonio se coniungere, vel ad alia se munia sae- cularia transferre. In honestissimam& nobilitati raram conuenientem alimonia, Imperatores domus illius Fun- datores cum consensu Summi Pontim cis praeposituram quandam praepin guem adiunxerunt, multisque indub

Hinc per Essendiam, ciuitatem v ria ac multiplici fide diuisam, quippe in qua Catholici , Lutherani, Calui-nist e, Anabaptime, Zvvingliani, Hu- .stae, Iudaei quoque & gentiles donabcilia fixerunt, contra Palatinos Comites Carolum Ludovicum , & R herium profecti sumus. Obsidebant illi tunc forte serijs plane conatibus Iemgouiam , iamque in quartum d cimum diem inon sine spe deditionis,maioribus tormentis quatiebant, MCircum vicipas terras, intolerabili pro'

306쪽

σ2 6 ITINERAR I v M. Pe iugo premebant. Nostros ergo ut lPalatinus miles Suedicis , mistus: co- pijs, in praelium promptos approxi- mare conspexit, pertinacibus animis line pedem quidem a caepta obsidio- , ne, dimouere conclusit, sed signa si- l: gni Opponere, quod etiam tam con . stanter seruauerunt, ut irruptione fin, cta , nostrum 'Equitatum quantum

uis sele ctum duabus omnino vicibus terga vertere & retrogredi compulerit, exardescentibus deinde velitationi- bus in luculentum praelium tam fori liter in nostrox egerit, ut victoria subi initia plerisque anceps sit visa, quoad tandem aduersario militi nunciatum est, nouas legiones in Hatetfeldicum: succursum a Barone de mestertioldi adduci: Quocirca ille quam mox im pedimenta omnia cum tormentis ad , oppidum Vlothae in comitatu Rauense

t bergensi situm, transportari iussit. Cui

307쪽

ITINER A RIVM. 1 fHatet seldius , Westertioldium praemisit summa cum festinatione Gos- feld iam , ut pontem illius loci, per quem aduersariae copiae tuto Mindam euadere potuissent , disjci curaret. Hic ubi vidit hostis omnem sibi eis citumque nostrum septimo decimo Octobris sub horam primam fortiter se impetentem tanta fortitudine excepit , Vt a nostris partibus plurimi cecideritit, dubiaque multis horis in Veramque partem nutarit Victo- ixia, imo prope sub pugnae exordia in hostiles partes inclinarit. Alam de- xteram Caesiueanorum Baro de me- stertioldi & Vice-Mareschallus Serenissimi Lotharingiae Ducis Louthers- heim praeibant, in sinistra vero ipse Campiductor Hatzseldius cum Coinmite Petro de Gota viriliter quod

giendi praescisam esse viam , ad pugnandum adiecit animos remque praelio discernendam suscepit, exer-

308쪽

ITINERA RIV M. masculos decet milites in prima semper acie depugnauerunt. Vnde di- cum sem per infrone hostem aggrederetur primus tormenti bellici maiori globulo interin, quod apud sanimos infimo

ue militum maximam peperit tristitiam. Cum vero miles noster nihilominus hostem premeret, palatina castra paulatim confusa primum fiant, dein in fugam effusa, in qua maxima aduersarijs est illata clades , undique enim a nostro equitatu intercepti c si- sique sunt, ita Vr pauculi praeter eos qui aquis praefocati sunt aciem gladii eu a-

lerint.

Hac in pugna interceperant nostri

omnia impedimenta curulia, Omnem militarem apparatum immanτ quanto impendio comparatum tormenta

bellica maiora decem , minora alia pluscula, vexilla tam pedestria quam equestria, praeter ea quae noster miles

309쪽

ITINER ARIVM. ἡ in baltheorum militarium usum dilo

cerauit, quadraginta 3cvnum ; Periscelidem quoque recens ab Anglorum Rege Equestris ordinis sui lignum ad Seniorem Palatinum transmissum , Una cum literis Secretioribus omnibus, quae uniuersa quam primum ad Comitem Hatetfeldium delata sunt. Inter impedimenta alia repertus & currus signato argento gra lis , precium trimginta millia imperialium excedebat, hic militum praedae relictus est, ut aliouod saltem fortitudinis suae reportarent praemium Captiuos secum noster miles hos sere inter praecipuos abduxit, Iuniorem Principem Palatinum Robertum nomine, qui se vero in si a rem militem, sed prautantiorem in animo fortitudinem hoc in conflictu ostendit; Eius locum tenentem Ferentet , duos Comites Anglos totius Angliae qua diui tin qua honoribus praecipuos, sex CO- , V a lonel-

310쪽

f8o ITINERARIUM.lonellos atque inter hos Colonellum Boy, Colonellum Loenstein, Colo-nellum Bussardi , Colonellum Mil- lardi, quinque praeterea Vice-Colo-nellos , decem vigiliarum supremos praefecitos , duodecim Tribunos Equitum viginti quatuor Capitaneos peditum turmis praefectos. Senior Princeps Palatinus Carolus Ludovicus cum essedum quod sex insignes equi trahebant, celeri fuga euasurus, . conscendisset, Visurgim tranare ag

2ressus est, cum vero in ceteriore ri-pa terra esset elatior quam ut equi eniti possent, currum reliquit & inter Salices multum luctatus , incolumis, tandem in siccum exscendit& pedes ulteriorem salutem Mindar quaesiuit, currus vero cum equis & Auri

ga Visurgi obruti perierunt. In Ioco praelij mille ducenti numerati sunt Occisi, praeter eos, qui in Sylvis & aquis aut alibi cum fugerent mortem obie-