De iure praediatorio

11쪽

stet et a quis cum respondet dicitur praes. PESΤvs h Mau. ceps dbeisur, qui quid a populo emit conducitue, quia manu fmbioris significat,se auctorem emtionis esse,qui idem praes dicitur, quia tam debet praestare populo, addunt quidam) quod promisit, quam is , qui pro eo praes factus , ubi Viri Doeli probante Dacterio, et nuper cruditi si auetore Thes L. L. existimant: Festum scripsi ite, certe debuisse: quam is, pro quo praesfactus esL Quod mihi non probandum videtur. Plane enimadversatur Grammatici sententiae, qui hoc vult, urincipem e iam praedem dictum, idque iure ; praedem enim dici a prae. sando, Mancipem vero non minus rei publ. praestare tenori,

quod promiserit, quam qui pro eo fideiusserit. Tandem PE-sTi BREviATOR i) : Praes est is, qui populo se obligat, interrogatus a magistratu, si praes sit, illa respondete praes. Iam in loco Varronis obscurum, quid sit, in publicum ; et iungi

debeant interrogatus in publicum, an : praestare in publicum. scΛQGε Festum ita legit: interrogatus in publicum an prae est h. praesens esset. Quod sere sequitur DACir Rivs et GRAE-vivs. l) Sed recte reprehensum a s ALM A s. m) qui vel voc. fidem inserendam putat, vel quia Varro a breuiatore Festi e scriptus videatur, legendum ex eo , interrogatus in publicum ut praes fiet h. an idoneus, locuples sit. Dici enim praes quasi prae aes ut assiduus ab ause dando, et inde etiam esse voc. prae intus. Quae notatio, qua uterque sane Grammaticus iuuatur, etiam Graeuio placuit; quod miror. Non enim Soligeri et

Salmasi sententias inter se dissidentes simul amplecti poterat. Mihi quidem in Varronis et Festi locis plane contraria Sal

masianae rationi via ineunda videtur. Varro recte-se habet. Voluit ille et Elymologiam et πο σημπινομενον, Ut loquitur libro IV. pr. ostendere: inde dixerat: neque isdem, neque res,

a quibus h. Vi et signiscatione igitur praedem intelligi eum, qui a magistratu interrogetur, in publicum ut praestet, h. ut

caueat c

12쪽

DE IvRE PRAEDIATORIO.

. caueat; ut praestare dici diiud dubie potest. Non enim fidem

inserere licet, ut placebat Salmaso, quod esset longe alienum. Fidem pracstat praes, si aliquando, mancipe non soluente, soluit. Neque vero pro ut legendum an, quia non magistratus verba sequuntur, sed res ponitur, quae a praede exigitur, tanquam praede. Di pusticum est publice, vel publico h. aerario rebpubl. dictum ad cum modum ut, redigere in publicum. Verba itaque cornmode explicari possunt: neque Salmasii emendatione indigemus, quae neque loco satis accommodata est. Prumum enim illud in publicum, non est sicile, quo reseras. Nec enim in publicum Iocupletem esse, nec, in publicum interrogari, honum sensum habet. Explicata ut dixi, vi vocis, addit iam Varro ἐτυμολογίαν, a quo et cum respondet dicitur praes. Quorsum vero in Salmasiana lectione, et eum respondet' A praes h. locuples, sponsor diceretur praes, etiamsi non inte rogatus esset et respondisset. Itaque vulgata Iectio recte se habet A quo h. ab eo, quod praestet ex magistratus voluntate. Pro, dicitur praes I O s. s C A L I G E R. n) in excusis esse monet: dicis praes et ita legendum esse, videri enim dictum iraes pro praesto. Sed eam vocem hoc significare non posse SALΜAS. o suse docuit. Quod vero ad Paullum Festi breuiatorem attinet, ille aut corruptus est, et scripsit fortasser interrogatusque a m

gistratu, ut praestet, si respondeat, dicitur praes, aut sue Varro a praestando duxisse, ex altero illo loco voci Manceps, qui est Festi, apparet. Praedem autem proprie ipsum Mancipem quippe ευχαλκον, Iocupletem dictum suisse, ex laudato Festiloco obseruant SALMA s. 11 GRAER q . In quo mireris licet inconstantiam usus loquendi, qui cum illud nomen cum fideiussoribus primum communica stat, postea his proprium esse Volui mancipibus autem plane abrogauit. Praedos vero non ulacunque in cause publica a Magistratu, sed idonei et locupletes Obabantur h. quibus reipubl. satis cautum esset, si Manceps

13쪽

soluere 1 n posset: quorum praeduha cui obligata quoque reipubl. praedia erant, uti Mancupum, tamen ut Videtur, non tam praedia aliqua certa designabantur, uti de illis modo videbimus, quam omnino bonis suis cauebant, se Mancupum v, in suscepturos esse. Nam emtor non solum aliorum spon- sonibus verum et suis ipsius bonis, suis praediis cauere debebat. Praedia vero sunt possessiones, quae publico obligantur seu oppignorantur, a praedibus dicta, unde Postea omnes Mη- ἐγγειοι hoc nomine appellatae r praedia dicta item ut praedes a praestando, quod ea pignori data publice mancupes em praestent. Vbi ovRMANNvs H vel legendum existimat, quod iam AN T. AUGESTINUS Coniecerat, quod mpignore.dato vel potius cum v ERRANIO : quod ea pignori data mancipibus em praesent. Ho ToΜANNvΜ vero o ita legere video, quod ea pignori data publica, ni mancupes em praesunt. Sed iam commodius ante Burmannum verba Commmerat s ALMAsius ti qui haec verba ita laudat: quod per ea pignori data, publici mancupes em praestent, in quo tamen publici non praestram vulgatae. Praedia visa erant maiorem securitatem reipubl. asserre, quam res mobiles, quod fuse per

quacuis praedia probabantur, sed quae ad cauendum essent idonea: quae de more dicebantur hona praedia Σ . Praediorum itaque conditio haud dubie diligenter inquirebatur, sorte etiam iusiurandum a Manciipe interponebatur de eius bonitate. Sed an et illud spectabatur, ut praedia libera essent, h. nomini alii iam opposita 8 Si quis plura haberet, inde elige- bantur quae obliganda essent: quod colligas ex INSCRIΡT. NEAP. apud GllvTERvΜ M iam a SALMAsso b et IloTOMANNO G lai

14쪽

rs data, in qua: redemerit, praedes dato, praediaque subsignara Du- uirum arbitratu. uti GELI ivs db Scipio Asiaticus -- collegae arbitratu praedes dabit Subsignare praedia SALMAsius e expliCat supponere vel hypothecae dare. Sed nihil impedit quo minus ex vulgari usu accipiatur, Ut praedia, quae obligata esse vellent, designanda essent,et nomen subscribendin. Quod etiam magis conuenit ultimis legis verbis: pecuniae dimidia pars dabifur, ubi praedia satis fulsignata erunt ρ quid enim hoc esset: ubi praedia satis opposita erunt 8 Cauebatur vero reip. ut vidimus, interdum utrisque simul et praedibus et praediis, unde apud CicERONEM et praedibus et praediis populo cautum est. Sed quomodo ista Cautio interposita sit, quaeres. Milii. videntur tabulae siue a Magistratu siue a Quaestore factae, imque iis et omnis locatio et eius conditiones scriptae et inter alia et praediorum praedumque nomina, ab ipsis vero manc, pibus et praedibus subscripta esse; hoc certe patet ex laudata

M Praedes dati in eaussa pr stta.

Iam praedibus p ediisque quibus in caussis locus suerit, inquirendum. Et primum quidem hoc reperimus, interdum utrumque, interdum alterum tantum misso exactum. Ac Praedes quidem potissimum in caustis publicis datos fuisse, et

Grammatici veteres et exempla satis docent. Grammatic Tum quidem erum tessimonia iam supra commemorauimus,

Exempla autem in sequentibus proserentur. Est tamen etiam, ubi a priuatis hominibus priuatis de caussis praedes datos r periamus. Nam in lite vindiciarum quidem pro praede satis- datum esse, e CICERONE m constat. E quo existimari potest, praedes in omni caussa pecuniaria vel priuata locum habuisse illos quidem olim, id quod etiam Ausosius in Monosyllabis tradit notissimo versu: c uuis, cum iis fuerit numrela' quis dabituri uinae.. Sede M. m tabo b c o inla

15쪽

Sed sensiue paullatimque usum hac in re ita inualuisse, ut pra des tintum in caussis publicae pecuniae, excepta una lite vindiciarum , exigerentur acciperemurque. Quod sere idem euenit circa vades. Nam vas haud dubie olim in omnibus iudiciis etiam priuatis datus fuit, qui iudicium sisti promittereti deinde vero potissimum in iudiciis capitis remansit, raroque iapriuatis caussis memoratur. Ex quo illa, quae inter fALM s i v M l et GRO NO VI V Μ patrem H, de vadibus lintercessit

dissensio disputatioque, facili iacgotio componi potest Q. f. VII.

Praedes dati in caussis publicir multae nomine.

Et hi quidem dati praedes in causa priuata: ceterum sere locus suit iis in publicis, quod genus multae, et iudicia illa publica in quibus litis aestimatio locum haberet. ι Vti enim reum iudicio sisti promittebant vades ' ; ita praedes iudicatum solui. hoc autem se in iudiciis quibusdam publicis, in quibus damnatus, quantum iudicatum est, soluere cogitur, et ea poena dicitur: Ab hac vero vehementer dissurre multam e nobili fragmento vLPIANI Constat l), et quidem inter alia in eo, quod multa ex arbitrio eius venit, qui multaν dicit, poena vero non

irrogatur, nisi quae quaque lege vel quo alio iure specialiter huis icto imposita est: quinimo multa ibi dicitur, ubi specialis pomna non es imposita. Cum igitur multa ad arbitrium accusantis constitueretur, tum ea statim irrogabatur cum dies reo diceretur v. Liu. XXV, 3. et quidem ut videtur in eadem tabula pinblice proposita. Cum dies adesset, de multa ad populum Cc tabatur, h. e. et accusator et reus causam agebat M. Absoluto reo, etiam multa remissa erat. Cui vero irrogata esset, is praedes poscebatur. GELLivs n) L. Scipiotu Caius Minucius Augurinus Trib. H. multam 3rrogauit, et ue ob eam causam praedosincebat. Dandi vero illi Tri plebis arbitratu, ib. in Decreto. Trib. M de M. V. e. XVI p. m Aq. P OQ. III, u. ad Lia. II u. v. Cl. ERNE-

16쪽

Trib. pl. Eegae arbitratu praedes In quo decreto, paullo post legitur: de ea re nostrum se=itentia omnium data est, sed vereor, ne legendum sit lata est ut in eodem decreto: Tribunus .sententiam de eo tutoris, h. pronunciarit. Sententiam dare aliud est. Nisi placeat, quod Gronou. in codicibus inuenit: sententia omnium Paesi ; cx quo tamen potius ita lectio constituenda: sententia omnium ea lata est. Solat enim in antiquis his formulis pronomen frequentari. Itaque debebat eodem loco ex codicibus recipi: praedesque eum ob eam rem dare cogat. Sed multam dicere tum aliis ius erat magistratibus, tum inprimis Aedilibus o , quanquam hi non praedes poscebant, sed pignora capiebant. Fuit etiam, ut vidimus iam, Tribunis pl. qui ea potestate usi sunt interdum etiam tum, cum alio iudicio opus erat. Ita M. Acilium Glabrionem accusarunt peculatus, quod pecuniae regiae praedaeque aliquantum captae in Antiochi castris neque in triumpho tulisser, neque in aerarium detulisset, et ei multam dixerunt 1i , unde etiam, cum quidarii auctores, quos GELLivs sequitur, iudicium L. Scipionis ita narrent, Vt ei multam a Tribb. pl. irrogatam dicant, id tamen non de alio crimine quam peculatus habitum suille existimem. Quamquam vero, ut supra dictum est, multae accusantis s. dicentis arbitrio relictae plerumque reperiuntur, non potest tamen hoc loco

negari, suisse etiam quasdam caul as, in quibus iam Leges ipsae d. iisdem latae multam definierint. Exemplum est in Lege Cornelia

no causae illac multaticiae ad populum agendae fuisse H: quo verba

ἐς κοτας ἀρχας. Docet id et cicino M : Cum magi iratus iudicas is irrogassitue per populum multae poenae certatio esto. Eg lege tamen

17쪽

Cornelia tribunitia i est apud Praetorem Verrem, cum Trihunus pl. contra eam legem intercellisset I). Quod tamen iudicii genus tam molestum ullum est, ut saepe actum in senatu dicat Cicero, ut genus hoc totum multarum ac iudiciorum eiusmodi tolleretur. Ceterum facile est ad intelligendum, praedes dari consueuisse, tantum in iis causis, in quibus lis aestimata esset, quale est iudicium repetundarum, residuorum, peculatuS etc. Et 'in hoc quidem peculatus iudicio, praedes datos constat evemplo insigni L. Scipionis Asiatici, quem eo crimine accusatum tradit Livius M. Damnati itaque simili iudicio cogebantur rostituere eam pecuniam, cuius nomine postulati crant. Ibitem, uti notum, aestumabant accusatores; damnato reo, iudicatum exigebat quaesitor, et solutum iri, praedes poscebat. Quo facto omnis res ad Qua storum curam spectabat: multa enim ista in aerarium, cui praeeran redigebatur. Praedes, quos quisque ad fideiubendum proue e Citauerat, ad eos deducti, horumque nomina in tabulas suisse pinhlicas notata videntur . P. Neque tamen corum etiam hoc suisse Put a, Vt iudicarent, pracdes an locupletes essent ut idonei. Sine

dubio id Quaestor dispiciebat: uti ap. ce Liv v hJ Tribuni pleb.

arbitratu praedes dantur: h. vi ab co tot et eiusmodi exigi possent, donec reipubl. fatis cautum videretur. Praedes tum dicuntur recipere. . ASCONlvs : Recipitur secunia, b. promittitur, cum de

iudicato respondi tui . ita Graeci αναδενσΘ- e . Vbi praedes dati, dies videtur dictus octo, intra quem reus iudicatum solueret: Quod si non saceret, ipsius rei bona vcndita et praedis. Qui prae- deS aut dare nollet, et omnino sentcntiae non pareret, ut SCIPIO dinaui non inueniret, is ubi in vincula ductus estet, eius bona voim debantur,ct cx iis quod iudicatura erat, redigebatur. Id Quam storis curae demandatum G. Ita fere miseri bonis CXuebantur; unde si quis euenturum videbat, ut ad tuendam aestimationem litis bona omnia sibi eriperentur, sollem imitabat cxilii causa, cum sibi videret in ca ciuitate locum non cite, in qua omnia

18쪽

vitae ordamenta per summum taedecus et ignominiam erepta essent L. Si die dicta non responderent; damnabantur, et hona vendebantur: cuius tum alui eXempla sunt, tum CAMILLI g), unde saepe illis iudiciis damnati simpliciter in exilium abiisse leguntur, uti in loco Dio Doni h) φυγη κατελη ἀο Θη. Hanc iuris Romani par tem videntur asciuisse atque ei fundi facti osse socii. Ita de ho 1fine Temnita CiCERO H Gm Irinceps legationis Lasinins adeptus es ominem votorium: sed cum rempubl. nimium amplecteretur. peculiatus diam1 Ius et bona et senator um nomen amisit.

Praedia obligata, pecunia ex cerarissima.

Litis vindiciarum, multae item, ac rei iudicatae nomine praedes potissimum datos vidimus: contra, praedia sere obligata memorantur, pecunia ex aerario mutua sumta. Cum enim praedia viderentur Romanis tutissimum cautionis genus, uti supra meminimus di cere, aerario autem ut qUam maX e cautu in ellet, summa cura adhibenda esset: non iniuria praedia potissimum ab aerario pecuniam mutuam sumentibus obliganda erant. Ita cauisse scimus Claudium ex notissimo loco suETo Nis, cum pro introitu noui sa-curdotii magnam pecuniam eae aerario mutuam accepisset. Eadem

de causa dati praedes Valeriani in loco illo vexatilliino Crcha Nis I9, ad Volusium transferri nomen a Tuleris non potuisse: sed praedes Valerianos teneri. GRArvius Ualerium in istius, Publicani, Iocum stria ς1slle, ex non solum vectigalia illud condit xisse sed et reliqua Volusii soluenda in se sis cepaci lioc no inine praedibus praediisque cautile, existimat. I o autem non video, quomodo tum Rusus postulare potuisset, ut ad Volusium nomen transscrr tur. Vir doctils videtur potius contrarium dicere volutile. Si

in re incerta atque obscura aliquid probabiliter dici potest: ego puto Valerium debuisse reipubl. et Valer o Vol u i ; Rusum igitur voluisse, ut debitum Valerii solueretur olusio, siue, ut Volutio delegaretur pecunia reipublicae soluenda. Eis igitur potis- di sinum

19쪽

simum praediis populo cauebatur ab iis, qui .utuam accipiebant pecuniam, tamen uno in loco LIviI I) praedibus praediisque caucri iubentur mutuantes. Nam cum de redimendis captiuis ab Hannibale ageretur, memorat, suisse, qui si quibus argentum in praesentia deesset, dandam ex aerario pecuniam mutuam, praedibusque ac praediis cauendum populo, censerent. Vtebatur vero aer rium in eo boni patrissamilias more et consuetudine, ut, si opibus et pecunia assiveret, eam non flagellaret, et υπο μοχλοῖς κω κλεισὶ

di, σημειων επιβολως κατακεκλεισμενην, ut LUCIANI Plutus queritur,iteneret: sed eam occuparet, ciuibusque Crederet: ut horum

commodis seruiendo ipsum suam rem augeret. Numerabat enim sub foenore, ut colligo ex TACui loco m , ubi in liberalitatis laude quae Tiberio impertitur, et hoc ponitur, eum ex aerario mutuum dediste sine foenore. Eorum vero haud dubie potestatis fuit, pecuniam ex aerario credere, queli ei praeessent, Quaestorum, Praesectorum etc. de quibus infra dicendi locus erit.. In loco TACiTi modo laudato principis arbitrio id factum. Sed et aerarium interdum uniuersi populi calamitatem uasse et egestati publicae subueni te reperirisus. P. Valerio C. M rcio Cost Qui que Uiri mensarii creati ad solutionem aeris alieni, quo plebs sereuniuersa impedita erat, eam rationem ingressoni, ut tarda nomina aerarium mensis cum aere in foro positis dissilueret, ut populo prius caueretur n1 Quomodo cautum sit.in simili causa, exponit ae

Clivs o , ab Tiberio disposito p r me, milies sestertio factoque

mutuandi copia siue Uuris per triennium, si debitor sopulo in duplum praediis cauisset. In quo topulo cautum dicitur, propterea, quod Caesar ex aerario cam pecuniam sumserat: dixerat enim an- tea, argentum signatum aerario vel co attentum fuisse. In duplum vero cauebatur tum maioris securitatis reipubl. Caus, tum Vtilitatis agrorun Idem ius etiam in prouinciis receptum fuisse, docet locus Ochnosis p : cnius, de homine Temnita loquituo . fratris bona, quod is populo non soluebat, Praclore t Iacco sublice

20쪽

ntertiui. Sed satis de his praedibus, qui ob pecuariam ex aerario mutuatam accepti sunt. Restat, ut moneamus praedes etiam datos fuisse, ut, in pecunia publica ex prouincia Romam deserenda , populo caueretur sine vecturae periculo. Indicat cicEno q)Laodiceae, inquisi arbitror me praedes . accepturum omnis pecuniae publicae , ut et mihi et Iolusi cautum sit fine vecturae s riculo.

S. IX.

Praedes praediaque obligata, conductis vectigalibus.

Iam venimus ad id genus, in quo praedibus praediisque simul caueretur, potissimum illud et frequentissimum, et ex qu Ius Praediatorium maxime ortum esse videtur; ad Redemtionem, inquam, siue vectigalium siue operum publicorum. Et in his quidem, si opus aliquod publicum aut sarta tecta a Censore, vel si is non esset ab alio magistratu v. c. Cos. Praetore r), cui ea pro Uincia cXtra ordinem dabaturi uti Verri, locarctur, is, qui suscipiebat, statim ex aerario cam pecuniam accipiebat, qua id Opus sacere pactus erat. Itaque tempore belli Punici II. tanquam sing lare beneficium Mancipum in rempubl. memoratur, quod cum respubl. inops esset, exercitui Hispaniensi praebenda conduc rent, suaque Pecunia ea Pararent. s) Sed cum periculum esset,

ne pecuniam eam alio Verteret redemtor, aut opus minori imPensa saceret, Pra iis suis caueta .atque etiam praedes dabat, se ex fide aedificaturum. In INSCRIP r. tamen NEAPOLITANA t) Vi

dentur Puteolani maiori adhuc cautione agere voluisse ; nam

scribitur: PRIMVM PARS DIMIDIΛTA DABITUR, UBI PRAEDIA SA TIS SVBSIGNATA ERUT ΛLTERA PARS DIMIDIA SOLUETUR OPERE . PERFECTO PROBATOQUE. CICERO 1ιὶ in smili cau-B : praedibus et praediis populo cautum est. Formula vero aliqua a Censore proponebatur aut ab alio quouis magistratu, Lex