De iure praediatorio

31쪽

cum dicat, quia huic entiae dediti erante quod sane argumen. tum est stillaue pro vulgari laterpretatione. Dici praeterea non potest, : quomodo ea vox, tam rara, et Pamm .Obvia, in omnes libros venerit. Maiori itaque iure diceres , coissultores esse eius glossema, adeoque expungendum : sed facile apparet, si hoc facias, tum loco aliquid deesse. .Ceterum ut Cristimem eo in loco'aediatorem dici iuris praediatorum penitum, me portissimum mouet auctoritas Interpretum Ciceronianotam prin, cipis, ac Cicerone suo dignissimi ERNEsTi, V. C. qui vulgarem , significationem vota prae lator conuenire posse statuiti, ' Eius amtem iudicium luberuor seq9 . Visum tamen ierat , cuin eum locum primum legerem, non esse, quod Tros doctissi mox ret, et vulgarem significationem non minus. abi locum habere. CIcERO Me agit, ut ost*dat saepe aliquam disciplinam subtilius et accuratius cognosci ab iis, qui usu et experientia eam asdidicerint, quam qui institutione et dinstricta; et assiduum omniano usum ui rei deditum, ct ingenium ut artem saepe vincere. idque eo consilio agit, ut cubitat, de foederibus ut de toto imi pacis et helli onmibus iurisperitissimis meliores interpretes habendos eos, qui iam saepe imperia ct bella gesserint. Id comfirmat iudicio QCScaevolae, qui cum taut ruris ciuilis periti tamuS, interdum ramen eos , . qui se de re, quae ad ius praediat rium pertineret, consulerent, ad eiusmodi homines romittebat,

qui quidem ratione ac disciplina illud ius non addidicissent, longo tamen usu, et quod in iis negotiis, in quibus locum habet, diu ac. saepe versati essent, melius nossent, quid moris et consiletudinis esset 8 Fieri autem hoe poterat, quia, ut supra ostendimus, Ius illud potissimum moribus et in xturist continebatur: Non itaque Tm rius et Cascellius es. potueru0t ICV, inprimis tam potiri iuris

quam memorantur fuisse ap. VAL. MAX. u)HORATIUM ..H quom do enim comparationis ratio constarct ρ Neque mihi vAL nivMopponas, qui ait: quia huic sesentiae dediti erant. Eius coim au-ori as in latinitate tum alioqui non' magna esti; ut Viri docti

32쪽

ostenderunt: tum vero sibi ipse in isto loco nota, conflati innuenim subiicit: ab his negotium aptius explicari poste confitendo, qui quotidiano eius usu Callebant. Dico autem Fur um ut Coste Alium suille equites Romanos, qui, ut eius ordinis hominibus mos

erat, in venditione praediatorum saepe adestens, eYque ea re lucrum sacerent, idque tanquam negotiationis genus exercerent;

qualis etiam iste Cami Ius Cic. a suille videtur. Confirmat no-1tram explicationem etiam alterius exempli ratio: sirios de qua nostra Tusculana M. Tugioncm potius quam P. Arzillam consulebamus, quod adsiduus usus uni rei deditus et ingenium et artem fis te vincite iterum comparat Ic tum celeberrimum cum homine obscuro,qui haud dubie diligenter ct diu versatus erat in a si coim ducendis, certe usu ius aquaeductilum et rationem vectigalium pro iis soluendorum calleret. Non enim Cicero comparationem ita instituit, ut dicat, in quoque genere eum consulendum

qui ei rei unice se dederit: sed, plus saepe videre eum, qui non disciplina sed usu rem addidicerit. Retat adhuc significatio aliqua vocabuli praediatoris a superiori diuersa quidem sed quae tamen

sequioribus temporibus obtinuisie videtur. Glossae PiltLOXENi alio titulo habent: praediatores πψοκομοι, et alio loco mei reu M

sed illud rectus existimo praediatores. Videntur igitur hoc

nomine appellati cile, quorum curae praedia demandata esicnt, tanquam procuratores. Et inde cxplicandum duco iactatum locum no Iui Vindex es, qui alienam causum fuscipit vindicandam , vel, etiam hi quos nu=ic praediatores Tocamus. Ita Cui Ac. b

ex veteribus libris, cum in aliis sit procuratores, quod illius glos, 1ema habendum. Sed hic, ut diximus catus longe post

33쪽

ximus, hos suilla honestissimos equites, qui, ut varia iis ne tiandi genera erant, cum alii publica conducerent, alii decumas, alia pascua publica redimerent, et ex iis nomen haberent alii pulli cavorum, alii decumanorum, pascuariorum alii, et scriptur riorum: ita ct erant, qui in auctionibus publicis praedia cin rent, et ea haud dubie deinde meliori conditione venderent: ex ea re nomen nacti praediatorum. Sed nonne verendum, ne equitum principes sectoribus, hominum generi odiosistimo, adaequemus p minime vero. Quod si pauca de illis dixerimus, appar bit , quantum inter utrosque intersi. Sectores sue a secando sue a sequendo dicti, aliis enim notatio placet alia a, emebant ex auctione uniuersitatem bonorum unde Graccis βιωνα b) Asco-Nio redemtores bonorum et singulas deinde res minutim vende- bant. c) itaque erat sectio inter successiones in universitatem. QBona vero emebant fere eorum, quos ipsi accusassent, et lite aestimata damnassent. IioTOMANNus e) non fatis accurate : accusatores iudicia sequebantur, quoniam damnatorem bona ipsi aestimare et certam summam promitte e selebant. Inductus est Asco Nil

verbis f) qui sectorem, dicit, aestimatorem bonorum damnati atque proscripti, qui spem sectans lucri sui, i. e. secutus spem aesim tionis suae quam e ymologiam ridiculam esse dicit TAvLoa g bona omnia auctione vendit et semel infert pecuniam ex aerario vel ficiis. Sed, si ista recte se habent, intelligenda est ea aestimatio, quam sector apud se init, dum exputat, quantum sibi lucrum Venturum sit, si hac vel illa pecuniae sumina emere possit. In isto loco AsCoΝri praeterea particula ex in alienum linciam irrepsit : legendum enim, bona omnia ex auctione vendis r Sc. sigillatim nisi omnino deicto ex legi malis, pro vendit, emit) et semeI inferi pecuniam aerario vel sociis. Quomodo sociis Z respicit ad iudicium repetundarum, in quo G bonis ven-

34쪽

ditis exacta pecunia reddebatur sciciis M. Iidem igitur redimebant,

et deinde vendebant, erantque utrumque enatores et venditores h.

Sed an et hi praedes dabant aerario 3 4ALM Asivs Ib id videtur velle, cum ait, eos praedes dictas esse cognitores. Sed hoc quidem, satis refellit Cnovou D. Praedes autem sane dedisse videntur. Cl C. mcum Antonium pro sectione debuille Caesari, dixistet, mox deinde praedum meminit; nisi inuidiose id aCicerone dictum este existimes. Quia vero hi homines emebant fere bona eorum, quos damnassent, inter bella ciuilia etiam proscriptorum, et sub Impp. quos ipsi de tulistent, unde ΤACiTU dicuntur emere ab hasta, quam ipse erre rant) hinc magnus eorum primum contemtus, deinde infamia fuit. Videtur itaque interfectores et proediatores hoc potitinum discrimen intercestille, quod isti, quae semel auctionati erant, deinde noua auctione singula vendebant; hi autem non nisi praedia et opulentas postelliones et quidem hominum sui ordinis aerario obligatorum, non damnatorum, et proscriptorum, emebant. Quanquam Jioc quidem inter bella ciuilia migratum esse videtur, cum etiam nobiles et honestissimi homines ad hastam proscriptionis accederent. Apud honos tamen id semper turpe et infame,liabitum est. Vehementer itaque eo nomine P. ille Sulla a CicERONE conciditur n); ut contra inter laudes Attici apud Nepotem ponitur hoc: Elm via ius rei neque praedem neque mancipem factum esset Quod tantum de bonorum proscriptorum tione intelligendum puto. Nam etVerum est, eum publicanum futile o ct partes habuit publicorum et quae antecedunt et sequuntur id exigunt existi mare: Ad hastam publicam nunquam accessi. ΝuL

35쪽

3 S DE IURE PRAEDIATORI .e domo sua subtrahebat, nc in sectorum potestatem venirent, di cit cum suaestoribus sectoribusque pugnare. Cum itaque in praedio, quod permutat dominos et cedit in altera iura, simul ca tran ferrentur, quae ad illud pertinerent: ct propterea acerbe in ea inquireretur, quae in nouum posset rem haec venditionis tralata essent; saepe quaestio exoriebatur, quid ad eam uniuersitatem honorum, ad eaS possessiones et praedia, quae emta essent, pertinere,

quid iis comprehensum, quid non esse, videretur; quale denique ius emtori in iis exigondis et conquirendis estat. Nomina quidem, praediati exegille vidimus praediatorem v . Ita dubitari pote-etat, si quid oppositum esset, quod ad praedium pertineret, an repeti a creditore posset : porro, an dos promissa filiae deberetur, et huiusmodi alia. Debuit etiam potestas aliqua eorum esse et vis in exigendis et conquirendis iis, quae ad praedia spectarent; praccipue si estent, qui, paullo pertinaciores bona sua relinquere nollent. Caesar adeo milites ad Antonium et cius praedes misit teste cicERONE t). Quid Z quod sALMAs. v miseris, qui elici debebant bonis suis, adhuc id solatii adferre videtur, ut contendendi non modo cuin duris praediatoribus, ius tribuat, sed ut etiam cognitores aliquoS et procuratores iis det, quibus id ossicii iniungat, ut de i itis rebus cum praediatoribus dliceptent. Inuenisse eos sibi visus est in loco nobili MAm Lit M : sed cos inde conserta manu eiecit Cnomvlvs I . Quae hic secere ius erat, ea iure pra

dinior o seri dicebantur; ita, ut quod principio huius talptionis

dirimus, aliquid iux e imperatorio, accusatorio etc. secere liceban. Repetebatur vero istud a more et consuetudine, ut id liceret, quod semper in repulit. a maiorum inde memoria cnitoribus in bonis emtis licuisset. Etiam ex iure communi multa fiebant. Et videatur ipse praetor quaedam in edicto suo desiniisse; ita colligi

porcst ex fragmento M CAit adΤ t. de praediato G s. Res, inquit, quae ex dotali pecunia comporatae sunt, ritales videnιur a .

36쪽

Hic praetor necessario aliquid praeceperat de dote, quid praediatoribus in eam iuris esset: Quamquam illud quid fuerit, ignoramus. Si quae vero lites hinc orirentur, eas apud praetorem actas esse, facile intelligitur.

I. XIV.

A, es sub Imperatoribus Me lassueris '. . Et haec quidem mihi ratio iuris praediatorii fuisse videtur. Una adhuc quaestio superest, de qua aliquid dicendum, cur eius iuris, cum praecipue priuatum fuerit, nulla mentio fiat in nostris iuris ciuilis libris. Quid Θ quod ne vocabula quidem praedum et praediatorum ullo loco nisi in supra memorata inscriptione CAii, inueniantur. Facile perspicimr, necesse esse, et totum ius tum cxspirarit, cum libri Iuris ciuilis componerentur, vel quod res in

qua versaretur, abolita, vel quod immutata esset. Etenim multa dici desiit. Neque eiusmodi iudicia publica v. c. repetundarum, residuorum etc. neque eo modo exercita sunt. Illae vero redemtiones vectigalium populi R. partim non amplius factae sunt, Pa

tim alia ratione. Decumanorumgenus et omnino tota Decumarum natio statim ab Augusti m de temporibus cessauit, cum non decumae amplius indictae, sed pro modo agrorum definita stiis menti mensura prouinciis imperaretur. Quorsum etiam canon aliquis confectus frumentarius, quo, quantum quaeque prouin ' quotanuis praestare deberet, descriptum erat. si . - Pascua vero, quae in prouinciis quondam publica censebantur, ab Imperatoribus occupata ct corum reditus in fiscum reducti b). V ctigalium denique cura translata ad quosdam magistratus pro Imperatorum libidine. Et quidem in prouinciis ordin rim GDrrim har ad munera oro umr rum Chesaris: sed instituti ooste

37쪽

DE IvRE PRAEDIATORIO.

Dio NEd): cum post pugnam Pharsalicam in Asiain traiecisset.

Quin iam Sulla illud soccrat in Asia teste CICERONE in nobilissima epistola H e Nomen publicani aspernari non possunt, qui pendere ipsi ,

vectigal sine Iublieano non potuerunt quod iis aequaliter Sulga d seri erat. Non esse autem Ioniores in exigendis vectigatibus Gra eos, quam nostros publicanos, hinc intelligi potest: quod Caunii vi per omnesque ex infulis, quae erant ab Sulti Rhodiis attributae, confugerunt adsenatum, nobis ut potius veιZigal, quam Rhodiis semderent. Quae hic cuenisse CiCERo restatur, eadem metuebant Romani in constituenda prouincia Maccdonia L . Livius: metalsi quoque Macedonici, quod ingens vectigal erat, locationesque Ira diorum rusticorum tolli placebat : nam neque sine publicano emerceri poste ; et ubi publicanus est, ibi aut ius publicum vanum h. imminuntur vectigalia reipublicae ', aut libertatem sociis nullam esse. Ne iasos quidem Macedonas exercere posse, ubi in medio praeda Administrantibus esset, ibi nunquam caussis sediti num et certaminis defore. Neque vero mirum videri debet, istam vectigalia locandi rationem Imperatoribus minus placuisse. Vt enim infamem suisse publicanorum acerbitatem non memorem rancque etiam conuenit satis regiae potestati, esse, quorum in manu reditus imperii, illi tamquam nerui dignitatis regiae, sint, quique fructus ex vcctigalibus, qui ci competant, apud quem summa rei est,. capiat. Contra reipubl. et libertati ea ratio valde accommodata, valdeque utilis fuit, atque etiam decebat. Quid enim magis pro dignitate reipubl. quam eam ciuibus suis liberaliter de commodis suis quidquam impertire' Quid ei ciuium animos magis conciliare et Vehementius deuincire poterat, quam si, tanquam ab alma matre, ab ea Peterent, quo dignitatem suam, quo

. - - . .

38쪽

familiam tΗerentur λ Et praeterea, quod poLusii sollertia subiicit in nobilissimo ἰoco ibo, nulla ars efficacior erat ad obno iam reddendam plebem senatui, cum in huius manu cse vectigalia, in his sibi ab eo multum noceri, multum se iuuari polic videret. εχ ι

statu reipubl. immutato, aliis consiliis, aliis rationibus, obsequendum erat. Itaque abolita maximam partem vectigalium locatio; quae remansere aut quae in corum locum inductae i) alia ratione administrari consueuerunt. Sed de his diligentius agere, temporis et spatii, quod huic scriptionum generi definitum, angustia impedit. Alius fortasse συν-locus crit de praediatis ci praediatoribus sub Impi'. tum priorum seculorum, tum CVtremo mcopiosius disputandi, simulque subiiciendi ea, quae in Graecis Gratoribus vel his similia obseruaui, vel quae his aliquam lucem affundere possint: uuod si interciderit mihi nunc aliges ,repetam mox. .

39쪽

PRAENOBILISSIMO DOCTISSIMO. EDISSERTATIONIS AUCTORI

Guod ad nid potismum Disputationem Tuam de Iure praediatorio detulisti, meque mea publice turnis TI B L voluisti, adesse i E T NI, Vir Doetiim

me, animos e meo caVismeo in eo agnoui, amavique, cognitum nubi quidem et perspectum, sed tamen dulcem et optatum semperaviorem Tuum. Neque mihi iucundusi quid ream auisu artius contingere poterat, quam esse me debere eum, qui Ira tu lodum amplissimum*t auditoritatis plenissimum,deduceret, i arum laudum gloria , mc toste, ct comite, clarissmo esset reseratura: cunn inprimi; semper e Tua laudo maximam voluptatem ceperim. Cum vers udipsum Diomtationem legendam accessissem, longe maiorem cepi voluptatis laetitiaequefrinctum. Nam q uamquam antea, et et se adfluo, et meis de Iure tam civili quum eroles istico commentationibus, mirificam in I E ingenii venustatem, doctrinae, in graecis Iarinisque litteris et iure Pinverso, elegantiam, animiqiιe ad omne genus laudis praestantiam cognoueram ac perspexeram: tamen hoc tu igni Tuo specimine omnes istae virtutes mihi maiores atquesplendidiores apparuerunt. Ac p imum delegisti e iure antiquo caput eiusmodi quod cum obscurum esset,ac perdifficile , tum magnam elegantiae litterarum copiam desideraret in eo, qui iliud sibi explieaudum instrauciumque usisset. In eo vero exponendo illustrandoque ita es versatus,vi iuransere quilibet post, TH ad distendam parandamqus Iuris Ciuilis 1cientiam, regia via incessse, instructu omnium litterarum par tum: utque tu eo T vi elegantiam, eι eruditionis varietatem, testatam prob tamque omnibus relinquas: ac se denique spei Venerabilis S E UD ELII, nutritoris I VI, ac votis cumulate satisfacias. In quo si, quod facies, perrσM-ris non dubium est, quin magna aliquando et TIBI, et litteris, et reip. ornamem tu sis adlaturus. Cuius spei, cum irae plurimas alias habeo cautiones, rum res litteraria ac publica habet hanc Disputationem Tuam, qua, tamquam praedio aliquo, sic pignore certo, ita ei de Tua fide cautum esse existimo , ut etiam ipse, hoc nomine, sim meam, pro sponsere ac praede, obligare non dubitem. Cete. eum Mi Carisme H ET NI hoc tam in trie Tuae eruditionisspecimen TIBI, V.nerabili S ET DELIO autem hunc curaesuae, atque in I si beneuolentiae iam dulcem Ductum,Pehementer, pro meo erga Ira amore, gratulor o optoque, ut omnia coepta, inprimis autem Dis ex Academia discessus , bene feliciterque TIBI eveniant. Vale, meque amantem Tui, quo aris, ama. Scribcbam

Lipstar d. VIII. Apr. a Deo LII.