Gymnasium Patavinum Iacobi Philippi Tomasini episcopi Æmoniensis libris 5. comprehensum ..

231쪽

Resert Scardeonius De Antiquitate Vrbis Patavii Lib. I. quod sua aetate collegium erat aperiendum solis Graecis .e Cypro venientibus ex Legato Livii Podo catarii Archiepiscopi Nicosiensis.

De Co egis Civium Montisilicis.

rurgus eximius, postquam Venet is opos non speranendas cun ulasset, anno M DCXXXVIII xv Aprilis testamento collegium Patavii apertendum .statuit 1 uvenibus quatuor oppido Monti silicis suisque in pumis agnatis, vel iis deficientibus ortu dis ex territorio: quorum cuilibet annuum stipendium Ducatorum LXXX assignavit cum domiciliodi famula in septennui . Quod ab ibi tu exsequendum reliquit commissariis & Consilio civium suorum: cuius arbitrio studiosi eligantur. Anno MDCXL terris erepto viro celebri , & ce patria sua benemerito commune Montis licis pis voluntatis ma n dato satisfaciens, ascitis juvenibus domum amplam in D. Annae vicum huic instituto comparanda decrevit hac inscriptione praefixa.

HOC PERPETUUM STUDENDI COMMODUM CIVIBUS SUIS MATTHAEUS CARBONVSE' MONTE SILICE MEDICIS LUCRIS INSTITUIT.

Nostro dimum tempore inge ali moriunt critis de sapientiae fcctatoribus bene meritis Excell. Ioannes Columus Verrensis, natione Graecus. D. Georgii Eques, Pr marius Philosophiae nati talis Interpres , domicil nim ιxstruit sumtu Ouirrio conspectu aedis S. Antonii Consessoris Patavii, coemptisagiis, casisque Vibi vicinis, quorum redditibus raro exem-

232쪽

pso vivens collegium suae nationis juventuti sacrarum literarum studio is destinavit. Nimirum hunc aeris honesto labore parti sapientissimε verum statuit fructum, Deo largitori munificentissimo quidquid fuerit tandem post vitae usura impie reddatur.

De Nobilium Venetorum Collegio . Cap. LXVI.

Consilio & virtute Imperia crevisse omni memoria planum est : quo factum ut Serenissimae Reipub. Venetardecreto instituendae E flore nobilitatis Venetae ad uberiorem animi cultum Patavii bonis artibus capessendis collegium anno M DCXX LVI institueretur. Summa itaque prudentia ab Excellentiss. Gymnasii Moderatoribus, &praeci- pud ab Illustris s. de Excellentiis uno Francisco Mauroceno D. Marci Procuratore eximii judicii S civilis prudentiae Uiro excogitatum est posse collegium selectioris juventutis

construi in aedibus Iesultarum. LO. us enim a minius . &aedificiis amplis imis, it ortisque cructus com mcidissim im ω

habitationem prae neb it tum studiosis, tum eorum scin Magi litis ac Doctoribus. Id publice propositum, Sen itus decreto comprobatur. Ordines Azgesque dc cernunt. N , va aedificia construunt, & conductis pro uocc ndo Proseli iribus sumina cum l aude anno M DCXXXVII aperitur. Cons rebat unusquisque e juvenibus per expensis Duca tos centum cum tua supcllech li domestica. Ad descentes XL sunt m gressi , mox iis L. S LX. uucti su ut . R . et ,r primus ita. Bilii, issar B tu facius Arcti id accinus T. r. iii ius Vicliterarum iludiis clari nauis. Pro docendo Hroseis , res tros.

233쪽

2 1 et Iuc. Phil. Tomasini Commentar.

res,institutis horis pro lectionibus, pro studiis, pro exercitiis ac ludis. Videbatur Seminarium virtutum exstirgere,& n va proles virtutibus exculta esstorescere ad Urbis , imo Rei publicae Venetae splendorem. Bonifacio Ecclesiae Cathedralis Tarvisit Archidiacono ad su os reverso , successit Franciscus Bernardinus Ferraiarius Mediolanensis, Collegii Ambrosiani Doctor Vir ingenii monumentis Cl. qui biennio confecto ob adversam ualetudinem in patriam secessit. Collegium ob Rectorem,& Oeconomum varie distractum, aliisque de causis elanguescere coepit, nescio quo fato. Ferrario subrogatus est D. Constantinus Toldus eruditus& placidus Vir, sub quo paulatim ad interitum suum collegium hoc nobilissimum pervenisse vidimus, Senatus decreto honorariis extinctis & professoribus dimisis.

De antiquo Scholarium, Professorum habitu. p. LXVII.

DIgnitati scholasticae respondebat olim habitus forma& qualitate digni stimus. Ex Statutis enim constat, a maioribus sub poena sancitum fui sse, quod quilibet bonarum artium studiosius indueret vestem oblongam ultra medias tibias, vel usque ad talos dilatissam cum manicis latis ac apertis, colloque fastiam iniiceret sericam, signum nempe honesum ingenuae disciplinae, ac liberalibus studiis congruum. Quem litum Anglis adhuc Doctoribus constretum accepimus . Nec alio habitu in publicii m prodire fas erat sub poena amissionis cinanium privilegiorum si hi dasticorum. Plerique hac aetate succincti aulico plane habitu ad aevi moresti arbitrium utuntur.

Pta sessores autem publici etiam nunc togati scholas accedunt amictu non absimili ei, qui Senatorum est Veneto

234쪽

rum cum manicis latis, quae splendida vestis vulgo Doga lina vocatur. Caput pileo serico tegitur. Nec alio modo publicis solemnitatibus interesse veteri statuto licitum est. Qua de causa , cum nostra memoria Octavius Lives lus Patavinus Institutionum Imperialium Primus Interpres Venetiis coram Duce recens electo gratulatoriam orationem pro civitate Patavina in veste talari sine toga habuisset, graviter id tulere Decuriones Urbis.

Marcus Antonius Genua summus Philosophus sub toga

in pectore aperta, rubet coloris tunica usque ad genua protensa induebatur, qualem in meo Mustolo refert eius effigies.

Medici porro & Iurisperiti antiquitus caputio rubri &violacei coloris tegebantur summa maiestate, ut ex imaginibus eorumdein perspicuum est, quod subductum pellibus ab occipitio propendebat . Iurisconsultorum, & Medicorum Collegia pileolis ac e pomi de pellibus suffultis Summo Pontifice Martino V obviam factos memorat Corius; qui quidem habitus Sacerdotum primo Gothorum, deinde Longobardorum suisse perhibetur. Oratores etiam cum Advocatis togati comparebant; nec alio habitu dicere, vel causas audire poterant; imo Arcadius & Theodosius minor ali, que eos appellabant togatos, & ad antiquam Romanam maiestatem conservandam non palliati, nec penulis induti, sed toga tantum tecti orare, aut dicere poterant. Sed nec Auoustus populum Romanum passus est penulatum spectaculis interesse ; eo enim hab tu cum spectantes vidisset, exclamavit: En Romanos rerum dominos, gentem g togatam,& edicto monuit, ne ullus extra togam ludos spectaret.

Doctores etiam utriusque Collegii in publicis solemnitatibus e pomide musiclis Alpinis variata humeris induta spectantur: nec raro defuncti hoc modo efferuntur, imo in tumulis conduntur.

235쪽

tutela res - Cap. LXVIII. V Naquaque Scholarium natio Divos suos tutela res habet, eorum q. sest i privatim ex statutis venerari possunt non publich . Toti vero Universitati tria sunt f sta solemnia, nempe D. Lucae, S. Catharinae, & D. Th imae, quae a toto Gymnasio observantur. Solemnitas I . Lucae,cum olim incideret in principium studii, celebris erat: hodie cum hie D. Evangelista peculiaris Medicorum sit tutelaris, eo die magna pompa ad amplissimum D. Iustinae templum, ubi eius

corpus summa veneratione asservatur a Medicis concurritur, & post solemne sacrum oratio habetur de laudibus Divi

Lucae. Collegium vero facem ceream & Ducatum unum Ecclesiae quotannis offert. Et ii vero D. Catherina omnibus, qui literis operantur auxiliatrix Diva I Patrona celebretur, attamen haec Sanctiis in a Uirgo & Martvr peculiariter tute laris est Universitatis Iurisconsultorum. Qui olim solent quotannis accedere ad Ecclesia in S. Andreae, ibique ad peculiarem sibi aram solemniter sacrum procurare. Eodem exemplo S: cultu Universit is Philosophorum, S Medicorum sibi in patronum D. I hom im Angelicum vi octorem selegit. Eius fellum die v M irtu solem alter celebratur confluentibus ad Ecclesia in D. Augustini magna pompa proselloribus & scholaribus. Constrarii autem cereos quindecim quos gerunt suo Patrono offerunt. In hac Ecclesia solemne sacrum & oratio excipit de laudibus Divi Thomae, cuius instituti Ambrosius B irba varius Sac. Theologiae publicus profestor anno M E L X I auctor fuit.

Collerium Theologorum non inferiore veneratione.

Sanctum Ecclesiae Doctorem D H t ronymum mpitro uine lectum colit. Die xxiae Sept cmbris in aliqua Ecclesia a s

236쪽

De Gymnasio Patavino Lib. I. 2Is

Decant albitrium ubi omnes Doctores Theologi conveniunt, & post solemne sacrum impetrata Deseu Ais quiete orationem de laudibus huius Doctoris audiunt. Novum Priorem, & Ossiciales postea calculis sorte eligunt ossicia Ies. In cuius Tutelaris memoriam quilibet Laurea decorandus in prs fatione punctorum post invocationem divini & Ω- . premi Auxilii,& B. Virginis, Laivi Hieronymi tamqu/m Collegii Protectoris meminit Me morabilis, non ita dudum consuetudo fuit, utriusque

Universitatis supplicationes in sesto Corporis Christi, de D. Antonii, poli Doctores exornare. Sed ea nescio qua de causa, nunc desiit.

De ministris Irii versitatis ridellis, Notariis, m Can- .cellaris, ac Tngraphis. Cap. L XIX. CVibbet Universitati sui sunt ministri, inter quos bini Uia

tores, vulgo Bidelli Generales, Iuristarum, & Artista rum. Illi adsunt sex alii Bidelli inferiores. Alteri unus tantum foetus . Horum nisii levis existimatio. Munus hoc iis perpetuum s dario satis luculento, ex candidatis,& ex collectis Gymnasii. Uterque toga ex panno violaceo indutus sceptrum argenteum praesert in actionibus publicis suae Universitatis . Qui Iurisconsultis adest, senos h ibct sibi altantes Bidellos. Quorum bini Iuris Canonici Doct tribus ordinariis tam primi, quam secundi loci operam prael, iat. Pariter Iuris Civilis Proses oribus totidem. Alii duo legentibus Ius Canon tuum, & Civile in tertiis locis. Horum praeterea cura est scholas aperire & claudere, ac conservare immunes. Introducunt Lectoros, quos soris expectant. Festa in scholis indicant. Candidatos in Collesium , & post Laureatos e Collegio domi deducunt, a quo suum honorarium recipiunt. Symbola colligunt in schol f

237쪽

Iae. Phil. Tomasini Commentar.

Ad consilia Universitatem convocant. Rectorem diebus sestivis euntem ad Ecclesiam & domum redeuntem comi tantur . Exsequiis Doctorum & Oficialium Universitatis as sistunt Reparandis subselliis , fenestris scholarum Gymnasi annuam mercedem recipiunt, publicis Gymnasii immunitatibus & privilegiis gaudentes. Speciales Bidelli olim candelas mane Prosessoribus , ac Scholaribus accende Notaritis Universitatis eligitur a primis Notariorun is Collegii, qui juramentum praestat Rectori. Munus eius summa fide acta Universitatis, decreta & privilegia conservare. Rectori sedenti pro tribunali adesse. Nomina Licentiatorum, & Candidatorum in unum volumen registrare, Catalogumq. Professorum . Item matriculam tenere. Habet suum honorarium pro quovis examine. Immunis in-sia per est a Datiis pro sua familia. Potest arma ferre, alii que privilegiis gaudet. Inter eos eminuere Iutalconsuli rum Notarius Gaspar Villanus, aliique, quorum hodie v sigia Mionus sequitur, quemadmodum ci Arustarum P trus Mincius.

239쪽

Iuris studiosorum Bidelli Generales aetate Ricco boni Silvester Basilica, cui successit Antonius Centosantius, & in eius locum postea suffcctus est Bernardinus Marostica, inde Iosephus Mainus, post Io. Baptista Tolis. Anno MDXCVIIIo. Antonius Zara, cui successi eius frater Ortandus Zara, iii os i M I)C L, eique suffcctus cst Stephanus Zittachele elegantis ingenii, ac pictor non ingratus. Artistarum Universitati Iacobus Ceronius d c serviebat cui successit Antonius Nonius. Anno M D I. X XII Andrinas Talentus humanis literis, ac pi)ctica facultate uastruia

eius, sed anno M D L X X I V per zcerbo f. to sublato,eius filius Baptista Talentus subrogatur. Anno M ira L X X VIAntonius Rositus eligitur, concello loco inferiori Bidello Leoni Talento alteri Andreae filio . Bosato senectute consectus obiit, ct in eius locum substitii itur vir elegantissimus, & sol crtissimus Beria ardus Moncshina, qui annos decem Operam suam publico Gymnasio jam dic verat, anno tandem La DC XX magno sudiosorum gaudio eligitur eodem ardore & elegantia . Pr fessoribus, ac Studiosis omnibus promtum se praebet jam anno aetatis L X UI ingressus. Massarium dicunt, qui curam habet bonorum omnium Vniverstatis. Eligitur a Scholaribus Patavinis matriculatis prudens & fidelis, qui dat fideiussorem. Oificium eius est redditus & pecunias Universitatis administrare, & bis rationem reddere in anno Rectori, & Consiliariis Universitatis , cui honorariis diversis onus compensatum. Initio spectatae prudentiae Viro hoc munus committebatur, cui in Gymnasio insignia una cum Consiliariis erigebantur, qualia adhuc in magno auditorio Uitaliani spectantur. Hodie Bidelius plerumque hoc Massarii onus sustinet. Redditus Universitatis Artistarum sunt Ducatos xxv exigendi singulis annis a Doctoribus legentibus de portione suorum talariorum tempore Carnis privit. Item

240쪽

Item Lib. Ivpersolvendae a quolibet examinando in Artibus & Medicina. Item sol. xxx I v a quolibet scholare maintriculando. Item pecunia , quae remanet de expensis Anatomiae, & in sestivitate S.Thomae, & de exigendis condemnationibus , seu de poenis. Vniversitas in Collegio Veneto ex deposito Laureandi habet suum honorarium. Eligitur etiam ab Universitate Typographus, cuius est onus suis typis edere Rotulum, & Paginam Gymnasii: &gaudet quibusdam privilesiis.

De Stationario. Cap. LXX.CElebris erat olim Stationarii dignitas. Hic enim eligebatur stipendio a Rectore, & Cosiliariis, & in matriculam officialium ascribe batur, privilegiis scholasticis fruebatur, & domum prope Eccl. S. Antonii habitabat. Eius onus erat singulare, libros Scholarium discedentium, ac Professorum diligenter apud se conservare una cum reliqua supellectile. Initio suae eli ctionis fideiussionem praebebat librarum CCCC. aliaque subire negotia, quae Statutis praecipiuntur.

De Hastiludiis, m Choreis Scholarium . Cap. LXXI.

Romanae prudentiae exemplo, qua post labores varia Ii

dorum genera inllituebantur, ad sublevandos scholarium animos, recte a maioribus nostras in hoc amplit simo Cyinnbsio splendidi ac magnifici introducti suere unoquo que anno ludi. Alii a Rectoribus Gymnasii post assula prionem caputii ipsius expeti sis fiebant, .lu ς re quod Consiliarii universit alis exigebant a Lectoribus publicis pro biretis,ca ponibus, icitivitatibus, ceteris q. donariis schola illi antiquis. E e a Fle-